بررسی علل کوتاه قدی کودکان(2)
در ادامه ی مطلب قبل باید گفت، یکی دیگر از روش های بررسی علل کوتاه
قدی، اندازه‌گیری T4 و TSH (هورمون‌های غده‌ی تیروئید) از طریق آزمایش خون
جهت بررسی ابتلا به هیپوتیروئیدیسم(کم کاری تیروئید)
می‌باشد. همچنین میزان ترشح هورمون رشد (معمولاً با اندازه‌گیری IGF- 1 و
GF- BP 3)، شمارش کامل گلبول‌های قرمز (CBC برای بررسی عدم ابتلا به آنمی)،
وضعیت شیمیایی خون (که شامل SMAZO برای بررسی کبد و بیماری کبدی)، آنالیز
ادرار و گاهی بررسی کروموزومی جهت کشف اختلالات کروموزومی (به خصوص در
دختران که ممکن است به سندرم ترنر مبتلا باشند) می‌باشد. اگر همه‌ی
آزمایشات بالا طبیعی بود، یا متخصص اطفال اصراری برای انجام آزمایشات بالا
نداشت، میزان رشد فرزند شما باید بعد از گذشت 3 تا 6 ماه و در صورت عدم
ادامه یافتن رشد طبیعی به طور جدی باید بررسی مجدد شود.
براساس تحقیقات اکثر والدین کوتاه قد، به صورت ژنتیکی فرزندان کوتاه قد دارند که این مسئله با عنوان کوتاه قدی ارثی مطرح می‌شود.
این افراد اصولاً دارای سن استخوانی نزدیک به سن طبیعی خودشان هستند که
این مسئله نشان‌گر این حقیقت است که استخوان‌های آن‌ها ظرفیت بیشتری برای
رشد ندارد.لذا با وجود رشد طبیعی، این افراد در سنین بلوغ نیز کوتاه قدتر
از هم سن و سال‌های خود بوده و بیشتر مشابه به والدین خود هستند.
برخی
دیگر از کودکان از نظر ساختمان بدنی تأخیر رشد قدی دارند. این کودکان با
وجود قدی کوتاه، سرعت رشد بالایی دارند و میزان رشد آن‌ها طبیعی است و
معمولاً تأخیری در قاعدگی(در دختران) آن‌ها مشاهده می‌شود . به محض شروع
قاعدگی رشد آن‌ها آغاز می‌گردد. البته این افراد معمولاً با سن استخوانی
کمتر از میزان مورد انتظار دیده شده‌اند که استخوان‌های آن‌ها ظرفیت باقی
مانده‌ی لازم جهت افزایش قد پس از قاعدگی را دارد. به طور معمول این افراد
به رشد قدی کامل و طبیعی تا پایان دوران بلوغ خود می‌رسند. البته در
مقایسه‌ی این بچه‌ها با دیگر اعضای خانواده ممکن است متوجه این تأخیر در
سایر افراد خانواده شویم که کاملاً طبیعی است. برخی پسران که دارای این
شرایط می‌باشند ممکن است نگران کوتاه قدی خود باشند. این افراد می‌توانند
با مراجعه به پزشک متخصص غدد و تجویز تستوسترون توسط او، زمان شروع جهش رشد
دوران بلوغ را جلو بیاندازند. البته بدون این درمان هم، به‌طور طبیعی زمان
بلوغ آن‌ها با کمی تأخیر فرا می‌رسد.
برخی والدین نگران عملکرد غدد
داخلی فرزند خود و از جمله مهم‌ترین هورمون یعنی هورمون رشد هستند که
اختلال در ترشح آن سبب کوتاهی قد و کاهش رشد می‌گردد. به‌طوری که جوانان
حتی کم‌سن‌تر از سن طبیعی خود به نظر می‌رسند. متخصص اطفال یا غدد در صورت
تشخیص می‌تواند میزان طبیعی هورمون رشد را از طریق دستور آزمایش‌های لازم
بررسی کند. درمان برای افراد مبتلا به کاهش ترشح هورمون رشد، شامل دریافت
مکمل‌های هورمونی رشد است. البته برای افراد مبتلا به سندرم ترنر و افراد
بالغ مبتلا به ناراحتی های مزمن کلیه هم این هورمون تجویز می‌شود.
کمبود ترشح هورمون رشد می‌تواند به صورت ارثی از بدو تولد یا در اثر جراحت های وارد شده بر سر یا در اثر تومورهای مغزی بروز کند.
امروزه
استفاده از هورمون رشد برای بچه‌ها افزایش یافته است. هورمون رشد برای
درمان طولانی مدت کودکان قد کوتاه و علل ناشناخته‌ی کوتاه قدی به کار
می‌رود.
مطالعات اخیر نشان داده است برخی از کودکان کوتاه قد،
آن‌هایی هستند که از زمان تولد جثه‌ی کوچک‌تری داشته‌اند و با استفاده از
هورمون رشد نتایج خوبی گرفته‌اند.البته استفاده ی بی رویه از این هورمون نیز اثرات خوبی ندارد. لذا حتما حتما باید تحت نظر پزشک متخصص، از این هورمون استفاده کنید.
متخصصان
پیشنهاد می‌کنند اگر این کودکان در سنین 2 تا 3 سالگی دارای رشد طبیعی
متناسب با سن خود نبودند، باید حتماً نزد متخصص غدد یا اطفال برده شوند.
بررسی علل كوتاه قدی كودكان
اصولاً والدین نگران رشد فرزندان خود
هستند، به خصوص اگر فرزندشان نسبت به سایر كودكان هم‌سن و سال خود كوتاه قد
باشد. دلایل پزشكی زیادی برای توجیه رشد كم و كوتاه قدی كودكان وجود دارد
مانند اختلال در عملكرد هورمون رشد، كم‌كاری غده‌ی تیروئید، سندرم ترنر،
سو‌ء تغذیه ،ناراحتی‌های روده‌ای و كلیه‌ها. اكثر كودكان قد كوتاه از نظر
سلامتی نرمال هستند، ولی ممكن است از نظر ژنتیكی كوتاه قد باشند یا از لحاظ
رشد، كمی تأخیر داشته باشند.
بچه‌ها به صورت نرمال از بدو تولد تا 12
ماهگی حدود 23 تا 28 سانتی‌متر به قدشان افزوده می‌گردد. در حالی كه در
سنین 1تا 3 سالگی فقط 5/7 تا 13 سانتی‌متر افزایش قد دارند. در اكثر كودكان
6 تا 18ماهه، مقدار رشد به صورت نوسانی بالا و پایین می‌رود. اما با رسیدن
كودك به سن 24 ماهگی، نمودار رشد او نظم ثابتی به خود می‌گیرد و رشد بدون
نوسانات قابل مشاهده ای طی می‌گردد.
از 3 سالگی تا زمان بلوغ، سالانه 5/4 تا
7 سانتی‌متر به قد كودك افزوده می‌شود. زمانی كه سن كودك به زمان شروع
بلوغ نزدیك می‌شود، مقدار افزایش قد به 4سانتی‌متر در سال می رسد. به محض
شروع سن بلوغ، دوران جهش رشد شروع می‌گردد كه در آن زمان رشد قدی به حداكثر
سرعت رشد یا به عبارتی به قله‌ی رشدی می‌رسد. این فاصله‌ی زمانی در دختران
بین سنین 10 تا 12سالگی و در پسران 12 تا 14 سالگی می‌باشد كه در طی این
2سال سالانه دختران 8 تا 9 سانتی‌متر و پسران 5/10 سانتی‌متر افزایش قد
می‌یابند. پس از جهش رشد، دوباره میزان رشد قدی كاهش می‌یابد كه دختران پس
از شروع قاعدگی تا رسیدن به حداكثر رشد قدی، تا حدود 7 سانتی‌متر سالانه به
قدشان افزوده می‌شود. دختران و پسران اصولاً تا سنین 14 تا 16 سالگی به
قدشان افزوده می‌شود كه البته در پسران ممكن است تا 2 سال بیشتر یعنی تا 18
سالگی ادامه یابد . تفاوت رشد قدی در دختران به شروع زمان قاعدگی آن‌ها بر
می‌گردد.
در میان عوامل موثر بر رشد كودك می‌توان
به وضعیت ژنتیك كودك (كه از نظر رشد قدی می‌تواند با قد والدین كودك نیز
مرتبط باشد) و به وضعیت تغذیه‌ی كودك یا وجود هر گونه بیماری مزمن اشاره
كرد.
درصد رشد قدی كودكان كوتاه قد، اصولاً
در محدوده‌ی زیر سومین یا پنجمین درصد استاندارد قد طبیعی است. اما آن‌چه
بیشتر از همه مهم است این است كه بدانیم میزان سرعت رشد در هر سال برای
آن‌ها چه قدر است. به این صورت كه بررسی شود آیا كودك كه رشد قدی دارد یا
خیر؟ و یا به‌طور كلی در مقایسه با سال قبل یا سال بعد درصد رشد قدی او به
چه صورت بوده است؟
همچنین توجه به وزن كودك و مقایسه‌ی آن
با قد او بسیار مهم است. بچه‌های چاق اصولاً كودكانی هستند كه قد بلندی
نیز دارند ، بنابراین اگر كودكی را دیدیم كه با وجود اضافه وزن، دارای قد
كوتاهی بود، باید ارزیابی پزشكی لازم جهت بررسی علت اضافه وزن وی انجام
شود.
در میان آزمایش‌های مختلف كه هدف آن
بررسی علل كوتاه قدی می‌باشد،اندازه‌گیری سن استخوان می‌باشد كه توسط
رادیو‌گرافی با اشعه‌ی X قابل اندازه‌گیری است. اصولاً از مچ دست‌چپ اشعه‌ی
X را می‌گذرانند و بر اساس آن، سن استخوان فرد به ترتیب زمان مشخص
می‌گردد. اگر سن استخوان فرزند شما خیلی كمتر از سن طبیعی وی باشد، پس
حتماً استخوان فرزند شما ظرفیت باقی مانده‌ای برای ادامه‌ی رشد (تا زمانی
كه به‌طور طبیعی انتظار رشد داریم یعنی تا زمان اتمام دوران بلوغ) را دارد.
دختران معمولاً تا سن استخوانی 14 سالگی رشد می‌كنند و پسران پس از سن
استخوانی 16 سال رشد‌شان متوقف می‌شود (با حداكثر مقدار رشد در سن
14سالگی).
یكی دیگر از روش های بررسی علل كوتاه
قدی، اندازه‌گیری T4 و TSH (هورمون‌های غده‌ی تیروئید) از طریق آزمایش خون
جهت بررسی ابتلا به هیپوتیروئیدیسم(كم كاری تیروئید) می‌باشد. همچنین
میزان ترشح هورمون رشد (معمولاً با اندازه‌گیری IGF- 1 و GF- BP 3)، شمارش
كامل گلبول‌های قرمز (CBC برای بررسی عدم ابتلا به آنمی)، وضعیت شیمیایی
خون (كه شامل SMAZO برای بررسی كبد و بیماری كبدی)، آنالیز ادرار و گاهی
بررسی كروموزومی جهت كشف اختلالات كروموزومی (به خصوص در دختران كه ممكن
است به سندرم ترنر مبتلا باشند) می‌باشد. اگر همه‌ی آزمایشات بالا طبیعی
بود، یا متخصص اطفال اصراری برای انجام آزمایشات بالا نداشت، میزان رشد
فرزند شما باید بعد از گذشت 3 تا 6 ماه و در صورت عدم ادامه یافتن رشد
طبیعی به طور جدی باید بررسی مجدد شود.
براساس تحقیقات اكثر والدین كوتاه قد،
به صورت ژنتیكی فرزندان كوتاه قد دارند كه این مسئله با عنوان كوتاه قدی
ارثی مطرح می‌شود. این افراد اصولاً دارای سن استخوانی نزدیك به سن طبیعی
خودشان هستند كه این مسئله نشان‌گر این حقیقت است كه استخوان‌های آن‌ها
ظرفیت بیشتری برای رشد ندارد.لذا با وجود رشد طبیعی، این افراد در سنین
بلوغ نیز كوتاه قدتر از هم سن و سال‌های خود بوده و بیشتر مشابه به والدین
خود هستند.
برخی دیگر از كودكان از نظر ساختمان
بدنی تأخیر رشد قدی دارند. این كودكان با وجود قدی كوتاه، سرعت رشد بالایی
دارند و میزان رشد آن‌ها طبیعی است و معمولاً تأخیری در قاعدگی(در دختران)
آن‌ها مشاهده می‌شود . به محض شروع قاعدگی رشد آن‌ها آغاز می‌گردد. البته
این افراد معمولاً با سن استخوانی كمتر از میزان مورد انتظار دیده شده‌اند
كه استخوان‌های آن‌ها ظرفیت باقی مانده‌ی لازم جهت افزایش قد پس از قاعدگی
را دارد. به طور معمول این افراد به رشد قدی كامل و طبیعی تا پایان دوران
بلوغ خود می‌رسند. البته در مقایسه‌ی این بچه‌ها با دیگر اعضای خانواده
ممكن است متوجه این تأخیر در سایر افراد خانواده شویم كه كاملاً طبیعی است.
برخی پسران كه دارای این شرایط می‌باشند ممكن است نگران كوتاه قدی خود
باشند. این افراد می‌توانند با مراجعه به پزشك متخصص غدد و تجویز تستوسترون
توسط او، زمان شروع جهش رشد دوران بلوغ را جلو بیاندازند. البته بدون این
درمان هم، به‌طور طبیعی زمان بلوغ آن‌ها با كمی تأخیر فرا می‌رسد.
برخی والدین نگران عملكرد غدد داخلی
فرزند خود و از جمله مهم‌ترین هورمون یعنی هورمون رشد هستند كه اختلال در
ترشح آن سبب كوتاهی قد و كاهش رشد می‌گردد. به‌طوری كه جوانان حتی كم‌سن‌تر
از سن طبیعی خود به نظر می‌رسند. متخصص اطفال یا غدد در صورت تشخیص
می‌تواند میزان طبیعی هورمون رشد را از طریق دستور آزمایش‌های لازم بررسی
كند. درمان برای افراد مبتلا به كاهش ترشح هورمون رشد، شامل دریافت
مكمل‌های هورمونی رشد است. البته برای افراد مبتلا به سندرم ترنر و افراد
بالغ مبتلا به ناراحتی های مزمن كلیه هم این هورمون تجویز می‌شود.
كمبود ترشح هورمون رشد می‌تواند به صورت ارثی از بدو تولد یا در اثر جراحت های وارد شده بر سر یا در اثر تومورهای مغزی بروز كند.
امروزه استفاده از هورمون رشد برای
بچه‌ها افزایش یافته است. هورمون رشد برای درمان طولانی مدت كودكان قد
كوتاه و علل ناشناخته‌ی كوتاه قدی به كار می‌رود.
مطالعات اخیر نشان داده است برخی از
كودكان كوتاه قد، آن‌هایی هستند كه از زمان تولد جثه‌ی كوچك‌تری داشته‌اند و
با استفاده از هورمون رشد نتایج خوبی گرفته‌اند.البته استفاده ی بی رویه
از این هورمون نیز اثرات خوبی ندارد. لذا حتما حتما باید تحت نظر پزشك
متخصص، از این هورمون استفاده كنید.
متخصصان پیشنهاد می‌كنند اگر این كودكان
در سنین 2 تا 3 سالگی دارای رشد طبیعی متناسب با سن خود نبودند، باید
حتماً نزد متخصص غدد یا اطفال برده شوند.
