7 نشانه که می‌گوید مفصل شما بیمار است
به‌خاطر اين درد ممكن است حتي نتوانيد قدم از قدم برداريد و زمينگير
شويد. زانو درد در هر موقعيتي احتمال دارد سراغ‌تان بيايد. وقتي در حال
بالا رفتن يا پايين آمدن از پله هستيد، وقتي رانندگي مي‌كنيد و مدت‌هاست
كه پشت فرمان اتومبيل‌تان نشسته و زانوهايتان را حركت نداده‌ايد، زماني
كه دويده‌ايد و پس از چند ساعت درد زانو امان‌تان را مي‌برد و… در اين
ميان بعضي دردهاي زانو را بايد جدي گرفت و براي درمان‌شان حتما به پزشك
مراجعه كرد.
اما بعضي درد‌ها هم بد قلق نيستند و تنها با استراحت
و انجام چند كار ساده برطرف مي‌شوند. دكتر رضا اميد ظهور و دكتر عباس
دقاق‌‌زاده، متخصصان ارتوپد، مفاصل، طب فيزيكي و توانبخشي درباره هفت نوع
زانودردي كه سراغ افراد می‌رود، توضيح مي‌دهند.
1. واقعا زانوي‌تان درد مي‌كند؟
زانو
از اجزاي مختلفي تشكيل شده و برخلاف تصور عموم كه فكر مي‌كنند اين عضو فقط
همان چيزي است كه مي‌شناسند، نيست و شامل مجموعه عضلات اطراف ران، ساق پا و
خود زانو است. زماني كه بحث درد زانو مطرح مي‌شود، بايد نگاه كلي‌تري به
موضوع داشته باشيم تا بدانيم مشكل اصلي كجاست.
2. صدا مي‌دهد؟
صدا
دادن زانو به تنهايي مشكل‌زا نيست و علت خاصي هم ندارد. گاهي اوقات
ممكن است هوا در ناحيه گير كند و با آزاد شدن هوا صدايي از آن شنيده
مي‌شود. بعضي وقت‌ها هم اين صدا مي‌تواند تظاهر ساييده شدن دو استخوان به
يكديگر باشد، بنابراين نگران‌كننده نيست و با مصرف مسكن و استراحت رفع
مي‌شود. اما اين صدا زماني شكل جدي‌تري به خود مي‌گيرد كه همراه با درد
باشد. اگر فردی احساس كرد صداي زانويش همراه با درد است، بحث راستاي زانو
مطرح مي‌شود.
در كنار اين مسئله دردهاي ارجاعي از ناحيه ران، كمر
يا مچ پا نيز مطرح هستند. در صدا دادن زانو اين امكان وجود دارد كه
مهره‌هاي سوم و چهارم دچار مشكل شده باشند كه در اين صورت فرد حتما بايد به
پزشك مراجعه كند تا مشخص شود كدام ناحيه مشكل دارد و درمان مناسب تجويز
شود.
3. وقتي مي‌نشينيد درد مي‌گيرد؟
زير
استخوان كشكک، غضروفي وجود دارد كه با زانو مفصل مي‌شود. در حالت طبيعي،
اين غضروف شكل صاف و مسطحي دارد. اما براثر وجود عواملي ممكن است دچار
ساييدگي شود. پيدايش اين ساييدگي دو علت دارد؛ علت اول مربوط به افزايش سن
است كه وقتي بالا مي‌رود، اين غضروف دچار ساييدگي مي‌شود. نوع دوم ساييدگي
در دختراني كه در سن رشد قرار دارند، ديده مي‌شود، چون رشد سريعي در سنين
جواني وجود دارد، اختلاف قدرت عضلات دو طرف كشكك، باعث كشيده شدن كشكك به
يك سمت مي‌شود و با اين كشيدگي، كشكك در مسير طبيعي خود حركت نكرده و فرد
احساس درد در جلوي زانويش مي‌كند و اين درد با چمباتمه زدن يا نشستن
بي‌حركت، تشديد مي‌شود. گاهي اوقات نيز اين درد به پشت زانو تير مي‌كشد.
زماني
كه درد در مراحل اوليه است، آسيب زيادي فرد را تهديد نمي‌كند و با تمرين
درماني مشكل حل مي‌شود. اما اگر اين حالت ادامه پيدا كند، غضروف كم‌كم دچار
ساييدگي مي‌شود. تمرين‌ها را هم براساس نوع مشكل به بيمار تجويز مي‌كنيم و
بيشتر براساس تقويت عضلات داخلي ران و كشش عضلات خارجي متمركز است. البته
قبل از آن لازم است فرد بدنش را با استفاده از حركات كششي گرم كند و در عين
حال مراقب باشد تا از انجام حركاتي مثل زانو زدن، بالا و پايين رفتن از
پله، چمباتمه زدن، دويدن در سرازيري و سربالايي و دوچرخه سواري با ارتفاع
كم‌زين خودداري كند چراكه انجام اين كارها وضعيت را بدتر مي‌كند. اين
بيماران بايد از كفش مناسب استفاده كنند و در بعضي موارد خاص كفي طبي تجويز
مي‌كنيم. در موارد بسيار كمي هم لازم است فرد جراحي شود. اما اغلب بيماران
با انجام اقدامات توانبخشي بهبود پيدا مي‌كنند.
این نکته را جدی بگیرید
4. زمستان‌ها بيشتر درد داريد؟
قبل
از هر چيز بهتر است توضيحي درباره آرتروز داشته باشيم. آرتروز نوعي بيماري
است كه سبب بروز درد و التهاب در مفاصلي مثل زانو، مچ و انگشتان دست
مي‌شود. آتروز دلايل مختلفي دارد و با ساييدگي مفاصل همراه است. اين بيماري
همچنين ممكن است با افزايش سن خود را نشان بدهد. آرتروزي كه در نتيجه بالا
رفتن سن بروز مي‌كند، شايع‌ترين نوع آرتروز است كه به آن آرتروز استخوان
نيز مي‌گويند.
نوع ديگري از آرتروز هم وجود دارد كه در آن سيستم
ايمني بدن به غضروف‌هاي مفاصل حمله مي‌كند و آنها را ازبين مي‌برد. اما در
اينكه تغييرات آب و هوايي و سرما در احساس درد در بيماران آرتروزي موثر است
يا نه، بايد گفت كه بسياري از يافته‌هاي تحقيقاتي بيانگر اين نكته هستند
كه فاكتورهايي مثل كاهش فشار هوا و افزايش رطوبت، علائم آرتروز را بدتر
مي‌كند. نظريه ديگري مي‌گويد كه كاهش فشار با رطوبت رابطه مستقيمي دارد و
باعث ورم مفاصل شده و درنهايت سبب بروز درد در بيمار مي‌شود. رطوبت نيز
همين تاثير را روي فرد آرتروزي دارد. نشانه‌هاي آرتروز زماني بدتر مي‌شوند
كه ماهيچه‌هايي كه دور مفاصل قرار دارند، به‌راحتي منقبض شوند.
هواي
سرد هم دقيقا همين كار را مي‌كند و باعث سفت شدن ماهيچه‌ها شده و آرتروز
را دردناك‌تر مي‌كند. البته به اين نكته نيز بايد اشاره كنيم كه تاثير هواي
سرد روي مفصل‌ها روي همه افراد يكسان نيست و برخي افراد مبتلا به آرتروز
از بدتر شدن علائم در هواي باراني يا بادي گله مي‌كنند. اين افراد با رعايت
دو نكته مي‌توانند از درد ناشي از سرما در امان باشند؛ اول اينكه مفاصل
خود را گرم نگه دارند و در هواي سرد لباس‌هاي گرم بپوشند، دوم اينكه اگر
بيماران حس مي‌كنند علائم بيماري در آب و هواي خاصی بدتر مي‌شود، فعاليت
سنگين و طولاني‌مدت انجام ندهند.
5. قفل مي‌كند؟
قفل
كردن زانو يعني اينكه روي زمين چهار زانو نشسته‌ايد و يك‌دفعه مي‌بينيد
نمي‌توانيد از جاي‌تان بلند شويد. اين حالت بيشتر وقت‌ها در زمان نشستن روي
زمين يا هنگام بالا رفتن از پله‌ها و… رخ مي‌دهد و سبب ترس و وحشت فرد
مي‌شود و همراه با درد نيز هست. در حالت عادي، زانو مثل لولاي در كار
مي‌كند. اگر چيزي در ميان لولاي در قرار بدهيد، طبیعتا ديگر كار نمي‌كند.
درمورد زانو نيز همين‌طور است و وقتي چيزي جلوي حركت عادي زانو را بگيرد،
اصطلاحا مي‌گويند كه زانو قفل كرده است.
قفل شدن زانو معمولا بر
اثر شكستن تكه‌اي غضروف يا احتمالا قطعه‌اي استخوان جدا شده در نوعي التهاب
استخواني غضروفي بروز مي‌كند. اين قطعه استخوان يا غضروف در حفره زانو
معلق است تا وقتي كه بين دو سطح مفصلي گير بيفتد و پس از آن است كه توانايي
حركت را از زانو مي‌گيرد.
با اينكه قفل شدگي زانو ممكن است با كمي
استراحت كردن برطرف شود، اما فكر نكنيد به‌طور كامل درمان شده، چراكه اگر
قطعه‌اي استخوان يا غضروف سبب قفل شدن زانو شده باشد، آسيب جدي به‌دنبال
خواهد داشت، به همين علت اگر در حركت زانوي‌تان با مشكلي مواجه شديد، بهتر
است پزشك آن را بررسي كند. گاهي اوقات آسيب‌ديدگي بر اثر قفل‌شدگي زانو
به‌حدي است كه ممكن است به عمل جراحي نياز داشته باشد، بنابراين اگر ديدید
كه زانوي‌تان در حالت خميده يا كشيده دچار قفل‌شدگي شده يا زانو كشيده يا
خم نمي‌شود، بهتر است به پزشك مراجعه كنيد.
6. وقت رانندگي درد مي‌گيرد؟
چون
در مسافرت‌ها فرد روي صندلي مي‌نشيند و گاهي تا ساعت‌هاي متمادي تغيير
وضعيتي در او مشاهده نمي‌شود، بي‌حركتي مفاصل روي تاندون‌ها، سبب بروز
خستگي شده و ايجاد درد مي‌كند؛ يعني چون فرد در طول رانندگي حركتي ندارد و
تغذيه سلولي به‌خوبي انجام نمي‌شود، بي‌حركتي طولاني‌مدت، غضروف مفاصل را
دچار مشكل مي‌كند. اما با انجام چند حركت ساده مي‌توان از بروز اين درد در
طول مسافرت جلوگيري كرد.
در مسافرت‌هاي طولاني هر 45دقيقه تا يك
ساعت يك بار، از ماشين پياده شويد و چند قدم راه برويد. اگر راننده نيستيد و
ناچاريد زمان زيادي را در ماشين بمانيد، بهتر است هر چند دقيقه يك‌بار
حالتي كه نشسته‌ايد را تغيير دهيد. در طول رانندگي هم بهتر است تا جايي كه
امكان دارد صندلي راننده به فرمان نزديك باشد. به شكلي كه وقتي پا را روي
ترمز يا كلاچ مي‌گذارید، زانو هم‌سطح مفصل لگن يا كمي بالاتر از آن قرار
بگيرد.
7. از پله بالا رفتن دردآور است؟
دردي
كه در اين حالات احساس مي‌شود، به سندرم پاتلوفمورال معروف است
(پاتلوفمورال ساختاري است كه شامل دو استخوان يعني كشكك و استخوان ران
مي‌شود). علت احساس در چنين مواقعي را بايد به قرار گرفتن اشتباه استخوان
كشكك به لحاظ آناتوميكي روي استخوان ران، ضعف عضلات چهار سر ران يا سفتي
زياد در قسمت بيروني زانو جست‌وجو كرد. هر چند بیشتر اوقات استفاده از
درمان‌هاي نگهدارنده ضددرد، انجام تمرينات قدرتي و حركات كششي در بهتر شدن
وضعيت اين سندرم موثر است.
در حالت ديگر، اگر مشكل فرد حاد بود و
در زمان كوتاهي درگير اين درد شد كه تا به حال سابقه نداشته با چنين دردي
مواجه شود، بهتر است از كيسه يخ و اگر درد خيلي شديد و حاد نيست، مي‌تواند
با گرم كردن محل درد با استفاده از وسايلي مثل حوله، درد را از بين ببرد.
سراغ طب سوزني نرويد
بازار
متخصصان طب سوزني اين روزها داغ است و برخي از آنها ادعا مي‌كنند كه هر
دردي را با سوزن‌هاي‌شان مي‌توانند درمان كنند. محققان هم بیشتر با اين
متخصصان هم عقيده هستند و مي‌گويند طب سوزني قدرت برطرف كردن بسياري از
بيماري‌ها را دارد، اما پژوهشگران در يك بررسي تازه ثابت كرده‌اند كه اين
طب، كمكي به درمان زانو درد نمی‌کند. محققان دانشگاه ملبورن دريافته‌اند كه
نه طب سوزني و نه ليزر درماني، نمي‌توانند درد زانو را از بين ببرند يا
علتي كه درد به‌خاطرش ايجاد شده را برطرف كنند.
زنان مراقب باشند!
ابتلاي
63درصد خانم‌ها به زانو درد براي جدي گرفتن اين مشكل كافي به‌نظر مي‌رسد.
به گزارش رويترز، بيشتر از نيمي از خانم‌ها بعد از 50سالگي به اين درد دچار
مي‌شوند. از نظر متخصصان، سبك زندگي نادرست، تغذيه نامناسب و ورزش نکردن
دليل هجوم چنين دردي به زانوهاي زنان است.
توصيه‌هاي خانگي براي كاهش زانو درد
براي
زانو درد راه‌هاي درماني مختلفي وجود دارد. اگر زانو دردتان از نوعي است
كه راه رفتن را براي شما سخت كرده، بهتر است حتما به پزشك مراجعه كنيد. اما
از روش‌هاي زير نيز مي‌توانيد براي تسكين موقت زانو دردتان استفاده كنيد.
۱. استراحت كردن در خانه يكي از مهم‌ترين اصول درمان است كه كمك زيادي به بهبود وضعيت زانو دردتان مي‌كند.
۲.
زانوي‌تان را با گذاشتن بالش زير آنها بالا نگه داريد يا بالشي را بين
زانوي‌تان بگذاريد. قرار دادن زانو در جايي بلند‌تر از بدن باعث مي‌شود
نيروي جاذبه زمين، مايعات جمع شده در قسمت آسيب ديده را كاهش داده و ميزان
ورم را كم كند.
۳. زانوهايتان را ببنديد. بستن زانوها باعث كم شدن ورم زانوي‌تان مي‌شود.
۴. از بريس يا بانداژ زانو استفاده كنيد.
۵.
راه ديگر استفاده از دارو است. البته در صورتي‌كه درگير زخم معده، بيماري
كليوي و بيماري‌هاي خوني نباشيد، از مسكن‌هايي مانند استامينوفن يا
ايبوپروفن براي كمك به كاهش درد و ورم استفاده كنيد.
۶. سعي كنيد فشاري روي زانويي كه درد مي‌كند، نياوريد و در عين حال از انداختن وزن‌تان روي آن هم خودداري كنيد.
۷.
كيسه يخ را فراموش نكنيد و زانوي دردناك‌تان را به‌طور مرتب كمپرس سرد
كنيد. روز اول هر ساعت 15دقيقه روي زانو كيسه يخ بگذاريد. روزهاي بعد حداقل
روزي چهار بار روي زانوي‌تان يخ قرار دهيد.
قفل مي‌شود و صدا مي‌دهد؟
علائم
گفته شده نشانه‌هاي خوبي نيستند و مي‌توانند نشان‌دهنده وارد شدن آسيب جدي
به مینيسك‌ها و رباط‌هاي زانو باشند. مینيسك‌ها دو غضروفي هستند كه در دو
سمت زانو قرار دارند و هر زانو يك مینيسك داخلي و يك مینيسك خارجي دارد.
درواقع مینيسك سطح مفصل استخوان را مي‌پوشاند و همين مسئله باعث استقامت
زانو مي‌شود. دو نوع آسيب مینيسك وجود دارد؛ اولين نوع آن در جوانان زير
35ساله‌اي كه درگير آسيب‌هاي ورزشي و تصادفات مي‌شوند، ديده مي‌شود و ميزان
پارگي كه اتفاق مي‌افتد نيز به شدت آسيب بستگي دارد. نوع دوم آسيب مینيسك،
در افراد ميانسال 45 تا 50سالگي به بعد ديده مي‌شود و به‌شدت آرتروزي كه
فرد درگير آن است بستگي دارد.
پارگي‌هاي خفيف ايجاد شده در مینيسك،
شايد با درد زيادي همراه نباشند، ولي وقتي مینيسك به‌طور جدي دچار پارگي
شده باشد، فرد احساس گرفتگي و قفل شدن كه با صدايي مثل تق‌تق همراه است،
مواجه مي‌شود كه در اين حالت زانو قفل مي‌شود و با يك صدا هم قفل بودن
ازبين مي‌رود. در اينكه مینيسك در كدام قسمت دچار پارگي شده باشد نيز بايد
گفت كه اگر پارگي در مینيسك داخلي اتفاق افتاده باشد، در قسمت داخلي و
مياني زانو و اگر اين پارگي در مینيسك خارجي باشد، در قسمت خارجي و مياني
زانو، فرد بايد هنگام راه رفتن، ايستادن، نشستن و چرخيدن درد شديدي را
احساس كند.
افراد ميانسال بيش از بقيه گروه‌هاي سني بايد مراقب
حركاتي كه به‌طور روزانه انجام مي‌دهند، باشند چراكه بلند شدن سريع و نشستن
دو زانو روي زمين ممكن است پارگي مینيسك زانوي‌شان را رقم بزند. چون نقش
مینيسك در زانو بسيار مهم است، درمان آن نيز بايد به‌طور جدي پيگيري شود.
قبلا براي درمان پارگي مینيسك، جراحان، جراحي باز انجام مي‌دادند و مینيسك
را برمي‌داشتند، اما در حال حاضر ديگر از چنين روشي براي درمان استفاده
نمي‌شود. در درمان اين ضايعه، با استفاده از آرتروسكوپي، جراح دو يا سه
سوراخ چهار تا پنج ميلي‌متري در اطراف زانو ايجاد كرده و با يك دوربين داخل
زانو بررسي شده و پارگي بدون هيچ مشكلي ترميم مي‌شود.
داده‌هاي
تجربي نشان‌دهنده اين نكته است كه در افراد ميانسالي كه مینيسك‌شان كاملا
ازبين رفته و له شده و در عين حال درد شديدي هم دارند، با برداشتن مینيسك،
دردشان تا 80درصد كاهش پيدا كرده است. البته قبل از اينكه كار به اينجا
برسد، با به‌كار‌گيري چند روش ساده همچون كاهش وزن و در صورتي كه فرد چاق
باشد، استفاده از تختخواب، صندلي و توالت‌فرنگي از وارد شدن فشار به زانو
همچنين وارد شدن آسيب به مینيسك و رباط‌ها جلوگيري كرد.
برای درمان درد، کمپرس سرد بهتر است یا گرم؟
آیا می‌دانید در هنگام
مصدومیت و برای درمان درد چه زمانی از یخ و چه زمانی باید از گرما استفاده
کنید؟ اکثر ورزشکاران در هنگام وقوع مصدومیت‌های حاد زیاد مطمئن نیستند که
از گرما استفاده کنند یا سرما. با مجله علم ورزش همراه شوید تا اطلاعات
لازم در این زمینه را در اختیار شما قرار دهیم.
دو نوع آسیب‌دیدگی وجود دارد
آسیب‌های حاد و آسیب‌های مزمن. آسیب‌های حاد سریع اتفاق می‌افتند و طول درمان کوتاه‌تری دارند.
آسیب‌های مزمن به آرامی گسترش می‌یابند و به سختی نیز درمان می‌شوند.
آسیب‌های حاد ناگهانی، شدید و معمولاً تا یک ساعت پس از
حادثه خود را نشان می‌دهند. اکثر آسیب‌های حاد نتیجه نوعی برخورد مانند
سقوط، پیچ‌خوردگی یا تصادف می‌باشند و در آنها دلیل درد مشخص است.
آسیب‌های حاد همچنین علایم خاصی مانند حساس شدن ناحیه آسیب‌دیده، قرمز شدن،
داغ شدن پوست در آن محل، تورم و همچنین التهاب را در پی دارند. آسیب‌های
مزمن به آرامی گسترش می‌یابند، خسته کننده و کسالت آور می‌باشند و اغلب به
دلیل استفاده بیش از حد از یک عضو خاص می باشند، اما گاهی نیز نتیجه عدم
بهبود کامل آسیب‌های حاد می باشند.
چه زمانی باید از سرما یا یخ استفاده کنید؟
درمان سرد به وسیله یخ بهترین درمان- فوری- برای آسیب‌دیدگی‌های حاد است.
چون تورم و درد را کاهش می‌دهد. یخ همچنین تنگ کننده عروق نیز می‌باشد
(رگ‌های خونی را باریک می‌کند) که باعث کاهش خونریزی داخلی در محل حادثه
می‌شود. با این‌حال اینکه آیا یخ درمانی در آسیب‌هایی که به شاهرگ‌های خونی
مربوط می‌شوند، مؤثر است یا خیر هنوز مورد بحث و تبادل نظر است.
برای یخ درمانی یخ را در یک حوله نازک پیچیده و برای ۱۰ دقیقه روی ناحیه
آسیب دیده قرار دهید. مدتی به پوست زمان بدهید تا دمای طبیعی خود را
بازیابی کند و سپس این کار را برای ۲ یا ۳ بار دیگر انجام دهید. شما
می‌توانید در آسیب‌های حاد چندین مرحله در روز و تا ۳ روز متوالی یخ درمانی
را انجام دهید. البته بستگی به شدت آسیب دارد، هر چه آسیب شدیدتر باشد، یخ
درمانی طولانی تر خواهد بود.
یخ درمانی همچنین در تسکین برخی دردهای مزمن ( درمان درد ) نیز مفید است.
ورزشکاری که پس از دویدن دچار زانو درد می‌شود، ممکن است برای کاهش التهاب
به یخ درمانی رو بیاورد. بهترین روش یخ درمانی استفاده از کیسه‌های با
کیفیت یخ است. شما همچنین می‌توانید از بسته‌های نخود فرنگی یخ زده و ماساژ
یخ با استفاده از آب یخ زده در لیوان‌های کاغذی نیز استفاده کنید.
گرما درمانی چطور؟
گرما درمانی عموماً در آسیب‌های مزمن یا آسیب‌هایی که تورم و خونریزی
ندارند، استفاده می شود. گرفتگی عضلانی، یا دردهای مفاصل برای گرما درمانی
مناسب می‌باشند. ورزشکارانی که دردهای مزمن دارند، معمولاً از گرما درمانی
قبل از شروع تمرینات برای افزایش انعطاف پذیری بافت‌های همبند و تحریک
جریان خون استفاده می‌کنند.
گرما همچنین برای درمان درد و آرام کردن اسپاسم‌های شدید عضلانی نیز مفید
می باشد. برای استفاده از گرما درمانی منبع گرما را بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در
محل حادثه قرار دهید تا مطمئن شوید، گرما به لایه های زیرین عضلانی منتقل
شده است. گرمای مرطوب بهترین اتتخاب است. برای این منظور شما می‌توانید از
یک حوله داغ مرطوب استفاده کنید.همچنین در صورتی که از طرفدار گرما درمانی
هستید، می‌توانید بسته‌های گرمایشی ویژه ورزشکاران یا پد‌های گرمایی را
خریداری کنید.
نکته:
هرگز از گرما درمانی پس از تمرین استفاده نکنید، چون در این حالت پوست
ملتهب می باشد و گرما این التهاب را افزایش می‌دهد. در بعضی از آسیب‌های
شدید لازم است که حداکثر تا ۲۴ ساعت پس از حادثه حتماً به پزشک مراجه کنید.
