اختلالات دو قطبی(افسردگی شیدایی)
اختلالات دوقطبي چيست؟
ازاختلال دو قطبي با عنوان افسردگي شيدائي نام
برده ميشد.
همانگونه که از نام قبلي استنباط ميشود کسي که
دچار اختلال دوقطبي است دچار نوسانات خلقي شديد ميباشد.اين
نوسانات معمولا هفته ها يا ماها طول ميکشد و با انچه مردم عادي در
زندگي روزمره تجربه ميکنند بسيارمتفاوت است.
خلق افسرده: احساس شديد افسردگي
خلق شيدا: احساس شادماني بسيار و نااميدي
خلق مختلط: به عنوان مثال خلق
افسرده همراه با بيقراري و فعاليت بيش از اندازه ناشي از شيدائي.
شيوع اختلالات دو
قطبي:
در حدود يک نفر از هر 100
بزرگسال در طول زندگي خود دچار اين اختلال ميگردد. معمولا اين
اختلالات بعد از سنين نوجواني اتفاق ميافتد. در سنين بالاتر از 40
سال اين اختلالات غير معمول است. مردان و زنان به يک اندازه در معرض
ابتلا به اين اختلالات قرار دارند.
انواع اختلال دو قطبي
اختلال دو قطبي نوع
1
حد اقل يک دوره خلق شيدا به
مدت يک هفته وجود دارد.اگرچه بيشتر مبتلايان دوره افسردگي را هم تجربه
ميکنند ولي بعضي از انها فقط دوره شيدائي را تجربه ميکنند.
دوره هاي شيدايي بدون درمان
بين 3 تا 6 ماه به طول ميانجامند.دورههاي افسردگي در صورتي که مداوا
نشوند 6-12 ماه ادامه پيدا ميکنند.
اختلال دو قطبي نوع
2
در اين نوع بيش از يک دوره
افسردگي شديد وجود دارد. در صورتي که شدت خلق شيدايي کم است. اين نوع
به نام شيدائي خفيف (Hypomania)
ناميده ميشود.
اختلال دو قطبي با تناوب سريع
در اين دسته بيش از 4 بار
نوسان روحي در طول يکسال وجود دارد. اين نوع در حدود 10 درصد افراد
مبتلا به اختلالات دوقطبي ديده ميشود و ميتواند با هر کدام از انواع
1 يا 2 همراه باشد.
اختلال خلق ادواري (Cyclothymia)
در اين نوع شدت نوسان خلق به
اندازه اختلال دوقطبي نيست، اما ميتواند زمان طولاني تري ادامه يابد.
اين حالت ميتواند منجر به اختلالات دو قطبي گردد.
علل اختلالات دوقطبي
دليل قطعي براي اين اختلالات
شناخته نشده، اما تحقيقات نشان ميدهد که:
اختلالات دوقطبي منشائ ارثي
دارد. به عبارتي ژنها بيشتر از تربيت در اين اختلالات موثرند.
ممکن است مشکل فيزيکي در قسمتي
از مغز که کنترل حالات روحي را به عهده دارد عامل اين اختلالات باشد.
به اين دليل است که اين اختلالات با دارو قابل درمان هستند.
نوسانات خلقي ممکن است گاهي
توسط استرس و يا بيماري بوجود بيايند.
علايم اختلالات دو قطبي
علائم بيماري بستگي به اين دارد که خلق شما به
سمت افسردگي يا شيدائي تغيير کرده باشد.
1- افسردگي
احساس افسردگي احساسي است که همه ما در طول
زندگي آنرا تجربه کرده ايم. اين احساس ميتواند به ما در شناخت و
برخورد با مشکلات زندگي کمک کند. اما در افسردگي باليني يا اختلالات
دوقطبي اين احساس افسردگي بسيار شديد تر است. در اين حالت احساس
افسردگي براي مدت طولاني باقي ميماند و حتي انجام امور عادي زندگي را
سخت يا غير ممکن ميسازد. در صورتي که شما افسرده شده باشيد متوجه اين
تغييرات در خود شده ايد:
روحي
- احساس غمگيني که از بين
نميرود. - احساس نياز به گريستن
بدون هيچ دليلي - ازدست دادن تمايل و
رغبت به همه چيز - عدم لذت بردن
از چیزهایی که قبلا
لذت می بردید. - احساس بي قراري و
آشفتگي - از دست دادن اعتماد به
نفس - احساس بي ارزشي و
نااميدي - زودرنجي و تحريک
پذيري - فکرکردن به خود
کشي
فکري
- از دست دادن قدرت فکر کردن
مثبت و اميدوارانه - از دست دادن قدرت تصميم گيري
حتي در موارد
ساده - مشکل تمرکز کردن
جسمي
- کم شدن اشتها و وزن
- مشکل خوابيدن
- بيدار شدن زودتر از موقع
- احساس خستگي کامل
- يبوست
عدم تمايل به رابطه جنسي
رفتاري
- مشکل در شروع و به پايان
رساندن کارها- حتي کارهاي روزمره - گريه کردن زياد و يا احساس
نياز به گريه و عدم توانايي گريستن - پرهيز از مواجهه با
افراد
2- شيدايي
يا هيجان
شيدايي يک احساس خوشحالي،
افزايش انرژي و خوش بيني بيش از اندازه است. اين حالت ميتواند آنقدر
شديد باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثير قرار دهد. ممکن است
تفکرات عجيبي راجع به خود داشته باشيد، تصميمات بدي بگيريد و به صورت
شرم آور، مضر و گاهي خطرناک رفتار کنيد.
مانند حالت افسردگي، در اين
حالت هم زندگي فرد مختل ميشود و ميتواند روابط و کار فرد را تحت
تاثير قرار دهد. در حالتي که اين حالت خيلي شديد نباشد به آن شيدائي
خفيف ميگويند.
در صورتي که شما شيدا شويد ممکن
است حالات زير را در خود مشاهده کنيد:
روحي
- بسيار شاد و مهيج
- عصبي و برانگيخته شدن توسط
کساني که در خوش بيني شما شريک نميشوند - احساس برتر بودن بيش از
اندازه
فکري
- پر از ايده هاي جديد و
مهيج - پريدن از يک ايده يه ايده
ديگر - شنيدن صداهايي که افراد ديگر
نميشنوند
جسمي
- بي ميل يا ناتوان از
خوابيدن - پر انرژي
- افزايش تمايل به رابطه
جنسي
رفتاري
- برنامه ريزي هاي
بلندپروازانه و غير واقعي - بسيار فعال و پر جنب و
جوش - رفتارهاي نا معمول
- حرف زدن سريع – ديگران
ممکن است متوجه صحبتهاي شما نشوند. - تصميمات عجولانه و گاهي
با نتايج مصيبت بار - ولخرجي
- احساس صميميت زياد
- بروز بيش از حد
احساسات
اگر شما در اواسط دوره شيدايي براي اولين بار
باشيد، ممکن است متوجه هيچ چيز غير عادي نشويد. حتي دوستان و خانواده
شما نيز ممکن است متوجه نشوند. حتي ممکن است اگر کسي سعي کند در اين
مورد نظري ابراز کند ناراحت شويد. در اين حالت شما به تدریج در
انجام امور روزمره و ارتباط با افراد
دچار مشکل می شوید.
علايم جنون(Psychotic)
اگر دوره هاي شيدايي و يا افسردگي خيلي جدي شود،
شما ممکن است دچار علايم جنون شويد.
· حالت شيدايي:
علايم اين حالت شامل احساس خود بزرگ بيني است -اينکه مسئول انجام يک
ماموريت مهم بوده يا از يک قدرت بسيار زياد برخوردار است.
· حالت افسردگي: احساس
گناه شديد، احساس بدترين بودن و يا حتي احساس عدم وجود.
علاوه بر اين اعتقادات نامعقول
فرد ممکن است دچار توهم شده که شامل شنيدن ديدن بوييدن و يا لمس کردن
چيزها يا کساني که وجود ندارند.
بين دوره
ها:
قبلا بر اين باور بودند که
اگر شما از اختلالات دو قطبي رنج ميبريد، بايد در بين دوره هاي
افسردگي و شيدايي خلق متعادل داشته باشند . اما اکنون ميدانيم که در
اين حالت علي رغم بهبود ظاهري ممکن است علايم افسردگي خفيف و مشکلات
ذهني ادامه پيدا کند.
درمان
براي پيشگيري از پيشرفت نوسانات خلقي به حالت
افسردگي – شيدايي ميتوان اقداماتي انجام داد که در ادامه از انها نام
برده ميشود .اما در اغلب موارد درمان دارويي هم مورد نياز است تا
I. خلق شما را تثبيت کند(پيشگيري)
II. درمان دوره هاي افسردگي و
شيدايي
تجويز دارو براي تثبيت حالت
روحي
چندين نوع تثبيت کننده وجود دارد که اغلب نيز
براي درمان صرع به کار ميروند. اما در بين آنها ليتيوم(که نوعي نمک
معدني است) موثرترين آنهاست.
ليتيوم:
ليتيوم به مدت پنجاه سال است که به عنوان تثبيت
کننده حالت خلقي به کار ميرود. اما چگونگي عملکرد آن هنوز مشخص نيست.
از ليتيوم براي درمان هردونوع افسردگي و شيدايي استفاده ميشود.
درمان با ليتيوم بايد توسط روانپزشک شروع
شود.تعيين مقدار دقيق ليتيوم در بدن لازم است. مقدار کم آن بي اثر و
مقدار زياد آن سمي است. بناباين شما بايد به طور مرتب در چند هفته اول
آزمايش خون دهيد تا مطمين شويد که از مقدار مناسبي
استفاده ميکنيد. با ثابت شدن مقدار دارو پزشک شما ميتواند ليتيوم را
همراه با آزمايش خون منظم براي شما تجويز کند.
مقدار ليتيوم در خون به مقدار آب بدن بستگي
دارد. اگر آب بدن کم شود مقدار ليتيوم در خون بالا رفته و احتمال بروز
اثرات منفي آن و يا حتي اثرات سمي آن وجود دارد. بنابراين بسيار مهم
است که:
· آب بسيار بنوشيد-
مخصوصا در مواقعي که هوا گرم است و يا فعاليت شما زياد است .
· چايي و قهوه کمتر مصرف
کنيد- چون آنها باعث افزايش ادرار ميگردند. حداقل سه ماه يا بيشتر
طول ميکشد تا اثرات ليتيوم پديدار شود. در اين مدت با اينکه تغيير
حالت روحي شما ادامه دارد بايد به خوردن قرصهاي ليتيوم ادامه
دهيد.
·
اثرات جانبي
اثرات زير در چند هفته اول شروع مصرف خود را
نشان ميدهند. اين اثرات نا مطلوب هستند اما با گذشت زمان بهبود
مييابند.
احساس
تشنگي
· ادرار زيادتر از
معمول
· افزايش وزن
· اثرات جانبي نا معمول تر
شامل:
· تاري ديد
· ضعيف شدن ماهيچههاي
بدن
· اسهال
· لرزش ضعيف دستها
· احساس بيمار بودن
اين اثرات معمولا با کم کردن دوز بهبود
مييابد.
اگر سطح ليتيوم در خون
شما خيلي بالا باشد، شما حالات زير را تجربه خواهيد کرد:
· استفراغ کردن
· تلو تلو خوردن
· لکنت زبان
در اين حالت بايد هرچه سريعتر با پزشک تماس
گرفت.
آزمايش خون
در ابتدا شما بايد هر هفته يکبار براي اطمينان
از درست بودن سطح ليتيوم در خون آزمايش دهيد. تا وقتي که مصرف ليتيوم
ادامه دارد اين آزمايشات نيزادامه دارد. اما پس از چند ماه اول تعداد
آزمايشات کم ميشود.
استفاده طولاني از ليتيوم ممکن است به کليه و
غده تيروييد اسيب رساند. بهتر است هر چند ماه يکبار براي اطمينان از
کارکرد صحيح آنها آزمايش داد. در صورت بروز مشکل شما بايد از
ليتيوم را متوقف کرده و از يک جايگزين استفاده کنيد.
مراقبتهاي شخصي
استفاده از رژيم غذايي
مناسب
· نوشيدن مرتب نوشيدني
هاي غير شيرين. اينکار به نگه داشتن سطح آب و نمک بدن شما کمک
ميکند.
· غذا خوردن منظم – اينکار
به تعادل مايعات بدن کمک ميکند.
· کاهش مصرف کافيين در چاي
، قهوه و نوشابه- اين مواد با افزايش ادرار سطح ليتيوم را بالا
ميبرند.
تثبيت کننده هاي ديگر خلقي
گرچه ليتيوم موثرترين تثبيت کننده است، اما
داروهاي ديگري نيز وجود دارد.
· که يک ضد تشنج
است. اما هنوز شواهد کافي وجود ندارد که سديم
والپروت به اندازه ليتيوم موثر است . اين دارو نبايد براي
خانمهادر سنين باروري تجويز شود.
· کاربامازپين اثر کمتري
داشته و کمتر براي اختلالات دو قطبي استفاده ميشود. اما اگر براي شما
مناسب است نيازي به تغيير آن نيست.
· تجويز هاي ضد جنون
جديد (مثل اولانزاپين) نيز ميتواند به عنوان تثبيت کننده استفاده
شود.
بهترين دارو براي من
کدام است؟
شما بايد در اين مورد با
روانپزشک خود مشورت کنيد، اما چند قاعده کلي وجود دارد،
· ليتيوم، سديم والپروت،
اولانزاپين معمولا براي درمان طولاني مدت تجويز ميگردند.
· کارمازپين براي مواقعي
که نوسان خلق سريعتر و متناوب تري داريد پيشنهاد ميگردد.
· ترکيب دارويي نيز کاهي
لازم است
بطور کلي بهترين دارو به وجود شما بستگي دارد.
يک دارو ممکن است براي يک نفر مناسب باشد ولي در شخص ديگري اثر خوبي
نداشته باشد. اما براي اولين تجويز اصولا دارويي تجويز ميگردد که
تاثير بيشتري در ديگران نشان داده است.
بدون دارو چه اتفاقي
ميافتد؟
ليتيوم 30 تا 40
درصدازاحتمال عود بیماری کم ميکند، اما
هرچه تعداد دوره هاي شيدايي شما بيشتر باشد، احتمال عود آن هم
بيشتر است.
تعداد دوره اي شيدايي قبلي |
احتمال دوباره شيدايي در سال بعد |
|
بدون مصرف ليتيوم |
با مصرف ليتيوم |
|
1-2 |
10% |
6%-7% |
3-4 |
20% |
12% |
بيشتر از 5 |
40% |
26% |
با افزايش سن ، احتمال عود دوره ها
همچنان ثابت ميماند. حتي ممکن است شما براي مدت طولاني مشکلي نداشته
باشيد، اما همواره خطر بازگشت وجود دارد.
از چه موقع شروع به مصرف دارو
کنيم؟
پس از گذراندن يک دوره، نميتوان گفت که دوره
هاي بعدي چه زماني باز ميگردند. ممکن است شما مايل به مصرف دارو در
اين مرحله نباشيد مگر اينکه دوره شما بسيار شديد بوده باشد. اگر براي
بار دوم مبتلا شويد به احتمال 80 درصد دوره ها عود خواهند کرد. اغلب
روانپزشکان در اين حالت داروهاي تثبيت کننده را پيشنهاد ميدهند.
براي چه مدت يک داروي تثبيت کننده بايد
مصرف شود؟
براي حداقل دو سال بعد از يک دوره اختلال و تا 5
سال در حالتهاي زير ميتون ادامه داد .
· عود مکرر دوره ها
· دوره جنون
· استفاده از الکل يا مواد
مخدر
· داشتن استرس در خانه يا
محل کار
در صورت ادامه داشتن مشکل، ممکن است مجبور شويد
براي مدت طولاني تري به مصرف دارو ادامه دهيد.
اطلاعات بيشتر در باره مصرف داروهاي تثبيت کننده
در کتابچه هاي مربوطه وجود دارد.
روشهاي درماني روانشناسي
در فاصله بين دوره هاي شيدايي يا افسردگي،
درمانهاي روانشناسي ميتواند موثر ابشد. اين درمانها بايد حدود 16
جلسه يک ساعته به مدت 6 تا 9 ماه باشند.
اين درمانها شامل:
· تربيت
رواني(Psycho education)- دانستن بيشتر در مورد اختلالات
دو قطبي
· تحت نظر داشتن حالت
روحي- کمک کردن به شما براي شناخت زمانهاي تغيير حالت روحي
· استراتژي خلقي- کمک
کردن براي جلوگيري از تغيير حالت روحي به شيدايي يا افسردگي کامل
· کمک براي افزايش
مهارتهاي سازگاري
· شناخت و رفتار
درماني(CBT) براي افسردگي
حاملگي
شما بايد هر برنامه براي حاملگي را با روانپزشک
خود در ميان بگذاريد. با هم فکري هم، شما ميتوانيد براي کنترل حالات
روحي خود در طول حاملگي و پس از تولد نوزاد برنامه ريزي کنيد.
اگر باردار هستيد، بهتر است براي آگاهي از قطع
يا ادامه مصرف ليتيوم با روانپزشک خود مشورت کنيد. گرچه ليتيوم از
ديگر تثبيت کننده ها بي خطرتر است، اما بايد خطر احتمالي آن براي
نوزاد با خطر احتمال بازگشت افسردگي يا شيدايي در شما مقايسه شود. اين
احتمال در سه ماه اول بارداري بيشتر است. پس از گذشت هفته بيست و ششم،
ليتيوم بي خطر است. اما اگر ليتيوم مصرف ميکنيد، نبايد به نوزاد شير
بدهيد.
در طول زمان حاملگي، تمام کساني که با اين موضوع
در رابطه اند شامل: پزشک متخصص زنان- ماما- پزشک خانواده – روانپزشک و
پرستار روانپزشک- بايد با هم در ارتباط باشند.
درمان يک دوره افسردگي يا
شيدايي
دوره افسردگي
داروهاي افسردگي معمولا بايد به
داروهاي تثبيت کننده خلقی اضافه شود.
متداول ترين اين داروهاSSRIs (مهار کننده هاي جذب
سروتونين) است. اين داروها بر يک ماده شيميايي در مغز به نام سروتونين
تاثير گذاشته و به نظر ميرسد که با مصرف اين دارو نسبت به داروهاي
ديگر احتمال تغيير خلق به حالت شيدايي کمتر است. داروي قديمي ضد
افسردگي تري سيکليک به علت نداشتن اين خصوصيت توصيه
نميگردد.
در صورتي که شما به تازگي يک دوره شيدايي داشته
و يا اختلال خلق تناوبي سريع را تجربه کرده ايد، داروهاي ضد افسردگي
ممکن است منجر به بازگشت حالت شيدايي شوند. در اين حالت بهتر است سطح
داروي تثبيت کننده را افزايش داده و از داروهاي ضد افسردگي استفاده
نکرد. داروهاي ضد افسردگي پس از 2 تا 6 هفته استفاده باعث بهبود
حالت خلقي ميشوند، اما خواب و اشتها زودتر بهبود پيدا ميکند. مصرف
اين دارو بايد حداقل 8 هفته پس از بهبود افسردگي ادامه پيدا کند و سپس
بايد به آرامياز مقدار آنها کاسته شود.
حتي پس از بهبودي بهتر است همواره اين
قرصها را با توجه به نظر روانپزشک همراه داشته باشيد. اگر خيلي
زود مصرف قرصها را ترک کنيد، احتمال عود افسردگي در شما زياد است. اگر
شما به يکباره مصرف را قطع کنيد، ممکن است دچار علايم ترک
(Withdrawal ) شويد.
در صورتي که دوره شيدايي را تجربه کرديد، نبايد
داروهاي ضد افسردگي را براي مدت طولاني مصرف کنيد.
شيدايي و دوره هاي افسردگي
مخلوط
در اين صورت هرگونه داروي ضد افسردگي بايد متوقف
شود. داروي تثبيت کننده و يا داروهاي ضد جنون به تنهايي و يا حتي
همراه هم ميتوان استفاده کرد. داروهاي ضد جنون در اسکيزوفرني
استفاده ميشوند اما ميتوان براي کم کردن فعاليت بيش از اندازه،
خودبزرگ بيني، بي خوابي و از بين بردن دوره شيدايي استفاده کرد.
داروهاي ضد جنون قديمي تر مثل کلروپرومازين و
هالوپريدول اثرات جانبي مثل لرزش و گرفتگي عضلات دارند. برخي از
داروهاي جديدتر مثل رسيپريدون و اولانزاپين بدون اين اثرات جانبي
نامناسب ميتوانند علايم شيدايي را کاهش دهند.
پس از شروع درمان، علايم ممکن است پس از چند روز
بهبود يابند اما درمان بايد چندين ماه ادامه پيدا کند. براي رانندگي
در مدت مصرف بايد با پزشک خانواده خود مشورت نماييد.
متوقف کردن نوسانات خلقي
– خود درماني
· تحت نظر گرفتن رفتار
شحصي
نشانه هاي تغيير حالت خود را ياد بگيريد تا
بتوانيد در موقع مناسب کمک بگيريد. با اينکار شما ميتوانيد از بروز
کامل عارضه و يا بستري شدن در بيمارستان اجتناب کنيد. نوشتن
حالات روحي روزانه ميتواند به شما در اين کار کمک کند.
· اطلاعات
تا ميتوانيد در مورد بيماري تان و آنچه براي
درمان آن مفيد است اطلاعات کسب کنيد.
· استرس(تنش)
از شرايط تنش زا بپرهيزيد. پرهيز کامل از تنش
غير ممکن است بنابر اين بهتر است ياد بگيريد چگونه اين شرايط را کنترل
کنيد. شما ميتوانيد از طريق CD يا DVD و
يا گروهاي تمدد اعصاب و يا پيشنهادهاي روانشناسان به استرس خود غلبه
کنيد.
· روابط اجتماعي
افسردگي يا شيدايي ميتوانند اثرات نامطلوبي بر
دوستان و خانواده داشته باشد. شما ممکن است مجبور به بازسازي روابط
تان بعد از يک دوره افسردگي يا شيدايي بشويد.
داشتن حداقل يک نفر که بتوانيد به او اعتماد
کنيد بسيار مفيد است. دوستان و خانواده نياز دارند بدانند که چه
اتفاقي براي شما ميافتد و آنها چه کاري ميتوانند براي شما انجام
دهند.
· فعاليت
سعي کنيد زندگي، کار، استراحت و روابطتان با
دوستان و خانواده را متعادل کنيد. در صورتي که شما بيش از اندازه
مشغول باشيد ممکن است دچار دوره شيدايي شويد.
مطمين باشيد که زمان کافي براي استراحت داريد.
در صورتي که شما بيکار هستيد به دنبال گذراندن يک دوره اموزشي و يا
کار داوطلبانه که وابستگي با بيماري رواني ندارد باشيد .
· ورزش
20 دقيقه ورزش ، سه بار در هفته براي بهبود
شرايط روحي مفيد است.
· تفريح
به طور مرتب کارهايي انجام دهيد که شما را
شاد کرده و به زندگي شما معنا ميبخشد.
ادامه درمان
ممکن است شما بخواهيد قبل از اينکه دکتر دستور
قطع دارو بدهد ، از ادامه مصرف خودداري کنيد. متاسفانه اينکار اغلب به
بازگشت دوره ها منجر ميشود. با دکتر و خانواده خود هنگاميکه بهبود
يافتيد در اين مورد صحبت کنيد.
در درمان خود اظهار نظر
کنيد
اگر براي اختلال دو قطبي در بيمارستان بستري شده
ايد، بهتر است براي دکتر و خانواده خود يک
«رهنمود آينده،Advance
Directive»تهيه کنيد که اگر شما دوباره مريض شديد چگونه با شما
رفتار کنند.
از پزشکم
(GP) چه انتظاري
دارم؟
در صورتي که شما ليتيوم مصرف ميکنيد دکتر شما
بايد:
· فشار خون و بررسي سلامتي
عمومي سالانه
· آزمايش سطح ليتيوم خون
هر 3 تا 6 ماه
· آزمايش خون براي تست
کارکرد کبد و تيروييد حداقل هر 15 ماه يکبار
نکاتي براي دوستان و خانواده
افسردگي و شيدايي براي دوستان و خانواده ناراحت
کننده و خسته کننده است
رفتار در طول دوره
افسردگي
دانستن اينکه به افراد بسيار افسرده چه
بگوييم سخت است. آنها همه چيز را از ديدگاه منفي ميبينند و قادر
نيستند بگويند از شما چه ميخواهند. آنها ممکن است زودرنج و گوشه گير
باشند اما در همان حال به کمک شما نياز دارند. آنها ممکن است نگران
باشند ولي نخواهند يا نتوانند که نصيحت شما را بپذيرند. سعي کنيد در
حد امکان صبور باشيد و آنان را درک کنيد.
شيدايي
در شروع يک دوره شيدايي، شخص شاد و پرانرژي به
نظر ميرسد. هرچند که اينگونه هيجانات منجر به بدتر شدن شرايط روحي
آنان ميگردد. بنابراين سعي کنيد آنان را متقاعد کنيد که کمکشان
نماييد و به آنان در مورد بيماري شان توضيح دهيد.
کمکهاي عملي بسيار مهم هستند. مطمين شويد که
دوست يا فاميل شما قادر است که از خود نگهداري کند.
کمک به شخص محبوبتان براي
بهبودي
اطلاعات بيشتري در مورد اختلالات دوقطبي پيدا
کنيد. همراهي شما با بيمار در جلسات روانپزشکي بسيار موثر خواهد
بود.
از خودتان مراقبت کنيد
به خودتان زمان و فضا ي کافي براي تجديد قوا
بدهيد . مطمين باشيد که زمانهايي براي خودتان و گذراندن با دوستانتان
اختصاص داده ايد. در صورتي که دوست يا فاميل شما در بيمارستان است،
مدت نگهداري از انها را با ديگران تقسيم کنيد. شما به دوستتان
وقتي خسته نيستيد بهتر ميتوانيد کمک کنيد.
در مواقع اضطراري
در شيدايي شديد، شخص ممکن است حالت خصمانه ،
بدگماني به خود گرفته و يا به صورت لفظي ويا فيزيکي درگير
شود.
در افسردگي شديد، شخص ممکن است تصميم به خودکشي
بگيرد.
در صورتي که متوجه شديد که آنها:
· با نخوردن و نياشاميدن
کاملا از خود غافل شده اند
خود يا ديگران را در شرايط
خطرناک قرار ميدهند.
· از آزار دادن يا کشتن
خود حرف ميزنند.
سريعا براي آنان از مراکز درماني
کمک بخواهيد.
نام و شماره يک شخص متخصص قابل اعتماد را داشته
باشيد. گاهي بستري کوتاه مدت در بيمارستان لازم است.
مراقبت از کودکان
در صورتي که شما شيدا يا افسرده هستيد، به طور
موقت نميتوانيد از کودکانتان مراقبت کنيد. در اين مدت همسر يا فرد
ديگري از خانواده بايد اين وظيفه را به عهده بگيرد. بهتر است در
دوران بهبودي در اين مورد تصميم گيري کنيد.
ممکن است بچه شما هنگاميکه شما سالم نيستيد
احساس نگراني و سر در گمي کند. اين موضوع را از رفتارشان نيز ميتوان
فهميد.
براي بچه ها بسيار مفيد خواهد بود اگر بزرگترها
ي آنان حساس و فهيم بوده و بتوانند با خونسردي و سازگاري به مشکلات
آنها پاسخ دهند. بزرگترها ميتوانند به آنان بفهمانند که چرا پدر يا
مادر آنها رفتار متفاوتي دارد. سوالات انها بايد با خونسردي، به درستي
و به زباني که متوجه شوند پاسخ داده شود. آنها احساس بهتري خواهند
داشت اگر به برنامه عادي زندگي شان بازگردند.
چگونه اختلالات دوقطبي را براي کودکان
توضيح دهيم؟
بچه هاي بزرگتر ممکن است خود را در بروز مشکل
مقصر بدانند. بايد آنان را مطمئن ساخت که عامل اين بيماري نيستند و
ميتوانند به بهبود آن کمک کنند. هنگامي که بچه هاي بزرگتر وظيفه
مراقبت از پدر يا مادر بيمار را برعهده بگيرند، نياز به درک ويژه و
پشتيباني عملي دارند.
گروهها و تشکيلات پشتيبان
سازمان افسردگي دو
قطبي
فراهم ساختن پشتيباني، پيشنهاد و اطلاعات
براي افراد بيمار و دوستان و اقوام آنان
تلفن:08456340540
پست
الکترونيک: [email protected]
فلوشيپ افسردگي دوقطبي
اسکاتلند
فراهم ساختن اطلاعات، پشتيباني و پيشنهاد براي
افراد بيمار و کساني که از آنها مراقبت ميکنند. ترويج روند کمک به
خود(Self-help) در اسکاتلند و آموزش و اطلاع رساني
درباره بيماري و سازمان.
تلفن:0415602050
گروه
افسردگي
فراهم آوردن
اطلاعات و پشتيباني بيماران دچار افسردگي و
همچنين کساني که
قصد کمک به آنان را دارند. ايجاد گروهاي
کمک به
خود(Self help)، اطلاع رساني و بالا بردن آگاهي
عمومي در مورد
بيماري افسردگي.
تلفن:08451232320
پست
الکترونيک:[email protected]
گروه
افسردگي Cymru
سازمان ولزي(ولز:
شهري در انگلستان) که تنها هدف آن
حمايت از بيماران
دچار به افسردگي است.
· گروه
افسردگي UK(که
سابقاً به نام گروه Depressives
Anonymous شناخته ميشد.)
اين گروه براي
حمايت از بيماران مبتلا به افسردگي و
اطرافيان آنها
تشکيل شده است. در واقع فعاليت اصلي آن
فراهم کردن
پشتيباني متقابل براي افرادي است که به
بيماري افسردگي
دچارند.
پست الکترونيک: [email protected]
گروه
ساماريتانز Samaritans
فراهم آوردن اطلاعات و پشتيباني بهصورت 24 ساعته
براي
بيماران دچار افسردگي
درمان اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی یک ناراحتی با شیوع زیاد است وافراد زیادی را در تمام دنیا از جمله ایران رنج میدهد.
آسیبی که این بیماری در زندگی انسان بر پیکرۀ جسمی واجتماعی و فرهنگی
-روانی او وارد میکند بسیار شدیدتر از بیماریهای جسمی دیگر است.اختلال دو
قطبی در مراحل مختلف عوارض مختلفی در بر دارد:
درمحله افسردگی این اختلال بی انگیزگی و بی علاقگی وخلق تنگ باعث میشود
که فرد اشتغال و….خود را از دست بدهد و بسیار از زندگی وهمقطارانش عقب
بیفتد. گاهی شدت افسردگی به حدیست که حتی باعث اقدام به خودکشی میشود.
در مرحله شیدائی رفتارهای معطوف به هدف فرد افزایش می یابد، از جمله اینکه
میل جنسی او افزایش یافته و همراه با کاهش قدرت قضاوتی که در این شرایط بر
او مستولی میشود، باعث بی بندو باری و بوجود آمدن رفتارهای دور از شاَََُن
از وی میشود ، که خیلی وقتها آبروی وی را زیر سوال می برد.ولخری ودست
ودلبازی های وی باعث از دست دادن اموال و….میشود.
بیخوابی ، عصبانیت، پرخاشگری، پرحرفی، بی مبالاتیها، واقدامات ناگهانی ضربات شدیدی برسلامت شخص وارد میکند.
لذا درمان قاطع اختلال دو قطبی ضروریست.
اختلال دو قطبی یک بیماری درازمدت است لذا درمانی طولانی مدت را
میطلبد.اختلال دو قطبی میتواند بسیار نوساندار باشد(از افسردگی به شیدائی
یا برعکس) بنابراین ممکن است مرتبا نوع درمان عوض شود.گاهی درمان ضد
افسردگی وگاهی ضد شیدائی.انچه در ای درمان ثابت میماند درمان تثبیت کنندۀ
خلق است.
درمان داروئی
مهمترین داروهای تثبیت کننده خلق
شامل : لیتیوم، سدیوم والپروئات، وکاربامازپین و لاموتریژین است که توسط
روانپزشک با توجه به خصوصیات بیماری و خود بیمار انتخاب میشود.
ممکن است همزمان داروهای دیگری نیز استفاده شوند ازجمله داروهای کاهنده یا
افزایندۀ میل جنسی، داروهای ضد افسردگی(از جمله
SSRIs,TCAs,bupropion,…)، خواب آورها، ضداضطرابها، وداروهای
ضدسایکوز(OLANZAPINE,RISPERIDONE,ZIPRASIDONE,…) در مواردیکه روانپریشی
نیز بر دردهای بیمار افزوده شده باشد.
از نقش روان درمانی در درمان نباید غافل شد چه بسا بسیاری از علائم تشدید
کننده، مشکلات بوجود آمده از بیماری، کاهش اعتماد به نفس، اضطراب داشتن این
بیماری، سایکواجوکیشنpsychoedjucation برای ادغام این ناراحتی در زندگی
بیمار بسیار حائز اهمیت است.
مدت درمان
درمان ابتدائی اگر شدت اختلال دو قطبی شدید نباشد معمولاَ 9 ماه تا یکسال
میباشد ، ولی در رواندرمانی ها باید به او آموزش داده شود که مترصد علائم
آغازین بیماری باشد(علائمی مثل : کاهش نیاز به خواب، پر حرفی، ولخرجی،
افسردگی، افزایش انرژی ومیل جنسی و……).
پس از آن بسیاری از روانپزشکان درمان را پس از دادن اطلاعات فوق قطع
میکنند ولی در مواردیکه اختلال دو قطبی شدید بوده باشد این درمان را حداقل
برای 2/5 تا 5 سال ادامه میدهند. در موارد عود کننده درمان طولانی مدت لازم
است.( درمان پیشگیری کننده از موارد عو د اختلال دو قطبی).
متاسفانه بسیاری از بیماران به علت توجیه نشدن یا اشکالات فرهنگی درخصوص
مصرف دارو پساز بهبود اولیه با ایت تفکر که: بیماری درمان شده ودیگر عود
نمیکند، درمان نگهدارنده را رها می کنند ونهایتاَ دوباره عوارض اختلال دو
قطبی گریبانگیرشان میگردد.
به طور کلی درما شامل 4 قسمت است:
- درمان حاد بیماری (اختلال دو قطبی)
- درمان نگهدارنده maintainance
- درمان پیشگیری کنندهprophylactic
- درمان عوارض
مبارزه با افکار و باورهای غلط از
جمله اعتیاد دار بودن داروهای روانپزشکی، بعضی از داروهای عطاری (وبه
اصطلاح درمانهای گیاهی بدون مجوز از وزارت بهداشت)، لای کتاب باز کردن،
رمّالی، دعانویسی و احضار ارواح و….. قسمت بزرگی از درمان به حساب می آید
.