شرایط ازدواج موقت
از نظر اسلام ازدواج چه دائم و چه موقت
حتماً باید با رضایت طرفین (زن و مرد) باشد و اگر زن یا دختری در خواست
مردی را برای ازدواج موقت رد کند مرتکب گناهی نشده است.
سوال: اگر زنی در یک بازه زمانی با دو مرد صیغه‌ی محضری کرده باشد چه حکمی دارد و از نظر قانون چه مجازاتی برای آن زن تعیین می‌شود؟
موضوع مورد پرسش از دو جنبه شرعی و حقوقی قابل بررسی است:
الف. دیدگاه شرع:
این زن از نظر شرعی مرتکب حرام شده و اگر با مرد دوم، رابطه جنسی برقرار
کرده باشد، زناکار محسوب شده که بنابر نظر اکثر فقها – علاوه بر اجرای حد
شرعی – بر آن مرد حرام ابدی می‌شود.
ب. از نگاه قانون و حقوق:
از دیدگاه قانون و حقوق، کارهای افراد در دو جنبه حقوقی و کیفری مورد
بررسی قرار می‌گیرد که قانون مدنی عهده‌دار بیان احکام از جهت صحت و بطلان و
حرمت و حلیت است. و قانون مجازات، عهده‌دار بیان احکام کیفری و مقدار و
نوع مجازات و…، است.
از این‌رو ماده 1050 قانون مدنی نسبت به صحت و
بطلان چنین عقد و حکم حرمت آن سخن گفته و چنین مقرر داشته: «هر کس زن
شوهردار را با علم به وجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که در عده
طلاق یا در عده وفات است با علم به عده و حرمت نکاح برای خود عقد کند عقد
باطل و آن زن مطلقاٌ بر آن شخص حرام مۆبد می‌شود».
اما حکم کیفری و
مجازات این زن که با داشتن شوهر، خود را به عقد شخص دیگر در آورده مطابق
ماده 644 قانون تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، حبس از شش ماه تا دو سال و
یا از سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم میباشد.
همچنین
کسی که او را برای مرد دوم عقد کرده اگر عالم به شوهردار بودن یا در عده
بودن زن بود، به استناد ماده 643، همان قانون به حبس از شش ماه تا سه سال
یا از سه میلیون تا هیجده میلیون ریال جزای نقدی و تا 74 ضربه شلاق محکوم
می‌شود و اگر دارای دفتر ازدواج و طلاق یا اسناد رسمی باشد برای همیشه از
تصدی دفتر ممنوع خواهد گردید.
حال اگر این زن با شخص دوم، رابطه
جنسی برقرار کرده باشد، مجازاتش در ماده 225 و 230 قانون مجازات بیان
گردیده که در صورت محصنه بودن زن در حال زنا، به استناد ماده 225 قانون
مجازات اسلامی؛ مجازاتش رجم و در صورت عدم امکان اجرای رجم با پیشنهاد
دادگاه صادر کننده حکم قطعی و موافقت رئیس قوه قضائیه چنانچه جرم با بینه
ثابت شده باشد، موجب اعدام زانی محصن و زانیه محصنه است و در غیر این‌‌صورت
موجب صد ضربه شلاق برای هر یک میباشد. و اگر زنایش محصنه نباشند، به
استناد ماده 230 قانون مجازات اسلامی، مجازاتش صد ضربه شلاق است.
سوال: شرایط ازدواج موقت کدامند؟
از
نظر اسلام ازدواج چه دائم و چه موقت امری اختیاری بوده و حتماً باید با
رضایت طرفین (زن و مرد) باشد. ازدواج موقت به ازدواجی گفته می شود که بین
زن و مردی که هیچ مانعی از ازدواج نداشته باشند و با رضایت طرفین، همراه
مهر معین تا زمان مشخصی عقد ازدواج بسته شود. این نکاح طلاق ندارد و زن و
شوهر با اتمام وقت خود به خود از هم جدا می شوند. [1]
از نظر اسلام صحت ازدواج دایم و موقت دارای شرایطی است، ما در اینجا بعضی از آنها را ذکر می کنیم:
1. خواندن صیغه عقد (تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست بلکه به همراه انشاء الفاظ خاص باشد).
2.
به احتیاط واجب صیغه عقد باید به عربی صحیح خوانده شود. و اگر خود مرد و
زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند
صحیح است، و لازم هم نیست که وکیل بگیرند اما باید لفظی بگویند که معنای
“زوّجت” و “قبلت” را بفهماند.
3. تعیین مهریه و نام بردن آن در موقع عقد.
4. کسی که صیغه را می خواند بالغ و عاقل باشد.
5.
دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد
اگر بخواهد شوهر کند چنانچه باکره باشد باید از پدر یا جد پدری خود اجازه
بگیرد، ولی اگر باکره نباشد در صورتی که بکارتش بوسیله شوهر کردن از بین
رفته باشد اجازه پدر و جد لازم نیست.
6. زن در
زمان اجرای عقد موقت، به عقد دائم یا موقت در حباله نکاح کس دیگری درنیامده
باشد (همسر شخص دیگری نباشد) و نیز در حال عده عقد دائم یا موقت فرد دیگری
نباشد.
7. زن و مرد به ازدواج راضی باشند و از روی اجبار و اکراه وادار به ازدواج نشده باشند. [2]
8.
همچنین زن هنگامی که می خواهد به عقد مردی در آید، اگر قبلا در عقد دیگری
بوده و طلاق گرفته یا مدت عقد موقتش به سر آمده، مدت عده ی خود را نیز
گذرانده باشد.
9. شرط دیگر آن است که زن زمانی که
در عقد دیگری بوده، با مردی که قصد دارد در آینده با او ازدواج کند، زنا
نکرده باشد؛ زیرا اگر مردی با زن شوهرداری زنا کند برای همیشه آن زن بر او
حرام می شود. [3]
بنا براین از نظر اسلام ازدواج چه دائم و چه موقت
حتماً باید با رضایت طرفین (زن و مرد) باشد و اگر زن یا دختری درخواست
مردی را برای ازدواج موقت رد کند مرتکب گناهی نشده است.
پی نوشتها:
[1] اقتباس از پاسخ اجمالی سۆال 844 (سایت اسلام کوئیست: 915) (جواز ازدواج موقت)
[2] توضیح المسائل مراجع، ج 2، از ص 449 تا 460؛ تحریر الوسیله، ج 2، ص 701 تا 707 و نیز از ص 734 تا 736.
[3]
اقتباس از سۆال 961 (سایت اسلام کوئیست: 1099) ( ازدواج مجدد بعد از
ازدواج موقت ) و سۆال 475 (سایت اسلام کوئیست: 516) (ازدواج موقت(متعه) و
شرایط آن)
احکام ازدواج موقت و صیغه آن
. در ازدواج موقت، رضایت طرفین و خواندن صیغه کافی است و نوشتن و شاهد گرفتن لازم نیست.
2.
خود زن و مرد می‌توانند صیغه عقد را بخوانند. ابتدا مدت عقد (از یک ساعت
تا چند سال) و میزان مهر (مثلاً از هزار تومان تا …) را معین کنند و بعد
صیغه عقد را بخوانند.
«صیغه عقد»
زن می‌گوید:
«زَوَّجتُکَ نَفْسی فی المُدَّةِ الْمَعْلوُمَه عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلوُم» (خودم را به تو تزویج کردم برای مدت معین با مهر معین)
بعد مرد می‌گوید:
«قَبِلْتُ» (قبول کردم)
تبصره: اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را
به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است. اما باید
لفظی را بگویند که معنی «زَوَّجْتُ و قَبِلْتُ» را بفهماند.
3.
عقد موقت طلاق ندارد بلکه جدا شدن زن و مرد بواسطه تمام شدن مدت عقد و یا
بخشیدن مدت (مرد باقیمانده زمان عقد را به زن می‌بخشد) میباشد.
4.
اگر کسی زنی را به عقد خود درآورد، اگر چه نزدیکی نکرده باشد مادر آن زن
به آن مرد محرم می‌شود و اگر نزدیکی کرده باشد، اگر آن زن از مرد دیگری
دختر داشته باشد دختر آن زن نیز به آن مرد محرم می‌شود و مرد هرگز
نمی‌تواند با آن دختر ازدواج کند.
5.
تعریف عدّه: مدت زمانی را که زن نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند عدَه
می‌گویند. این مدت پس از طلاق (در عقد دائم) و یا اتمام مدت زمان (در عقد
موقت) و یا فوت شوهر شروع می‌شود.
6.
عدَه عقد موقت دیدن دوبار عادت ماهیانه زنان است. عدَه عقد دائم از زمان
طلاق، دیدن سه بار عادت ماهیانه است. عدّه وفات شوهر، چهارماه و ده روز است
اگر چه زن یائسه یا متعه باشد.
7.
زن یائسه (زن غیرسیدی است که سنش بالاتر از پنجاه سال یا سیده‌ای که سنش
بالاتر از شصت سال باشد) عدّه طلاق و عدّه اتمام عقد موقت ندارد.
8. اگر مردی زنی را که در عدّه دیگری است برای خود عقد کند آن زن بر او حرام می‌شود.
