مسواك
حدیث (1)
امام باقر عليه السلام :
لَو يَعلَمُ النّاسُ ما فِى السِّواكِ لأَباتوهُ مَعَهُم فى لِحافٍ؛
اگر مردم نتايج و خواص مسواك
كردن را بدانند هيچ گاه مسواك را از خود جدا نمى كنند.
وسایل الشیعه ج2 ، ص13 ، ح 1327 – بحارالانوار(ط-بیروت)
ج73، ص130، ح17
حدیث (2)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
ما زالَ جَبرَئيلُ يُوَصّينى بِالسِّواكِ حَتّى خِفتُ أن اُحفىَ اَو اُدرِدَ؛
جبرئيل پيوسته مرا به مسواك
سفارش مى كرد تا جايى كه ترسيدم (از كثرت مسواك زدن) دندانهايم سائيده شود و از بين
برود.
وسائل
الشيعه ج2، ص5، ح1300
حدیث (3)
امام صادق عليه السلام :
فِى السِّواكِ اثنَتا عَشَرَةَ خَصلَةً: هُوَ مِنَ السُّنَّةِ، وَ مَطهَرَةٌ
لِلفَمِ، وَ مَجلاةٌ لِلبَصَرِ، و َيُرضِى الرَّحمنَ، يُبَيِّضُ السنانَ،
يَذهَبُ بِالحَفَرِ، وَ يَشُدُّ اللِّثَّةَ، و َيُشَهِّى الطَّعامَ، و َيَذهَبُ
بِالبَلغَمِ، و َيَزيدُ فِى الحِفظِ، وَ يُضاعِفُ الحَسَناتِ، وَ تَفرَحُ بِهِ
المَلائِكَةُ؛
در مسواك زدن دوازده فايده
وجود دارد: 1. از سنت پيامبر صلى الله عليه و آله است، 2. دهان را پاكيزه مى كند،
3. نور چشم را زياد مى كند، 4. باعث خشنودى خداوند است، 5. دندانها را سفيد مى كند،
6. پوسيدگى آنها را از بين مى برد، 7. لثه را محكم مى سازد، 8 . اشتها آور است، 9.
بلغم را مى برد، 10. حافظه را زياد مى كند، 11. حسنات دو چندان مى شوند، 12.
فرشتگان شاد مى گردند.
خصال
ص 481 ، ح53 {شبیه این حدیث در محاسن ج2 ، ص562 ، ح953 –
کافی(ط-الاسلامیه) ج6 ، ص496 ،ح6 }
حدیث (4)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
عَلَيكُم بِالسِّواكِ فَنِعمَ الشَّىءُ السِّواكُ يَشُدُّ اللِّثَّةَ
وَ يَذهَبُ بِالبَخرِ وَ يُصلِحُ المِعدَةَ وَ يَزيدُ فى دَرَجاتِ الجَنَّةِ
و َيُرضِى الرَّبَّ وَ يُسخِطُ الشَّيطانَ؛
مسواك كنيد كه مسواك زدن خوب
چيزى است لثه را محكم مى كند، بوى دهان را مى برد، معده را اصلاح مى كند، درجات
بهشت را مى افزايد، پروردگار را خشنود مى كند و شيطان را به خشم مى آورد.
نهج
الفصاحه ص571 ، ح 1975
حدیث (5)
امام على عليه السلام :
اَلسِّواكُ مَرضاةٌ لِلّهِ وَسُنَّةُ النَّبىِّ صلى الله عليه و آله وَ مُطَيِّبَةٌ
لِلفَمِ؛
مسواك زدن سبب خشنودى خداوند،
اجراى سنت پيغمبر و وسيله خوش بويى و پاكيزگى دهان است.
مكارم
الاخلاق ص 51
حدیث (6)
امام رضا عليه السلام :
اَلسِّواكُ يَجلُو البَصَرَ و َيُنبِتُ الشَّعرَ و َيَذهَبُ بِالدَّمعَةِ؛
مسواك زدن، نور چشم را زياد
مى كند، مو را پر پشت مى نمايد و آبريزش چشم را برطرف مى سازد.
مکارم الاخلاق ص50 – بحارالانوار(ط-بیروت)
ج73، ص 137
حدیث (7)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
تَخَلَّلوا فَإِنَّهُ لَيسَ شَى ءٌ أَبغَضُ إِلَى المَلائِكَةِ مِن أَن
يَرَوا فى أَسنانِ العَبدِ طَعاما؛
خلال كنيد كه بدترين چيز نزد
فرشتگان اين است كه لاى دندانهاى بنده اى مانده غذا ببينند.
مكارم
الاخلاق ص 153 –
بحارالانوار(ط-بیروت) ج63 ، ص436 ،ح14
حدیث (8)
امام صادق عليه السلام :
ما أَدَرتَ عَلَيهِ لِسانَكَ
فَأَخرَجتَهُ فَابلَعهُ وَ ما أَخرَجتَهُ بِالخَلالِ فَارمِ بِهِ؛
بعد از غذا زبان را دور دهان
بگردان، هرچه با زبان درآمد فرو ببر، و آنچه را با خلال بيرون آوردى از دهان بيرون
افكن.
من لا یحضر الفقیه ج3 ، ص357 ، ح4262 – مكارم الاخلاق ص 152
حدیث (9)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
إِذَا استَكتُم فَاستاكوا عَرضا؛
وقتى مسواك مى كنيد از عرض،
دندان ها را مسواك بزنيد.
نهج
الفصاحه ص188، ح 178
حدیث (10)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
فِى السِّواكِ اِثنَتَا عَشَرَةَ خَصلَةً: مَطهَرَةٌ لِلفَمِ،
و مَرضاتٌ لِلرَّبِّ وَ يُبَيِّضُ السنانَ وَ يَذهَبُ بِالحَفَرِ وَ يُقِلُّ
البَلغَمَ وَ يُشَهِّى الطَّعامَ وَ يُضاعِفُ الحَسَناتِ وَ تُصابُ بِهِ
السُّنَّةُ وَ تَحضُرُهُ المَلائِكَةُ وَ يَشُدُّ اللِّثَةَ وَ هُوَ يَمُرُّ
بِطَريقَةِ القُرآنِ وَ رَكعَتَينِ بِسِواكٍ اَحَبُّ اِلَى اللّه عَز َّوَ جَلَّ
مِن سَبعينَ رَكعَةً بِغَيرِ سِواكٍ؛
پيامبر صلى الله عليه و آله : مسواك زدن دوازده فايده دارد:
دهان را پاكيزه، خداوند را خشنود، دندان ها را سفيد، جرم دندان ها را پاك، بلغم را
كم، غذا را مطبوع، حسنات را چندين برابر مى كند، به سنت عمل مى شود، فرشتگان حضور
پيدا مى كنند، لثه محكم مى شود، بر گذرگاه تلاوت قرآن مى گذرد و دو ركعت نماز با
مسواك، نزد خداوند محبوب تر است از هفتاد ركعت نماز بى مسواك.
خصال ص 480، ح 52
حدیث (11)
امام باقر عليه السلام :
شَكَتِ الكَعبَةُ اِلَى اللّه ما تَلقى مِن اَنفاسِ
المُشرِكينَ، فَاَوحَى اللّه اِلَيها: اَن قَرّى يا كَعبَةُ، فَاِنّى
اُبدِلُكَ بِهِم قَوما يَتَخَلَّلونَ بِقُضبانِ الشَّجَرِ. فَلَمّا بَعَثَ
اللّه مُحَمَّدا صلى الله عليه و آله اَوحى اِلَيهِ مَعَ جَبرَئيلَ بِالسِّواكِ
وَالخِلالِ؛
كعبه از زجرى كه از بوى بد نفس هاى
مشركين مى كشيد، به درگاه خداوند شكايت نمود، خداوند به آن وحى كرد، تو را مژده باد
كه بجاى اينان كسانى را جايگزين مى كنم كه با شاخه هاى درخت خلال مى كنند. هنگامى
كه خداوند حضرت محمد صلى الله عليه و آله را مبعوث فرمود، توسط جبرئيل سفارش مسواك
و خلال كردن را به او وحى كرد.
محاسن ج 2، ص 558،
ح 924
حدیث (12)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
نِعمَ السِّواكُ الزَّيتونُ مِن شَجَرَةٍ مُبارَكَةٍ، يُطَيِّبُ
الفَمَ وَ يَذهَبُ بِالحَفَرِ، وَ هُوَ سِواكى وَ سِواكُ النبياءِ قَبلى؛
چه خوب مسواكى است زيتون! از درختى پر خير و بركت كه دهان را خوشبو
مى كند و جِرم دندان را از ميان مى برد. اين مسواك من و پيامبران پيش از من است.
مكارم الاخلاق ص 49
حدیث (13)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
مَا لِي أَرَاكُمْ
تَدْخُلُونَ عَلَيَّ قُلْحاً مُرْغاً؟ مَا لَكُمْ لَا
تَسْتَاكُون؟
شما را چه شده است وقتى بر من وارد مى شويد، مى بينمتان كه
دندان هايتان جرم گرفته و زرد و موهايتان ژوليده است. چرا مسواك نمى زنيد.
محاسن ج 2، ص 561،
ح 943
حدیث (14) پيامبر صلى الله عليه و آله :
خَمْسٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلينَ:
اَلْحَياءُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحِجامَةُ وَ السِّواكُ وَ
التَّعَطُّرُ؛
پنج چيز از سنت پيغمبران است: حيا، بردبارى،
حجامت كردن، و مسواك و عطر زدن.
نهج الفصاحه ص462، ح 1463
مسواک زدن از منظر اسلام/ مروری بر روایات و احادیث پیرامون مساله بهداشت دهان و دندان
مسواک‌زدن اقتضای فطرت انسان است.»
این گفته پیامبر اکرم، تنها حدیث اولیای ما در توصیه مومنان به مسواک زدن
نیست. پیامبر و ائمه ما جابجا در میان گفته‌های خود مسلمین را به رعایت
بهداشت و نظافت توصیه کرده‌اند. جست و جویی ساده در کتاب‌های دینی و حدیث
شما را به انبوهی از احادیث می‌رساند که در آنها به رعایت بهداشت دهان و
دندان و مسواک زدن توصیه شده است. محتوای بیشتر این احادیث برای ما کاملا
بدیهی به نظر می‌رسد اما برای اقوام عرب در هزار و پانصد سال پیش کاملا
آموزشی و مفید فایده. این احادیث علی‌رغم متن ساده توصیه‌های مفیدی در خود
دارند که بسیاری از آنها امروزه نیز از زبان دندان‌پزشکان و البته به
گونه‌ای دیگر به بیماران توصیه می شوند.
اهمیت مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان
حضرت محمد می‌فرماید: دندانها که صاف و زیبایند واسطه جویدن غذا کثیف و
آلوده می شوند و کم کم بوی دهان تغییر می یابد و ایجاد فساد در قوای دماغیه
می نماید. وقتی که انسان مسواک نماید فساد از بین می رود، و دندان دو
مرتبه تمیز و پاکیزه می گردد.
پیامبر می فرمودند: اگر برای مردم دشوار نبود در هر نماز، مسواک کردن را واجب میکردم.
پیامبر اکرم فرمود: جبرئیل همواره مرا به مسواک سفارش میکرد تا جایی که گمان کردم آن را واجب خواهد ساخت.
رسول الله فرموند: به مسواک زدن امر شدم آن گونه که ترسیدم بر من فرض گردد.
امام حسین چنین می‌فرمود: پدر ما بما دستور می داد بعد از خلال دندان ها،
سه مرتبه آب را در دهان بگردانیم و بریزیم (مضمضه کنیم ) سپس آب بیاشامیم.
پیامبر فرمود: مسواک زدن اقتضای فطرت انسان است.
توصیه به مسواک زدن
اما رضا فرمودند: دو رکعت نماز که بعد از شستن و مسواک نمودن دندان خوانده شود از هفتاد رکعت بدون مسواک بهتر است .
امیرالمؤمنین می‌فرماید: مسواک زدن سبب جلب رضایت و خشنودی خداوند و اجرای سنت پیغمبر است و وسیله خوشبویی دهان و دندان است.
توصیه به استفاده از خلال دندان
پیامبر می‌فرماید: دندانهای خود را خلال کنید، زیرا خلال کردن جزء نظافت است و نظافت از ایمان است و شخص با ایمان داخل بهشت می شود.
پیامبر گرامی اسلام برای وادار کردن همه مردم به نظافت دندان و دهان می
فرمودند: یکی از حقوق که مهمان به گردن میزبان دارد اینست که میزبان برای
او چوب خلال را در وقت غذا خوردن آماده کند.
توجه اسلام به جزئیات بهداشتی تا این حد بوده که به ما اجازه نداده با هر
چیز یا با هر چوبی خلال کنیم . در یک روایت آمده که خلال کردن با هر چیزی
موجب فقر است.
امام رضا نیز می گوید: با چوب درخت انار و شاخه های ریحان خلال نکنید زیرا این هر دو سبب تحریک رگ جذام اند.
فواید مسواک زدن
امام صادق (ع ) می فرماید: برای مسواک کردن نمودن دوازده فایده است :
ـ مسواک کردن پیروی از سنت پیامبر است .
ـ دهان را پاک می نماید.
ـ سبب ازدیاد نور چشم است .
ـ باعث خشنودی خدا است .
ـ باعث سفید و زیبایی دندان است .
ـ از کرم خوردگی دندان جلوگیری می کند.
ـ لثه را محکم می سازد.
ـ اشتها را زیاد می نماید.
ـ بلغم را از بین می برد.
ـ حافظه را تقویت می نماید.
ـ حسنات انسان را در پیشگاه خدا زیاد می کند.
ـ فرشتگان نیز خرسند می شوند.
روش مسواک زدن
امام رضا می فرمود: زیاده روی در مسواک کردن باعث صدمه مینای دندان و سست شدن ریشه های آن است .
نقش مواد قندی در تخریب دندان
امام رضا می فرمایند: هر کسی مایل است دندانهایش سالم بماند شیرینی را بعد
از خوردن مقداری نان صرف کند. زیرا نان در دهان خمیر می شود. و این خمیر
گودالها و حفره های مینا را پر می کند و به این صورت شیرینی هیچ گونه
تاءثیر سوئی بر روی دندان نخواهد گذاشت .
و نیز می‌فرمایند: یکی از هوسهای مضری که زیان فوق العاده به سلامت و
استحکام دندان وارد می سازد هوس خوردن شیرینی است که راه را بر روی
بیماریهای دندان می گشاید. جنون مصرف امروز در کشورهای متمدن جهان زیاد شده
است و یکی از علل عمده امراض دندان است .
جنس مسواک
امام هشتم می فرماید بهترین چوبهای مسواک چوب درخت اراک است ، زیرا این
چوب دندانها را جلا می دهد و دهان را خوشبو می کند و لثه ها را محکم کرده و
نیز از کرم خوردگی جلوگیری می نماید. و این فوائد در صورتی است که مسواک
کردن با اعتدال و میانه روی همراه باشد.
اراک؛ معادلی برای مسواک و خمیر دندان امروزی
اعراب برای مسواک زدن و پاکیزگی دندانها از چوب درخت اراک استفاده می‌کردند.
درخت اراک در مناطق بیابانی می‌روید؛ به همین دلیل در تعدادی از سرزمین های
قاره آسيا مثل عربستان، به خصوص در عسير، أبها وجيزان، و هم چنین در برخی
نواحي يمن، هند و ايران یافت می شود.
اراک شبیه درخت انار است و در تمام مدت سال سرسبز است، شاخه‌های آن باریک و
گرد و برگ های آن به خاطر وجود ماده روغنی سبز رنگ، درخشان است، و شیره ای
به رنگ زرد مایل به سبز روشن از آن خارج می شود. لایه داخلي چوب این درخت
از الياف سلولزي تشکیل شده است، الياف براساس نظامی دقيق در کنار یکدیگر
مرتب شده اند و در کنار هم كامل ترین مسواک طبيعي را تشکیل می دهند.
علاوه بر این چوب درخت اراک حاوی مواد متعددی است که در جلوگیری از
پوسیدگی، استحکام‌بخشیدن به ساختار دندان، حفظ سلامت دندان و لثه، سفید
کردن دندان و خشبو کردن دهان کاملا موثر است.
