آسیب های کم شدن اعتماد به نفس
با چه روش هایی می توانیم در زمینه افزایش اعتماد به نفس به فرزندانمان
کمک کنیم و مانع کاهش آن شویم حس اعتماد به نفس نقش زیادی در پیشرفت و
تعالی کودکان و نوجوانان دارد
شاخه ای از علم روان شناسی به نام آسیب شناسی روانی حکایت از آن دارد که
علت بسیاری از رفتارهای آسیب زای فرزندان در خانه و مدرسه مانند پرخاشگری،
اضطراب، بزهکاری، افکار مربوط به خودکشی، مصرف سیگار و سومصرف مواد مخدر،
افت تحصیلی و مواردی از این قبیل ریشه در کمبود یا ضعف عزت نفس آنان دارد.
در واقع هر چه فرد از خود باوری و عزت نفس بالاتری برخوردار باشد از موقعیت
و کارآمدی بالاتری برخوردار بوده و از آسیب های روانی و اجتماعی نیز در
امان خواهد بود. عزت نفس نیز محصول اعتماد به نفس شخص است. میزان احترام و
ارزشی که هر فرد برای خودش قائل است و میزان اعتمادی که به خود و توانایی
ها و باورهای خود دارد اعتماد به نفس گفته می شود.
دکتر بیوک تاجری ، روان شناس و مشاور کودکان و جوانان معتقد است که
درمان نبود اعتماد به نفس در کودکی و نوجوانی می تواند از بروز بسیاری از
آسیب ها و ناهنجاری های اجتماعی جلوگیری کند.
روش تشخیص اعتماد به نفس پایین
بیوک تاجری در پاسخ به این سوال که چگونه می توان اعتماد به نفس پایین
را در کودکان تشخیص داد می گوید: نشانه ها و علایم متنوعی وجود داد که ممکن
است در هر فرد به نوعی بروز کند، ممکن است کودک خود را حقیر و بی ارزش
بداند یا از انجام کارهای جدید اجتناب کند، گاه ممکن است آرزو کند که فرد
دیگری باشد. در مدرسه و کلاس درس، کم حرف می زند اما نیاز دارد که به او
توجه کنند و نیاز شدیدی به تشویق و جلب توجه دیگران دارد. در دوست یابی و
حفظ دوستانش مشکل دارد. تصمیم گیری برایش دشوار است و از شکست می ترسد و به
آینده امیدوار نیست. در رویایی با شرایط جدید مضطرب می شود. وی ادامه می
دهد: این کودک در برابر همسالانش احساس ضعف می کند و تحت سلطه آنهاست اما
تمایل دارد که به بچه های کوچک تر از خودش زور بگوید. درباره همسالانش به
ویژه کسانی که از او بر تر هستند، بدگویی می کند. گوشه گیر است و در مهمانی
ها و مجالس شرکت نمی کند و درباره خودش اطلاعات کمی به دیگران می دهد.
تاجری با تاکید بر این که همه این نشانه ها در یک فرد بروز نمی کند، می
افزاید: هر چه کودک نشانه های بیشتری داشته باشد و شدت این نشانه ها بیشتر
باشد، اعتماد به نفس او پایین تر است. در مجموع می توان گفت اختلال در هر
یک از خودانگاره های فرد از جمله خود توانی، خود باوری، خود آگاهی، خود
احترامی، خودباز شناسی و خودبیانی می تواند اعتماد بنفس فرد را به نحو
چشمگیری کاهش دهد.
عوامل موثر اعتماد به نفس
این روان شناس به عواملی که بر کاهش یا افزایش میزان اعتماد به نفس
تاثیر می گذارد اشاره می کند و می گوید: وضعیت و شکل بدن، تشویق و تنبیه،
وضعیت اقتصادی، حوادث ناگوار و غیرمترقبه، بیماری های جسمی، نابهنجاری های
جنسی، دردهای روان تنی و بیماری های روانی مثل افسردگی و وسواس و سوءظن و
عوامل مشابه می تواند بر کاهش اعتماد بنفس فرزندان تاثیر بگذارد. وی به
خانواده ها و اولیا مدارس هشدار می دهد که عدم اعتماد به نفس و خودباوری را
در کودکان و نوجوانان جدی بگیرند و به درمان این مشکل بپردازند چرا که اگر
شخصیت آنان به این روال رشد کند ،احتمال بزهکاری یا جداشدن این افراد از
جامعه وجود دارد. این مشاور، یکی از راه های حفظ و پرورش اعتماد به نفس در
کودکان و نوجوانان را کمک به آنها در راستای پذیرفتن شکست ها و ناکامی های
زندگی و افزایش انعطاف آنها می داند و تصریح می کند: تأکید بیش از حد بر
پیروزی مداوم و شادمانی همیشگی، کار اشتباهی است. بهتر است به کودک یا
نوجوان خود این اطمینان را بدهیم که در دوره های ناامیدی و بحران همچنان در
کنارش هستیم و شکست و عدم موفقیت او چیزی از حمایت و مهر ما کم نمی کند.
شما می توانید پس از برطرف شدن بحران به فرزند خود کمک کنید تا چیزی را که
موجب اشتباه او شده بود، به خاطر آورد و درباره آن تأمل و نتیجه گیری کند
اگر به این طریق بحران دیگری رخ داد، می تواند، از بینش و آگاهی ای که
اکنون به دست آورده است برای غلبه بر مشکل و مدیریت خلاق بحران جدید بهره
بگیرد. این چنین است که می توانیم اعتماد به نفس تضعیف شده فرزند خود را
دوباره بازسازی کنیم، البته این به مفهوم نادیده گرفتن اشتباهات او نیست.
تاثیر هیجان در تصمیم و اراده
تاثیر هیجان در تصمیم و اراده
اگر بخواهیم دیگران را در مساله معینی وادار به همکاری کنیم بی شک باید
در آنان حالت هیجانی به وجود آوریم. هنگامی افراد آمادگی دارند به قحطی
زدگان، بینوایان و سیل زدگان یاری دهند و از بذل کمکهای مالی و جنسی دریغ نورزند که هیجان نوع دوستی و حس ترحم آنان برانگیخته شود.
هیجانهای مطلوب و نامطلوب، نه تنها در رفتار کنونی ما بلکه در رفتار آینده
ما نیز کارسازند. خاطره یک تجربه هیجانی ممکن است در سراسر عمر دوام داشته
باشد و ما را وادار به اتخاذ شیوه رفتار خاصی بنماید. کسی که از نیکوکاری و
کمک به مستمندان احساس لذت می کند حتی در زمان فقر و تنگدستی هم در حد
امکان خود به آنان یاری می دهد. این پدیده را خودمختاری کارکردی می نامند.
