کنترل قند خون به روش حکیم باشی
ابتلا
به دیابت به دلیل بروز اختلال در متابولیسم یا سوخت‌وساز بدن صورت
می‌گیرد. بدنی که با کاهش میزان انسولین روبه‌رو باشد یا انسولین موجود در
خون قادر به انجام وظایف خود نباشد با مشکلاتی مواجه می‌شود که یکی از آنها
افزایش میزان قند خون است، زيرا انسولین ترشح شده توسط سلول‌های بتا در
پانکراس وظیفه مهم کنترل و کاهش میزان قند خون را برعهده دارد. با بروز این
مشکل فرد مبتلا به دیابت می‌شود. برای درمان این بیماری متناسب با دیدگاه
بیمار داروهای شیمیایی و گیاهی مختلفی وجود دارد که می‌تواند به کنترل
بیماری و پیشگیری از پیشرفت بیماری در مبتلایان به دیابت کمک کند. در این
شماره برخی از گیاهان دارویی موثر برای کنترل دیابت و کاهش میزان قندخون را
با هم مرور می‌کنیم؛ گیاهانی که هرگز نباید بدون نظارت و مشورت با متخصص
طب سنتی و پزشک خود سراغ آنها بروید یا آنها را بدون مشاوره جایگزین
داروهای ضددیابت یا انسولین کنید.
سیر
انسولین درمانی کنید
در
بسیاری از متون طب سنتی از سیر به عنوان یکی از گیاهان دارویی موثر در
کاهش میزان قندخون یاد شده است. سیر به دلیل داشتن ترکیبات فعال گوگردی
مانند اکسید آلیل دی‌سولفید موجب کاهش قند خون می‌شود. در حقیقت مصرف سیر
در افراد مبتلا به دیابت موجب افزایش میزان انسولین خون آنها می‌شود و همین
مسئله به کاهش قند خون این افراد کمک می‌کند. برخی از درمانگران طب سنتی
مصرف قرص های حاوی سیر را که به طور منظم به مدت 3 ماه مصرف شود موجب کاهش
قند خون می‌دانند. البته این شیوه به عنوان یک درمان کمکی و در شرایطی که
مصرف آن با داروهای دیگر بیمار تداخل نداشته باشد توسط درمانگران طب سنتی
توصیه می‌شود.
خیار تلخ
قند خون را مهار کنید
خیار
تلخ میوه‌ای شبیه کدوست که در بسیاری از سرزمین‌های آسیایی کشت می‌شود.
این میوه در ابتدا سبز رنگ است و پس از رسیدن برخلاف خیارهای معمولی به زرد
یا نارنجی تغییر رنگ می‌دهد. یکی از ویژگی‌های این میوه مزه تلخ و بد آن
است. برخی از درمانگران شیوه‌های طبیعی در جهان مصرف این خیار تلخ را برای
کنترل و درمان دیابت به بیماران خود توصیه می‌کنند. مغز خیار تلخ به دلیل
داشتن ماده‌ای شبیه انسولین یکی از بهترین خوراکی‌های طبیعی است که
می‌تواند به کاهش قندخون بیماران مبتلا به دیابت کمک کند. برخی از
درمانگران شیوه‌های طبیعی درمان مصرف 50 تا 60 گرم از خیارتلخ را برای کاهش
قندخون موثر می‌دانند.
قره‌قات
روند درمان را تسریع کنید
قره
قات یکی دیگر از گیاهان دارویی است که در بسیاری از جنگل‌های شمال ایران
رشد می‌کند و کشت آن نیز در برخی از نقاط کشور رایج است. این گیاه دارای
برگ‌های نوک تیز و میوه‌های سیاه وارغوانی رنگی است که علاوه بر مصرف
غذایی، خواص درمانی کم‌نظیری دارد. بسیاری از مردم از دانه‌های سیاه‌رنگ
قره‌قات برای تهیه مربا و انواع دسرها یا پیش‌غذاها استفاده می‌کنند و اما
درمانگران طب سنتی از برگ‌های گیاه قره‌قات و دمنوش‌های تهیه شده با
برگ‌های این گیاه برای درمان بیماری دیابت استفاده می‌کنند. امروزه از
برگ‌های این گیاه عصاره و اسانسی به صورت صنعتی تهیه می‌شود که استفاده از
آن به همراه آب موجب بهبود روند درمان افراد مبتلا به دیابت می‌شود.
خار مریم
جذب انسولین را بیشتر کنید
خار
مریم یکی دیگر از گیاهان دارویی است که درمانگران طب سنتی آن را برای کاهش
میزان قند خون و افزایش حساسیت و جذب سلولی انسولین به منظور کاهش هرچه
بیشتر قندخون در بدن به بیماران خود توصیه می‌کنند. در گیاه خارمریم ماده
موثره‌ای به نام «سیلی‌مارین» وجود دارد که مصرف آن 2 تا 3 بار در روز موجب
کاهش میزان قند خون ناشتا در بدن بیماران مبتلا به دیابت می‌شود که امروز
در برخی از این گیاه دارویی موجب افزایش حساسیت سلول ها به انسولین و
کاهش قندخون می‌شود. در حال حاضر فراورده‌ها و محصولاتی دارویی متنوعی به
صورت چای، دمنوش و عصاره برگ گیاه خار مریم در داروخانه کشورهای مختلف
توزیع می‌شود که توسط پزشکان برای تسریع روند درمان بیماران دیابتی تجویز
می‌شود.
گزنه
هر روز یک فنجان بنوشید
گیاه
گزنه در طب سنتی ایران به عنوان یک گیاه دارویی موثر به منظور کاهش میزان
گلوکز خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوشیدن 2 تا 3 فنجان از چای یا
دمنوش تهیه شده از این گیاه می‌تواند با افزایش میزان قند خون در بدن
مقابله کند و یکی از بهترین روش‌های طبیعی برای مبارزه با پیشرفت بیماری در
افراد مبتلا به دیابت باشد. علاوه بر نوشیدن چای گزنه، مصرف خوراکی از
عصاره طبیعی به دست آمده از برگ‌های گیاه گزنه می‌تواند به پیشگیری از
تخریب سلول‌های پانکراس در افراد مبتلا به دیابت کمک کند.
بابونه
عوارض دیابت را کاهش دهید
یکی
از عوارض جدی ابتلا به بیماری دیابت به ویژه دیابت نوع دوم کاهش قدرت دید و
آسیب‌هایی است که به سیستم عصبی بدن و کلیه‌ها وارد می‌شود. برای پیشگیری
از بروز این مشکلات شیوه‌های طبیعی در طب سنتی وجود دارد که به عنوان درمان
کمکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف خوراکی عصاره به دست آمده از گیاه
بابونه به کاهش سطح قند خون در بدن کمک می‌کند و فعالیت آنزیمی که عوارض و
اختلال‌های ناشی از ابتلا به دیابت را در بدن دوچندان می‌کند را کاهش
می‌دهد. دانشمندان انگلیسي و ژاپني به تازگی تحقیقاتی را در این زمینه
انجام داده‌اند و بر این باورند که می‌تواند با کمک عصاره به دست آمده از
گیاه بابونه پیشرفت دیابت نوع دوم را در بدن کنترل کرد.
هم درمان یبوست
هم کنترل قند
پسیلیوم
یا اسفرزه یکی از گیاهان دارویی ملین است که به واسطه جذب آب و افزایش
حرکات دودی شکل روده‌ها موجب حجیم شدن محتویات روده و تخلیه بهتر روده‌ها و
مواد زائد از بدن می‌شود. مصرف روزانه گیاه خشک شده اسفرزه با تجویز متخصص
طب سنتی به مدت 7 تا 8 روز می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش و کنترل تعداد
هموگلوبین ای.وان‌سی در بیماران مبتلا به دیابت داشته باشد.
این هشدار را جدی بگیرید
هرگز
داروهای گیاهی و طبیعی را جایگزین داروهای شیمیایی که برای درمان دیابت
مصرف می کنید، نکنید. درمانگران طب سنتی به بیماران خود توصیه می کنند از
شیوه های درمان گیاهی به عنوان شیوه ای کمکی در کنار درمان اصلی دیابت
استفاده کنند و پیش از هر چیز از عدم تداخل داروی گیاهی با داروی شیمیایی
نیز مطمئن شوند و تنها در صورتی از شیوه های درمانی طبیعی و گیاه درمانی
برای درمان دیابت استفاده کنند که این شیوه‌ها را با مشاوره متخصص طب سنتی و
اطمینان از عملکرد این شیوه های درمانی انتخاب می کنند.
هندوانه ابوجهل هم به‌کارتان می‌‌آید
هندوانه
ابوجهل یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده خیارها و کدوهاست. این
گیاه که در جنوب استان خراسان به وفور رشد می‌کند ماده‌ای گلوکزیدی با نام
کولوسنتین در خود دارد که طعمی بسیار تلخ دارد اما اثری بسیار مستقیم و
کم‌نظیر بر سلامت افراد مبتلا به دیابت. درمانگران طب سنتی ایران، چین و
هند میوه‌های این گیاه را برای کاهش میزان قند خون افراد مبتلا به دیابت
توصیه می‌کنند. اما برای مصرف آن محدودیت‌هایی قائل هستند و معمولا داروی
فرآوری شده این گیاه را در مدت زمانی محدود مثل 2 ماه برای بیماران تجویز
می‌کنند، چرا که مصرف بی‌رویه، بی‌قاعده و بدون تجویز پزشک از میوه هندوانه
ابوجهل احتمال ابتلا به اسهال خونی و خطر مرگ را به همراه دارد.
خربزه و هندوانه قندخون را بالا می برد؟
خربزه، هندوانه، طالبی، گرمک و ملون از جمله میوه هایی است که اگر مدتی
درون حوض خانه یا یخچال قرار گرفته و تگری شده باشند، خوردن چند برش از آن
یا آب تراش این میوه ها همراه چند تکه یخ، هر فرد گرمازده و کلافه ای را به
وجد می آورد. اما همواره سوالات زیادی درباره این گروه از صیفی جات در ذهن
ما وجود دارد. این که در میان صیفی جات جالیزی کدام یک از نظر ارزش تغذیه
ای بر دیگری ارجحیت دارد و کالری زایی کدام بیشتر است؟
آیا
دیابتی ها می توانند این قبیل میوه ها را براحتی بخورند و نگران افزایش
قند خونشان نباشند؟ چرا با خوردن صیفی جات دچار نفخ می شویم و چه باید
بکنیم؟ آیا به صیفی جات هم سم می زنند و می توانند برای سلامت مخاطره آمیز
باشد؟
دکتر رضا امانی، متخصص تغذیه و رژیم
درمانی و فلوشیپ چاقی از دانشگاه سیدنی و عضو هیات علمی دانشگاه جندی شاپور
اهواز در گفت وگو با جام جم می گوید: تمام صیفی جات جالیزی همچون خربزه،
هندوانه، طالبی، گرمک و ملون از نظر محتوای انرژی و کالری زایی تقریبا با
یکدیگر برابری می کنند. البته اگر بخواهیم قدری موشکافانه تر به این موضوع
بپردازیم انواعی که محتوی آب بیشتری باشند، کالری کمتری در مقایسه با سایر
صیفی جات خواهند داشت.
به نظر می رسد خربزه و
ملون، قند بیشتری دارند و برخلاف تصور عامه، مصرف بیش از حد صیفی جات کم
شیرین همچون گرمک یا استفاده از قسمت های فیبری و کم شیرین این میوه ها هم
حاوی کالری بوده و می تواند چاق کننده باشد.
دکتر
امانی با اشاره به این که صیفی جات از نظر میزان ویتامین C و کاروتنوییدها
(رنگدانه های گیاهی دارای توان آنتی اکسیدانی) با یکدیگر تفاوت دارند، می
گوید: به عنوان مثال طالبی و خربزه ویتامین C و بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین
A) بیشتری دارد. اما هندوانه لیکوپن بیشتری داشته و توان آنتی اکسیدانی آن
بالاتر است یعنی قدرت بیشتری برای محافظت بدن در برابر انواع بیماری ها
دارد، اما نمی تواند به ویتامین A تبدیل شود. این متخصص تغذیه تصریح می کند
هر چه رنگ سبزی ها و میوه ها بویژه صیفی جات تیره تر باشد مقدار آنتی
اکسیدان آنها بیشتر است.
صیفی جات مدر یا ملین؟
اما
این سوال مطرح است، صیفی جات، بیشتر خاصیت فیبری و ملینی دارند یا ادرار
آورند؟ آیا می توانند سبب کاهش فشارخون شوند و دفع کننده سموم بدن باشند؟
دکتر امانی در این باره می گوید به دلیل آن که میزان آب صیفی جات بیشتر از
مواد فیبری شان است اغلب ادرار آورند به شرطی که فرد دچار کم آبی نباشد. او
با اشاره به این که پاسخ های فردی به غذاها و داروها بسیار متفاوت است، می
گوید: مصرف مداوم این میوه ها می تواند با افزایش ادرار موجب خروج سدیم و
سموم مازاد بدن شده و به کاهش پرفشاری خون کمک کند و از طریق کلیه ها سموم
را دفع کند. این استاد دانشگاه تصریح می کند با توجه به این که محتوای
فیبری (الیاف گیاهی) صیفی جات در مقایسه با دیگر میوه ها کمتر است، اما
برخی افراد ممکن است پس از خوردن آن احساس نفخ را تجربه کنند، بویژه اگر با
پوست مصرف شوند. این افراد می توانند از مقادیر کم شروع کنند و بتدریج آن
را افزایش دهند.
دیابتی ها هندوانه و خربزه و طالبی بخورند؟
برخی
از مبتلایان به دیابت بر این باورند که چون قند موجود در صیفی جات از نوع
قند میوه و طبیعی است پس می توانند از این میوه ها براحتی و بدون هیچ
محدودیتی استفاده کنند و گاهی هم آب این میوه ها را جایگزین آب مصرفی بویژه
در فصول گرم سال می کنند. اما به گفته دکتر امانی این باور، یکی از
اشتباهات رایج حتی در بین افراد تحصیلکرده و همچنین در میان بسیاری از
پزشکان متخصص و فوق تخصص است که گاه ممکن است به گمراهی فرد مبتلا به دیابت
و در نهایت به عدم کنترل بیماری بینجامد. لازم است بدانید بدون شک قند این
میوه ها جذب شده و قند خون را بالا می برد. اما این نکته مهم را هم باید
در نظر داشت که گاه فرد به دلیل ناآگاهی یا آگاهی ناکافی، از خوردن این
منابع با ارزش خودداری می کند یا به اندازه کافی از آن ها استفاده نمی کند،
در حالی که به مواد مغذی موجود در آنها بسیار نیاز دارد. این متخصص تصریح
می کند مبتلایان به دیابت می توانند همچون افراد عادی میوه بخورند، اما
ضروری است که به صورت جداگانه و در چند وعده باشد. در این زمینه جدولی به
نام «جدول نمایه گلیسمی» وجود دارد که توان بالا بردن قند خون غذاهای حاوی
کربوهیدرات را نشان می دهد. بهتر است دیابتی ها برای آگاهی از توان بالا
بردن قند خون میوه های مختلف به مشاور یا متخصص تغذیه مراجعه کنند و این
جدول را یاد بگیرند.
این عضو هیات علمی
دانشگاه جندی شاپور درباره آب طالبی و هندوانه یا پوره دیگر صیفی جات که در
فصول گرم سال بسیار استفاده می شود، تاکید می کند: باید توجه داشت که هر
چه فرآیند بر مواد غذایی بیشتر باشد احتمال بالا بردن قند خون نیز بیشتر می
شود. به بیان دیگر، زمانی که میوه ها به صورت پوره یا آب میوه مصرف می
شوند نمایه گلیسمی آنها بالاتر رفته و قند خون را بیشتر بالا می برند.
خطر صیفی جات سمی!
دکتر
امانی در پاسخ به این پرسش که آیا به صیفی جات هم سم می زنند و آیا این
میوه ها می توانند سموم را در خود ذخیره کنند می گوید، به صیفی جات همچون
دیگر میوه ها سم می زنند، اما اگر این سموم در دوزهای غیرمجاز و در زمان
نامناسب به کار رود، جذب پوست و سپس بافت میوه شده و می تواند وارد بدن
مصرف کننده شود. برخی از این سموم اثرات هورمونی یا ضدهورمونی داشته و می
تواند در روند طبیعی متابولیسم (سوخت و ساز بدن) اختلال ایجاد کند. به
عنوان مثال، برخی سموم در بدن هردو جنس اثرات نامطلوب هورمون جنس مخالف را
بارزتر نشان می دهد.
