دروس دکتری تغذیه
برنامه درسي دوره دكتري تخصصي (PhD) علوم تغذيه
جمهوري اسلامي ايران
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي
شوراي عالي برنامه ريزي علوم پزشكي
برنامه آموزشي دوره ي دكتري تخصصي (Ph.D)رشته علوم تغذيه
( مشخصات كلي، برنامه، سرفصل دروس و نحوه ارزشيابي)
مصوب سي و هشتمين جلسه شوراي عالي برنامه ريزي علوم پزشكي
مورخ 05/11/1387
فصل اول
مشخصات كلي برنامه آموزشي دوره دكتري تخصصي (Ph.D) رشته علوم تغذيه
1- نام و تعريف رشته:
دوره دكتراي تخصصي رشته علوم تغذيه Nutritional Sciences (Ph.D.)
«
رشته علوم تغذيه » علمي چند نظامه و آميزه اي از علوم زيستي و علوم
اجتماعي است كه در آن تغذيه شناس طي شناخت مسائل تغذيه اي و علل مؤثر بر آن
در جهت بهبود وضعيت از طريق ارتقاء پايدار و برابر در سيستم غذا و تغذيه،
پژوهش، برنامه ريزي و حركت مي كند. اين رشته شامل تعدادي فعاليت هاي جامع و
مشاركتي است كه نياز به دانش عميق فيزيولوژي، جنبه هاي زيست پزشكي،
متابوليسم غذا و مواد مغذي و اپيدميولوژي از يك سو و جنبه هاي اكولوژيك،
فرهنگي و اجتماعي-اقتصادي موثر در انتخاب، دسترسي و مصرف غذاها از سوي ديگر
دارد.
2-تاريخچه رشته و پيشرفت هاي جديد:
آموزشگاه عالي تغذيه
وابسته به انستيتو خواربار و تغذيه ايران در سال 1240 شروع به كار نمود و
اولين گروه فارغ التحصيلان كارشناسي علوم تغذيه در سال 1344 وارد بازار كار
شدند. پذيرش دانشجو در مقطع فوق از آن سال تا كنون ادامه داشته است. هدف
اوليه از تربيت نيروي كار در اين حوزه كمك به تحقق اهداف انستيتو بود كه در
مراحل اوليه گردآوري و ارزيابي اطلاعات در زمينه مصرف غذايي كشور و همكاري
در درمان مشكلات تغذيه اي رايج بوده است.
با تحول در رشته تغذيه، گسترش
پژوهش و ضرورت استفاده از تغذيه دانان در برنامه هاي بخش بهداشت و درمان
كشور، ضرورت تربيت كارشناس ارشد رشته علوم تغذيه مطرح شد و از سال 1351
آغاز گرديد. با كسب شناخت بيشتر از نقش تغذيه در سبب شناسي و درمان بيماري
ها و نيز ضرورت پرداختن به تغذيه در روند توسعه كشورها و از جمله توجه به
آن در برنامه هاي توسعه ملي و پيرو پيشنهاد كنگره تغذيه ايران در مورد
تاسيس دوره ي دكتراي تغذيه، ضرورت تربيت پژوهشگران و متخصصان تغذيه در سطوح
بالاتر مطرح گرديد. به اين ترتيب، مقطع دكتري تخصصي (Ph.D) علوم تغذيه از
سال 1374 راه اندازي گرديد.
3-ارزشها و باورها (Values):
ما باور
داريم غذاي مناسب (كميت و كيفيت كافي) حق اساسي آحاد جامعه است. اين باور
زماني عينيت پيدا مي كند كه دريافت با شرايط فيزيولوژيكي، اقتصادي-اجتماعي و
فرهنگي افراد جامعه منطبق باشد. كارشناس تغذيه مسئول است كه خدمات مراقبت
هاي تغذيه اي را براي كليه افراد جامعه بدون دخالت تبعيض، ارائه دهد. براي
اين منظور بايد كارشناساني تربيت كنيم كه مهارت هاي تخصصي و اعتقادي منطبق
با فلسفه مذكور را براي ارائه در سطح ملي و بين المللي دارا باشند. متخصص
تغذيه زماني قابليت ارائه خدمات در چنين سطحي را دارا خواهد بود كه مهارت
هاي متناسب با جامعه در حال تغيير و پيچيده امروز جهاني را داشته باشد.
هدف
از تربيت كارشناس تغذيه، پرورش افرادي با مهارت هاي تخصصي، حرفه اي و
ارتباطي مناسب براي درمان، پيشگيري از مسائل تغذيه اي و ارتقاء وضعيت تغذيه
اي فرد و جامعه با نگرش كل نگر (Holistically) و جامعه نگر (Community
Oriented) مي باشد.
ما بر اين باوريم كه متخصصين آموزش دهنده در اين
رشته توجه به مباني الهي و دين و ارزش هاي آن، كرامت و رشد وتعالي انسان و
همچنين فرهنگ غني ملي و اسلامي را در چهار چوب برنامه ريزي هاي خود قرار
داده رعايت آن را از وظايف حرفه اي خود مي دانند.
4-رسالت دوره در تربيت نيروي انساني (Mission):
با
استحكام بخشيدن به ارزش هاي اعتقادي انسان، رسالت گروه هاي آموزشي و
دانشكده هاي تغذيه تربيت متخصصين تغذيه اي است كه قادر به رهبري خلاق و
هوشمندانه علمي براي بهبود كيفيت مراقبت هاي تغذيه اي و ارتقاء سلامت جامعه
باشند و با انجام پژوهش هاي علمي و ارتقاء و گسترش مرزهاي دانش تغذيه،
طراحي و اجراي برنامه ها و فعاليت هاي ممتاز ديگر در پيشرفت و بهبود كيفيت
اين رسالت اهتمام ورزند.
5-چشم انداز دوره در تربيت نيروي انساني (Vision):
تربيت
منابع انساني لايق و ارزشمندي كه نيازهاي آموزشي، پژوهشي و اجرايي كشور در
حوزه غذا و تغذيه را تامين نمايند. اين امر مستلزم ايجاد يك نگرش بين رشته
اي و ارتياط ميان رشته هاي مختلف در حوزه هاي علوم زيستي و علوم اجتماعي
مي باشد تا از اين راه فارغ التحصيلان اين رشته بتوانند حركت براي رسيدن به
امنيت غذا و تغذيه با هدف غايي بوبود كيفيت زندگي جامعه را هدايت و رهبري
مي كنند.
6-اهداف كلي (aims):
هدف دوره ي دكتري
تخصصي (Ph.D) علوم تغذيه آماده كردن دانشجويان رشته براي رهبري و مشاركت
فعال بعنوان پيشروان پژوهش و آموزش تغذيه در سطح ملي و كمك به گسترش مرزهاي
دانش تغذيه به منظور ارتقاي سلامت جامعه است.
انتظار مي رود كه دانشجويان در پايان دوره قادر باشند:
1- پژوهش و آموزش در ابعاد مختلف دانش تغذيه را طراحي، هدايت و اجرا كنند.
2- راه حل هاي مناسب براي مسائل و مشكلات تغذيه اي فرد و جامعه را شناسايي و ارائه كنند.
3- مديريت و رهبري در سطوح سياستگذاري و برنامه ريزي غذا و تغذيه را اعمال نمايند.
فارغ التحصيل دوره ي دكتراي تخصصي (Ph.D) علوم تغذيه بايد نشان دهد كه
1- اصالت اخلاقي و معنوي براي مراقبت هاي تغذيه اي افراد سالم و بيمار را دارد.
2- قادر به تركيب دانش پايه اي از علوم زيستي، علوم اجتماعي و رفتاري در حرفه تغذيه است.
3- مهارت هاي ضروري و موثر براي پژوهش مستقل در حوزه تغذيه را داراست.
4- مهارت
هاي مؤثر در ارتباط و همكاري با پژوهشگران، دانشجويان، مراجعين و ساير
ارائه دهندگان خدمات بهداشتي و افراد جامعه را دارد.
5- قادر
است اصول رهبري و برنامه ريزي در سطوح سياستگذاري و برنامه ريزي غذا و
تغذيه در سطح ملي و محلي را بكار گيرد.
6- متعهد به
رشد و تحول خود و پيشبرد حرفه خود از طريق شركت در فعاليت هاي آموزشي،
اجتماعي و سازماني در سطوح رهبري و اجرايي است.
7- قادر به تحليل و ارزشيابي نتايج تحقيقات علمي براي كاربرد در حرفه خود مي باشد.
7-نقش هاي دانش آموختگان (role definition):
دانش آموختگان اين دوره داراي نقش هاي آموزشي، پژوهشي، خدماتي و مديريتي مي باشند.
8-وظايف حرفه اي دانش آموختگان (task analysis):
8-1- آموزشي:
8-1-1) برنامه ريزي و تدوين دروس آموزش دانشگاهي مرتبط با رشته.
8-1-2) طراحي، تدوين و ارزشيابي دروس دانشگاهي مربوط به رشته تغذيه در سطوح مختلف از كارشناسي تا دكتراي تخصصي (Ph.D).
8-2- پژوهشي:
8-2-1) طراحي و اجراي پژوهش مستقل.
8-2-2) نقد و ارزشيابي طرحها و مقالات پژوهشي مرتبط با تغذيه.
8-3- خدماتي
8-3-1) تشخيص و ريشه يابي مسائل تغذيه اي فرد و جامعه.
8-3-2) برنامه ريزي و مدل سازي براي حل مسائل و مشكلات تغذيه اي.
8-3-3) شناسايي عوامل مؤثر بر موفقيت يا شكست برنامه هاي تغذيه اي
8-4- مديريتي
8-4-1) سازماندهي و مديريت پژوهش.
8-4-2) مديريت در نظام غذا و تغذيه.
8-4-3) ايجاد و هدايت حركت هاي مشاركتي و هواخواهي (advocacy) در حوزه غذا و تغذيه.
8-4-4) برقراري ارتباط گفتاري، نوشتاري و ديداري موثر.
9-استراتژي هاي اجرايي برنامه آموزشي:
استراتژي
هاي آموزشي در اين دوره مبتني بر دانشجو محوري، مبتني بر حل مشكل، جامعه
محوري و مبتني بر نيازهاي محلي و ملي، انتخابي و سيستماتيك و بر اساس تشويق
به خود آموزي و يادگيري تا پايان عمر است.
10- شرايط و نحوه پذيرش در دانشجو:
شرايط ورود به دوره دكتري تغذيه عبارتست از:
داشتن
دانشنامه كارشناسي ارشد ناپيوسته در يكي از رشته هاي علوم تغذيه، علوم
بهداشت در تغذيه و يا دكتراي عمومي در رشته هاي پزشكي و يا دام پزشكي.
مواد و ضرايب آزمون دوره ي دكتري تخصصي (Ph.D) رشته علوم تغذيه:
مواد آزمون كتبي
ضريب
تغذيه
3
بيوشيمي
2
فيزيولوژي
2
جمع ضرايب
7
– جهت
كسب اطلاعات از آخرين تغيرات در مدارك تحصيلي مورد پذيرش و مواد امتحاني و
ضرائب آزمون ورودي هر سال تحصيلي، به دفترچه آزمون دكتري
تخصصي (Ph.D) رشته هاي علوم پزشكي مربوط به آن سال تحصيلي مراجعه شود.
11-رشته هاي مشابه در داخل كشور:
مشابه اين رشته در داخل كشور موجود نمي باشد.
12- رشته هاي مشابه در خارج از كشور:
اين
رشته معادل رشته Nutritional Science يا Human Nutrition در دانشگاه هاي
خارج از كشور مي باشد. برخي شاخه هاي جديد اين رشته در خارج از كشور
عبارتند از: اپيدميولوژي تغذيه، سياست ها و برنامه هاي غذا و تغذيه،
ارتباطات در تغذيه و تغيير رفتار، تغذيه سلولي و ملكولي و غذا، جمعيت و
محيط زيست.
13-شرايط مورد نياز براي راه اندازي رشته:
طبق ضوابط دفتر گسترش و ارزيابي آموزش پزشكي مي باشند.
14-موارد ديگر:
ندارد.
فصل دوم
مشخصات دوره برنامه آموزشي دكتري تخصصي (Ph.D)رشته علوم تغذيه
نام دوره:
1- دوره دكتراي تخصصي رشته علوم تغذيه Nutritional Sciences (Ph.D.)
2-تعداد كل واحدها:
تعداد واحدهاي درسي دوره 46 واحد است كه به شرح زير مي باشد:
دروس اختصاصي اجباري (Core)
18واحد
دروس اختصاصي اختياري (Non Core)
8واحد
پايان نامه
20 واحد
جمع كل
46واحد
-رشته
هاي مجاز براي واحدهاي اختياري دوره دكتراي علوم تغذيه عبارتند از: قارچ
شناسي، بيوشيمي باليني، فيزيولوژي، علوم و صنايع غذايي( گرايش كنترل كيفي و
بهداشتي)، ايمني شناسي، باكتري شناسي، آموزش بهداشت، علوم سياسي(گرايش
سياستگذاري عمومي)، علوم اقتصادي( گرايش هاي اقتصاد سنجي و اقتصاد نظري)،
ژنتيك پزشكي، زيست فناوري دارويي، زيست فناوري پزشكي، فارماكولوژي، جامعه
شناسي (گرايش هاي جامعه شناسي اقتصادي و توسعه و جامعه شناسي گروه هاي
اجتماعي)، اپيدميولوژي (جداول 3 تا 19). گذراندن دروس اختصاصي
اختياري (Noncore) تنها در دانشكده هايي كه دوره ي دكتري تخصصي (Ph.D) همان
رشته را ارائه مي دهند. مطابق برنامه آموزشي دوره ي دكتري تخصصي (Ph.D) آن
رشته مجاز مي باشد.
– علاوه بر واحدهاي دوره دانشجو موظف است با تشخيص
گروه آموزشي و تائيد شوراي تحصيلات تكميلي دانشگاه تمامي يا تعدادي از
دروس كمبود يا جبراني جدول 1 را بگذراند.
جدول 1: دروس كمبود يا جبراني برنامه آموزشي دوره دكتري تخصصي (Ph.D) رشته علوم تغذيه
كد درس
نام درس
تعداد واحد
تعداد ساعات درسي
پيش نياز يا هم نياز
نظري
عملي
جمع
1.
سيستم هاي اطلاع رساني پزشكي
1
9
17
26
–
2.
اپيدميولوژي تغذيه
2
34
–
34
–
3.
روش هاي آمار زيستي 1
3
34
34
68
–
4.
روش تحقيق در علوم تغذيه
2
34
–
34
03
5.
فيزيولوژي تغذيه پيشرفته
2
34
–
34
–
6.
تغذيه پيشرفته 1
2
34
–
34
05
7.
تغذيه پيشرفته2
2
34
–
34
05
8.
تغذيه باليني يا تغذيه درماني
2
17
34
51
–
جمع
16
– علاوه
بر واحدهاي دوره دانشجو موظف است با تشخيص گروه آموزشي و تائيد شوراي
تحصيلات تكميلي دانشگاه تمامي يا تعدادي از دروس كمبود يا جبراني جدول 1
را بگذراند.
*گذراندن اين درس جهت كليه دانشجوياني كه در مقاطع قبلي اين درس را نگذرانده اند به عنوان درس كمبود يا جبراني الزامي مي باشد.
جدول 2: دروس اختصاصي اجباري (Core) دوره دكتري تخصصي (Ph.D) رشته علوم تغذيه
كد درس
نام درس
تعداد واحد درسي
تعداد ساعات درسي
پيشنياز با همزمان
جمع
نظري
عملي
نظري
عملي
جمع
9.
روش هاي پيشرفته پژوهش در تغذيه
2
34
–
34
02، 04
10.
روش هاي آماري پيشرفته
3
34
34
68
03
11.
تنظيم متابوليسم
2
34
–
34
06، 05 و 07
12.
تغذيه و بيماري
3
51
–
51
08
13.
برنامه ريزي و مديريت برنامه هاي تغذيه اي
4
51
34
85
10، 09
14.
تغذيه سلولي و ملكولي
3
34
34
68
11، 05
15.
سمينار
1
17
–
17
گذراندن حداقل 8 واحد از واحدهاي اختصاصي اجباري
جمع
18
تعداد واحدهاي پايان نامه: در مرحله پژوهشي دوره و به ميزان 20 واحد مي باشد.
درباره رشته علوم تغذیه
|
رشته علوم تغذیه: در جهان امروز غذا نقش اساسی و بخش تغذیه بیمارستانها، مسؤولیت فنی |
