رشته کاردان فنی عمران (فوق دیپلم عمران)
هدف از تربیت کاردان فنی عمران تربیت
متخصصانی است که بتوانند فضای خالی بین مهندسان عمران و متخصص و کارگران
ماهر را در زمینه کارهای عمرانی پرکنند این رشته دارای 6 گرایش عمران
روستایی، زیرسازی راه، کارهای عمومی ساختمان، ساختمان های بتنی، ساختمان
های آبی، کارتوگرافی، فتوگرامتری و نقشه برداری است.
گرایش کاردانی عمران روستایی
با توجه به مشکلات روستاها و
روستاییان، مساله روستاها همواره در سرلوحه برنامه های دولت قرار دارد.
بنابراین هدف این دوره تربیت افراد متخصصی است که بتوانند در امور عمران
روستاها نظیر ایجاد ساختمان، راه، کارهای عمرانی، تامین آب آشامیدنی و
مشاغلی از این قبیل فعالیت کنند. داوطلب این رشته علاوه بر توانمندی در
دروس ریاضیات، فنی، فیزیک، مکانیک، رسم فنی و شیمی باید آمادگی و شرایط
جسمی و روحی لازم را برای کار در محیط های روستایی داشته و از قدرت تجسم و
ابداع خوبی برخوردار باشد.
درس های این رشته در طول تحصیل :
دروس مشترک در گرایش های مختلف این رشته شامل ریاضیات عمومی و مقدماتی،
آمار، فیزیک حرارت، فیزیک مکانیک، رسم فنی، زمین شناسی و مصالح ساختمانی،
محاسبات فنی، اجزای ساختمان و کارگاه، زبان فنی، قوانین و روابط کار، تعمیر
و نگهداری، ایمنی و بهداشت، نقشه برداری و عملیات، مکانیک خاک، نقشه کشی
ساختمان.
دروس تخصصی گرایش عمران روستایی :
تکنولوژی بتن، ماشین آلات ساختمانی و راه سازی، کارگاه تاسیسات برقی،
کارهای چوبی، تجهیز و اداره کارگاه، اجرای ساختمان های کوچک بتنی، اجرای
ساختمان ها با مصالح صنعتی، آبرسانی و بهداشت روستا، ساختمان های کوچک آبی،
راه های روستایی، معماری روستایی، متره و برآورد، کارآموزی. (بسیاری از
درس های این گرایش همراه با کارگاه یا پروژه است.)
گرایش کاردانی ساختمان های بتنی
گسترش روز افزون ساختمان های بتنی و
محدود شدن مصرف فولاد در ساختمان و نیاز مبرم صنعت به تکنسین هایی که
بتوانند کارهای بتنی را به نحو مطلوب انجام دهند، بیانگر نیاز جامعه به
افراد کاردان متخصص ساختمان های بتنی است. گفتنی است که داوطلبان ورود به
این مجموعه باید قبل از ورود به مرحله آزمون و گزینش، دارای حداقل دوازه
هفته سابقه کار یا کارآموزی در یکی از کارگاه های ساختمانی (ترجیحا در
ساختمان های بتنی) باشند، در غیر این صورت دواطلبان پس از موفقیت در آزمون و
گزینش باید در برنامه دوره شناخت کار که برنامه آن توسط مؤسسه آموزشی
تعیین خواهد شد، شرکت نمایند.
دروس تخصصی گرایش ساختمان های بتنی : تکنولوژی
بتن، اجزای ساختمان های بتنی ، رفتار قطعات بتن آرمه، بتن پیش ساخته پیش
تنیده، ماشین آلات کارگاهی، نقشهکشی ساختمان های بتنی ، متره و برآورد ،
تجهیز و اداره کارگاه، شیمی مصالح، کارآموزی. (بسیاری از درس های این گرایش
همراه با کارگاه و پروژه است.)
گرایش کاردان کارهای عمومی ساختمان
بی شک در کارهای ساختمانی، فعالیت های
بسیاری انجام می گیرد که قسمت عمده ای از این فعالیت ها به کارهای عمومی
در ساختمان تعلق دارد. آمار و اطلاعات نیز به ما می گوید که صنعت ساختمان
سازی نیاز مبرمی به تخصص فارغ التحصیلان کاردانی فنی کارهای عمومی ساختمان
دارد. افرادی که می توانند به عنوان تکسنین کارگاه در کلیه کارگاه های
ساختمانی فعالیت کنند یا به عنوان کمک مهندس از طرف دستگاه نظارت یا
کارفرما در کارهای ساختمانی نظارت داشته باشند.
دروس تخصصی گرایش کارهای عمومی ساختمان :
نقشه کشی اجرایی، اجرای ساختمان ها با مصالح سنتی، اجرای ساختمان های
بتنی، اجرای ساختمان های فلزی، محوطه سازی، متره و برآورد ، تجهیزات و
اداره کارگاه، کارآموزی (کاربینی)، کارآموزی (کارورزی). (بسیاری از درس های
این گرایش همراه با پروژه است.)
گرایش کاردانی زیرسازی راه
هدف تربیت افرادی است که با معلومات
علمی و اطلاعات و شناخت موارد فنی و اجرایی لازم بتوانند نقشه ها،
دستورالعمل های اجرایی، زمینه های مختلف زیرسازی راه و عملیات خاکی (مسائل
مربوط به قشرهای زیر آسفالت ـ پیاده کردن مسیر راه و غیره) را درک کنند و
به کمک کارگران، استادکاران و سایر عوامل فنی و امکانات لازم و یا راهنمایی
کارشناسان، آنها را به مراحل اجرا درآورند. داوطلب این گرایش باید در دروس
ریاضی، فیزیک و فنی، دبیرستان قوی بوده و با توجه به سختی کار از شرایط
جسمی لازم برخوردار باشد. فارغ التحصیلان این گرایش می توانند در شرکت های
عمومی، بخش دولتی و همه کارگاه هایی که به طریقی با راه سازی سر و کار
دارند، به عنوان تکنسین زیرسازی انواع راه ها، راه آهن، حفر تونل و موارد
مشابه مشغول به کار شوند.
گرایش کاردانی کارتوگرافی
فارغ التحصیلان این گرایش به عنوان
کاردان فنی، کارآیی لازم و مهارت عملی برای فعالیت های کارتوگرافی در مراحل
مختلف گردآوری اطلاعات، تالیف، چاپ و تکثیر نقشه ها به دست می آورند تا با
توجه به تخصص و کارآیی های به دست آمده بتوانند به عنوان تکنسین کارتوگراف
برای کارهای مختلف تهیه نقشه در سازمان ها و ادارات دولتی و ارگان ها یا
بخش خصوصی مجهز به بخش کارتوگرافی و نقشه کشی، فعالیت کنند.
گرایش کاردانی نقشه برداری
مفهوم علم نقشه برداری، جمع آوری
اطلاعات فیزیکی و هندسی از سطح به عمق زمین و یافتن نوعی مدل یا ارتباط
ریاضی بین این اطلاعات با استفاده از علم احتمال است. عینی ترین استفاده از
این اطلاعات، تهیه نقشه های گوناگون جغرافیایی، نظامی و مهندسی برای احداث
راه ها، سدها، کانال ها، برق رسانی و … است. هدف گرایش کاردان فنی عمران
نقشه برداری، تربیت متخصصانی است که مهارت های لازم را به عنوان رابط بین
مهندسان و کارگران فنی نقشه برداری برای برداشت و پیاده کردن نقشه در زمینه
های یاد شده داشته باشند. داوطلبان این گرایش باید در دروس ریاضی، فیزیک و
فنی آگاهی کافی داشته و از قدرت بدنی خوبی برخوردار باشند. فارغ التحصیل
این گرایش می توانند در ارگان های دولتی و خصوصی در زمینه های فنی راه
سازی، شهرسازی، معادن، ساختمان، سدسازی و موارد مشابه مشغول به کار شوند.
گرایش کاردانی ساختمان های آبی
هدف این گرایش تربیت افرادی است که با
عنوان کاردان فنی متخصص بتوانند فضای خالی بین مهندسان متخصص و کارگران
ماهر را در زمینه ساختمان های آبی نظیر سدهای خاکی، سدهای بتنی، کانال ها و
اسکله ها پرکنند. وزارت نیرو، جهادکشاورزی و سازمان آب از جمله محل های
جذب فارغ التحصیلان کاردان فنی عمران گرایش ساختمان های آبی است.
گرایش کاردانی فتوگرامتری
فعالیت در هر یک از برنامه های عمرانی
مستلزم داشتن نقشه است. فتوگرامتری یکی از روش های نقشه برداری است که
نسبت به روش های دیگر سرعت زیاد، هزینه کم و دقت بسیار زیادی دارد.
دانشجویان دوره کاردانی فتوگرامتری مهارت و دانش تئوری لازم را برای نقشه
برداری هوایی و عکس برداری از محیط های عمرانی به دست می آورند و می توانند
به عنوان اپراتورهای ماهر برای انجام مثلث بندی و تبدیل عکس به نقشه در هر
سازمان واداره دولتی یا بخش خصوصی که مجهز به دستگاه های فتوگرامتری باشد،
فعالیت کنند.
دروس پایه : ریاضیات عمومی، ریاضیات کاربردی، فیزیک موج و ارتعاش، الکتریسیته، برنامه نویسی کامپیوتر، الکترونیک
دروس اصلی : نقشه برداری، کارتوگرافی، کمک های اولیه و بهداشت فردی
دروس تخصصی : مقدمات
فتوگرامتری، تهیه و تبدیل، دستگاه های فتوگرامتری و نگهداری آنها، تئوری
توجیه و ارتوفتو، مثلث بندی هوائی، زبان فنی، کارورزی.
معرفی رشته طراحی صنعتی
انتخاب رشته
تحصیلی صرف نظر از محدودیت هایی که رتبه کنکور در آن دارد، از مهم ترین
مراحلی در زندگی است که به دلیل تأثیر مستقیم بر مسیر زندگی شخصی و
اجتماعی، نیاز به دقت و شناخت توانایی های فردی و داشتن تصوری درست از رشته
مورد نظر و آینده حرفه ای آن دارد.
در این نوشتار سعی شده است با پاسخ
دادن به برخی سوالات رایج در مورد طراحی صنعتی و وضعیت تحصیل در این رشته،
یک دید کلی به کسانی که قصد تحصیل در این رشته در دوره کارشناسی یا
کارشناسی ارشد دارند داده شود.
به طور خلاصه طراحی صنعتی چیست؟
طراحی صنعتی همان طور که از نامش پیداست ترکیبی است از هنر طراحی و آشنایی با صنعت.
نوآوری در صنعت عاملی است که به دلیل
بروز نیازهای جدید و همچنین نیاز انسان به تنوع، همواره مورد توجه است. در
این میان لازم است افرادی با تسلط به طراحی با توجه به جنبه های هنری آن، و
همچنین آگاهی کافی نسبت به سایر علوم وجود داشته باشند که با طرح ها و
ایده های جدیدی که ارائه می دهند، جواب این نیازها را از تصور (یا آرزو) به
بهترین شکل ممکن به واقعیت تبدیل کنند.
به جز مباحث پایه هنری و زیبایی
شناسی، لازم است که در هر پروژه خاص، علوم مرتبط با آن به طور خلاصه
فراگرفته شود. زیرا طراحی بدون در نظر گرفتن عوامل تأثیرگذار بر آن غیر
ممکن است. به همین دلیل رشته طراحی صنعتی در نگاه اول یک رشته بسیار گسترده
به نظر می رسد که هر کدام از فارغ التحصیلان آن در یک زمینه خاص توانایی
هایی دارند که سایر همکلاسی ها و هم رشته های آنان، ممکن است در زمینه
دیگری تبحر داشته باشند.
یک طراح صنعتی ممکن است علاوه بر
دانش هنری طراحی، با توجه به زمینه تخصصی مورد علاقه خود، اطلاعات جامعی در
زمینه مواد، مکانیک، برق و کامپیوتر، کنترل، پزشکی و حتی دانش های علوم
انسانی نظیر روانشناسی، جامعه شناسی و اقتصاد داشته باشد.
طراحان صنعتی بیشتر در چه زمینه هایی مشغول به کار می شوند؟
یک طراح صنعتی ممکن است در شرکت شخصی
یا شرکت دولتی مشغول به کار باشد و اگر در جایگاه درست خود به کار گرفته
شده باشند، مهم ترین وظیفه آنها ایده پردازی برای نوآوری است. شرکت های
طراحی داخلی، تولیدات وسایل خانگی و اداری و ورزشی، شهرداری ها و سازمان
زیباسازی، شرکت های تبلیغاتی، صنعت خودرو، کارخانه هایی که نیاز به بسته
بندی های متعدد و متنوع دارند و سایر شرکت هایی که به امر برند (هویت
سازمانی) اهمیت می دهند، عمده جاهایی هستند که طراحان صنعتی جذب آنها می
شوند.
زمینه هایی که طراحان صنعتی معمولا به دلیل جنبه های هنری در آنها بیشتر فعالیت دارند به طور جزئی تر شامل موارد زیر است:
طراحی محصول (شامل لوازم خانگی،
مبلمان اداری و خانگی، وسایل صوتی و تصویری، موبایل، ماشین های اداری، نوشت
افزار، اسباب بازی، پوشاک و غیره.)
طراحی دکوراسیون: شامل دکوراسیون خانگی، اداری، فروشگاه ها، مراکز تجاری و غیره.
طراحی محیطی:
فضا، مبلمان و چیدمان شهری و کلیه فضاهای زیر مجموعه آن نظیر پارک ها،
نمایشگاه ها، مراکز خرید، ایستگاه های اتوبوس و تاکسی و کلیه محیط های
عمومی، تأسیسات ترافیکی، تبلیغات شهری، فضای سبز، زیباسازی شهری و….
طراحی خودرو: طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو و سایر وسایل نقلیه.
طراحی بسته بندی: بسته بندی کالاهای مصرفی و محصولات مختلف.
طراحی اصلاحی: اصلاح خصوصیات عملکردی یا فرمی یک محصول به منظور بهبود کارایی آن.
طراحی هویت:
به دلیل توانایی های طراحان صنعتی در ایده پردازی، فارغ التحصیلان این
رشته بعضا به عنوان مشاور در شرکت های بزرگ و کوچک ظاهر می شوند. طراحی
هویت سازمانی (برند) برای مجموعه های صنعتی نیز از توانایی های برخی فارغ
التحصیلان این رشته است.
بازار کار این رشته در ایران چگونه است؟
با توجه به موارد بالا، مشخص است که
یک طراح صنعتی می تواند با توجه به علاقه و گرایش خود در زمینه های متعددی
حتی فراتر از موارد ذکر شده مشغول به کار شود. حقیقت این است که در ایران
به دلیل وارداتی بودن کالاهای فراوانی که نیاز به طراحی خلاقانه دارند،
نیاز به طراحی از مرحله صفر، از طرف کارفرمایان و کارخانه داران خیلی کم
احساس می شود. بنابراین طراحانی که به دنبال استخدام در یک محل مشخص هستند،
بیشتر برای طراحی های اصلاحی به کار گرفته می شوند.
شرکت های طراحی داخلی، سازمان های
مرتبط با مبلمان شهری، ایده پردازی تبلیغاتی و مدل سازی کامپیوتری عمده
مواردی هستند که بیشترین طراحان صنعتی جذب بازار آن می شوند که البته جذب
شدن در این موارد نیز نیاز به سابقه روشن دارد که برای رسیدن به این مرحله
باید چند سال فعالیت مفید (در دوران دانشجویی یا بعد از آن) و نمونه کارهای
خوب در کارنامه عملی خود به جا گذاشته باشید.
در سال های اخیر پس از راه اندازی
دفاتر طراحی صنعتی در شرکت های بزرگ، تعدادی از فارغ التحصیلان نیز به صورت
تصاعدی در شرکت های بزرگ در صنعت های خودرو سازی و شرکت های لوازم خانگی
در حال جذب شدن هستند که البته هنوز نمی توان به عنوان یک بازار کار بزرگ
روی آن حساب باز کرد.
اگر قصد فعالیت شخصی در شرکت های
خصوصی دارید، تنها عاملی که باعث موفقیت شغلی است، توانایی های شخصی شماست و
می توان گفت که اسم رشته طراحی صنعتی هنوز برای کارفرمایان به اندازه ای
جا نیافتاده است که به صرف داشتن این مدرک علاقه ای به جذب افراد داشته
باشند. یک طراح در صورتی در بازار کار موفق است که بتواند توانایی های خود
را در عمل ثابت کند که این موضوع نیاز به چند سال وقت و اجرای پروژه های
موفق دارد.
کدام دانشگاه ها طراحی صنعتی دارند؟
دوره کارشناسی:
دانشگاه تهران، دانشگاه هنر تهران، دانشگاه الزهرا، دانشگاه علم و صنعت،
دانشگاه هنر تبریز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه آزاد تهران و مشهد
دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه تهران، هنر تهران، هنر تبریز، آزاد تهران و امیرکبیر.
در دوره کارشناسی طراحی صنعتی، چه مباحثی تدریس می شود؟
از سال 1374 وزارت فرهنگ و آموزش
عالی یک چارچوب کلی برای دروس کارشناسی طراحی صنعتی در قالب 135 واحد درسی
ارائه داده است که به شرح زیر می باشد. توضیح جزئیات هر درس نیاز به وقت و
توضیحات بیشتری دارد که ان شاءالله در فرصت های آینده به تفکیک دروس بیان
خواهد شد.
دوره کارشناسی:
دروس عمومی (20 واحد)
دروس پایه (42 واحد)
دروس اصلی (36 واحد)
دروس تخصصی (37 واحد)
دروس پایه
شامل مبانی هنرهای تجسمی، کارگاه طراحی پایه، کارگاه عکاسی، هندسه، حجم
سازی، مهندسی عوامل انسانی (ارگونومی)، هنر و تمدن اسلامی و آشنایی با هنر
در تاریخ، مدل سازی، ریاضی، فیزیک و فرم و فضا است.
دروس اصلی
شامل استاتیک، فیزیک نور و الکتریسیته، نقشه کشی صنعتی، تاریخ طراحی
صنعتی، ارگونومی، ارزیابی تولیدات صنعتی، طرح اشیاء در تمدن اسلامی، اقتصاد
و مدیریت تولیدات صنعتی، مواد و روش ساخت، جامعه شناسی صنعتی، طراحی با
کامپیوتر و طراحی فنی است.
دروس تخصصی
شامل مبانی طراحی صنعتی، فرم و فضا، مدل سازی، کارگاه طراحی، و 9 عدد
پروژه طراحی صنعتی (شامل روند طراحی صنعتی، طراحی بسته بندی، طراحی سریع،
طراحی مبلمان، حال و آینده، جامعه شناسی صنعتی، کار با کارخانه و…) و
پروژه نهایی است.
از میان دروس ذکر شده تعداد زیادی از جمله
فرم و فضا، حجم سازی، و کارگاه های طراحی (کارگاه های پلاستیک، چوب، فلز
و…) از دروسی هستند که نیاز به فضای کارگاهی و کار عملی دارند.
دوره کارشناسی ارشد:
دوره کارشناسی ارشد 32 واحد است که
نسبت به دوره کارشناسی بیشتر جنبه نظری داشته و نیازی به کارگاه های آموزشی
ندارد. در این دوره دروس تخصصی شامل: زبان تخصصی، آشنایی با علوم و فنون
جدید، روش های نوین تولید، آشنایی با طراحی صنعتی در دنیای امروز، طرح سنتی
اشیاء، طراحی با کامپیوتر، طراحی صنعتی و انسان، هندسه تحلیلی، روش تحقیق و
3 پروژه تخصصی به همراه یک پروژه نهایی است. معمولا پروژه ها به گونه ای
انتخاب می شود که مقدمات انجام پروژه نهایی فراهم شود.
آیا طراحی صنعتی در ایران دوره دکترا دارد؟
خیر. به دلیل نوپا بودن این رشته، در
دانشگاه های ایران دکترای طراحی صنعتی وجود ندارد. ضمن اینکه به دلیل
تخصصی شدن گرایش ها و تنوع علاقه ها و زمینه فعالیت افراد، در دانشگاه های
خارج از کشور نیز دوره های دکترای طراحی به صورت گرایش های تخصصی ارائه می
شود و رشته جامعی به عنوان طراحی صنعتی که در برگیرنده همه مباحث طراحی
باشد، وجود ندارد.
من لیسانس طراحی صنعتی خوانده ام. آیا توصیه می شود فوق لیسانس هم طراحی صنعتی بخوانم؟
به نظر می رسد مهم ترین مباحثی که
برای یک طراح چه از نظر تئوری و چه از نظر عملی مورد نیاز است، در دوره
کارشناسی تدریس می شود. دوره کارشناسی ارشد همان گونه که از لیست واحدهای
آن مشخص است، تمرکز بیشتری بر علوم و فنون جدید و آشنایی با طراحی صنعتی در
دنیای امروز دارد. دانستن این مسائل به یک طراح دید بازتری نسبت به طراحی
می دهد و طراح می آموزد که چگونه با به روز نگه داشتن توانایی ها و ارتباط و
آشنایی با علوم جدید و سطح طراحی در دنیا، خود را به روز نگه داشته و
بتواند در سطوحی بالاتر از یک شرکت و حتی در سطوح جهانی، به قول معروف حرفی
برای گفتن داشته باشد.
بنابراین اگر هدف شما از تحصیل در
مقطع کارشناسی ارشد، آشنایی با روش های ساخت و تولید و ایده پردازی و…
است باید گفت که این مباحث به اندازه کافی و با قابلیت استفاده واقعی و
اجرایی، در مقطع لیسانس به طور کامل تری تشریح شده است. دوره کارشناسی ارشد
تقریبا از جنبه عملی فاصله گرفته و بیشتر جنبه علمی و مباحث روز طراحی
دنبال می شود و از این لحاظ فضای دروس آن با دوره لیسانس تفاوت جدی دارد که
در صورت ادامه تحصیل بر حسب علاقه به موضوعات لیسانس، باید به این تفاوت
توجه خاص داشت.
بر کسی پوشیده نیست که داشتن مدرک
علمی در مدارج بالاتر به خصوص در ایران به ضرر هیچ کس نیست و اگر فردی که
در دوره کارشناسی طراحی صنعتی تحصیل کرده است، برای فوق لیسانی رشته یا
علاقه خاص دیگری را دنبال نمی کند، در صورت قبولی در کارشناسی ارشد همین
رشته می تواند علاوه بر آموختن این مباحث، مدرک و رتبه علمی خود را مستحکم
تر و ارزشمندتر کند. علاوه بر این انجام سه پروژه تخصصی و همچنین پروژه فوق
لیسانس که باید با کیفیت و ارزش بسیار بالاتری نسبت به پروژه لیسانس انجام
شود، تمرین مناسبی برای طراحی جدی و در حد قابل دفاع علمی و عملی است که
شاید در بیرون از دانشگاه چنین موقعیتی کمتر پیش بیاید.
من در مقطع لیسانس طراحی صنعتی نخوانده ام. آیا مناسب است که در فوق لیسانس این رشته ادامه تحصیل بدهم؟
با توجه به جواب سوال قبل باید گفت
که آنچه بیرون از دانشگاه یا از دید دانشجویان سایر رشته ها به عنوان طراحی
صنعتی شناخته می شود، که شامل مهارت های ایده پردازی، آشنایی کلی با
مفاهیم پایه هنری و زیبایی شناسی و مهارت های کارگاهی ساخت و تولید است،
مباحثی است که در مقطع لیسانس طراحی صنعتی مطرح می شود.
دروس کارشناسی ارشد طراحی صنعتی همان
طور که از لیست آنها مشخص است بیشتر جنبه های تئوریک دارند و تنها دیدی
کلی تر از موضوع طراحی به دانشجویان می دهد. بنابراین ممکن است اگر تصور
درستی از دروس فوق لیسانس این رشته نداشته باشید، پس از مدت کوتاهی احساس
کنید که مباحث درسی فوق لیسانس با تصور شما از طراحی صنعتی سازگاری ندارد.
اما با توجه به اینکه اکثر افراد به
دلایل شخصی و اجتماعی نمی خواهند مجددا در مقطع لیسانس تحصیل کنند، از نظر
نگارنده تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد این رشته تنها در صورتی برای فرد
علاقه مند به طراحی مفید خواهد بود که در کنار دروس ارشد، تمام مباحث پایه
طراحی و دروس مقطع لیسانس را مطالعه کند و حتی با حضور در کارگاه های عملی
دانشجویان لیسانس با نحوه کار کارگاهی طراحی صنعتی نیز آشنایی کافی پیدا
کند و در کنار این فعالیت ها، دروس کارشناسی ارشد را نیز پیش ببرد.
شانس قبولی در کنکور ارشد برای کسی که لیسانس طراحی صنعتی نخوانده است چقدر است؟
نکته بسیار مهم برای افرادی که
لیسانس طراحی صنعتی ندارند و مایل به شرکت در دوره ارشد هستند، قبولی بسیار
سخت در این رشته با توجه به ظرفیت محدود آن است که البته برای فارغ
التحصیلان همین رشته هم شرایط را دشوار کرده است. اگر به دلایل شخصی فرصت
کافی برای شرکت چندباره در کنکور ارشد ندارید، ضریب خطر قبول نشدن در کنکور
را بسیار جدی در نظر بگیرید. طبق روال سال های اخیر، دانشگاه تهران در
مجموع 12 نفر روزانه و شبانه، دانشگاه هنر نیز به همین ترتیب 12 نفر در
مجموع و دانشگاه هنر اسلامی تبریز 8 نفر می پذیرد. اخیرا دانشگاه امیرکبیر
نیز کارشناسی ارشد طراحی صنعتی برقرار کرده است که گویا بیشتر به مباحث
مهندسی نزدیک است.
ضمن اینکه کنکور طراحی صنعتی دو
مرحله ای است و در صورت مطالعه شدید برای مرحله تئوری لازم است توانایی های
لازم برای اجرای پروژه کنکور عملی را نیز کسب کنید.
برای قبول شدن در کنکور ارشد از چه زمانی باید مطالعه کرد؟
کنکور ارشد دو مرحله است. مرحله تئوری شامل سه بخش زبان، تاریخ هنر و مبانی طراحی است.
مبانی طراحی شامل تمام دروس تخصصی
دوره لیسانس شامل مبانی طراحی صنعتی، مباحث پروژه 1، ارگونومی، شناخت مواد،
سبک شناسی و فیزیک است.
تاریخ هنر یک مبحث بسیار گسترده و
بدون منبع است که شامل تعداد بسیار زیادی از کتاب های تاریخ در زمینه های
گوناگون است. پاسخ دادن به سوالات تاریخ هنر برای افرادی که برای کنکور
کارشناس و همچنین در دروه کارشناسی چندین سال درگیر آن بوده اند و به مرور
بخش های مهمی از تاریخ هنر را فراگرفته اند، با اندکی مطالعه مدون قابل
انجام است. اما برای افرادی که از رشته های دیگر قصد شرکت در کنکور هنر
دارند، سنگین ترین و پر حجم ترین بخش، تاریخ هنر است. مطالعه تاریخ هنر از
صفر برای حد قابل قبول کنکور، حداقل 9 ماه وقت مفید می طلبد که با توجه به
برگزاری کنکور در اسفند، توصیه می شود از قبل تابستان مطالعه جدی تاریخ هنر
شروع شود.
شرکت کنندگان به دلیل درگیر بودن با
دروس تخصصی در طول دوره کارشناسی، عموما تست های مبانی طراحی را خوب می
زنند و از این رو، کسی که در این بخش مطالعه کافی نداشته باشد از رقبا عقب
می افتد. اما دروس زبان و تاریخ هنر میانگین کمتری از مبانی دارند و
بنابراین فردی که در این دو درس بتواند توانایی خوبی کسب کند، از رقبا
فاصله مثبتی می گیرد.
سطح دانشگاه های ایران در این رشته در چه حدی است؟
طراحی صنعتی یک مبحث بین رشته ای است
که علوم مورد نیاز آن شدیدا به زمینه علاقه هر فرد بستگی دارد. در برخی
کشورها این رشته در دانشکده های مهندسی و در برخی دیگر بیشتر با دید هنری
ارائه می شود. در کشور ما به دلیل فاصله زیاد دانشگاه و صنعت که در تمام
رشته ها قابل مشاهده است، در طراحی صنعتی به این شکل بروز کرده است که
دانشجویان در طی سال های طولانی دروسی تکراری را فرا می گیرند که توسط
اساتید مجرب در سال های گذشته پایه گذاری شده اند و به دلیل گسستگی صنعت و
دانشگاه، مباحث این دروس به روز نشده اند. پروژه ها اکثرا به تولید نمی
رسند و به بیان بهتر به دلیل عدم شناخت واقعیت های بازار و تولید، پروژه ها
قابلیت تولید ندارند. اساتید دانشگاه نیز با وجود اینکه بعضا مطالعات خوب و
به روزی دارند، ولی به دلیل روند خسته کننده و تکراری دروس، نمی توانند
اطلاعات و تجربیات خود را به گونه ای به دانشجویان منتقل کنند که منجر به
تولید ایده ها و پروژه های موفق بشود.
از طرف دیگر کمبود منابع فارسی طراحی
صنعتی به شدت قابل مشاهده است. در حالی که یک دانشجوی رشته های مهندسی، به
طور میانگین 20 الی 30 کتاب تخصصی را فقط در دروه لیسانس مطالعه می کند،
در رشته طراحی صنعتی غیر از چند کتاب مرجع ارگونومی و تاریخ طراحی صنعتی،
کمتر کسی می تواند کتاب تخصصی طراحی صنعتی را نام ببرد. به همین دلیل
دانشجویانی که به شخصه مطالعات جانبی ندارند در دانشگاه تنها به جزوات و
تجربه های شخصی اکتفا می کنند و هنگام عمل در واقعیت، دچار مشکلات جدی در
برابر فارغ التحصیلان سایر رشته ها می شوند.
از نظر امکانات کارگاهی نیز به دلیل
اتکای یک جانبه به امکانات دانشگاه، کمتر کسی موفق می شود نتیجه پروژه های
خود را در بازار ببیند. این در حالی است که در کشورهای اروپایی، تمام پروژه
ها در ارتباط با صنعت تعریف می شوند و هر دانشجو در دوران تحصیل خود،
چنیدن محصول را به مرحله تولید صنعتی و حتی تولید انبوه می رساند.
من
شدیدا علاقه مند به طراحی خودرو و اشیاء فانتزی هستم و ایده های بسیار
خوبی برای اجرا دارم. آیا تحصیل در این رشته برای من مناسب است؟
از نظر نگارنده، هر فردی که به شخصه
احساس می کند توانایی و انرژی کافی برای فعالیت و مطالعه تخصصی در زمینه
طراحی را دارد، بهترین مرجعی که می تواند او را به هدفش برساند اینترنت
است! شاید این ادعا تعجب آور و جدید باشد. اما حقیقت این است که مهم ترین
عاملی که باعث افزایش توانایی ایده پردازی و خلاقیت می شود، مشاهده و
مطالعه فراوان بر روی طرح های موفق و کشف عواملی است که باعث موفق بودن آن
طرح شده اند. مطالعه مجلات تخصصی طراحی هم (که البته به زبان فارسی بسیار
کمیاب است) می تواند در کنار گشت و گذار در اینترنت کمک کننده باشد.
همچنین فراموش نکنید که وظیفه دانشگاه،
انتقال مفاهیم پایه و راهنمایی دانشجو برای تمرین وظایف یک طراح است. در
دانشگاه وقت و انرژی کافی برای تقویت مهارت های نقاشی (راندو و اسکچ) و
همچنین وقت کافی برای آشنایی با نرم افزارها و فراگیری ارائه مطلب
(پرزانته) گذاشته نمی شود و اگر شما تبحر و علاقه خاصی در این زمینه ها
دارید، در دوران تحصیل نیز خودتان باید نگه دارنده و تقویت کننده این زمینه
ها باشد و انتظار نداشته باشید که در قالب دروس دانشگاه، اهمیت بسیار ویژه
ای به این زمینه ها داده شود.
اما باز هم موضوع مدرک دانشگاهی، عاملی
است که نمی توان آن را نادیده گرفت. توصیه این است که اگر انرژی و توانایی
طراحی را در خود می بینید، با ورود به دانشگاه، اصلا تکیه خود را بر دروس
دانشگاهی نگذارید و در کنار دروس دانشگاهی، مطالعات و کسب تجربه از منابع
خارجی و به طور خاص گشت و گذار و مطالعه در اینترنت را فراموش نکنید. برای
دانشجویان و فارغ التحصیلان طراحی صنعتی به روشنی مشخص است که از میان فارغ
التحصیلان، تنها افرادی در بازار کار موفق شده اند که در دوره دانشگاه،
توانایی های شخصی خود را در زمینه های مختلف (مطالعه، انجام پروژه های
عملی، تسلط به نرم افزار ها، زبان) پرورش داده اند و تنها به دروس دانشگاه
اکتفا نکرده اند.
برای افرادی که فکر می کنند استعداد علاقه
کافی به طراحی دارند ولی انرژی و انگیزه شخصی ندارند، تحصیل دانشگاهی این
رشته می تواند عامل اجبار کننده ای باشد که علاوه بر یادگیری مباحث پایه
طراحی، در طی انجام 9 پروژه لیسانس و 4 پروژه فوق لیسانس، خود را به معرض
آزمایش های سخت و درگیری عملی با انجام پروژه قرار دهند و به این ترتیب
توانایی و استعداد نهفته خود را به کار بیاندازند.
