علل افت تحصیلی دانش آموزان چیست؟مقابله با افت تحصیلی با این روش ها
علل افت تحصیلی دانش آموزان و مقابله با افت تحصیلی
افت تحصیلی به معنای نزول از یک سطح بالاتر به سطحی پایینتر است.افت
تحصیلی یکی از مشکلات عمده ی نظام های آموزشی در دنیای کنونی است و هر سال
مقادیر زیادی از امکانات مالی و نیروهای انسانی،آموزشی و پرورشی به این
معضل اختصاص می یابد.
● علل افت تحصیلی
مدرسه
عدم هماهنگي مدرسه و خانواده
در مسائل تربيتي و آموزشي به علت عدم مراجعة والدين به مدرسه و يا عدم
فراخوني اولياء به مدرسه از جانب مسئوولان فعاليت هاي تربيتي خانه و مدرسه
با يكديگر در تعارض بوده، براي دانش‌آموز ايجاد حيرت و سرگرداني مي‌كند.
• تعويض معلمان
در حين سال تحصيلي و تغييرات ناشي از مرخصي هاي زايمان خواهران معلم، اعمال
روشهاي آمرانه و تنبيهي، وجود محيطهاي خشك خالي از محبت، باعث مي‌شود برخي
از دانش‌آموزان ازمدارس فرار كنند يا به كلي ترك تحصيل نمايند.
• عواملي چون عدم توجه معلمان به
تفاوت‌هاي فردي درامر آموزش، روش هاي ارزشيابي غلط و سطح دشواري امتحانات،
كمبود تجهيزات و وسايل آموزشي، مي‌تواند افت تحصيلي را در پي داشته باشد.
• در كلاس‌هاي درس معمولاً معلم از شاگردان سؤال مي‌كند و آنها پاسخ مي‌گويند اين پرسش و پاسخ ها اغلب طوطي وار
بوده ونيز عدم درك ارتباط بين مطالب درسي و تجارب واقعي زندگي و احياناً
مشاهده تضاد و تناقض بين اين دو موجب مي‌شود كه يادگيرنده درسراسر موضوع
يادگيري مقاومت منفي از خود نشان دهد و همين امر نگرش منفي نسبت به درس و
مدرسه يكي از علل عمده افت تحصيلي به شمار مي‌رود.
• ويژگي‌هاي رواني و جسماني دانش‌آموزان،
به بيان ديگر يكي از عوامل مهم در يادگيري دروس، تمركز حواس دانش‌آموزان
مي باشد دانش‌آموزاني كه دچار اضطراب و ناراحتي هايي ازاين قبيل باشند، از نظر تحصيلي دچار افت ميگردند و سلامت رواني آنها به خطر مي‌افتد كه والدين مي‌بايست در بهبود سلامت آنها بكوشند.
خانواده
يكي ازعوامل مهمي كه در افت تحصيلي دانش‌آموزان مطرح است خانواده
مي‌باشد، مثلاً هر قدر شمار فرزندان بيشتر باشد مسئووليت والدين سنگين‌تر
است.بنابراين اگر خانواده‌اي طالب فرزندان زياد است بايد توانايي وقدرت
ارائة زندگي خود را نيز افزونتر ساخته، بتواند در همة ابعاد به بچه‌ها
رسيدگي كند. والدين فقط در مورد ازدياد نسل احساس مسئوليت مي‌كنند ودر
زمينه تربيت و رشد آنها معتقدند كه خودشان بزرگ
مي شوند.
مورد ديگري كه قابل ذكر است، امنيت محيط خانواده
است، نحوة ارتباط والدين با يكديگر اثر مستقيم روي بچه‌ها دارد. محيط
خانواده‌اي كه مبدل به كانون تشنج و درگيري والدين گرديده، بچه‌ها شديداً
احساس عدم امنيت كرده، سعي درگريز از محيط خانواده خواهندداشت.
همچنين رسيدگي والدين و مربيان به غيبت‌هاي دانش‌آموزان و
جبران عقب‌ماندگي هاي درسي نقش مهمي در پيشرفت تحصيلي آنان دارد. به عبارت
ديگر عدم آگاهي و يا بي‌توجهي والدين و پشت به غيبت هاي پي در پي دانش
آموزان ، سبب مي‌شود كه لطمه شديدي به يادگيري آنان وارد آيد و دچار افت
تحصيلي شوند.
علاه بر موارد فوق مسألة سواد والدين است كه ازعوامل مهم در پيشرفت يا افت تحصيلي دانش‌آموزان محسوب مي شود اگر بچه‌ها در ميحط خانواده احساس
پشت
گرمي نمايند و هرگاه از نظر درسي مشكلي برايشان پيش آيد، مطمئن باشندكه
اولياء آنها را كمك مي‌كنند، دراين صورت دلگرمي بيشتري درس مي‌خوانند.
شايان ذكر است كه عدم حضور يكي از والدين نيز بر موفقيت و عدم موفقيت تحصيلي دانش‌آموزان
تأثير مستقيم دارد. به طوري كه از دست دادن پدر يامادر به احتمال زايد
مسائل و مشكلات عاطفي فراواني را مي‌تواند در دانش‌آموزان، مخصوصاً در دورة
ابتدايي و راهنمايي ايجاد كند و در نتيجه بر موفقيت تحصيلي آنها اثر
بگذارد.
وضعيت اقتصادي نيز از جمله عواملي است كه درموفقيت تحصيلي دانش‌آموز مؤثر
مي‌باشد. فقر و محدوديت در عين حال كه براي عده‌اي داراي سازندگي است،ولي
براي عده‌اي تخريب كننده است، مخصوصاً زماين كه ارزش‌هاي اخلاقي هم دركار
نباشد
عوامل فردي
• توجه: براي يادگيري و به خاطر سپردن هر مطلبي اولين شرط، توجه به آن مطلب است. علت افت و شكست تحصيلي بعضي از دانش آموزان ناشي از عدم توجه به معلم و مواد تدريس شده و نيز عدم تمركز حواس هنگام مطالعه و انجام تكليف درسي است.
• انگيزه: انگيزه
به حالت هاي دروني فرد كه موجب هدايت رفتار او به سوي نوعي هدف است گفته
مي‌شود انگيزه موتور حركت هر فردي است.بعضي از دانش آموزان اين انگيزه را
براثر تلقين منفي از دست مي‌دهند مثلاً من نمي‌توانم مطالب درسي را
يادبگيرم، در يادگيري رياضي علوم فيزيك و … ضعيف مي‌باشم، در حفظ كردن
مطالب درسي ناتوانم. همين احساس ضعف تأثير بسياري در كاهش يادگيري از سطحي
مطلوب و رضايت بخش به سطحي نامطلوب دارد كه سليگمن اين گونه عدم يادگيري را
درماندگي آموخته ناميده.
● راههای مقابله با افت تحصیلی
▪ یکی از کارآمدترین راههای مقابله با افت تحصیلی
، رابطه ی نزدیک اولیای مدرسه با خانواده ی دانش آموز است.تبادل اطلاعات
خانواده و معلم و مسئولین مدرسه می تواند موجب شناخت هر چه بیشتر مشکلات و
موانع موجود در راه تحصیل کودک که منجر به افت تحصیلی وی می شوند گردد.
▪ دانش آموزان را با یکدیگر مقایسه نکنیم
، بلکه رفتار آنها را با گذشته ی خودشان مقایسه کنیم.برای مثال معدل ۱۴ در
ترم دوم پس از معدل ۱۲ در ترم اول دانش آموز باید تشویق گردد ، نه لزوما
مقایسه ی معدل ۱۴ او با معدل ۱۸ دوست و همکلاسیش.
▪ یکی از علل افت تحصیلی می تواند عدم وجود الگوی مناسب
در خانواده باشد و چه بسا در اغلب خانواده ها هرگز راجع به ارزشهای علمی
صحبتی به میان نمی آید ، بلکه همراه بحث در مورد مسائل اقتصادی ، مهمانی
ها،خوراک و پوشاک است.به طور مثال والدین حتی برای مدت کوتاهی در حضور
فرزندانشان به مطالعه (روزنامه،مجله و کتاب) نمی پردازند تا بدین وسیله
انگیزه ی مطالعه و تحصیل و علم آموزی را در کودکان خود تقویت کنند.
● نکته ی مهم:
طبق الگوی یادگیری شناختی-اجتماعی آلبرت بندورا ، افراد رفتارهای دیگران
را می بینند و یاد می گیرند و این در حالی است که اگر آن رفتارها با تقویت و تشویق
همراه بوده باشند افراد آن رفتارها را انجام می دهند.پس ما نباید هیچگاه
رفتارهایی را که نمی خواهیم در فرزندانمان ایجاد شود تشویق کنیم.(این لزوما
بدین معنا نیست که آن رفتارها تنبیه شود).به عنوان مثال اگر شما می خواهید
فرزندتان رفتار خوب درس خواندن را یاد بگیرد ، باید نکات زیر را مد نظر
قرار دهید:
۱) اگر یکی
از افراد نزدیک کودک ، به عنوان مثال برادر یا خواهر یا یک دوست او ، درس
نمی خواند شما نباید به گونه ای رفتار کنید که فرزندتان گمان ببرد که شما
از رفتار درس نخواندن برادر یا خواهر یا دوست او خوشتان می آید.
۲) ما می
توانیم با ارائه ی الگوهای مناسبی که با درس خواندن موفق شده اند و به جایی
رسیده اند فرزندانمان را به انجام این کار تشویق کنیم.مثلا به او بگوییم
که ابن سینا هم با درس خواندن و روحیه ی علمی و به این درجات
رسیده.(توجه:مطلب اخیر به معنای مقایسه ی فرزندمان با همسالان یا دوستان موفق تر از
خودش نیست که هی ما بر سر فرزندانمان بکوبیم که ببین مثلا پسر داییت یا
دختر همسایه که هم سنته اله و بله.چرا که این نوع کارها شاید صدمات گاها
جبران ناپذیری را به برخی از افراد وارد سازد.)
۳) علایق ،استعدادها و توانایی های فرزندانتان
را بشناسید و به آنها اجازه دهید تا در راستای علایق و تواناییهایشان حرکت
کنند.اگر فرزند با استعدادی دارید که به رشته ای خاص علاقه مند است و شما
از آن رشته خوشتان نمی آید ، او را مجبور به تحصیل در رشته ای که شما آنرا
دوست دارید و فرزندتان نمی پسندد نکنید.
۴) انتظارات شما از فرزندانتان باید به اندازه ی تواناییهای او باشد نه بیشتر.
