بیماری‌های زبان (1)
زبان از بافت مرطوب و صورتی رنگی به نام
غشای موکوسی پوشیده شده است. روی سطح زبان، پرزها وجود دارند. بین این
پرزها، جوانه‌های چشایی جای دارند. طعم غذاها با استفاده از این جوانه‌ها
حس می‌شود. جوانه‌های چشایی، مجموعه‌ای از اعصاب می‌باشند که با مغز در
ارتباط هستند.
زبان موجب حرکت غذا به سمت مری می‌شود و بلع غذا کمک می‌کند.
زبان سالم صورتی رنگ و پوشیده از پرز است.
اختلال در حرکت زبان، میتواند نتیجه تخریب اعصاب باشد. این اختلال میتواند مشکلاتی را در بلع و جویدن غذا و صحبت کردن ایجاد کند.
مشکل در تشخیص مزه غذا در اثر تخریب جوانه‌های چشایی، تخریب اعصاب، عوارض برخی داروها، عفونت و غیره می‌باشد.
در
طب یونانی، پزشکان بر این عقیده‌اند که زبان تمام بیماری‌های فرد را منعکس
می‌کند. مشکلات زبانی میتواند نشانه‌ای از کمبود ویتامینی و یا بیماری
ایدز و یا سرطان دهان باشد.
بیماری‌های مربوط به زبان
1- زبان باردار
هنگامی‌که زبان سفید رنگ و چسبناک باشد، نشان دهنده نوعی عفونت در زبان است.
علل به وجود آورنده زبان باردار عبارت است از:
– لوکوپلاکیLeukoplakia :
این وضعیت باعث می‌شود که سلول‌ها در دهان بیش از حد بزرگ شوند و به وجود
آورنده تکه‌های سفید در داخل دهان و روی زبان گردند. این بیماری میتواند
پیش زمینه سرطان باشد. این بیماری در مصرف کنندگان تنباکو دیده شده است.
– برفک دهانی:
برفک دهانی ایجاد کننده تکه‌های سفید و پنیرمانند روی زبان و دهان است.
این عفونت غالبا در نوزادان، افراد مسن، افرادی که پروتز دندان کرده‌اند و
افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، دیده می‌شود. افراد دیابتی و
مصرف‌کنندگان داروهای استروئیدی از قبیل بیماران آسمی یا ریوی نیز
می‌توانند دچار برفک دهانی گردند.
– لیکن پلان دهان:
عفونت دهانی است که با خارش و سفیدی همراه است. پوست در آن محل، فلس مانند
و سفت می‌شود. این عفونت خودبخود درمان می‌شود، ولی رعایت بهداشت دندان،
دوری از مصرف توتون و کم مصرف کردن مواد غذایی که موجب سورش دهان می‌شوند،
برای جلوگیری از پیشرفت این عفونت بسیار مهم است. این عفونت با داروهای ضد
قارچ (یا موضعی و یا خوراکی) درمان می‌شود و دوباره زبان به رنگ صورتی سالم
برمی گردد. خوردن ماست در جلوگیری از پیشرفت این عفونت بسیار مفید است.
مصرف کنندگان تنباکو در معرض خطر بروز سرطان دهان می‌باشند 
2- زبان تیره
زبان سالم باید صورتی رنگ باشد. هنگامی که رنگ زبان به قهوه‌ای تیره یا سیاه تغییر کند، باید مشکل را پیدا کنید.
علل به وجود آورنده زبان تیره:
–
تغذیه و یا داروهای مصرفی: پرزهای رشته‌ای روی زبان، به راحتی می‌توانند
لکه‌های رنگی را بر روی زبان به جای بگذارند. این لکه‌های رنگی ناشی از
رنگ‌های موجود در غذا، نوشیدنی و آنتی بیوتیک می‌باشند.
– عوارض ناشی از داروی بیسموت
– نوشیدن مقدار زیادی قهوه، سیگار کشیدن و یا جویدن آدامس‌های توتون دار
اگر رنگ زبانتان تیره شده است، می‌توانید زبانتان را مسواک بزنید تا به رنگ واقعی خود درآید.
این نکته را فراموش نکنید که مصرف کنندگان تنباکو در معرض خطر بروز سرطان دهان می‌باشند.
3- زبان مو دار
روی
زبان پوشیده از پرزهای رشته‌ای است. این پرزها از کراتین ساخته شده‌اند.
کراتین همان پروتیئن تشکیل دهنده مو می‌باشد. شما در حالت عادی، این پرزها
را حس نمی‌کنید، اما در شرایط خاصی، این پرزها بلندتر می‌شود.
چندین
عامل وجود دارد که باعث طویل شدن پرزهای زبان می‌شود، از جمله: عفونت
باکتریایی، بیماری ایدز، نوشیدن زیاد قهوه، مصرف کنندگان آنتی بیوتیک،
دیابتی‌ها و یا داشتن دهانی خشک و شیمی‌درمانی.
4- زبان ناهموار
گاهی
برخی پرزهای روی زبان ملتهب، قرمز و زخم می‌شوند. این التهاب دهانی، بی
ضررتر از آفت و زخم‌های دهانی می‌باشد، اما اگر این التهابات قرمز و یا
سفید شوند، دردناک و حساس گردند و از بین نروند، می‌توان به سرطان دهان شک
کرد.
از علل به وجود آورنده آن می‌توان به کم خونی و کمبود ویتامین B12 اشاره کرد.
بیماری های زبان و علل آن
پزشکان یونانی بر این عقیده‌اند که زبان تمام بیماری‌های فرد را منعکس می‌کند. مشکلات زبانی دلایل متعددی دارد از جمله :
1- کمبود ویتامین
2- بیماری نقص سیستم ایمنی
3- سرطان دهان
4- اختلال اعصاب میتواند موجب اختلال در حرکت زبان شود
5- عواض برخی داروها
مشخصات زبان سالم :
صورتی رنگ و پوشیده از پرز است و موجب حرکت غذا به سمت مری می شود،
جوانه های چشایی بین پرزها موجب حس کردن طعم غذاها می شود این جوانه ها با
اعصاب در ارتباطند.
بیماری های زبان و علل آن :
1- زبان باردار (سفید رنگ و چسبناک) به دلایل زیر ایجاد می شود :
الف- لیکن پلان دهان : پوست فلس مانند و سفت و سفید رنگ است و بیمار احساس خارش زبان دارد
پیشگیری : مصرف نکردن تنباکو و غذاهای تند(خوردن ماست بسیار مفید است)
درمان : داروهای ضد قارچ به صورت خوراکی و موضعی
ب- برفک دهانی : تکه‌های سفید و پنیر مانند روی زبان و دهان این بیماری در افراد زیر دیده می شود :
1- نوزادان و افراد مسن
2- افراد با نقص سیستم ایمنی
3- افراد دیابتی
4- مصرف کنندگان داروهای استروئیدی
5- افراد مضطرب : استرس شدید و طولانی در بدن باعث آزاد شدن هورمون
کورتیزول می شود. این هورمون با کاهش ایمنی بدن و افزایش قند خون، میتواند
موجب ایجاد برفک دهان شود.
6- زنان باردار
پیشگیری : جلوگیری ازمصرف غذاهای اسیدی و قندی نظیر غذاهای فست فود فریزری و ترشیجات و شیرینیجات
درمان : ترکیبات استروئیدی و مصرف دهانشویه
ج- لوکوپلاکی : تکه‌های سفید در داخل دهان و روی زبان در اثر بزرگی بیش از حدسلول‌ها در دهان
پیشگیری : مصرف نکردن تنباکو
درمان : ویتامین های E , C , A ، بتا کاروتن و رژیمی سرشار از آنتی
اکسیدان ها و پروتئین های متوقف کننده رشد سلولی (میوه‌ها و سبزیجات)
می‌باشد.
2- زبان تیره : قهوه ای رنگ و تیره می شود و دلایلی دارد از قبیل :
– مصرف داروهای بیسموت
– مصرف زیاد قهوه مصرف تنباکو و آدامس های توتون دار
درمان : مسواک زدن زبان و در مراحل پیشرفته مراجعه به پزشک
پیشگیری : عدم مصرف تنباکو
3- زبان مو دار :
پرزهای روی زبان ضخیم و بلند و مویی شکل می شوند
– افرادی که عفونت باکتریایی دارند
– افرادی که مصرف کننده افراطی قهوه هستند
– افرادی که به مدت طولانی آنتی بیوتیک مصرف می کنند
– افراد مبتلا به سرطان که تحت درمان شیمی درمانی هستند
– افراد مبتلا به ایدز
4- زبان ناهموار
پرزهای روی زبان ملتهب و قرمز و زخم می شود و گاهی دردناک و حساس می شود
علت : کم خونی و کمبود ویتامین B12
پیشگیری : رژیم غذایی مناسب
زبان قرمز و دردناک که خود دلیل برخی بیماریهاست از جمله :
– بیماری رگ های خونی (سندروم کاواساکی)
– بیماری کمبود اهن (Plummer-Vinson سندروم)
– حساسیت به برخی مواد
– تب اسکارلتی در اثر عفونت های استرپتوکوکی
5- زبان جغرافیایی
ورم زبان همراه با تکه های قرمز روی زبان (ظاهر زبان، نقشه مانند یا
جغرافیایی می شود و لکه های صاف و قرمز روشن در اندازه ها و اشکال
گوناگون در سطح بالایی زبان ایجاد می شوند)
دلایل ایجاد زبان جغرافیایی :
– حساسیت
– استرس بیش از حد
– بیماری پوستی مزمن (پسوریازیس)
– داشتن بستگانی با زبان جغرافیایی
– تغییرات هورمونی
پیشگیری :
عدم مصرف تنباکو و توتون
عدم مصرف یا کاهش مصرف غذاهای ادویه دارو داغ
کاهش مصرف نوشیدنی های اسیدی و آجیل های شور و خشک
کاهش مصرف خمیردندان های حاوی طعم دهنده و سفید کننده
6- زردی زبان : دلایل این زردی عبارت است از
الف- نوعی عفونت قارچی یا باکتریایی در دهان
ب- ریفلاکس (برگشت اسید معده)
ج – گاهی خود زبان جغرافیایی باعث زردی می شود
7- سوزش زبان (dysesthesia)
این عارضه ممکن است دایمی باشد یا موقتی و با سوزش و درد همراه است دلایلی که این بیماری را ایجاد میکنند عبارتند از:
– یائسگی
– خشکی دهان
– عفونت باکتریایی
– برخی عادات غذایی
– عوارض برخی داروها
درمان :
جلوگیری از خشکی دهان (نوشیدن آب – جویدن آدامس)
مصرف داروهای ضد افسردگی و یا ضد اضطراب
8- زبان بدون رنگ و پرز
این عارضه در مبتلایان به کم خونی دیده می شود
9- گلوسیت (التهاب زبان)
برای رفع این مشکل ابتدا چند روز آب نمک غرغره کنید اگر برطرف شد به
پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است دلیل بیماری های زمینه ای داشته باشد از
قبیل :
1- كم‌خونی
2- كمبود نياسين (بيماری پلاگر)
3- مرض قند
