علائم و درمان پولیپ بینی چیست؟
در غالب موارد، پولیپ‌های بینی پایه دار و متعدد بوده و در داخل هر دو
بینی ظاهر می شوند، هر چند که ممکن است فقط در یک بینی و به طور منفرد نیز
دیده شوند. ظاهر پولیپ های بینی شبیه دانه های انگور است.
اگر پزشک با وسیله ای این پولیپ ها را لمس کند، متحرک هستند یعنی با لمس می توان آنها را جابجا کرد و ضمنا لمس آنها دردناک نیست.
در
مواردی که پولیپ خیلی بزرگ شود، از سوراخ بینی نیز قابل رویت است و گاهی
می تواند از پشت بینی وارد حلق شود و اگر بیمار دهانش را باز کند، در داخل
حلقش قابل رویت باشد.
علل پولیپ بینی
علت ایجاد پولیپ بینی کاملا مشخص نیست، اما بدون شک التهابات و عفونت های مزمن داخل بینی از عوامل اصلی پیدایش پولیپ بینی هستند.
پولیپ بینی معمولا به دلیل آلرژی بینی ایجاد می شود که ممکن است با حساسیت های دیگری مثل آسم و یا حساسیت های پوستی نیز همراه باشد.
به
دلیل حساسیت، مخاط بینی متورم شده و کم کم به شکل نسج اضافی درمی آید که
داخل بینی و سینوس ها را پرمی کند و به تدریج بر میزان آن افزوده می شود.
با توجه به نقش انکارناپذیر حساسیت مزمن بینی در ایجاد پولیپ بینی، درمان به موقع آلرژی می تواند از پیدایش پولیپ جلوگیری کرده و یا پیدایش آن را به تعویق بیندازد.
علائم پولیپ بینی
پولیپ بینی تا هنگامی که کوچک است علامتی ندارد، اما وقتی بزرگ شد، اصلی ترین علامت آن انسداد بینی است.
قبل
از آنکه سایر علائم پولیپ بینی را مطرح کنم، لازم می دانم دو عملکرد اصلی
بینی را مورد تاکید قرار دهم. این دو عملکرد عبارتند از :
الف) انتقال هوا از بینی به ریه و تهویه آن
ب) بینی به عنوان محلی برای درک بوهای مختلف
هوا
در حین عبور از بینی به سمت ریه، گرم و مرطوب شده و ذرات گردوغبار موجود
در آن گرفته شده و تمیز می شود. ضمنا بینی خط مقدم مقابله سیستم ایمنی بدن
با ذرات موجود در هوای استنشاقی است.
هر بار که از بینی نفس می
کشیم، هزاران ذره گردوغبار و ذرات مضر دیگر مثل باکتری وارد بینی ما می
شود. وجود مو در ابتدای سوراخ بینی، تعدادی از این ذرات بزرگ تر را به دام
می اندازد. تعدادی از ذراتی که توانسته اند از این مرحله بگذرند، در اثر
نحوه توربولانس و گردش هوا در درون حفره بینی به ترشحات چسبنده مخاط بینی
می چسبند. برای روشن شدن اهمیت این توربولانس بر روی جذب و به دام انداختن
ذرات باید متذکر شوم که ذرات بزرگتر از 4 تا 6 میکرومتر قادر نخواهند بود
به ریه برسند.
پولیپ بینی تا هنگامی که کوچک است علامتی ندارد، اما وقتی بزرگ شد، اصلی ترین علامت آن انسداد بینی و تنفس است وقتی
ما به طور طبیعی از بینی نفس می کشیم، بینی هوای وارده را گرم و مرطوب و
تمیز می کند. در صورتی که بینی انسداد داشته باشد، تنفس ما دهانی می شود و
در نتیجه هوایی که به ریه می رسد، دیگر گرم و مرطوب و تمیز نخواهد بود و
این امر می تواند باعث مشکلاتی گردد.
اصلی ترین علامت پولیپ، انسداد تنفسی است. با توجه به
نقش فیزیولوژیک بینی معلوم می شود که وقتی پولیپ بینی منجر به انسداد بینی
شود، بیمار با مشکلات دیگری نیز روبرو خواهد شد. تنفس دهانی منجر به خشکی گلو
به هنگام خواب خواهد شد. این امر به نوبه خود باعث می شود که فرد مبتلا به
پولیپ بینی خواب شبانه خوبی نداشته باشد و چون بدن وی شب هنگام استراحت
مناسبی نداشته است طبیعتا روز بعد نیز سرحال نخواهد بود. ضمنا خشکی گلو
باعث تحریک مزمن گلو و احساس ناخوشایندی در این ناحیه خواهد شد.
می
دانیم به طور معمول ترشحات سینوس ها از طریق مجاری آنها به درون بینی
تخلیه شده و از آنجا به طرف ته حلق هدایت می شود. پولیپ بینی ممکن است به
گونه ای باشد که باعث انسداد مجاری سینوس‌ها شود. در این صورت ترشحات سینوس
ها در داخل آنها تجمع یافته و احتمال سینوزیت افزایش می یابد. پس پولیپ می تواند عامل مساعد کننده ای برای ایجاد و یا تشدید سینوزیت باشد.
پولیپ ممکن با آبریزش بینی
و افزایش ترشحات پشت حلق همراه باشد و می تواند باعث تغییر تون صدای بیمار
شود، به نحوی که صدای افراد مبتلا به پولیپ “تو دماغی” می شود.
پولیپ بینی می تواند علت خرخر، کاهش حس بویایی و سردرد نیز باشد.
اگر
پولیپ بزرگ باشد و به هر دلیل تحت درمان قرار نگیرد، می تواند منجر به پهن
شدن و بزرگ شدن پل بینی شده و بر روی چهره فرد تاثیر بگذارد.
راه های تشخیص پولیپ بینی
تشخیص
پولیپ بینی با معاینه بالینی به راحتی امکانپذیر است. در موارد زیادی
بیماران مراجعه می کنند و اظهار می دارند که مبتلا به پولیپ بینی هستند،
اما وقتی داخل بینی آنها را معاینه می کنیم، اثری از پولیپ دیده نمی شود،
بلکه شاخک های تحتانی بینی آنها متورم شده و به درجاتی، انسداد تنفسی برای
آنها ایجاد کرده است.
در معاینه، پولیپ از بزرگی شاخک به راحتی افتراق داده می شود:
پولیپ
خاکستری رنگ و یا بی‌رنگ است، اما شاخک قرمزرنگ است. پولیپ قابل حرکت دادن
است، اما شاخک ثابت است و نمی‌توان آنرا حرکت داد. لمس شاخک دردناک است،
اما لمس پولیپ دردی را ایجاد نمی کند.
آندوسکوپی و همینطور سی تی اسکن از سینوس ها نیز برای مشخص کردن اندازه پولیپ‌ها و میزان گرفتاری سینوس ها مفید هستند.
احتمال عود پولیپ بینی بالاست، چرا که علت پیدایش آن حساسیت بینی است و این حساسیت با عمل جراحی برطرف نمی شود درمان پولیپ بینی
چنانچه پولیپ ایجاد شد و اندازه آن به حدی رسید که باعث انسداد بینی گردید، لازم است با عمل جراحی برداشته شود.
از
آنجایی که معمولا منشاء پولیپ از داخل سینوس هاست، اگر فقط پولیپ بینی
خارج شود، احتمال عود آن بیشتر از وقتی است که علاوه بر خارج کردن پولیپ،
با آندوسکوپ داخل سینوس ها نیز از وجود پولیپ تخلیه شود.
در هر
صورت احتمال عود پولیپ بعد از عمل جراحی وجود دارد. البته درمان ضدآلرژی
برای به تعویق انداختن پیدایش پولیپ و یا کاستن از سرعت رشد آن موثر است.
عمل
جراحی پولیپ بینی، با هر دو روش نیمه بیهوشی یا بی هوشی کامل قابل انجام
است. مدت عمل حدود 20 دقیقه است. بیمار همان روزی که بستری می شود، عمل شده
و همان روز نیز مرخص می شود .
مصرف آنتی بیوتیک به مدت 10 روز بعد از عمل جراحی و مصرف داروهای ضد آلرژی برای به تعویق انداختن عود پولیپ لازم است.
نکاتی که باید بیمار بداند
1
– پولیپ از طریق داخل سوراخ های بینی برداشته می شود. لذا هیچ گونه برشی
روی صورت یا بینی شما داده نمی شود و با این عمل شکل ظاهری بینی شما فرقی
نمی کند.
2 – معمولا پولیپ بینی با سینوزیت همراه است که می توان هم زمان جراحی آندوسکوپی سینوس را نیز انجام داد.
3 – در صورت لزوم، جراحی پلاستیک بینی، جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی و یا کوچک کردن شاخک های بینی را نیز می توان به طور همزمان با برداشتن پولیپ انجام داد.
4
– احتمال عود پولیپ بینی بالاست، چرا که علت پیدایش آن حساسیت بینی است و
این حساسیت با عمل جراحی برطرف نمی شود. لذا به همان دلیلی که پولیپ ایجاد
شده است، احتمال دارد که چندین ماه و یا چندین سال بعد از عمل، مجددا پولیپ
تشکیل شود.
درمان پولیپ بینی موقتی است
پولیپ بینی می تواند در هر سنی وجود داشته باشد، اما بیشتر در جوانان و میانسالان وجود دارد.
علائم پولیپ بینی
پولیپ های کوچک بینی، علامتی ندارند. هرچه این پولیپ ها بزرگ تر شوند، علائم آشکارتر می گردد.
ممکن است این علائم مربوط به سینوزیت مزمن باشد و پولیپ بینی وجود نداشته باشد.
علائم شایع عبارتند از:
– گرفتگی مداوم بینی
– آبریزش از قسمت عقب بینی
– کاهش و یا از دست دادن حس بویایی
– از دست دادن حس چشایی
– درد صورت و سردرد
– درد دندان های بالایی
– احساس فشار در بالای پیشانی و صورت
– خرناس کردن
– خارش اطراف چشم ها
هر
گونه شرایطی که باعث بدتر شدن التهاب مزمن در راه هوایی و یا سینوس ها
گردد از قبیل عفونت ها و یا آلرژی ها، باعث پیشرفت پولیپ بینی می گردد علل پولیپ بینی
دانشمندان
هنوز علت ایجاد پولیپ بینی را به طور کامل نمی دانند. هنگام داشتن پولیپ،
التهاب در غشای مخاطی بینی و سینوس ها بوجود می آید.
برخی
شواهد نشان داده که افراد مبتلا به پولیپ بینی، دارای پاسخ های ایمنی
متفاوت هستند و مواد شیمیایی مختلفی در غشای مخاطی بینی نسبت به افراد بدون
پولیپ بینی دارند.
پولیپ بینی ممکن است در هر جایی از
سینوس ها و یا راه های هوایی تشکیل شود، اما اغلب آنها در نزدیک چشم ها،
بینی و استخوان های چانه قرار دارند.
عوامل خطر پولیپ بینی
هر گونه شرایطی که باعث بدتر شدن التهاب مزمن در راه هوایی و یا سینوس ها گردد از قبیل عفونت ها و یا آلرژی ها، باعث پیشرفت پولیپ بینی می گردد.
عوامل تشدید کننده پولیپ بینی عبارتند از:
– آسم که موجب التهاب و انقباض راه های هوایی می شود.
– آلرژی به آسپیرین و یا ضددردها نظیر: ایبوپروفن و ناپروکسن
– آلرژی نسبت به قارچ های موجود در هوا
– فیبروز سیستیک : تولید و ترشح مخاط ضخیم و چسبنده از غشاهای بینی و سینوس ها.
– سندروم چرگ اشتراوس ( Churg-Strauss Syndrome) باعث التهاب عروق خونی می شود.
– سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپ بینی
– تغییرات ژنتیکی خاص در ارتباط با عملکرد سیستم ایمنی
عوارض پولیپ بینی
– آپنه خواب : در طی خواب، تنفس قطع و وصل می شود.
– آسم
– سینوزیت
– عفونت کاسه چشم
– مننژیت : التهاب مایعات اطراف مغز و نخاع
– آنوریسم و لخته شدن خون
داروها
و جراحی برای درمان پولیپ بینی به کار می روند، اما این درمان ها موقتی
هستند، زیرا پولیپ ها بعد از درمان، دوباره می توانند تشکیل شوند راه های تشخیص پولیپ بینی
– آندوسکوپی بینی
– با سی تی اسکن و MRI (ام آر آی) اندازه و محل پولیپ مشخص می شود.
– تست آلرژی : برای تشخیص اینکه ایا آلرژی باعث التهاب مزمن گردیده است یا نه.
– آزمایش برای تشخیص فیبروز سیستیک (فیبروز کیستی) : اگر کودک مبتلا به پولیپ بینی باشد، آزمایش فیبروز سیستیک انجام می شود.
درمان پولیپ بینی
هدف از درمان عبارت است از کاهش اندازه و یا تعداد پولیپ ها.
داروها و جراحی برای درمان به کار می روند، اما این درمان ها موقتی هستند، زیرا پولیپ ها بعد از درمان، دوباره می توانند تشکیل شوند.
1- داروها
– اسپری کورتیکواستروئید بینی برای کاهش التهاب
– کورتیکواستروئید خوراکی ممکن است به تنهایی و یا همراه با اسپری کورتیکواستروئید تجویز شود.
– کورتیکواستروئید تزریقی که مستقیما به پولیپ ها تزریق می شود.
– آنتی هیستامین برای درمان آلرژی
– آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های مزمن
2- جراحی
اگر درمان های بالا موفقیت آمیز نبود، پزشک جراحی را توصیه می کند.
جراحی به دو روش انجام می شود:
– پولیپ اکتومی : پولیپ های کوچک بینی را توسط دستگاهی با مکش مکانیکی می توان برداشت.
–
جراحی آندوسکوپی سینوس : جراح یک لوله کوچک به همراه یک دوربین را در
سوراخ بینی و یا حفره های سینوسی فرد وارد می کند. از یک وسیله کوچک برای
خارج کردن پولیپ و مسدود کردن جریان سینوس ها استفاده می کند. بعد از
جراحی، پزشک اسپری کورتیکواستروئید به همراه سرم فیزیولوژی را برای بیمار
تجویز می کند.
استفاده
از دستگاه بخور: باعث مرطوب کردن راه های تنفسی می شود، جریان مخاط را از
سینوس ها بهبود می بخشد و از مسدود شدن و التهاب بینی جلوگیری می کند جلوگیری از پولیپ بینی
با استفاده از روش های زیر، احتمال عود پولیپ بعد از درمان و نیز پیشرفت پولیپ ها کم می شود:
– کنترل آلرژی و آسم: دوری کردن از محرک های بینی از قبیل آلرژن ها، دود سیگار، دود شیمیایی، گردوغبار و روی هم چیدن آشغال ها.
– استفاده از دستگاه بخور: باعث مرطوب کردن راه های تنفسی می شود، جریان مخاط را از سینوس ها بهبود می بخشد و از مسدود شدن و التهاب بینی جلوگیری می کند.
– رعایت بهداشت فردی: دست های خود را مرتب بشویید.
– استفاده از شوینده های بینی مثل محلول کلرور سدیم.
– استفاده از اسپری سالین (آب نمک): جریان مخاط را بهبود می بخشد و آلرژن ها و دیگر مواد محرک بینی را بیرون می کند.
شما
می توانید محلول آب نمک را در خانه درست کنید، بدین ترتیب که: یک هشتم
قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب مقطر و یا آب گرم حل کنید.
