صرافي چيست؟
صرافی در لغت به معنای داد و ستد انواع پول است. پیدایش آن به عنوان یک
حرفه را می‌توان ناشی از نیاز مردم به تعیین وصحت وزن و عیار مسکوکات
گوناگونی دانست که در قرون پیشین رواج داشتند وناآگاهی از وزن و عیار صحیح
آنها می‌توانست زیان بار باشد.
این حرفه از قدیم در ایران رواج داشت ولی
از قرن نوزدهم، هم‌زمان با رشد تجارت داخلی وخارجی، رونق وگسترش بیشتری
یافت به طوری که تا پیش از پیدایش بانکداری در ایران صرافان نه تنها در
بیشتر شهرهای ایران نمایندگی داشتند و تقریباً در سراسر کشور فعالیت
می‌کردند، بلکه حوزه فعالیت‌های خود را به بازارهای بین‌المللی (بغداد، هند
و روسیه) نیز تعمیم داده بودند.
هم زمان با تکامل این حرفه، تخصص و
تقسیم کار نیز میان آنها نمایان شد به نحوی که بعضی صرفاً به مبادله پول
می‌پرداختند، عده‌ای با عملیات کارگشایی در مقابل وثیقه وام می‌دادند، و
گروهی نیز بروات را تنزیل می‌کردند و در زمینه معامله اوراق تجاری فعال
بودند. فعالیت صرافان بر دو رکن یعنی برات و بیجک مبتنی بود.
هر تاجر با
صراف خود کار می‌کرد و برات‌های وعده داری بر عهده او صادر می‌کرد که نزد
همان صراف قابل تنزیل بود. افزون بر این، تمامی‌نقل و انتقالات پولی میان
شهرهای ایران یا خارج به دست صرافان انجام می‌شد.
صرافی در ایران به رغم
تکامل خود دراواخر قرن نوزدهم، با رقابت شدید بانک استقراضی روس و بانک
شاهنشاهی ایران، که علاوه بر آشنایی با فنون جدید بانکداری با حمایت
دولت‌های روسیه، انگلستان و ایران نیز برخوردار بودند روبرو شد. در سالهای
بعد بسیاری از صرافان به ورشکستگی کشانده شدند و دیگر هیچگاه نتوانستند نقش
پیشین خود را باز یابند. طی چند دههٔ اخیر صرافان بیشتر در زمینه داد وستد
مسکوکات طلا و نقره و ارزهای خارجی، و به طور محدود در زمینه اعطای
وام‌های کوچک، فعالیت داشته‌اند
صرافی ها چگونه کار می کنند؟
آیا واقعا کار به همین سادگی است؟ خیر! به طور کلی صرافی ها دقیقا همانند
فروشنده کالایی مجبور هستند قیمت تمام شده کالای خود را تعیین و با درصدی
سود آن را به متقاضی بفروشند.
از این رو اطلاع از نرخ برابری ارزها در مقابل واحد پول ملی کشورشان مثل
ریال امری حیاتی و ضروری برای آنهاست، گرچه این صنف در کنار خرید و فروش یا
حواله ارزش اقدام به خرید و فروش سکه طلا نیز می کند، اما به قول معروف
خرید و فروش سکه طلا برای جوری جنس آنهاست و کار اصلی و حساسیت اصلی مربوط
به همان پول های کاغذی یا حوالجات است.
در شرایط عادی و عمومی، نرخ برابری ارزها گرچه در بازارهای بین المللی مثل
فارکس یا دیگر بازارهای ارزی تعیین می شود، اما مبنای محاسبه نرخ ارزهای
خارجی در کشورها را معمولا بانک مرکزی آن کشور به عهده دارد و این نظام
بانکی آن کشور است که هر روز نرخ مورد نظر صرافان را در اختیارشان قرار می
دهد تا تابلوهای معروف مغازه های صرافی روشن شوند و شروع به نوسان کنند،
اما داستان این تابلوها در ایران کمی متفاوت است و نوسان آنها در حال حاضر
زیاد به بانک مرکزی بستگی ندارد.
از دبی تا هرات
بدون تردید چند سالی است با این جمله زیاد برخورد داشته اید: «هنوز نرخ
درنیامده». معمولا وقتی قصد خرید یا فروش ارز دارید، این جمله را اول صبح
زیاد شنیده اید و با کلی سوال، گوشی تلفن را قطع کرده اید یا این که از در
صرافی خارج شده اید، اما معنی واقعی این عبارت چیست؟ مگر قرار نیست بانک
مرکزی نرخ را برای صرافی ها اعلام کند؟ بانک که ساعت 7 و 30 دقیقه کار خود
را آغاز می کند، پس چرا هنوزنرخ در نیامده است؟
این جمله را می شنوید چون نرخ ارزهای خارجی در ایران بنا به هر دلیلی در
بازار آزاد یعنی خارج از محوطه بانک مرکزی یا حتی خارج از مرزهای کشورمان
تعیین می شود و بنا به هر دلیلی بانک مرکزی هم اکنون در این باره بی تفاوت
عمل می کند، شاید هم به علت تحریم های یکجانبه خارجی علیه نظام بانکی ایران
چاره ای ندارد.
داستان از این قرار است که در شرایط فعلی نظام ارزی کشورمان، نرخ ارز و
برابری آن با ریال ایران در کشورهایی مثل امارات عربی متحده یا شهر هرات
افغانستان و گاهی هم ترکیه تعیین می شود.
اما پایگاه اصلی تعیین نرخ ارز در بازار آزاد ایران همان امارات عربی
متحده است و دیگر کشورها فعلا نقش مهمی در تعیین نرخ ارز آزاد ایران
ندارند.
حال از آنجا که در امارات صرافی ها ساعت 11 صبح شروع به کار می کنند و
برابری ریال ایران با درهم امارات را تعیین می کنند، بازار ایران هم تا قبل
از این ساعت معمولا از خرید و فروش مگر در شرایطی خاص یا به ضرورت خودداری
می کند بنابراین صرافی ها این جمله را که «هنوز نرخ درنیامده» به کار برده
و تا ظهر معمولا به محاسبه کارهای روز قبل خود می پردازند یا این که با
احتیاط و در حجم بسیار کم با نرخ های روز گذشته کار می کنند، البته فکر
نکنید وقتی ساعت 11 صبح به قول معروف نرخ ها مشخص شد، کار تمام است؛ بلکه
طی ساعت کاری دائم طبق هماهنگی های تلفنی یا ارتباط اینترنتی قیمت ها به
روز شده و مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت البته صرافی هرچه معتبرتر باشد،
بدون تردید زودتر از نوسانات مطلع می شود، ولی مبنای دیگری هم در کار است
که معمولا بعدازظهر و حوالی ساعت پنج شروع می شود.
استراتژی ساعت 5
شاید پیش آمده باشد حوالی ساعت 5 بعدازظهر نزدیک خیابان فردوسی یا چهارراه
استانبول عبور کرده و جنب و جوش خاصی را بین دلارفروش ها یا صرافی های محل
دیده باشید و بی تفاوت به خیال آن که کارشان را می کنند، از آنجا عبور
کرده باشید، در حالی که نوسانی تازه در بازار ارزی در حال اتفاق افتادن است
که حتی به شرایط کاری امارات یا هرات و ترکیه بستگی ندارد.
به عبارت دیگر، تابلو های صرافی ها حوالی ساعت 5 گاهی اوقات خاموش می شوند
و صراف ها دست از خرید و فروش می کشند، چرا که حدود ساعت 6 دوباره نرخ های
جدید حاکم بر بازار خواهد شد.
دلیل این اتفاق به دو موضوع برمی گردد؛ اول این که بازار پول آمریکا یا
فارکس حوالی ساعت 5 بعدازظهر به وقت ایران تازه آغاز به کار می کند و نرخ
برابری ارزهای معتبر جهان را روی تابلوهای خود به نمایش می گذارد.
بنابراین ناخودآگاه اعداد و ارقام این تابلوی فارکس در بازارهای ارزی جهان
تاثیرگذار خواهد بود که ایران هم از آن مستثنا نیست، به همین دلیل بسیاری
از فعالان و صرافی های بازار ایران در این ساعت دوباره تابلوهای خود را
تنظیم و با نرخ جدید شروع به معامله می کنند، البته هستند افرادی که به قول
معروف فارکس باز هستند و با زیر نظر گرفتن نوسانات بازار فارکس خطر می
کنند و کمی قبل از شروع به کار این بازار یعنی حوالی ساعت 4 بعدازظهر وارد
بازار می شوند و با خرید یا فروش ارز خود کاسبی می کنند.
این افراد گاهی ره صدساله را یک ساعته طی می کنند و گاهی هم حاصل کارکرد
خود را یک ساعته از دست می دهند. اگرچه نباید فراموش کرد بیشتر این معامله
گران فارکس هرگز در دنیای واقعی ما حضور نخواهند داشت، بلکه در دنیای صفر و
یک سیر می کنند.
