“سهام” چيست؟
سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد.
در
شرکت های دیگر سهم هر شریک را سهم الشرکه می گویند ولی در شرکت سهامی به
ذکر سهم اکتفا می شود ، مثلاً گفته می شود فلان شخصی در فلان شرکت دارای یک
یا چند سهم است.
دارنده سهم نمی تواند به نسبت سهم از مایملک
شرکت مالک باشد بلکه به نسبت سهم خود از شرکت دارای حق می باشد و به موجب
آن از منافع شرکت استفاده کرده و در مجمع عمومی رأی می دهد و در صورت
انحلال از دارائی شرکت سهم خواهد برد.
قانون در شرکت سهامی عام
حداکثر قیمت اسمی سهام را ده هزار ریال معین کرده ولی در شرکت های سهامی
خاص حداقل واکثری برای مبلغ اسمی سهام تعیین نشده است .
سهام هر شرکت ممکن است به چند صورت بیرون بیاید به شرح زیر:
الف- سهم با نام
ب- سهم بی نام
ج- سهم ممتاز
سهام بانام
سهم
ممکن است با نام باشد ، در این صورت دارنده سهم معلوم و مشخص است و در محل
شرکت دفتری وجود دارد که شماره ردیف سهام و نام دارنده در آن ذکر شده
بنابراین هر یک از سهام از روی شماره ردیف معلوم است متعلق به چه کسی است.
انتخاب
سهام با نام به این جهت است که شرکت مایل است شرکاء خود را بشناسد و سیاست
تجاری آن ایجاب می کند بداند سهام شرکت در دست چه اشخاصی است. سابقاً شرکت
های سهامی اغلب دارای سهام بی نام بوده اند و سهام با نام کمتر وجود داشت.
ولی در جنگ بین المللی 1914- 1918 در شرکت های بزرگ اروپا که اقتصاد کشور
را اداره می کردند ، کشورهای متخاصم در ممالک یکدیگر مبادرت به خرید سهام
بی نام به منظور جاسوسی یا اخلال در امر شرکت نمودند. از این جهت این قبیل
شرکت ها بیشتر سهام خود را به سهام با نام تبدیل نمودند.
در شرکت
های سهامی گاهی سهام آنها تماماً بی نام و گاهی کلاً با نام و بعضی اوقات
قسمتی از سهام با نام و بقیه بی نام است و این موضوع ارتباط با سیاست
اقتصادی شرکت دارد ، سهام با نام را اغلب اشخاصی تهیه می کنند که کمتر قصد
انتقال سهام را دارند . زیرا تشریفات انتقال آنها از سهام بی نام بیشتر
است.
ماده 40 اصلاحی قانون تجارت مقرر می دارد انتقال سهام بانام
باید دردفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد . انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده
قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند . پس در صورتی که سهام
با نام مورد انتقال واقع شود تشریفات انتقال به عمل نمی آید مگر این که
صاحب سهم شخصاً یا وکیل او در مرکز شرکت حاضر و در دفتر ثبت سهام ستون
انتقالات را امضاء و خریدار جدید را معرفی نماید.
در شرکت های
سهامی خاص ممکن است فروش سهام با نام موکول به موافقت هیئت مدیره یا مجمع
عمومی باشد ولی به موجب ماده 41 قانون در شرکت های سهامی عام نقل و انتقال
سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت و یا مجمع عمومی صاحبان سهام
باشد.
ماده 30 قانون مقرر داشته مادام که تمام مبلغ اسمی هر سهم
پرداخته نشده صدور ورقه سهم بی نام یا گواهی نامه موقت ممنوع است . به تعهد
کننده این گونه سهام گواهی نامه موقت با نام داده خواهد شد که نقل وانتقال
آن تابع مقررات مربوط به نقل وانتقال سهام با نام است.
سهم بی نام
ورقه ای است که اسم دارنده آن در ورقه و یا در دفاتر شرکت ثبت نشده باشد . و
مالکیت آن در دست داشتن ورقه سهم محرز می شود . از لحاظ سرعت در نقل و
انتقال سهام و تسهیل در تجارت آن ، سهام بی نام بهتر از سهام با نام است.
سهام بی نام
سهام
بی نام به صورت سندو وجه حامل بوده و دارنده آن مالک شناخته می شود مگر آن
که خلاف آن قانوناً ثابت شود . نقل وانتقالات این نوع سهام با قبض و اقباض
به عمل می آید .
اگر کسی خواست سهام بی نام خود را بفروشد کافی است که
قیمت آن را دریافت و سهم را مانند اسکناس تسلیم کند . سهم در دست هر کس
مشاهده شد و هر کس به عنوان مالکیت آن را در دست داشت می تواند از منافع
شرکت استفاده نموده و در مجامع عمومی به نام دارنده سهم وارد شود و در موقع
انحلال هم از دارائی شرکت سهم ببرد . مگر این که شخص دیگری در دادگاه ثابت
کند که سهم متعلق به او است و دارنده به نا حق آن را در تصرف دارد.
سهامی
که در بورس ها معامله می شود اغلب بی نام است و اشخاصی که مایل به خرید و
فروش سهام تجارت نموده و استفاده ببرند سهام بی نام می خرند.
انتشار سهام بی نام و یا صدور گواهی موقت بی نامموقعی ممکن ایت که تمام قیمت آن پرداخته شده باشد.
سهام با نام و بی نام در تمام مراحل دارای یک ارزش می باشند و دارندگان آنها در نفع وضرر و استفاده شرکت یکسان اند.
زمانی
که شرکت احتیاج دارد اشخاص سرشناسی وارد شرکت شوند و یا احتیاج به افزایش
سرمایه داشته و در شرایط عادی کسی حاضر به خرید سهام نباشد ممکن است سهام
ممتاز منتشر کند . سهام ممتاز سهامی است که نسبت به سایر سهام رجحانی در
نفع و یا سرمایه و یا سایر موارد داشته باشد ولی در هر حال قیمت اسمی آنها
از سایر سهام تجاوز نخواهد نمود.
مثال:
شرکت احتیاج فوری به
افزایش سرمایه دارد . ممکن است سهامی منتشر نماید که دارندگان آن قبلاً پنج
درصد از منافع شرکت برده و بقیه بین تمام صاحبان سهام اعم از عادی و ممتاز
تقسیم شود و یا در صورت انحلال شرکت ابتدا قیمت اسمی سهام ممتاز پرداخت و
بقیه به صاحبا ن سهام عادی داده می شود.
شرکت احتیاج به راهنمایی و
جلب نظر و یا حمایت اشخاص بصیر و کارشناسان اقتصادی دارد ، می تواند سهام
ممتازه به آنها داده و قیمت آن را دریافت دارد ولی صاحبان چنین سهامی در
مجامع عمومی عادی برای هر یک سهم حق دو رأی یا بیشتر داشته باشند.
سهام ممتاز
سهام
ممتاز موقعی قابل انتشار است که اساسنامه شرکت اجازه انتشار آن را داده
باشد و یا مجمع عمومی فوق العاده آن را تصویب نماید . در تبصره 2 ماده 24
اصلاحی مقرر گردیده در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات
قانون مزایائی قائل شوند این گونه سهام ، سهام ممتازه نامیده می شود.
کلیه
سهام شرکت را نمی توان ممتاز دانست . زیرا در این صورت هیچ کدام از سهام
به دیگری رجحان نداشته و عادی محسوب می شوند. سهام ممتاز ممکن است در چند
وهله منتشر شده و دارای چند نوع باشد.
مثلاً ممکن است شرکت یک سری
سهام ممتازه داشته باشد که فقط پنج درصد از منافع بیش از سایر سهام ببرد و
سری دیگر علاوه بر منافع در دارائی شرکت در زمان انحلال حق تقدم داشته باشد
و همچنین دسته های دیگری .معمولاً در این قسم سهام ردیف ممتاز هر یک جدا
بوده و به علامت الف و ب یا علامت دیگر مشخص می شوند و در ذیل هر یک از
سهام امتیازی برای آنها معلوم شده چاپ می شود.
منظور از سهام چیست ؟
هر شرکت سهامی به قسمت‌هایی مساوی تقسیم
میشود که به هر یک از این قسمتها یک سهم گفته میشود. وقتی که شما یک سهم
از شرکت خریداری می‌کنید در فعالیت‌ها، و سود و زیان ان شرکت شریک می‌شوید و
سهامدار آن شرکت خواهید بود. اگر بخواهیم سهام را بر اساس حقوق دارنده سهم
طبقه بندی کنیم دو نوع سهم داریم.
سهام عادی و سهام ممتاز
سهام چیست ؟
سهام جمع کلمه سهم می‌باشد.
ورقه سهم
ورقه سهم سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن
در شرکت سهامی دارد و اطلاعات مهمی از قبیل نام شرکت، شماره ثبت، نام و
مشخصات دارنده سهام و مبلغ اسمی سهم بر روی آن نوشته شده است.
سهام عادی
دارنده سهام عادی، در واقع، صاحب کسری از
مالکیت شرکت است و تمام ریسک موجود در فعالیت اقتصادی شرکت را به میزان
سهامی که در اختیار دارد، متقبل شده است.
همچنین به سرمایه‌ای که از
راه فروش سهام عادی شرکت تامین میشود، سرمایه سهمی گفته میشود. هیچ شرکتی
نمی‌تواند بیش از میزانی که در متن اساسنامه به نام سرمایه مجاز از آن یاد
شده است، از راه فروش سهام اضافی سرمایه مورد نیاز خود را تامین کند، مگر
پس از طی تشریفات خاص قانونی.
شرکت‌های بورسی فقط دارای سهام عادی هستند.
سهام ممتاز (Preferred Shares)
نوعی سهام است که برخی ویژگی‌های اوراق قرضه
و سهام عادی را دارد. در صورت انحلال شرکت، صاحبان سهام ممتاز در مقایسه
با دارندگان سهام عادی در توزیع دارایی‌های شرکت حق‌تقدم دارند و ممکن است
دارای حق‌رای هم باشند.
پیش از این که سود سهام عادی پرداخت شود
باید سود سهام ممتاز (سال جاری و سال‌های گذشته) پرداخت شود. برخی سهام
ممتاز نیز قابل تبدیل به سهام عادی هستند و دارندگان آن حق دارند در درصدی
از سود اضافی شرکت نیز سهیم شوند.
سود سهام ممتاز به طور ثابت پرداخت میشود و
در مورد سهام ممتاز با سود انباشته حتی در صورتی که شرکت قادر به پرداخت
سود سهام نباشد، سود این گونه سهام به صورت انباشته در سال یا سال‌های بعد
پرداخت خواهد شد.گاهی سهام ممتاز پس از چند سال قابل تبدیل به سهام عادی به
قیمت ارزش اسمی خواهند بود و در صورتی که قابل بازخرید باشند شرکت در یک
تاریخ معین مبلغ بازخرید را به سهامدار پرداخت می‌کند.
همچنین ممکن است شرکت به میزان ارزش سهام
ممتاز خود سهام عادی منتشر و به سهامداران پرداخت کند.اما چنانچه سهام
ممتاز از نوع غیرقابل بازخرید باشد، سهامداران به طور مرتب و ثابت سود سهام
ممتاز خود را دریافت خواهند کرد.دارنده سهام ممتاز ممکن است حق رای هم
داشته باشد، اما بیشتر در صورتی حق رای خواهد داشت که پرداخت سود سهام وی
به تعویق افتاده باشد.
توجه داشته باشید که سهام همه شرکت‌های بورسی از نوع سهام عادی می‌باشند.
سهام جایزه (Bonus Shares)
زمانی که شرکت از ذخایر آزاد فراوانی
برخوردار است، ممکن است بخشی از ذخایر خود را از راه انتشار سهام جایزه، در
وجه سهامداران کنونی خود و به نسبت سهامی که در اختیار دارند، به سرمایه
تبدیل کند. مدیران شرکت می‌توانند با انتقال بخشی از حساب ذخایر شرکت به
حساب سرمایه سهمی و ثبت دفتری عملیات، این کار را انجام دهند.
پس از
انتشار سهام جایزه به طور معمول، قیمت سهام شرکت بسته به تعداد سهام جایزه
منتشر شده در بازار سقوط می‌کند، اما از آنجا که رقم سود هر سهم تغییری
نمی‌کند، سهامدار شرکت که اکنون تعداد سهام او افزایش یافته است، پس از
چندی با ترمیم قیمت سهام به سود دلخواهی دست پیدا می‌کند.
سهام گران قیمت
سهامی است که در مقایسه با رقم EPS (درآمد هر سهم) اعلام شده برای آن یا نسبت P/E (نسبت قیمت به سود هر سهم) آن
قیمت بیش از اندازه‌ای پیدا کرده است. سهام شرکت‌هایی که سودآوری بالایی
پیدا کرده‌اند و از وضعیت مناسب و با ثباتی در بازار برخوردار هستند، این
موقعیت برای آنها پیش می‌آید.
سهام داغ یا فعال
سهامی است که پی‌درپی و هر روز مورد دادوستد
قرار می‌گیرد. در مقابل سهام نیمه‌فعال که به طور مرتب و پیاپی خرید و
فروش نمی‌شوند. بیشتر سهام شرکت‌های معتبر از نوع فعال و پرطرفدار هستند.
سهام غیرفعال یا سهام راکد
سهامی است که در بورس اوراق بهادار به ندرت
خرید و فروش میشود و به سختی می‌توان برای آن خریدار یا فروشنده‌ای پیدا
کرد. تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش این‌گونه برگه‌های
سهام ممکن است زیاد باشد.
سهم شکننده یا پرنوسان (Volatile Share) چگونه سهمی است؟
سهامی که تغییرات شدید و ناگهانی فراوانی در
قیمت آن رخ می‌دهد، به سهام شکننده یا پرنوسان معروف است. چنانچه نوسان
شدید قیمت یک سهم به دلیل وجود عواملی همچون نوسان درآمدها، تعداد اندک
سهام منتشر شده، یا وخامت اوضاع در صنعتی که به آن وابسته است باشد، نوسان
قیمت آن با عامل آلفا محاسبه میشود و در صورتی که نوسان قیمت آن با اوضاع
بازار مرتبط باشد، از عامل بتا استفاده میشود.
سهام ترجیحی
سهام ترجیهی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار شده است.
حباب قیمت سهام چگونه شکل می گیرد؟
چنانچه می دانیم انگیزه حداکثرسازی سود و
حداقل سازی زیان در سرمایه گذاری، به عنوان معیارهای اصلی تصمیم گیری و
مؤثر تحرک صاحبان سرمایه در بورس نیز مثل هر بازار دیگری مطرح هستند، لیکن
در برخی از مواقع، رفتاری رخ می دهد که به هیچ وجه مبتنی بر مبانی اساسی
حاکم بر بازار سهام نیست.
در این حالت حرکت «دسته جمعی و دفعی» سرمایه
گذاران برای خرید یا فروش سهام در بورس می تواند قیمت سهام را بدون هیچ
گونه توجیه اقتصادی و منطقی متأثر سازد. این پدیده اصطلاحاً به «حباب قیمتی
در بورس» معروف است.
