نگاهی به انواع روشهای پیوند پسته
نگاهی به انواع روشهای پیوند پسته
پیوند زدن عبارت است از متصل کردن دو قسمت
گیاهی به نحوی که آن دو قسمت، توسط باززایی در محل اتصال با هم یکی شده و
به عنوان یک گیاه مستقل به رشد ادامه دهند. قسمتی که در بالای پیوند قرار
دارد پیوندک و قسمت زیرین که ریشه را تشکیل می‌دهد، پایه نامیده می شود.
هرگاه پیوندک از یک شاخه حاوی چند جوانه تشکیل شده باشد به آن پیوند شاخه (
grafting) و هرگاه پیوندک تنها از یک جوانه به انضمام اندکی از پوست و
چوب تشکیل شده باشد، آن را پیوند جوانه (budding ) می نامند. گاهی قطعه‌ای
از شاخه بین پایه و پیوندک قرار می‌گیرد که آنرا میان پایه می نامند.
بهترین زمان انجام پیوند در پسته و دیگر درختان
بهترین زمان انجام پیوند برای پیوند‌های
شاخه در اواخر زمستان یا اوایل بهار با استفاده از پیوندکی است که در زمان
استراحت گیاه گرفته شده و در دمای نزدیک صفر درجه سانتی گراد انبار شده
باشد. بهترین زمان انجام پیوند برای پیوند های جوانه از اواسط بهار تا
اواخر تابستان است که پایه براحتی پوست می دهد.
مهم‌ترین روش های پیوند درختان پسته
پیوند شکمی – پیوند لوله‌ای – پیوند اسکنه‌ای
پیوند شکمی
پیوند شکمی یکی از انواع روش های پیوند
جوانه است. روش کار در این نوع پیوند بدین ترتیب است که در پوست پایه یک
برش عمودی بطول ۵/۲ سانتی متر زده می‌شود. سپس در بالا و عمود براین برش،
یک برش افقی به اندازه یک سوم قطر ساقه ایجاد می‌شود (بطوریکه به شکلT در
آید ). برای گرفتن پیوندک از گیاه مورد نظر نیز برشی ۵/۱ سانتی متری زیر
یکی از جوانه ها زده شده، سپس برش شیبداری بالای جوانه ایجاد می‌گردد تا
جوانه همراه با پوست (و گاهی با لایه نازکی از چوب ) برداشته شود. جوانه
تهیه شده از بالا وارد شکاف ایجاد شده در پوست پایه شده و به سوی پایین
هدایت می‌شود تا جفت شود. سپس آنرا با نخ پنبه‌ای یا نوار پلاستیکی ویژه
می بندند. این نوار نباید آنقدر محکم بسته شود که به پوست پایه آسیب
برساند. ضمن آنکه هیچگاه نبایستی روی جوانه بسته شود. در برخی از شرایط
ممکن است شیره گیاهی پس از ایجاد شکاف از گیاه خارج شود و روی پیوندک را
بپوشاند و مانع جوش خوردن پیوند گردد. برای رفع این مشکل از پیوند شکمی
واژگون استفاده می شود. در این صورت شکاف افقی را در پایین شکاف عمودی
یعنی به شکل T معکوس می زنند تا شیره گیاهی در صورت خروج، به پیوندک آسیبی
نرساند. در این حالت پیوندک از پایین وارد شکاف می گردد.
پیوند لوله‌ای
در این روش پیوند، برای گرفتن پیوندک،
پوست درخت را به شکل استوانه یا لوله‌ای که طول آن حدود ۲-۱ سانتی متر بوده
و روی آن فقط یک جوانه قرار دارد جدا ساخته و پیوندک را جدا می کنند.
برای آماده سازی پایه، انتهای پایه را قطع می‌کنند و پوست آنرا تا محلی که
پیوندک باید قرار گیرد بر می‌دارند. سپس پوست استوانه‌ای حامل جوانه پیوندک
را از بالا روی پایه گذاشته، انقدر می‌لغزانند تا به محلی که قطر پایه و
پیوندک یکی باشد، برسد. در این نوع پیوند، لایه‌های زاینده کاملا با یکدیگر
تماس داشته و پیوندک و پایه بدون بستن به یکدیگر می‌چسبند. این نوع پیوند
را بر روی شاخه‌هایی که کمتر از یک سانتی متر قطر دارند، می‌زنند و شرط
لازم جهت موفقیت، آن است که پایه و پیوندک تقریبا هم قطر باشند. در
غیراینصورت پوست استوانه‌ای پیوندک را در طرف مقابل جوانه پیوندک، شکاف
طولی می‌دهند تا بتوان لوله استوانه‌ای پیوندک را باز کرد. در این حالت
آنرا پیوند حلقوی می گویند.
پیوند اسکنه‌ای
این روش از جمله روشهای پیوند شاخه
می‌باشد که برای پایه‌هایی که دارای قطر ۳ تا ۱۰ سانتی متر هستند، بکار
می‌رود. در این روش ، پیوندک در هنگام استراحت گیاه از شاخه های یکساله
گرفته می شود. روش کار بدین ترتیب است که سر پایه را قطع کرده، در طول قطر
سطح برش، یک شکاف عمودی بطول ۵ سانتی متر ایجاد می‌کنند و دو پیوندک را
که ته آن‌ها به شکل گاوه‌ای بریده شده، در دو طرف آن قرارمی‌دهند بطوریکه
لایه های زاینده پایه و پیوندک بر روی هم قرار گیرند. محل پیوند و نوک
پیوندک باید با چسب پیوند پوشانیده شود.
جوش خوردن بین پایه و پیوندک
عمل جوش خوردن بین پایه و پیوندک از طریق
ایجاد بافت پینه‌ای (کالوس ) بین لایه زاینده پایه و پیوندک انجام می‌گیرد.
لایه زاینده جدیدی که پس از پیوند ایجاد می‌شود، تولید آوند های آبکش و
چوبی جدید می‌کند و رابطه محکمی بین پایه و پیوندک ایجاد می گردد.
بنابراین از کارهای اصلی و مهم در پیوند، این است که لایه‌های زاینده پایه و
پیوندک روی هم قرار گیرند تا بافت های پینه‌ای که از آن‌ها ایجاد می شود
در هم رفته و یک اتصال همیشگی ایجاد کنند.
عوامل موثر بر گیرایی پیوند
الف- قرابت بین پایه و پیوندک
هرچه قرابت بین پایه و پیوندک بیشتر باشد، احتمال گیرایی و میزان رشد اولیه
پیوندک بیشتر می‌باشد و بر عکس هرچه قرابت کمتر باشد، احتمال ناسازگاری،
عدم گیرایی، کاهش میزان رشد و حتی شکستگی شاخه پیوندی افزایش می‌یابد.
ب- شرایط محیطی
از بین عوامل محیطی، دما و رطوبت اهمیت ویژه‌ای در جوش خوردن پیوند دارد.
دمای مناسب برای فعالیت سلول ها بین ۳۲-۱۳درجه سانتی گراد است. از سوی
دیگر بافت های پینه‌ای که دارای سلول های پارانشیمی با دیواره سلولی نازک
هستند، درصورتی که در هوای خشک قرار گیرند، خشک می شوند، بنابراین رطوبت
زیاد نیز برای پیوند لازم است. به همین دلیل محل پیوند بایستی با چسب پیوند
یا نخ پوشانیده و بسته شود.
ج- مرحله رشد گیاه
موفقیت و درصد گیرایی پیوند به حالت رشد گیاه نیز بستگی دارد. بهترین زمان
زدن پیوند جوانه، وقتی است که گیاه پوست بدهد یعنی هنگامیکه تقسیم سلولی
فراوانی صورت می‌گیرد و لایه‌های زاینده پایه و پیوندک به سهولت جوش
می‌خورند. بهترین زمان انجام پیوند موقعی است که هوا رو به گرمی گذاشته
است. چنانچه از گیاه شیره گیاهی و یا شیرابه گیاهی زیادی بیرون بزند، جوش
خوردن به سهولت انجام نمی گیرد.
د- سایر عوامل
مهارت در پیوند زدن، ایجاد برش همگون و برقراری تماس کامل بین لایه های
زاینده پایه و پیوندک، زدن چسب بلافاصله پس از پیوند، پیوند زدن تحت شرایط
مساعد و عدم آلودگی به آفات، بیماری ها و ویروس ها از جمله عواملی هستند
که بر روی در صد گیرایی و جوش خوردن پایه و پیوندک مؤثر می باشند.
نگاهی گذرا به تاریخچه پسته در کالیفرنیا
