راهبردهای توسعه پایدار در سازمان ملل متحد
جهان و بقای زندگی در زمین، به دلیل بهره‌برداری‌های ناصحیح از طبیعت،
ویرانی‌ها، آلودگی‌ها، و اصولا«ناپایداری‌ها»در معرض مخاطرات جدی و واقعی است.اما،
امیدها نیز، مبانی منطقی خود را دارند.در این بین، «توسعه پایدار»راهبردی همه جانبه
برای دستیابی به«پایداری»در جهت استفاده از گشاده‌دستی طبیعت به منظور تأمین رفاه و
آسایش انسان امروز و نسلهای آینده است.توسعه پایدار عرصه نوینی است که همزمان هم
سیاست و فرهنگ را مورد توجه قرار می‌دهد و هم به اقتصاد و تجارت و صنعت نظر دارد.هم
محیط زیست و همنشینی انسان و طبیعت را مورد حمایت قرار می‌دهد و هم از حقوق برابر
انسانها دفاع می‌کند.در چند دهه اخیر، بیم و هراس از رشد جمعیت، رشد مصرف، کمبود
امکانات و… موضوع تأملات بسیاری از نظریه‌پردازان جهانی بوده است که«توسعه
پایدار»و چارچوبهای نظری و عملی آن کورسوی امید را در دل‌ها تابانده است.بر این
مبنا که انسان می‌تواند همچنان به زندگی شرافتمندانه خود ادامه دهد، مشروط به آنکه
به مبانی«توسعه پایدار»احترام بگذارد.توسعه پایدار همگان را به آشتی با طبیعت دعوت
می‌کند و در حالی که انسان را آزاد می‌خواهد و عدالت را شرط دوام زندگی می‌داند،
تداوم بقاء را در گرو پایداری به حساب می‌آورد.در مسیر توسعه پایدار درک ناصواب و
عملکردهای نادرست و زیاده‌طلبی‌های گروهی از انسانها و بی‌اعتنایی به
طبیعت و انسان باید اصلاح شده به راه آیند.مقاله حاضر، هر چند به
اختصار، به تبیین این روند طی شده از طریق سازمان ملل متحد و توضیح نظریات مطروحه
در این چارچوب می‌پردازد.
چالشهای توسعه پایدار از منظر اکوتوریسم
توسعه پایدار فرایندی است که طی آن مردم یک کشور نیازهای خود را بر می‌آورند و
زندگی خود را ارتقا می‌بخشند، بدون اینکه از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد
مصرف کنند.بنابراین توسعه را زمانی پایدار می‌خوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ
منابع، اعم از آب، خاک، منابع ژنتیکی، گیاهی و جانوری را برای آیندگان فراهم
آورد.در توسعه پایدار، اصل این است که منابع طبیعی پایه به گونه‌ای محافظت شوند که
نسلهای آینده دست کم بتوانند به اندازه نسل کنونی تولید و مصرف کنند.انواع توریسم
را با توجه به عملکرد توریستها می‌توان به پایدار و ناپایدار تقسیم کرد.از میان
انواع توریسم، اکوتوریسم از سایر انواع، با توسعه پایدار همخوانی و سازگاری بیشتری
دارد.اکوتوریسم پایدار توریسمی است که از نظر اکولوژیکی پایدار باشد، یعنی به
نیازهای فعلی اکوتوریستها پاسخ دهد و به حفظ و بسط فرصتهای اکوتوریستی برای آینده
بپردازد و به جای صدمه زدن به اکولوژی، در جهت پایداری آن تلاش ورزد.در اکوتوریسم
پایدار، انگیزه اصلی مسافرت به طبیعت، دیدار از جذابیتهای طبیعی یک منطقه است و
اکوتوریست پس از مشاهده جذابیتها، بدون اینکه خللی در آنها وارد آورد و به تخریب
آنها بپردازد، محل را ترک کرده، امکان استفاده را برای دیگر علاقه‌مندان باقی
می‌گذارد.به این ترتیب، در عین حال که از فرهنگ، سوابق تاریخی و نمودهای طبیعی
منطقه، شناخت حاصل می‌کند، شأن و جایگاه اکوسیستم را حفظ و در ضمن، فرصتهای اقتصادی
و درآمدزایی را برای مردم محلی ایجاد می‌کند.واقعیتهای موجود حاکی از آن است که متأسفانه تحت عنوان اکوتوریسم، خسارات
جبران‌ناپذیری بر منابع طبیعی وارد آمده است.در این نوشتار، ضمن ارائه مدلی برای
اکوتوریسم پایدار و اشاره به مصادیقی از رفتار خصمانه بشر با طبیعت، نسبت به ارائه
پیشنهادهایی اقدام می‌شود که امید است با به کار بستن آنها، روند تخریبی فعلی متوقف
گردد و در حفظ جذابیتهای جغرافیایی و پدیده‌های زیست محیطی که سرمایه‌های
تجدیدناپذیر بشریت هستند تلاش شود و از این منابع ارزشمند که برای بقای امروز و
فردای بشر نقش حیاتی دارند محافظت به عمل آید.
