جهاد
حدیث (1)
امام على عليه السلام :
إِنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أَبوابِ الجَنَّةِ فَتَحَهُ اللّهُ لِخاصَّةِ
أَوليائِهِ و َهُوَ لِباسُ التَّقوى و َدِرعُ اللّهِ الحَصينَةِ وَ جُنَّتُهُ
الوَثيقَةُ؛
براستى كه جهاد يكى از درهاى بهشت است كه خداوند آن را براى اولياى خاص خود گشوده
است. جهاد جامه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محكم اوست.
الغارات (ط – الحديثة) ج2، ص 474
حدیث (2)
امام على عليه السلام :
إِنَّ اللّهَ فَرَضَ الجِهادَ و َعَظَّمَهُ
وَ جَعَلَهُ نَصرَهُ وَ ناصِرَهُ. وَاللّهِ ما صَلُحَت دُنيا و َلا دينٌ إِلاّ بِهِ؛
در حقيقت خداوند جهاد را واجب گردانيد و آن را
بزرگداشت و مايه پيروزى و ياور خود قرارش داد. به خدا سوگند كار دنيا و دين جز با
جهاد درست نمىشود.
وسائل الشيعه ج 15 ، ص 15 ، ح 19915
حدیث (3)
امام على عليه السلام :
إِنَّ اللّهَ كَتَبَ القَتلَ عَلى قَومٍ و المَوتَ عَلى آخَرينَ وَ كُلٌّ آتيهِ
مَنيَّتُهُ كَما كَتَبَ اللّهُ لَهُ فَطوبى لِلمُجاهِدينَ فى سَبيلِهِ
وَ المَقتولينَ فى طاعَتِهِ؛
براستى كه خداوند براى گروهى كشته شدن را مقدر فرموده و براى ديگران مردن را. هر
گروهى با همان سرنوشت كه خداوند مقدر كرده است مىرسد. پس، خوشا به سعادت مجاهدان
در راه خدا و كشته شدگان در راه طاعت او.
شرح نهج البلاغه(ابن ابی الحدید) ج3، ص184
حدیث (4)
امام على عليه السلام :
جاهِدوا فى سَبيلِ اللّهِ بَأَيديكُم فَإِن لَم تَقدِروا فَجاهِدوا
بِأَلسِنَتِكُم فَإِن لَم تَقدِروا فَجاهِدوا بِقُلوبِكُم؛
در راه خدا با دستهاى خود جهاد كنيد، اگر نتوانستيد با زبانهاى خود و اگر باز هم
نتوانستيد با قلب خود جهاد كنيد.
دعائم
الإسلام ج 1 ، ص 343
حدیث (5)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
حَرسُ لَيلَةٍ فى سَبيلِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ أَفضَلُ مِن أَلفِ لَيلَةٍ
يُقامُ لَيلُها و َيُصامُ نَهارُها؛
يك شب نگهبانى در راه خدا برتر است از هزار شبانه روز كه شبهايش به عبادت و روزهايش
به روزهدارى سپرى شود.
نهج
الفصاحة ص 439 ، ح 1355
حدیث (6)
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
أَفضَلُ الجِهادِ مَن أَصبَحَ لا يَهُمُّ بِظُلمِ أَحَدٍ؛
برترين جهاد آن است كه انسان روز خود را آغاز كند در حالى كه در انديشه ستم كردن به
احدى نباشد.
محاسن ص 292 ، ح 449
حدیث (7)
امام على عليه السلام :
جِهادُ المَرأَةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ؛
جهاد زن خوب شوهردارى كردن است.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 9
حدیث (8)
امام على عليه السلام :
جاهِد شَهوَتَكَ وَ غالِب غَضَبَكَ وَ خالِف سوءَ عادَتِكَ، تَزكُ نَفسُكَ،
وَ يَكمُل عَقلُكَ وَ تَستَكمِلُ ثَوابَ رَبِّكَ؛
با هوا و هوس خود جهاد كن، بر خشمت مسلّط شو و با عادتهاى بد خود مخالفت كن تا نفست
پاكيزه شود، عقلت به كمال برسد و از پاداش پروردگارت بهره كامل ببرى.
تصنيف غرر
الحكم و درر الكلم ص 242 ، ح 4919
حدیث (9)
امام على عليه السلام :
عَلَيْكُمْ بِالْجَدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ
التَّأَهُّبِ وَ الِاسْتِعْدَادِ وَ التَّزَوُّدِ فِي مَنْزِلِ الزَّادِ وَ لَا
تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا كَمَا غَرَّتْ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ مِنَ
الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَ الْقُرُونِ الْخَالِيَةِ
بر شما باد به تلاش و سختكوشى و مهيا شدن و آماده گشتن و توشه برداشتن از سراى توشه
(دنيا). مبادا زندگى دنيا شما را بفريبد چنان كه ملتهاى گذشته و اقوام پيشين را
فريفت.
نهج البلاغه(صبحی
صالح) ص 352
حدیث (10)
امام محمد باقر علیه السلام:
قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنِّي ضَعِيفُ الْعَمَلِ
قَلِيلُ الصَّلَاةِ قَلِيلُ الصَّوْمِ وَ لَكِنْ أَرْجُو أَنْ لَا آكُلَ إِلَّا
حَلَالًا وَ لَا أَنْكَحَ إِلَّا حَلَالًا فَقَالَ وَ أَيُّ جِهَادٍ أَفْضَلُ مِنْ
عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْج
در پاسخ به كسى كه عرض كرد: من در عمل ناتوانم و نماز و روزه كم به جا مىآورم اما
سعى مىكنم جز حلال نخورم و جز با حلال نزديكى نكنم فرمودند: چه جهادى برتر از پاك
نگهداشتن شكم و شرمگاه؟!
محاسن ص292، ح448
حدیث (11)
امام على عليه السلام :
وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَ الْجِهَادُ
فِي سَبِيلِ اللَّهِ عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنْ
الْمُنْكَرِ إِلَّا كَنَفْثَةٍ فِي بَحْرٍ لُجِّي
همه كارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون قطرهاى
است در درياى عميق.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 542 ، ح 374
حدیث (12)
امام على عليه السلام :
فَرَضَ اللّهُ…َ الْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلَام
خداوند… جهاد را براى عزّت و سربلندى اسلام واجب فرمود.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 512 ، ح 252
حدیث (13) امام محمد باقر علیه السلام:
لَا فَضِيلَةَ كَالْجِهَادِ وَ لَا جِهَادَ
كَمُجَاهَدَةِ الْهَوَى
فضیلتی چون جهاد نیست ، و جهادی چون مبارزه با هوای نفس نیست.
تحف العقول ص 286
حدیث (14) پیامبراکرم صلی الله علیه و آله:
اَحَبُّ الاعمالِ اِلَی اللهِ الصَّلاةُ لِوَقتِها ثُمَّ بِرُّ
الوالِدَین ثُمَّ الجِهادُ فی سَبیلِ اللهِ؛
بهترین کارها در نزد خدا نماز به وقت است ، آنگاه نیکی به پدر و مادر ، آنگاه جنگ در راه خدا.
نهج الفصاحه ص 167 ، ح 70
حدیث (15) پیامبراکرم صلی الله علیه و آله:
الصوم فى الحر جهاد؛
روزه گرفتن در گرما، جهاد است.
بحار الانوار(ط-بیروت) ج
93 ، ص 257
حدیث (16)
امام علی علیه السلام :
زَكاةُ الشَّجاعةِ
الجِهادُ فى سبيلِ اللَّهِ.
زكات شجاعت، جهاد در راه خداست.
تصنيف غرر
الحكم و درر الكلم ص 333 ، ح 7666
حدیث هایی در مورد کار کردن
– رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند :کسی که روزی خود را با کار و تلاش تهیه کند، در قیامت در شمار انبیا قرار می گیرد و ثواب آنان را کسب می کند.
منبع : مستدرک الوسائل، ج2، باب 8، حدیث8
2- رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند :کسی که شب را در حال خستگی ناشی از کار بگذراند، کاری که برای در آمد حلال بوده است، شب را آمرزیده به سر آورده است.
3- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند:هنگامی که چیزهای مختلف با هم همراه می شدند، تنبلی و ناتوانی با هم عقد زوجیت بستند و فرزندی به نام فقر از آنان متولد شد.
منبع : وسائل الشیعه، ج12، ص 36
4- رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:بر امت خویش بیش از هر چیز از شکم پرستی، پرخوابی، بیکارگی و ضعف در ایمان بیمناکم.
منبع : نهج الفصاحة، ص 109
5- حضرت علی (علیه السّلام) فرموده اند :اگر نفس خود را به کاری مشغول نکنی ، او تو را مشغول می کند.
منبع : تعلیم و تربیت در اسلام، استاد شهید مطهری، ص 415
6- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: کسی که در طلب
روزی خانواده ی خود کار می کند و به سعی و کوشش تن می دهد مانند مجاهدی است
که در میدان کارزار برای خدا جهاد می نماید.
منبع: کافی5،ص88
7- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: آنکس که برای
تأمین معاش عائله خود فعالیت می کند و از پی روزی می رود اجرش از مجاهد راه
خدا بزرگتر است.
منبع: تحف العقول،ص445
8- ابی عمرو شیبانی می گوید: امام صادق (علیه السّلام) را
دیدم که بیلی در دست و جامه ی خشنی در بر داشت، در محوطه ی شخصی خود کار می
کرد و عرق از پشتش می ریخت. عرض کردم بیل را به من بدهید تا کار شما را
انجام دهم. حضرت فرمودند: دوست دارم که مرد در راه بدست آوردن معاش آزار
حرارت آفتاب را ببیند و رنج آن را تحمل نماید.
منبع: کافی 5،ص76
9- علی بن حمزه می گوید: حضرت اباالحسن (علیه السّلام) را
دیدم که در زمین خود کار می کند و قدمهای مبارکش غرق عرق شده است عرض کردم
مردان کار کجا هستند؟ که شما شخصا زحمت می کشید. در جواب فرمودند: کسانیکه
از من و پدرم بهتر بودند کار می کردند. پرسیدم آنها کیستند. فرمودند: رسول
خدا و امیرالمومنین و تمام پدرانم با دست خود کار می کردند. کار کردن، عمل
انبیاء و مرسلین و مردان صالح و شایسته است.
منبع: محجة البیضاء3،ص147
10- رسول اکرم
(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند: اگر مردی برای خارکنی به بیابان
برود، هیزم جمع کند، با دوش خود حمل نماید، آن را بفروشد، از قیمتش خویشتن
را بی نیاز کند، و مازادش را صدقه بدهد، بهتر از آن است که از ثروتمندی
درخواست کمک نماید، خواه مرد متمکن به او چیزی بدهد یا محرومش سازد.
منبع: مجموعه ی ورام، ج2،ص229
11- رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:
خواستن رزق مباح و گذران کردن از درآمد حلال وظیفه ی واجب هر مرد و زن
مسلمان است.
منبع: بحار23،ص6
12- حضرت امام حسن عسگری (علیه السّلام) فرموده اند: گرچه
خداوند در نظام حکیمانه ی آفرینش، ارزاق مردم را تضمین کرده است ولی مبادا
اندیشه ی ضمانت خداوند رازق، مغرورتان سازد و شما را از انجام فریضه ی کار و
کوشش باز دارد.
منبع: تحف العقول،ص489
13- زراره می گوید مردی به حضور امام صادق (علیه السّلام) آمد
عرض کرد دست سالمی ندارم که با آن کار کنم، سرمایه ندارم تا با آن تجارت
نمایم، مرد محروم و مستمندی هستم چه کنم؟ امام صادق (علیه السّلام) که
میدید سر آن مرد سائل سالم است و می تواند طبق رسوم محلی با آن کار کند
راضی نشد عزّ و شرفش با گدایی از مردم درهم بشکند. به وی فرمودند: با سرت
بار بری کن و خود را از مردم مستغنی و بینیاز بدار.
منبع: محجة البیضاء3،ص143
14- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: کسی که آب و
خاک یعنی نیروی طبیعی در اختیار دارد و نیروی انسانی خود را برای بهره
برداری بکار نمی بندد و با فقر و گدایی می گذراند نفرین و لعنت بر او باد.
منبع: بحار ج23،ص19
احترام به کارگر
15- انس بن مالک گفت: موقعیکه رسول اکرم (صلّی الله علیه و
آله و سلّم) از جنگ تبوک مراجعت می کرد سعد انصاری به استقبال آمد، حضرت با
او مصافحه کرد و دست سعد را زبر و خشن دید. فرمودند: چه صدمه ای و آسیبی
به دستت رسیده است؟ عرض کرد: یا رسول الله من با طناب و بیل کار می کنم و
درآمدم را خرج معاش خانواده ام می نمایم. رسول اکرم دست او را بوسید و
فرمودند این دستی است که آتش با آن تماس پیدا نمی کند.
منبع: اسدالغیة2،ص269
بیکاری و کم کاری
16- رسم پیغمبر اکرم این بود که وقتی با مردی برخورد می کرد
که نیرو و قوتش مایه شگفتی آن حضرت می شد سوال می کرد آیا حرفه ای دارد و
به کاری مشغول است؟ اگر جواب منفی بود می فرمودند: از چشم من افتاد
منبع: بحار23،ص6
17- رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:
رانده و مطرود درگاه الهی است کسی که بار زندگی خود را بر دوش دیگران
بیفکند و از دسترنج مردم امرار معاش نماید.
منبع: تحف العقول،ص37
18- حضرت امام علی (علیه السّلام) فرموده اند: اگر تن دادن به شغل مایه ی زحمت و تعب است بیکاری دائم نیز باعث نادرستی و فساد است.
منبع: ارشاد مفید،ص141
19- حضرت امام باقر (علیه السّلام) فرموده اند: حضرت موسی بن
عمران در پیشگاه الهی عرض کرد: پروردگارا کدام یک از بندگانت نزد تو بیشتر
مورد بغض و بدبینی است، فرمود: آنکه شبها چون مرداری در بستر خفته و روزها
را به بطالت و تنبلی می گذارند.
منبع: سفینه 2،((نوم))،ص624
20- حضرت امام صادق (علیه السّلام) از حضرت رسول اکرم (صلّی
الله علیه و آله و سلّم) حدیث کرده اند که دو بار فرمودند: لعن خداوند بر
کسی باد که بار زندگی خویش را بر دوش دیگران افکنده است.
منبع: وسائل جلد5،ص123
21- علی بن العزیز می گوید حضرت امام صادق (علیه السّلام) به
من فرمودند: عمر بن مسلم چه کرد؟ عرض کردم او عبادت خدا روی آورده و تجارت
را ترک گفته است. حضرت از عمل او اظهار تأسف کرد و فرمودند: مگر نمی دانید
که هر کس کار خود را در طلب معاش ترک نماید دعای مستجابی در پیشگاه الهی
نخواهد داشت؟
منبع: لئالی الاخبار،ص133
تلاش در کار
22- روزی رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) با اصحاب
خود نشسته بود، جوان توانا و نیرومندی را دید که اول صبح به کار و کوشش
مشغول شده است. کسانیکه در محضر آن حضرت بودند گفتند این جوان شایسته مدح و
تمجید بود اگر جوانی و نیرومندی خود را در راه خدا به کار می انداخت. رسول
اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: این سخن را نگویید اگر این
جوان برای معاش خود کار می کند که در زندگی محتاج دیگران نباشد و از مردم
مستغنی گردد او با این عمل در راه خدا قدم بر می دارد، همچنین اگر کار می
کند به نفع والدین ضعیف با کودکان ناتوان که زندگی آنان را تأمین کند و از
مردم بی نیازشان سازد بازهم به راه خدا می رود، ولی اگر کار می کند تا با
درآمد خود به تهیدستان مباهات نماید و بر ثروت و دارایی خود بیفزاید او به
راه شیطان رفته و از صراط حق منصرف شده است.
منبع: محجة البیضاء3،ص1401
23- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: از افراط در
کار و تلاش بیش از حد بپرهیز و همچنین از سستی و مسامحه کاری اجتناب نما که
این هر دو، کلید تمام بدیها و بدبختی ها است، زیرا افراد مسامحه کار انجام
وظیفه نمی کنند و حق کار را آنطور که باید ادا نمی نمایند، و افراد زیاده
رو، در مرز حق، توقف نمی نمایند و از حدود مصلحت تجاوز می کنند.
منبع: وسائل،کتاب تجارت،ج4،ص105
2- حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرموده اند: هر صاحب حرفه و
صنعتی ناچار باید دارای سه خصلت باشد تا بتواند به وسیله ی آن تحصیل درآمد
کند. اول آنکه در رشته ی علمی خویش مهارت داشته باشد، دیگر آنکه با
درستکاری و امانت رفتار کند، سوم آنکه با کارفرمایان حسن برخورد داشته باشد
و نسبت به آنان ابراز تمایل نماید.
منبع: بحار17،ص182
