حدیث درباره صبر و استقامت

صبر

حدیث (1)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

اَلصَّبرُ ثَلاثَةٌ: صَبرٌ عِندَ
المُصيبَةِ، وَ صَبرٌ عَلَى الطّاعَةِ و َصَبرٌ عَنِ المَعصيَةِ؛

صبر سه نوع است: صبر در هنگام مصيبت،
صبر بر طاعت و صبر بر ترك گناه.

كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص91، ح15

حدیث (2)

امام على عليه السلام :

اَلصَّبرُ اَن يَحتَمِلَ الرَّجُلُ ما يَنوبُهُ
و َيَكظِمَ ما يُغضِبُهُ؛

صبر آن است كه انسان گرفتارى و مصيبتى را كه به او مى
رسد تحمل كند و خشم خود را فرو خورد.

عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 56 ، ح 1439

حدیث (3)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

عَلَامَةُ الصَّابِرِ فِي ثَلَاثٍ أَوَّلُهَا
أَنْ لَا يَكْسَلَ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ لَا يَضْجَرَ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا
يَشْكُوَ مِنْ رَبِّهِ تَعَالَى لِأَنَّهُ إِذَا كَسِلَ فَقَدْ ضَيَّعَ الْحَقَّ وَ
إِذَا ضَجِرَ لَمْ يُؤَدِّ الشُّكْرَ وَ إِذَا شَكَا مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
فَقَدْ عَصَاهُ.

صبور سه نشانه دارد : اول آن كه سستى نمى كند ، دوم
آن كه افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن كه از پروردگار خود شِكوه نمى كند ؛ زيرا
اگر سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر از
پروردگارش شكوه كند او را معصيت كرده است .

علل الشرايع، ج2، ص498، ح1

حدیث (4)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

فَلِلصَّبْرِ أَرْبَعُ شُعَبٍ الشَّوْقُ وَ
الشَّفَقَةُ وَ الزَّهَادَةُ وَ التَّرَقُّبُ فَمَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّةِ
سَلَا عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ رَجَعَ عَنِ
الْمُحَرَّمَاتِ وَ مَنْ زَهِدَ فِي الدُّنْيَا تَهَاوَنَ بِالْمُصِيبَاتِ وَ مَنْ
تَرَقَّبَ الْمَوْتَ سَارَعَ إِلَى الْخَيْرَات‏

صبر چهار شعبه دارد : شوق، ترس، زهد و انتظار ، هر كس شوق بهشت داشته باشد ، از هوا
و هوس دست مى كشد و هر كس از آتش بترسد، از حرام ها خود را نگه مى دارد و هر كس به
دنيا بى اعتنا باشد ، گرفتارى ها را به چيزى نگيرد و هر كس منتظر مرگ باشد ، در
كارهاى خير بكوشد .

معدن الجواهر ص 40

حدیث (5)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ جَمَعَ اللَّهُ لَهُ
خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ الرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ الصَّبْرُ عِنْدَ
الْبَلَاءِ وَ الدُّعَاءُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ.

كسى كه سه خصلت در او باشد خداوند خير دنيا و آخرت را براى او فراهم مى كند: خشنودى
به مقدّرات، صبر در بلا و دعا در سختى و راحتى .

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج68، ص156، ح71

حدیث (6)

امام كاظم عليه السلام :

اصْبِرْ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ اصْبِرْ عَنْ
مَعَاصِي اللَّهِ فَإِنَّمَا الدُّنْيَا سَاعَةٌ فَمَا مَضَى مِنْهَا فَلَيْسَ
تَجِدُ لَهُ سُرُوراً وَ لَا حُزْناً وَ مَا لَمْ يَأْتِ مِنْهَا فَلَيْسَ
تَعْرِفُهُ فَاصْبِرْ عَلَى تِلْكَ السَّاعَةِ الَّتِي أَنْتَ فِيهَا فَكَأَنَّكَ
قَدِ اغْتَبَطْت‏

بر طاعت خدا صبر كن و در ترك معاصى او شكيبا باش ؛
زيرا دنيا لحظه اى بيش نيست . آنچه گذشته جاى شادى و غم ندارد و از آنچه نيامده نيز
خبرى ندارى . پس لحظه اى را كه در آن به سر مى برى ، صبور باش چنان كه گويى خوشبخت
و خوشحالى .

تحف العقول ص 396 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج75، ص311، ح1

حدیث (7)

امام على عليه السلام :

فَصَبْراً عَلَى دُنْيَا تَمُرُّ بِلَأْوَائِهَا
كَلَيْلَةٍ بِأَحْلَامِهَا تَنْسَلِخ‏

در برابر دنيايى كه گرفتارى آن، مانند خواب هاى
پريشان شب مى گذرد شكيبا باش.

امالی (صدوق) ص 622 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج40، ص348، ح29

حدیث (8)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

إِنَّ الْمَعُونَةَ تَنْزِلُ عَلَى قَدْرِ
الْمَئُونَةِ وَ إِنَّ الصَّبْرَ يَنْزِلُ عَلَى قَدْرِ شِدَّةِ الْبَلَاءِ.

براستى كه كمك از جانب خداوند به اندازه هزينه مى رسد و صبر از جانب خداوند به
اندازه گرفتارى مى آيد.

من لا یحضره الفقیه ج 2، ص 294 ، ح 2498
{شبیه این حدیث در امالی(صدوق) ص 552 ، ح 3 }

حدیث (9)

امام على عليه السلام :

إِنَّكَ إِنْ صَبَرْتَ جَرَتْ عَلَيْكَ
الْمَقَادِيرُ وَ أَنْتَ مَأْجُورٌ وَ إِنْ جَزِعْتَ جَرَتْ عَلَيْكَ الْمَقَادِيرُ
وَ أَنْتَ مَأْزُورٌ.

اگر صبر كنى مقدرات الهى بر تو جارى مى شود و اجر خواهى بُرد و اگر بيتابى كنى باز
هم مقدرات خداوند بر تو جارى مى شود و گناهكار خواهى بود.

جامع الأخبار(شعیری) ص 116

حدیث (10)

امام على عليه السلام :

الصَّبْرُ فِي الْأُمُورِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ
فَإِذَا فَارَقَ الرَّأْسُ الْجَسَدَ فَسَدَ الْجَسَدُ وَ إِذَا
فَارَقَ الصَّبْرُ الْأُمُورَ فَسَدَتِ الْأُمُورُ.

نقش صبر در كارها همانند نقش سر در بدن است؛ همچنان كه اگر سر از بدن
جدا شود، بدن از بين مى رود، صبر نيز هرگاه همراه كارها نباشد، كارها
تباه مى گردند.

كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص90، ح9

حدیث (11)

امام على عليه السلام :

الْحِلْمُ حِجَابٌ مِنَ الْآفَاتِ.

بردبارى، مانعى در برابر آفت هاست.

عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 24 ، ح 228

حدیث (12)

امام باقر عليه السلام :

فى قَولِهِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً
قَالَ قُولُوا لِلنَّاسِ أَحْسَنَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ يُقَالَ لَكُمْ
فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ اللَّعَّانَ السَّبَّابَ
الطَّعَّانَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّشَ
السَّائِلَ الْمُلْحِفَ وَ يُحِبُّ الْحَيَّ الْحَلِيمَ الْعَفِيفَ
الْمُتَعَفِّفَ.

درباره اين گفته خداوند كه «با مردم به
زبان خوش سخن بگوييد» فرمود: بهترين سخنى كه دوست داريد مردم به شما
بگويند، به آنها بگوييد، چرا كه خداوند، لعنت كننده، دشنام دهنده، زخم
زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گداى سمج را دشمن مى دارد و با
حيا و بردبار و عفيفِ پارسا را دوست دارد.

امالى (صدوق) ص 254

حدیث (13)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

يَا عَلِيُّ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ
بِأَشْبَهِكُمْ بِي خُلُقاً قَالَ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَحْسَنُكُمْ
خُلُقاً وَ أَعْظَمُكُمْ حِلْماً وَ أَبَرُّكُمْ بِقَرَابَتِهِ وَ أَشَدُّكُمْ مِنْ
نَفْسِهِ إِنْصَافا

به اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: آيا تو را خبر ندهم كه اخلاق كدام يك از شما
به من شبيه تر است؟ عرض كردند: آرى، اى رسول خدا. فرمودند: آن كس كه از همه شماخوش
اخلاق تر و بردبارتر و به خويشاوندانش نيكوكارتر و با انصاف تر باشد.

من لا یحضره الفقیه ج 4 ، ص 370

حدیث (14)

امام على عليه السلام :

إِنَّ العَبدَ لَيَحرُمُ نَفسَهُ الرِّزقَ الحَلالَ
بِتَركِ الصَّبرِ، و َلا يُزادُ عَلى ما قُدِّرَ لَهُ؛

بنده به سبب بى صبرى، خودش را از روزى حلال محروم مى كند و بيشتر از روزى مقدّر هم
نصيبش نمى شود.

شرح نهج البلاغه(لبن ابی الحدید) ج 3، ص 160

حدیث (15)

امام على عليه السلام :

اَلحِلمُ يُطفى نارَ الغَضَبِ و َالحِدَّةُ تُؤَجِّجُ
إِحراقَهُ؛

بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى آن را شعله ورتر مى كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 287 ، ح 6450

حدیث (16)

امام على عليه السلام :

مَن غاظَكَ بِقُبحِ السَّفَهِ عَلَيكَ، فَغِظهُ
بِحُسنِ الحِلمِ عَنهُ؛

هر كس با زشتىِ سبكسرى تو را خشمگين كرد تو با زيبايى بردبارى او را به خشم آور.

عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 460 ، ح 8358

حدیث (17)

امام صادق عليه السلام :

ثَلَاثَةٌ لَا تُعْرَفُ إِلَّا فِي ثَلَاثِ
مَوَاطِنَ- لَا يُعْرَفُ الْحَلِيمُ إِلَّا عِنْدَ الْغَضَبِ وَ لَا الشُّجَاعُ
إِلَّا عِنْدَ الْحَرْبِ وَ لَا أَخٌ إِلَّا عِنْدَ الْحَاجَة

سه كس اند كه جز در سه جا شناخته نمى شوند: بردبار جز در هنگام خشم، شجاع جز در جنگ
و برادر جز در هنگام نيازمندى.

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص229، ح 107

حدیث (18)

امام على عليه السلام :

أَشرَفُ الخَلائِقِ التَّواضُعُ و َالحِلمُ و َلينُ
الجانِبِ؛

شريف ترين اخلاق، تواضع، بردبارى و نرم خويى است.

عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 115 ، ح 2555

حدیث (19)

امام صادق عليه السلام :

اَلحِلمُ سِراجُ اللّه … الْحِلْمُ يَدُورُ
عَلَى خَمْسَةِ أَوْجُهٍ أَنْ يَكُونَ عَزِيزاً فَيُذَلَّ أَوْ يَكُونَ صَادِقاً
فَيُتَّهَمَ أَوْ يَدْعُوَ إِلَى الْحَقِّ فَيُسْتَخَفَّ بِهِ أَوْ أَنْ يُؤْذَى
بِلَا جُرْمٍ أَوْ أَنْ يَطْلُبَ بِالْحَقِّ فَيُخَالِفُوهُ فِيهِ فَإِذَا آتَيْتَ
كُلًّا مِنْهَا حَقَّهُ فَقَدْ أَصَبْتَ

بردبارى چراغ خداست… پنج چيز است كه بردبارى مى طلبد: شخص عزيز باشد و خوار شود،
راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت كند و سبكش بشمارند، بى گناه باشد و
اذيت شود، حق طلبى كند و با او مخالفت كنند. اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار كنى،
بردبار هستى… .

مصباح الشریعه ص 154 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68 ، ص422، ح61

حدیث (20)

امام على عليه السلام :

اَلحِلمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَ العَقلُ حِسامٌ قاطِعٌ،
فَاستُر خَلَلَ خَلقِكَ بِحِلمِكَ وَ قاتِل هَواكَ بِعَقلِكَ؛

بردبارى پرده اى پوشاننده و عقل شمشيرى برنده است، پس عيبهاى اخلاقى خود را با
بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخيز.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 551 ، حكمت 424

حدیث (21)

امام على عليه السلام :

إن لَم تَكُن حَليما فَتَحَلَّم فَإِنَّهُ قَلَّ مَن
تَشَبَّهَ بِقَومٍ إِلاّ أَوشَكَ أَن يَكونَ مِنهُم؛

اگر بردبار نيستى خود را بردبار جلوه ده، زيرا كمتر كسى است كه خود را شبيه گروهى
كند و بزودى يكى از آنان نشود.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 506 ، حكمت 207

حدیث (22)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

كادَ الحَليمُ أَن يَكونَ نَبيّا؛

آدم بردبار به پيامبرى نزديك است.

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج43، ص70، ح61

حدیث (23)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

لَيسَ بِحَليمٍ مَن لَم يُعاشِر بِالمَعرُوفَ مَن
لا بُدَّ لَهُ مِن مُعاشَرَتِهِ حَتّى يَجعَلَ اللّه مِن ذلِكَ مَخرَجا؛

بردبار نيست آن كه با كسى كه چاره اى جز معاشرت با او ندارد به نيكى معاشرت نكند تا
اين كه خداوند براى او راه نجاتى از معاشرت با وى فراهم آورد.

نهج الفصاحه ص 660 ، ح 2392

حدیث (24)

امام على عليه السلام :

لَيْسَ الْحَلِيمُ مَنْ عَجَزَ فَهَجَمَ وَ
إِذَا قَدَرَ انْتَقَمَ إِنَّمَا الْحَلِيمُ مَنْ إِذَا قَدَرَ عَفَا وَ كَانَ
الْحِلْمُ غَالِباً عَلَى كُلِّ أَمْرِه‏

كسى كه چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت يابد انتقام گيرد بردبار نيست، بلكه
بردبار كسى است كه قدرت داشته باشد اما گذشت كند و بردبارى بر تمامى امور او غالب
باشد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 286 ، ح 6437

حدیث (25)

امام على عليه السلام :

مَن حَلَمَ عَن عَدُوِّهِ ظَفِرَ بِهِ؛

هر كس در مقابل دشمن بردبار باشد بر او پيروز مى شود.

كنزالفوائد ج 1 ، ص 319

حدیث (26)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُكُوبُ الْجَمِيلِ وَ
صُحْبَةُ الْأَبْرَارِ وَ رَفْعٌ مِنَ الضِّعَةِ وَ رَفْعٌ مِنَ الخَسَاسَةِ وَ
تَشَهِّي الْخَيْرِ وَ تَقَرُّبُ صَاحِبِهِ مِنْ مَعَالِي الدَّرَجَاتِ وَ
الْعَفْوُ وَ الْمَهَلُ وَ الْمَعْرُوفُ وَ الصَّمْتُ فَهَذَا مَا يَتَشَعَّبُ
لِلْعَاقِلِ بِحِلْمِه‏

حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيز گشتن،
رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى، احسان
و خاموشى. اينها ثمره بردبارى عاقل است.

تحف العقول ص16

حدیث (27) امام رضا علیه السلام:

لَا يَسْتَكْمِلُ
عَبْدٌ حَقِيقَةَ الْإِيمَانِ حَتَّى تَكُونَ فِيهِ خِصَالٌ ثَلَاثٌ التَّفَقُّهُ
فِي الدِّينِ وَ حُسْنُ التَّقْدِيرِ فِي الْمَعِيشَةِ وَ الصَّبْرُ عَلَى
الرَّزَايَا.

هیچ بنده اى حقیقت ایمانش را کامل نمى
کند مگر این که در او سه خصلت باشد: دین شناسى، تدبر نیکو در زندگى، و
شکیبایى در مصیبت ها و بلاها.

تحف العقول ص 446 – بحار الانوار(ط-بیروت) ج
75 ، ص 339

حدیث (28) امام على علیه السلام :

إِنَّ المُؤمِنَ… إذا أَصابَتهُ شِدَّةٌ صَبَرَ… وَالمُنافِقُ
…
إِذا أصابَتهُ شِدَّةٌ ضَغا؛

مؤمن در گرفتارى صبور است، و منافق در گرفتارى بى ‏تاب.

تحف العقول ص 212

حدیث (29) امام على عليه‏ السلام :

خَيرُ النّاسِ مَن اِن اُغضِبَ حَلُمَ وَ اِن
ظُلِمَ غَفَرَ وَ اِن اُسى‏ءَ اِلَيهِ اَحسَنَ؛

بهترين مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند،
بردبارى نمايد و چنانچه به او ظلم شود، ببخشايد و چون به او بدى شود،
خوبى كند.

تصنیف غررالحکم و
دررالکلم ص 285 ، ح 6394

حدیث (30) امام على عليه‏ السلام :

احْتَمِلْ مَا
يَمُرُّ عَلَيْكَ فَإِنَّ الِاحْتِمَالَ سِتْرُ الْعُيُوبِ، وَ إِنَّ
الْعَاقِلَ نِصْفُهُ احْتِمَالٌ وَ نِصْفُهُ تَغَافُلٌ.

در برابر آنچه بر تو مى‏گذرد، بردبار باش، زيرا
بردبارى، عيب‏ها را مى‏پوشاند. به راستى كه نيمى از عقل، بردبارى و
نيمه ديگرش خود را به غفلت زدن است.

عیون الحکم و
المواعظ(لیثی) ص 84 ، ح 2039

حدیث (31) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله :

اَطعِمُوا المَرأَةَ فى شَهرِها الَّذى تَلِدُ
فيهِ التَّمرَ فَاِنَّ وَلَدَها يَكونُ حَليما نَقيّا ؛

به زن، در ماهى كه زايمان كرده ، خرما بدهيد ، چرا
كه فرزند او بردبار و پاك مى ‏شود.

بحارالانوار(ط-بیروت) ج
63 ، ص 141 ، ح 14

حدیث (32) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله :

ثَلَاثٌ مَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ فَلَيْسَ مِنِّي وَ لَا مِنَ اللَّهِ عَزَّ
وَ جَلَّ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا هُنَّ قَالَ حِلْم‏ يَرُدُّ
بِهِ جَهْلَ الْجَاهِلِ وَ حُسْنُ خُلُقٍ يَعِيشُ بِهِ فِي النَّاسِ وَ
وَرَعٌ يَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

سه چيز است كه هر كس نداشته باشد نه از من است و نه
از خداى عزّوجلّ. عرض شد: اى رسول خدا! آنها كدامند؟ فرمودند: بردبارى
كه به وسيله آن جهالت نادان را دفع كند، اخلاق خوش كه با آن در ميان
مردم زندگى كند و پارسايى كه او را از نافرمانى خدا باز دارد.

خصال ص 145، ح 172 {شبیه
این حدیث در وسایل الشیعه ج 20 ، ص 359 ، ح 25829 }

حدیث (33) امام صادق عليه ‏السلام :

كَمَالُ الْأَدَبِ وَ الْمُرُوءَةِ
سَبْعُ خِصَالٍ الْعَقْلُ وَ الْحِلْمُ وَ الصَّبْرُ وَ الرِّفْقُ وَ
الصَّمْتُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ الْمُدَارَاةُ.

كمال ادب و مروت در هفت چيز است: عقل، بردبارى،
صبر، ملايمت، سكوت، خوش‏اخلاقى و مدارا.

معدن الجواهر ص 59

حدیث (34) امام على عليه ‏السلام :

اِنَّكَ مُقَوَّمٌ بِاَدَبِكَ فَزَيِّنهُ
بِالحِلمِ؛

تو با ادبت ارزش‏گذارى مى‏شوى، پس آن را با بردبارى
زينت بخش.

عیون الحکم و
المواعظ(لیثی) ص 172 ، ح 3599

حدیث (35)

پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله :

العدل حسن و لكن في الامراء أحسن،
السّخاء حسن و لكن في الأغنياء أحسن، الورع حسن و لكن في العلماء أحسن،
الصّبر حسن و لكن في الفقراء أحسن، التّوبة حسن و لكن في الشّباب أحسن،
الحياء حسن و لكن في النّساء أحسن.

عدالت نيكو است اما از دولتمردان نيكوتر، سخاوت
نيكو است اما از ثروتمندان نيكوتر؛ تقوا نيكو است اما از علما نيكوتر؛
صبر نيكو است اما از فقرا نيكوتر، توبه نيكو است اما از جوانان نيكوتر
و حيا نيكو است اما از زنان نيكوتر.

نهج الفصاحه ص 578 ، ح 2006

حدیث (36) امام صادق عليه ‏السلام :

إِيَّاكَ وَ خَصْلَتَيْنِ الضَّجَرَ وَ
الْكَسَلَ فَإِنَّكَ إِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تَصْبِرْ عَلَى حَقٍّ وَ إِنْ
كَسِلْتَ لَمْ تُؤَدِّ حَقّاً

از دو خصلت بپرهيز: بى‏ حوصلگى و تنبلى، زيرا اگر
كم‏ حوصله باشى بر حق شكيبايى نكنى و اگر سست و تنبل باشى حقّى را ادا
نكنى.

من لا یحضره الفقیه ج 4
، ص 355 ، ح 5762 – امالى(صدوق) ص 543

حدیث (37) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله :

أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَشْبَهِكُمْ بِي
قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّه‏ قَالَ أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَ
أَلْيَنُكُمْ كَنَفاً وَ أَبَرُّكُمْ بِقَرَابَتِهِ وَ أَشَدُّكُمْ
حُبّاً لِإِخْوَانِهِ فِي دِينِهِ وَ أَصْبَرُكُمْ عَلَى الْحَقِّ وَ
أَكْظَمُكُمْ لِلْغَيْظِ وَ أَحْسَنُكُمْ عَفْواً وَ أَشَدُّكُمْ مِنْ
نَفْسِهِ إِنْصَافاً فِي الرِّضَا وَ الْغَضَبِ.

آيا شما را از شبيه ترينتان به خودم با خبر نسازم؟
گفتند: آرى اى رسول خدا! فرمودند: هر كس خوش اخلاق‏تر، نرم‏خوتر، به
خويشانش نيكوكارتر، نسبت به برادران دينى‏اش دوست‏دارتر، بر حق
شكيباتر، خشم را فروخورنده ‏تر و با گذشت‏تر و در خرسندى و خشم با انصاف
‏تر باشد.

كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 240، ح 35

حدیث (38) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله :

خَمسٌ مِن سُنَنِ المُرسَلينَ: اَلحَياءُ وَ الحِلمُ
وَ الحِجامَةُ وَ السِّواكُ وَ التَّعَطُّرُ

پنج چيز از سنت پيغمبران است: حيا، بردبارى، حجامت
كردن، و مسواك و عطر زدن.

نهج الفصاحه ص 462 ، ح 1463

حدیث (39) ابن شهر آشوب :

كانَ النَّبىّ صلی الله علیه و آله قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصُوفاً
بِعِشْرِينَ خَصْلَةً مِنْ خِصَالِ الْأَنْبِيَاءِ لَوِ انْفَرَدَ
وَاحِدٌ بِأَحَدِهَا لَدَلَّ عَلَى جَلَالِهِ فَكَيْفَ مَنِ
اجْتَمَعَتْ فِيهِ كَانَ نَبِيّاً أَمِيناً صَادِقاً حَاذِقاً أَصِيلًا
نَبِيلًا مَكِيناً فَصِيحاً عَاقِلًا فَاضِلًا عَابِداً زَاهِداً
سَخِيّاً كَمِيّاً قَانِعاً مُتَوَاضِعاً حَلِيماً رَحِيماً غَيُوراً
صَبُوراً مُوَافِقاً مُرَافِقاً لَمْ يُخَالِطْ مُنَجِّماً وَ لَا
كَاهِناً وَ لَا عَيَّافا

رسول اكرم صلی الله علیه و آله پيش از مبعوث شدن،
بيست خصلت از خصلت‏هاى پيامبران را دارا بودند، كه اگر كسى يكى از آنها
را داشته باشد، دليل عظمت اوست؛ چه رسد به كسى كه همه آنها را دارا
باشد، آن حضرت پيامبرى امين، راستگو، ماهر، اصيل، شريف، استوار، سخنور،
عاقل، با فضيلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلير و با شهامت، قانع، متواضع،
بردبار، مهربان، غيرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هيچ منجّم
(قائل به تأثير ستارگان)، غيب‏گو و پيش‏گويى هم‏نشين نبودند.

مناقب (ابن شهر آشوب) ج 1، ص 123

حدیث (40) امام حسن عسکری علیه السلام :

الجَهلُ خَصمٌ، وَالحِلمُ حُكمٌ.

نادانى دشمن است و بردبارى حكمرانى است.

نزهة الناظر و تنبیه
الخاطر ص146 ، ح 17

حدیث (41) امام
حسن علیه السلام:

اَلخَیرُ الَّذِی لا شَرَّ فِیهِ، اَلشُّکرُ مَعَ النِّعمَة وَ الصَّبرُ عَلَی
النّازِلَة؛

خیری که هیچ شری در آن نیست ، شکر بر نعمت و صبر بر مصیبت ناگوار است
.

تحف العقول ص
234

حدیث (42) امام علی علیه السلام:

لا یَعدَمُ الصَبورُ الظَّفَرَ و اِن طالَ بِهِ الزَّمان؛

شخص صبور پیروزی را از دست نمی دهد و عاقبت به پیروزی می رسد
اگر چه زمانی طولانی بر او بگذرد.

نهج
البلاغه(صبحی صالح) ص 499 ، ح 153

حدیث(43) امام علی علیه السلام:

مَن لَم یُنجهِ الصَّبرُ أهلَکَهُ الجَزَعُ؛

کسی که صبر وی را نجات نبخشد، جزع و بی تابی وی را از پای در
می آورد.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 502 ، ح 189

حدیث(44) امام علی علیه السلام:

ألحِلمُ وَ ألاناةَ تَوأمانِ تُنتِجُهَما عُلو الهِمَّةِ.

بردباری و وقار دو همزادند که از بلندی همّت زاده می شوند.

بحارالانوار(ط-بیروت)
ج 68 ، ص428

حدیث (45) امام
محمد باقر علیه السلام :

ما شیبَ شیءٌ بشیءٍ اَحسن
مِن حِلمٍ بعلمٍ؛

چیزی با چیزی نیامیخته است
که بهتر از حلم با علم باشد.

تحف العقول
ص 292

حدیث (46) امام صادق عليه ‏السلام :

فِي
قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ
الصَّلاةِ- قَالَ الصَّبْرُ الصَّوْمُ.

خداوند عزو جل كه فرموده است: از صبر
و نماز كمك بگيريد، صبر، روزه است.

وسائل الشيعه ج 10 ، ص 408 ، ح 13718

فضیلت نماز شب در کلام ائمه اطهار (ع)

فضیلت نماز شب در کلام ائمه اطهار (ع)

قال رسول الله – صلي الله عليه و آله- : صلاة الّليلِ سلاحٌ علي ا لأعداءِ.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: نماز شب سلاحي در برابر دشمنان است.
«بحار الانوار، ج87، ص161»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :
شرف المؤمِنِ صلاتُهُ بالّليل.
امام صادق – عليه السلام – فرمود: شرافت مؤمن در نماز شب اوست.
«الكافي، ج3، ص 488»

قال الامام الرضا – عليه السلام – :
صلاةُ الّليلِ تزيدُ في الرّزقِ.
امام رضا – عليه السلام – فرمود: نماز شب بر روزي انسان مي افزايد.
«وسائل الشيعه، ج 5، ص 272»

قال رسول الله – صلي الله عليه و آله
– : إِنَّ العَبدَ إِذا تَخَلّي بسيّدِهِ في جُوفِ الّليلِ المُظلِمِ و ناجاهُ أَثْبَتَ اللهُ النُّورَ في قلبِهِ … .
رسول
خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: هرگاه بنده در دل شب تار با سَرور
(خداي) خود خلوت كند و با او به راز و نياز بپردازد، خداوند نوري در دلش
قرار مي دهد … سپس به فرشتگانش مي گويد: اي فرشتگانم! به بنده ام بنگريد
كه در دل شب تار كه هرزه گران به لهو سرگرمند و غافلان خفته اند، با من
خلوت كرده است، گواه باشيد كه من او را آمرزيدم.

«أَمالي صدوق، ص 230»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :
صلاةُ اللّيلِ تَقضي الدّينَ.
امام صادق – عليه السلام – فرمود: نماز شب سبب اداء شدن قرض و دين مي شود.
«ثواب الأعمال، ص 42»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :
إن اللهَ عزّوجّل يقول: المال و البنون زينة الحيوة الدّنيا إِنّ الثماني رَكَعاتُ يُصَلّيها العبدُ آخِرَاللّيل زينةُ الآخرةِ.

امام صادق – عليه السلام – فرمود: خداوند
متعال مي فرمايد: دارائي و فرزندان، زيور زندگي اين جهانند، هشت ركعتي كه
بنده در آخر شب مي خواند، زيور آخرت است.
«بحار الانوار، ج83، ص126»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :
كذب من زَعَمَ أَنَّهُ يُصلّي صلاةَ الّليلِ و هو يَجُوعُ، إِنّ صلاةَ الليلِ تُضْمِنُ رزقَ النَّهارِ.
امام
صادق – عليه السلام – فرمود: دروغ گفته است كسي كه گمان كند نماز شب مي
خواند و گرسنگي مي كشد، زيرا نماز شب روزي در روز را ضمانت مي كند.
«وسائل الشيعه، ج3، ص271»

قال رسول الله – صلي الله عليه و آله– :
ما من عبدٍ يُحدِّث نَفْسَهُ بقيام ساعةٍ من اللّيل فينامُ عنْها إلا كانَ نُومُهُ صَدَقَةً تَصَدَّقَ اللهُ بُها عليه …،
رسول
خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: هيچ بنده اي نيست كه قصد كند پاسي از
شب را براي نماز برخيزد اما خوابش برد، جز اين كه خوابش صدقه اي باشد كه
خداوند آن را از طرف او دهد و ثواب نيتي كه كرده است، برايش منظور گردد.
«ميزان الحكمه، ج2، ص1655»

قال الامام الباقر – عليه السلام – :
إِنَّ اللهَ يُحبُّ … المساهِرَ بالصّلاة.
امام باقر – عليه السلام – فرمود: خداوند دوست مي‎دارد كسي را كه با نماز خواندن، شب زنده داري كند.
«بحار الانوار، ج76، ص60»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :

إِني لأمقُتُ الرّجُلَ قَدْ قَرَأَ القرآن ثُمَّ يسيقِظُ من اللّيل فلا يقوم …
امام
صادق – عليه السلام – فرمود: من دشمن مي دارم مردي را كه قرآن را خوانده
است و نيمه هاي شب از خواب بيدار مي شود، اما براي اقامه نماز شب بر نمي
خيزد تا آن كه صبح مي شود و براي نماز صبحش مي شتابد.
«نورالثقلين، ج4، ص279»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :
ما
من عَمَلٍ حَسَنٍ يَعْمَلُهُ العَبْدُ إِلّا ولَهُ ثوابٌ في القرآنِ إلا
صلاةَ اللّيل؛ فَإِنَّ الله لم يُبَيّن ثوابها لِعظَمِ خَطَرِها عِنْدَهُ
… .
امام صادق – عليه السلام – فرمود: هر كار نيكي
كه بنده انجام مي دهد، در قرآن برايش ثوابي ذكر شده است مگر نماز شب كه از
بس نزد خدا پراهميّت است ثواب آن را معلوم نكرده است … .
«بحار الانوار، ج8، ص126»

قال رسول الله – صلي الله عليه و آله- :
إِنَّ
البيوتَ اللّتي يُصَلّي فيها بالليل بتلاوة القرآن لَتُضيءُ لِأَهلِ
السَّماء كما تُضِيءُ نُجُومُ اهل السَّماء لِأَهلِ الأَرض.

رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود:
خانه هائي كه شبها در ميان آنها نماز شب گزارده مي شود و نيز قرآن تلاوت
مي شود براي ساكنان آسمان مي درخشند چنانچه ستارگان آسمان براي ساكنان زمين
مي درخشند.
«أعلام الدّين، ص 262»

قال النّبي – صلي الله عليه و آله -:

عليكم بقيامِ الَّليل … يُعَزُّ بِهِ الذَّليلُ.

پيامبر اکرم – صلي الله عليه و آله – فرمود: به نماز شب إهتمام كنيد كه فرد ذليل به كمك آن عزيز مي گردد.
«كتاب التَّهَجُّد، ص 185»

قال الامام الرضا – عليه السلام – :
صلاةُ الّليل … بهاءُ الوَجْه.

امام رضا – عليه السلام – فرمود: نماز شب چهره را شاداب مي كند.
«بحار الانوار، ج87، ص162»

قال الامام الصّادق – عليه السلام – :
إِنّ الًّرجُل يذْنِبُ الذًّنبَ فيُحرَمُ صلاة الّليل و إِنَّ العَمَلَ السِّييِّءَ أسْرَعُ في صاحبِهِ من السِّكين في الّحم.
امام
صادق – عليه السلام – فرمود: آدمي گناهي مي كند و بدان سبب از نماز شب
محروم مي‎شود؛ همانا تأثير كار بد در صاحب آن سريع تر از تأثير كارد در
گوشت است.
«الكافي، ج2، ص 272»

قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – :
قيام الّليل قُوَّةٌ في الجوارح.

پيامبر اکرم – صلي الله عليه و آله – فرمود: نماز شب اعضاي بدن را نيرومند مي سازد.
«كتاب التَّهجد، ص 184»