آشنایی با ابزارهای قالیبافی
تعریف ابزار قالیبافی!
ابزار وسايلى هستند كه به كمك آنها قالى بافته مى شود و به دو گروه ابزار بافت فارسى و ابزار تركى تقسيم مى شوند.
ابزار فارسى بافت:
o چاقو (كارتك):
وسيله اى است داراى لبه تيز كه از دو قسمت تيغه و دسته تشكيل شده است و
براى بريدن سر اضافى ريشه ها استفاده مى شود و داراى اندازه هاى متفاوت است
ولى معمولا طول آن حدود ٢٠ سانتيمتر است. چاقو در بعضى مناطق حالت مستقيم و
راست دارد و در بعضى مناطق حالت كمانى دارد و تيغه پهنى دارد كه علاوه بر
بريدن پرزها براى كوبيدن و جلو كشيدن ريشه ها از آن استفاده مى شود كه به
نوع اخير پاكى گويند.
o قيچى فارسى بافت:
همان قيچى خياطى است كه تيغه اى به قطر ارتفاع پرزها در يكى از لبه هاى آن
لحيم مى شود و در مناطق مركزى از آن استفاده مى شود. البته در مناطقى چون
اصفهان از قيچى اصفهانى استفاده مى شود كه عبارتست از نوعى قيچى كه مانند
قيچى تركى بافت سطح تيغه ها با دسته آن در يك سطح نيست و لبه هاى آن با
ضخامت اضافى ساخته مى شود كه ضخامت آن با توجه به رج شمار و ظرافت فرش
متفاوت است و اين ضخامت بين ٣ تا ١٢ ميلى متر مى باشد.
o دفتين (شانه – كركيت):
ابزارى است كه براى كوبيدن پود و ريشه هاى زده شده از آنها استفاده مى شود
كه داراى بدنه اى چوبى و سنگين و دسته اى برآمده مى باشد و دندانه هاى
فلزى دارد و حدود ٢ كيلوگرم وزن دارد و زدن آن نياز به مهارتى ويژه دارد
چون هرگونه بى دقتى در استفاده از دفتين باعث پارگى و آسيب به تارها مى
شود.
ابزار بافت تركى
o قلاب: اين
وسيله از دسته و تيغه و قلاب تشكيل شده است كه از قلاب براى گرفتن تارها و
از تيغه براى بريدن پرزها استفاده مى شود. از نكات مهم اين است كه قلاب را
بايد موازى چله ها نگاه داشت تا تيغه آن با چله ها تماس نداشته باشد و
آنها را پاره نكند.
o سيخ: وسيله
اى فلزى است كه براى كشيدن پودها استفاده مى شود و حالت فنرى دارد طول آن
از ٤٠ تا ٨٠ سانتيمتر متفاوت است. پهناى سيخ معمولا ٢ سانتيمتر مى باشد،
نوك آن داراى قلاب مى باشد كه از قلاب آن براى گرفتن پودها استفاده مى شود.
o دفه (دف):
ابزارى است فلزى كه براى كوبيدن و محكم كردن پود و گره ها استفاده مى شود.
دفه از دندانه هاى فلزى تشكيل شده كه در انتها به هم متصل شده و دسته را
تشكيل مى دهند.
o قيچى (مقراض):
وسيله اى است فلزى كه از دو قسمت دسته ها و تيغه ها تشكيل شده است كه دسته
ها و تيغه ها در يك سطح قرار ندارند و تيغه ها در سطح پايين ترى قرار
دارند و از آن براى چيدن اضافى سر ريشه ها استفاده مى شود و استفاده از آن
نياز به مهارت فراوان دارد چون هر گونه بى دقتى در استفاده از آن باعث بره
بره شدن و يا ذرتى شدن فرش مى شود.
o قشو (شانه – اره): وسيله اى است اره مانند كه براى سركشى پرزها در مناطق ترك بافت استفاده مى شود.
فرش‌های دستبافت‌خود را چگونه حفظ کنیم
بدون رعایت نکات
لازم جهت حفظ و نگهداری آنها، فایده‌ای ندارد. باید بدانید چگونه از
فرش‌های خود استفاده کنید تا از همه ویژگی‌های فرش دستبافت بهره ببرید. ۱۰
راهکار زیر به شما کمک می‌کند تا در این زمینه موفق عمل کنید:
۱. فرش را بر سطح صاف، خشک و عاری از گچ، آهک و امثالهم پهن کنید.
۲.
از پودر نفتالين، نگزالت يا مواد گياهی مانند تنباکو برای جلوگیری از
بیدخوردگی فرش استفاده کنید. این مواد را به مقدار مناسب زیر فرش بریزید.
۳. برای شستن فرش ابتدا آن را خوب تکان دهید سپس بشویید.
۴. هر آنچه که روی فرش دستبافت ریخت را به سرعت جمع کرده و آن قسمت را خشک کنید.
۵. برای گذاشتن میز یا مبل خود روی فرش از زیرپایه‌های چوبی یا پلاستیکی استفاده کنید.
۶. هر شش ماه یک بار فرش را سروته کنید تا سطح آن یکنواخت باقی بماند.
۷. قبل از فرسوده شدن فرش، آنها را مرمت کنید.
۸. گلدان روی فرش قرار ندهید. آب حاصل از آن باعث پوسیدگی فرش می‌شود.
۹. نگذارید نور مستقیم آفتاب بر فرش شما بتابد.
۱۰. اگر در منطقه‌ای با آب و هوای گرم و مرطوب زندگی می‌کنید از فرش تمام پشم استفاده کنید.
فرش دستبافت و دستاوردهای دلاری‌اش
ارزش
صادرات فرش ایران به کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی در ۱۰ ماه ابتدایی
سال ۱۳۹۲، بیش از ۳۶۰ میلیون دلار بود. ۴۸ درصد از این درآمد حاصل از فروش
فرش به کشورهای اروپایی و ۵/۴۷ درصد آن حاصل فروش دستبافت‌های ایرانی
به کشورهای آسیایی بوده است. همین آمار و ارقام باعث شده تا ایران نخستین
صادرکننده فرش در دنیا باشد و ۴۱ درصد بازار جهانی فرش را در دست بگیرد.
جالب است بدانید ژاپن، ایتالیا، آلمان و امارات نخستین خریداران فرش ایرانی
هستند.
اما مردمان این شهرها به چه نوع فرشی علاقه دارند.
مهم‌ترین نکات مورد توجه در بازارهای مختلف را می‌توان در فرهنگ زندگی و
شرایط اقتصادی مردمان آن دانست. بر همین اساس رنگبندی، طرح و نقش، ابعاد،
مواد اولیه، بافت و قیمت اهمیت پیدا می‌کنند تا صادرکنندگان متناسب با این
موارد به تهیه فرش و صادر کردن آن اقدام کنند.
|
نام کشور |
رنگنبدی |
طرح و نقش |
ابعاد |
مواد اولیه |
بافت |
قیمت |
|
آلمان |
رنگ‌های آرام |
تمامی طرح‌های اصیل ایران |
کوچک پارچه، حداکثر تا ۶ متر |
پشم مرغوب ایرانی |
پرگوشت و تجاری |
قیمت مناسب |
|
امارات |
رنگ‌های روشن و شاد بالاخص کرم و همه رنگ‌های متمایل به قرمز بالاخص لاکی مشهد، سورمه‌ای نیلی |
قالیچه‌های افشان ترنج قم، طرح‌های نائین، تبریز، گلدانی، درختی |
کوچک پارچه و متوسط و بزرگ پارچه |
ابریشم مرغوب |
دستبافته‌های نفیس و اعلا |
گرانقیمت |
|
ایتالیا |
قسمت‌های شمالی: رنگ‌های تیره همانند سورمه‌ای، لاکی، شتری/ شهرهای جنوبی: رنگ‌های زنده و شاد همانند کرم، صورتی، طلایی، سبز شفاف |
قسمت‌های شمالی: طرح‌های شلوغ/ قسمت‌های جنوبی: طرح‌های خلوت |
کوچک پارچه، حداکثر تا ۶ متر |
|
خریداران خاص: بافت ویژه/ مشتریان عمده: رنگبندی |
مناسب بودن |
|
ژاپن |
رنگ‌های شاد همانند کرم، طلایی، قرمز شاد، زرد، یشمی، سبز، آبی کمرنگ، ماستی |
درختی و گلدانی قم، افشان لچک ترنج اصفهان، طرح‌های مختلف و متنوع تبریز، گلفرنگ مشهد و کاشمر و ماهی درهم ریز بافت |
کوچک پارچه، حداکثر تا ۶ متر |
ابریشم مرغوب یا پشم ظریف |
ریز بافت |
گرانقیمت |
با تحریم هم در جهان می‌تازیم
بحران
اقتصادی موجود در جهان توان خرید را در میان مردمان مختلف پایین آورده
است. از طرفی تحریم‌های اعمال شده بر ایرانیان و مشکلات اخذ ویزا زمینه
ارتباط مستقیم فروشندگان ایرانی با مشتریان خود را سخت کرده است تا جایی که
جایگاه ایران را در آمریکا، کشورهایی چون هند و پاکستان گرفته‌اند. اما با
همه این تفاسیر، کیفیت، بافت، طرح و نقش و دیگر ویژگی‌های فرش ایرانی چنان
در جهان شناخته شده است که میزان صادرات ایران در سال جاری نه تنها کاهش
نیافته بلکه نسبت به سال گذشته افزایش هم داشته است. به طوری که در ۶ ماهه
ابتدایی سال جاری به لحاظ ارزشی ۱۱۴ میلیون دلار و به لحاظ وزنی ۲ تن
صادرات فرش صورت گرفته که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته که میزان صادرات
فرش ۸۱ میلیون دلار و به لحاظ وزنی یک تن و ۱۰۰ کیلوگرم بوده است، رشد ۲۵
درصدی در صادرات فرش صورت گرفته است.
