اشعاری در مورد علم و دانش
میاسای زآموختن یكزمان ز دانش میفكن دل اندر گمان
زمانی میاسای زآموختن اگر جان همی خواهی افروختن
به آموختن گر ببندی میان ز دانش روی بر سپهر روان
توانا بود هر كهدانا بود زدانش،دل پیر، برنا بود
| نكوهش مكن چرخ نیلوفرى را | |
| برون كن ز سر باد خیره سرى را | |
| تو چون مى كنى اختر خویش را بد | |
| مدار از فلك چشم نیك اخترى را | |
| درخت تو گربار دانش بگیرد | |
| به زیر آورى چرخ نیلوفرى را
|
ارزش انسان ز علم و معرفت پیدا شود
بى هُنر گر دعوى بیجا كند رسوا شود
در مسیر زندگى هرگز نمى افتد به چاه
با چراغ دین و دانش گر بشر بیناشود
هر كه بر مردان حقّ پیوست عنوانى گرفت
قطره چون واصل بدریا مى شود دریا شود
آدمى هرگز نمى بیند ز سنگینى گزند
از سبك مغزى بشرچون سنگ پیش پاشود
سر فرو مى آورد هر شاخه از بارآورى
مى كند افتادگى انسان گر دانا شود
قیمت گوهر شود پیدا بر گوهر شناس
قدر ما، در پاى میزان عمل پیدا شود
عقل تحصیلى مثال جوى ها
کآن رود در خانه اى از کوى ها
راه آبش بسته شد شه بى نوا
از درون خویشتن جو چشمه را
علم ودانش
هیچ مکتبی به اندازه اسلام برای دانش،
معرفت و آگاهی ارزش قائل نیست و هیچ دینی مانند دین مبین اسلام انسان ها را
از خطر جهل بر حذر نداشته است. پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله می
فرمایند: “دانش، اساس همه ارزش ها و جهل ، ریشه همه انحرافات و مفاسد فردی و
اجتماعی است . ويادرجاي ديگر مي فرمايند: اطلبوالعم من المهد الي الحد. از
نظر اسلام انسان ها در هر حرکت و کاری نیاز به دانش و آگاهی دارند و تمام
اعتقادات، اخلاق و اعمال انسان ها باید مبنای علمی داشته باشد . امام صادق
علیه السلام نیز می فرمایند: علم بسیار خواندن و آموختن نیست، علم نوری است
که خدا در دل کسی که بخواهد راه را به او بنماید، می اندازد. از این
روایات اینطور می توان فهمید که فراگيري علم ودانش بسيار لازم و ضروري هست.
نقل است روزي پيامبر اكرم(ص) وارد مسجد شدند و مشاهده کردند که در مسجد،
دو مجلس تشکیل شده است ، یکی مجلس علم که در آن از معارف اسلامی بحث میشود و
دیگری مجلس دعا که در آن خدا را میخوانند. رسول اکرم فرمود : این هر دو
مجلس خوب و مورد علاقه ی من است . آن گروه دعا میکنند و این گروه درس
میخوانند و درس میگویند ، ولی گروه علمی برتر و بالاتر از گروه دعا هستند و
من از طرف پروردگار برای تعلیم مردم ، مبعوث شده ام. سپس رسول اکرم (ص) به
گروه معلّمین و محصّلین پیوست و با آنان در مجلس علم نشست. اما اگر علم
ودانش سودمند نباشد چه خواهد بود؟ یا زیانمند و یا خنثی و بی سود و زیان
است. لذا پرهیز از دانشی که زیانمند است و يادانش بیهوده، باعث می شود که
هدف ما از علم و دانش، نوع سودمند آن باشد. در واقع علم بايد در راستاي
تحقق اهداف والاي انساني كه خداوند براي بندگانش مشخص نموده است، باشد وگر
نه كسي كه علمي را بدست آورد واز آن جهت نيل به رسيدن كمال انسانيت استفاده
نكند شعر :
تيغ دادن دركف زنگي مست به كه آيد،علم ناكس رابه دست
– مصداق پيدا ميكند. حقیقت دانش، نوری است که در پرتو آن، انسان، جهان را
آن گونه که هست می بیند و جایگاه خود را درهستی می یابد. نوردانش، مراتبی
دارد که بالاترین آن، نه تنها انسان را با راه تکامل خود آشنا می کند، بلکه
او را در این مسیر حرکت می دهد و به مقصد اعلای انسانیت می رساند. درواقع
جوهر دانش است که به دانش، ارزش حقیقی می بخشد، یعنی دانش را در خدمت انسان
و در جهت تکامل و بهورزی او قرار می دهد و بدون آن، نه تنها دانش، فاقد
خواص و آثار دانش می شود، بلکه تبدیل به یک عنصر ضد ارزش و ضد انسانیت می
گردد. نکته مهم و قابل توجه این است که وقتی دانش، جوهر و خاصیت خود را از
دست داد، نه تنها با جهل مساوی می شود، بلکه از جهل زیانبار تر می کردد،
زیرا حرکت انسان را به سوی انحطاط و سقوط، تسریع می بخشد. دانش، وقتی جوهر و
جهت حقیقی خود را از دست داد، درست مانند راهنمایی است که به جای آن که
انسان را در مسیر قرار دهد، او را به سوی چاه سوق می دهد. با مروری بر
آیات و روایاتی که در زمینه دانش می باشند، می توان فهمید که سه ابزار جهت
كسب دانش براي انسان وجود دارد که در حقیقت دانش و آگاهی های انسان از این
ابزارها حاصل می شود. این ابزارها عبارتند از: حواس ظاهری انسان، که شناخت
آغازین از جهان هستی مربوط به آنها می باشد. عقل كه مرکز شعور و ادراک در
وجود انسان است و وظیفه آن ترکیب، تجزیه، انتزاع، تعمیم و تعمیق مفاهیم
است . قلب كه مرکز معارف شهودی است. راه های کسب دانش به وسیله ابزارهای
حس و عقل مباحثي چون تفکر،آموختن ،عبرت گرفتن، تجربه اندوزی و شناخت تضادها
را دربرميگيرد و همچنین راه های کسب دانش به وسیله ابزار معرفت قلبی
مواردي چون وحی، الهام و وسوسه راشامل ميشود. در نهایت بر اساس منابع
اسلامی علم و عمل مکمل و وابسته به یکدیگر می باشند و به کار بستن علم
بیشترین عامل رشد و توسعه دانش نامیده شده است . از طرف دیگر دانشی که توسط
دارنده آن به کار گرفته نشود، همانند گمراهی و رنج خواهد بود ، و هر کس که
کاری را بدون دانش و بصیرت انجام دهد به بیراهه خواهد رفت و کار خود را با
موفقیت انجام نخواهد داد. با توجه به مباحث مطرح شده می توان اینطور نتیجه
گیری نمود که دانش سودمند پس از تحصیل توسط یک فرد ، بایستی با آموزش به
دیگران و همینطور یادگیری از دانش دیگران، به اشتراک گذارده و غنی شده و در
نهایت با عمل کردن به آن در راه صحيح و نيل به اهداف والاي بشري وخدمت در
جهت رفاه و آسايش انساني به بهره برداری رسد.
والسلام علیکم ورحمه ا… وبرکاته
