چهل حدیث زیبا و کاربردی پیرامون معاملات اقتصادی
فروش قبل از تحويل
-1
قالَ رَسُولُ اللّهِ
صلىاللهعليهوآله: اِذَا اشْـتَرَيْتَ
بَيْـعافَلا تَبِعْهُ
حَتَّى تَقْبِضَهُ.
رسول خداصلىاللهعليهوآلهفرمود: وقتى چيـزى خـريدىپيش از آنكه آن را تحويل بگيرى نفروش.
فروش كالاى معيوب
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر استو جايز نيست به برادرش چيز معيوبى را بفروشدمگر آنكه به او اعـلام نمايد.
-3 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: يا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلُ
اَعْلاهُ؟مَن
غَشَّ الْمُسْلِمينَ، فَلَيْسَ مِنْهُمْ.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: اى خواروبارفروش، زير اينكالا همانند روى آن است؟هركس به مسلمانان خيانت كند مسلمان
نيست.
دخالت درمعامله مؤمن
-4 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: لايَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلى بَيْعِ اَخِيهِ.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: هيچ يك از شما وارد معامله برادر دينى خود نشود.
آرزوى گرانى
-5 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: مَنْ تَمَنّى عَلى اُمَّتِى الْغَلاءَ لَيْلَةً
وَاحِدَةًاَحْبَطَ
اللّهُ عَمَلَهُ اَرْبَعينَ سَنَةً.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: هركس يك شب در آرزوى گرانى براى امت من باشدخداوند اعمال چهل ساله او را تباه
خواهد كرد.
بازرگان راستگو
-6 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اَلتّـاجِرُ الصَّـدُوقُتَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ الْقِيامَةِ.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: بـازرگان راستـگوروز قيامت در سايه حمايت خداست.
تجارت وشهادت
-7 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اَلتّاجِرُ الاَْمينُ الصَّدُوقُ الْمُسْلِمُمَعَ الشُّهَـداءِ يَوْمَ
الْقيـامَةِ.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: بازرگان امين و راستگو و مسلمانروز قيامت با شهيدان خواهد بود.
توزين و كالا
-8 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: يا وَزّانُ، زِنْ وَارْجَـحْ.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: اى توزينگر! وزن كن و اندكى بيفزاى.
خطر در كمين تجّار
-9 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: يا مَعْشَرَ التُّجَارِ إنَّ التُّجَارَ
يُبْعَثُونَ فُجّارااِلاّ مَنِ اتَّقَى اللّهَ وَ بَرَّ وَصَدَقَ.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قيامت گنهكار برانگيخته مىشوندمگر كسى كه تقـواى الهى پيشـه كند،نيكويى كند و راستگو باشد.
فسخ معامله
-10 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: مَنْ اَقالَ نادِما اَقالَهُ اللّهُ يَوْمَ
الْقِيامَةِ.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: هركس معامله شخص پشيمانى را فسخ كند،خـداونـد روز قيـامتاز گنـاهان او بـگذرد.
آفات تجارت
-11 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْيَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍوَاِلاّ فَلا يَبِيعَنَّ وَلا
يَشْتَرِيَنَّ: الرِّبا، وَالْحَلْفَوَكِتْمانَ الْعَيْبِ وَالْحَمْدَ اِذا باعَ
وَالذَّمَّ اِذَا اشْتَرى.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: سوداگر وبازرگان بايد از پنج خصلت دورى گزيند
وگرنه داد و ستد نكند: 1 ـ
رباخوارى 2 ـ سوگندخوردن 3 ـ
نهان داشتن عيبها 4 ـ ستايشكالا هنگام فروش 5 ـ نكوهش هنگام خريد.
ربــاخـوارى
-12 عَنِ النَّبِىِّ صلىاللهعليهوآله: شَرُّ الْكَسْبِ كَسْبُ الرِّبا.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: بـدتـرين درآمــدهـا،درآمدى است كه از راه ربا به دست آيد.
فروش انسانها
-13 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اِنَّ اللّهَ غـافِرُ كُلِّ ذَنْبٍاِلاّ مَنْ جَحَدَ مَهْرا اَوِا
غْتَصَبَ اَجِيرا اجَرَهُاَوباعَ رَجُـلاً حُرّا.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: خـداوند تمام گنـاهان را مىآمـرزد،مگر كسى كه مهر زنى را نپردازد، مزد
كارگرى را ندهدو شخص آزادى را بفروشد.
سوء استفاده از اعتماد مشترى
-14 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِبا.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: مغبون ساختن كسى كه كار رابه انصاف خود انسان سپرده،حكم رباخوارى دارد.
زشتى احتكار
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: هركس مواد خواركى بخرد وچهل روز براى ايجاد گرانى
نگهدارد، سپس بفروشدوقيمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، كفّاره احتكارش حساب
نمىشود.
وارد كننده كالا
-16 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَكِرُ مَلْعُونٌ.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: وارد كننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـرهمـند مىگـرددو احتكار كننده ملعون است.
اختيار فسخ
-17 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اَلْبَيِّعانِ بِالْخِيارِ حَتّىَ يَفْتَرِقا.
رسول خدا صلىاللهعليهوآله فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشدهانداختـيار فسـخ دارنـد.
دخالت در معامله ديگران
-18 نَهى رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اَنْ يَدْخُلَ الرَّجُلُفِى سَوْمِ اَخِيهِ الْمُسْلِم.
رسول خداصلىاللهعليهوآله نهى فرمود: از اينكه كسىدر معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.
تجارت و سوگند
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و
«آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز وفـردا» كردن.
سوء استفاده از اضطرار مردم
-20 عَنْ اَمِيرِالْمُؤمِنينَ عليهالسلام: نَهى رَسُولُ اللّهِ عَنْ بَيْعِ الْمُضْطَرِّينَ.
امام على عليهالسلامفرمود: رسول خدا صلىاللهعليهوآله از خريد (اجحاف
گرانه) اموال اشخاصكه ناچـار به فروش شده‌اند منـع فرموده است.
تقلب در گوشت فروشى
-21 عَنْ عَلِىّ عليهالسلام أَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: يا مَعْشَـرَ اللَّحّامينَ ! مَنْ نَفَخَ مِنْكُمْ فِى اللَّحْمِ فَلَيْسَ مِنّا.
امام على عليهالسلام وارد بازار شد و
فرمود: هـان اى گوشت
فروشـان ! هركس در گوشت
بِدَمَد و آن را چاق نشان دهداز مـا (مسلمانان) نيـست.
فروش پوست درندگان
-22 عَنْ اَميرِالْمُؤْمِنينَعليهالسلام: مِنَ السُّحْتِ ثَمَنُ جُلُودِ السِّباعِ.
امام على عليهالسلام فرمود: بهاى پوست درندگان حرام است.
احتكار
-23 قالَ عَلِىٌّعليهالسلام: اَلاِْحْـتِــكارُشِيمَةُ الاَْشْرارِ.
امام على عليهالسلام فرمود: احـتـــــكارراه و رسم اشرار است.
خريد و فروش مشروبات
-24 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: لَعَـنَ اللّهُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ
غارِسَهاوَ شارِبَها
وَساقِيَها وَبايِعها وَ مُشْتَرِيهاوَ اكِلَ ثَمَنِها وَحامِلَها وَالَْمحْمُولَ
اِلَيْهِ.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: خداوند لعن كرده است مشروب وفشارنده آن و كارنده
درخت آن ونوشنده آنوساقى وفروشنده آن وخريدار وخورنده پول آن وحاملآن را وكسى
را كه به سوىاو مىبرند.
افزايش كاذب قيمت
-25 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: أَلنـّاجِشُ خـائِنٌ.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: كسى كه قيمت جنسى را بالا مىبردبدون آنكه قصد خريد داشته باشد،خـائن اسـت.
تحقيق در مورد قيمت
-26 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَلامَأْجُورٌ.
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: كسى كه مغبون مىشودنه نـزد خلق پسـنديده اسـتو نه نزد خدا داراى پاداش مىباشد.
خريد و فروش كالاى مسروقه
-27 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله: مَنِ اشْتَرى خِيانَةً وَهُوَ يَعْلَمُفَهُـو كَالَّذى خـانَها.
رسول خدا صلىاللهعليهوآلهفرمود: هركس دانسته اموال مسروقهاى را بخردهمانند خودِ خـائن است.
قرض بدون تصميم پرداخت
امام صادق عليهالسلامفرمود: دزدان سه دستهاند: 1 ـ آنكه زكات نپردازد 2 ـ آنكه مهر زنان را ندهد 3 ـ آنكه قرض بگيرد و تصميم پرداخت نداشته باشد.
وفادارى نسبت به معاملات
-29 عَنِ الصّادِقِعليهالسلام: اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْاِلاّ ما خالَفَ كتابَ اللّهِ.
امام صادق عليهالسلامفرمود: مسلمانان به قراردادهاى خود وفادارندمگر شرطى كه بر خلاف قـرآن باشد.
فروش به كمك سوگند
-30 قالَ الصّادِقُ عليهالسلام: اِنَّ اللّهَ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ
بِالْأَيْمانَ.
امام صادق عليهالسلامفرمود: همانا كسى كه با كمك قسمكالاى خـود را بفروشـدمورد خشم خـداست.
خشكسالى وكم فروشى
-31 قالَ عَلِىٌّعليهالسلام: اِذا طُفِّفَتِ الْمَكاييلُاَخَذَهُمُ اللّهُ بِالسِّنِينَ وَالْقَحْطِ.
امام على عليهالسلامفرمود: وقتى پيمـانهها را كاهـش دهـندخداوند ايشان راگرفتار قحط و كمبود
مىسازد.
بازرگان راستگو
-32 قالَ الصّادِقُعليهالسلام: ثَلاثَةٌ يُدْخِلُهُمُ اللّهُ الْجَنَّةَ بِغَيْرِحِسابٍ:
اِمامٌ عادِلٌوَتاجِرٌصَدُوقٌ وَشَيْخٌ اَفْنى عُمْرَهُ فِىطاعَةِ اللّهِ.
امام صادق عليهالسلامفرمود: خداوند سهكس را بدون حسابرسى به بهشت مىبرد: 1 ـ پيشواى عادل 2 ـ بازرگان راستگو 3 ـ پيرى كه عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانيده باشد.
فقه و تجارت
-33 قالَ عَلِىٌّعليهالسلام: يا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُاَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجرُ،
اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.
امام على عليهالسلامفرمود: اى بازرگانان،اوّل فقاهت (دينشناسى) سپس تجارت،اوّل فقاهت سپس تجارت،اوّل فقاهت سپس تجارت.
تجارت و خِردورزى
-34 قالَ الصّادِقُعليه السلام: التِّجــارَةُتَزيِدُ فِى الْعَقْلِ.
امام صادق عليهالسلام فرمود: تـجــارتمايه افزونى خرد است.
تجارت با خدا
35 قالَ عَلِىٌّعليهالسلام: لاتِجـارَةَكَالْعَمَلِ الصّالِحِوَلارِبْـحَكَالثَّـوابِ.
امام على عليهالسلامفرمود: هيچ تجارتى همانند عمل صالح نيستو هيچ سودى مانند پاداش الهى نيست.
تاجر ترسو
-36 قالَ عَلِىٌّعليهالسلام: اَلتّاجِرُ الْجَبـانُ مَحْـرُومٌوَالتّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.
علىعليهالسلام فرمود: بازرگان ترسو محروم استو بازرگان شجـاع بهرهمند.
پس گرفتن كالا
-37 قالَ الصّادِقُعليه السلام: اَرْبَعَةٌ يَنْظُرُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَيْهِمْ يَوْمَ
الْقِيامَةِ: مَنْ اَقالَ
نادِما،اَوْ اَغاثَ
لَهْفانا،اَوْ
اَعْتَقَ نَسَمَةً،اَوْ زَوَّجَ عَزَبا.
امام صادق عليه السلام فرمود: چهار كس در روز قيامت مورد توجّه خداوندند: 1 ـ كسىكه خريد وفروش شخص نادمى را فسخكند. 2 ـ آنكه اندوهزدهاى را فريادرسى كند . 3 ـ كسى كه بردهاى را آزاد سازد . 4 ـ كسى كه زن ويا مرد بىهمسرى را همسر دهد.
شريك جرم در ربا
رسول خداصلىاللهعليهوآلهفرمود: ربا خوار و ربا پرداز و حسابدارِ امور ربوى و گواهان آنهمه در بارِ گناه، شريك و مسئولند.
تجارت و بىنيازى
-39 قالَ عَلِىٌّ عليهالسلام: تَعَـرَّضُـوا لِلتِّجـاراتِفَاِنَّ لَكُمْ فيها غِنىً عَمّا فِى أَيْدِى
النّاسِوَاِنَّ اللّهَ
عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الاَْمِينَ.
احادیثی درباره معامله
احادیثی درباره معامله
حدیث (1) پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
الْبَيِّعَانِ
بِالْخِيَارِ مَا لَمْ يَفْتَرِقَا فَإِنْ صَدَقَا وَ بَيَّنَا بُورِكَ
لَهُمَا فِي بَيْعِهِمَا وَ إِنْ كَتَمَا وَ كَذَبَا مُحِقَ بَرَكَةُ
بَيْعِهِمَا
خريدار و فروشنده، تا از يكديگر جدا نشده
اند، اختيار [فسخ معامله را] دارند. اگر راست بگويند و [عيب را] آشكار
بگويند، داد و ستد براى هر دو، بركت خواهد داشت، و اگر [عيب را] بپوشانند و
دروغ بگويند بركت دادوستدشان خواهد رفت.
مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 13 ، ص 298 ، ح 15410
حدیث (2) امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام:
أَنَّهُ
سُئِلَ عَنِ الرَّجُلِ يَتَقَبَّلُ بِالْعَمَلِ فَلَا يَعْمَلُ فِيهِ وَ
يَدْفَعُهُ إِلَى آخَرَ فَيَرْبَحُ فِيهِ قَالَ لَا إِلَّا أَنْ يَكُونَ
قَدْ عَمِلَ فِيهِ شَيْئا
فردى كارى را بر مى
دارد ؛ اما خودش آن را انجام نمى دهد ؛ بلكه به ديگرى وا مى گذارد و در
اين ميان سود مى برد. فرمود: نه، مگر آن كه خودش نيز مقدارى از آن كار را
انجام دهد.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 273 و 274 ، ح 1
حدیث (3) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم:
مَنْ
ظَلَمَ أَجِيراً أَجْرَهُ أَحْبَطَ اللَّهُ عَمَلَهُ وَ حَرَّمَ عَلَيْهِ
رِيحَ الْجَنَّةِ وَ إِنَّ رِيحَهَا لَيُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ
خَمْسِمِائَةِ عَام
كسى كه مزدِ اجيرى را كم دهد ،
خداوند عملش را باطل مى گرداند و بوى بهشت را كه از مسافت پانصد ساله به
مشام مى رسد، بر وى حرام مى كند.
من لا یحضر الفقیه ج 4 ، ص 12 ،ح 4968 {شبیه این حدیث در امالی(صدوق) ص 427 ،ح 1 }
حدیث (4) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم:
ظُلمُ الأجِيرِ أجرَهُ مِن الكبائرِ .
كم دادن مزد اجير (كارگر) ، از گناهان كبيره است.
بحار الانوار(ط-بیروت) ج 100 ، ص 170 ، ح 27
حدیث (5) پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم:
أعطُوا الأجيرَ أجرَهُ قَبلَ أنْ يَجِفَّ عَرَقُهُ
مزد كارگر را پيش از آن كه عرقش خشك شود بدهيد
صحیفه امام رضا علیه السلام ص 88 ، ح 5
حدیث (6) امام علی علیه السلام :
نَهى [رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله] أن يُسْتَعمَلَ أجيرٌ حتّى يُعلمَ ما اُجرتُهُ .
[پيامبر خدا صلى الله عليه و آله] نهى فرمود از اين كه كارگرى، پيش از تعيين مزدش، به كار گرفته شود.
من لا یحضره الفقیه ج 4 ، ص 10 ، ح 4968 – امالی(صدوق) ص 426 ، ح 1
