خون در ادرار که در اصطلاح پزشکی به نام هماچوری شناخته می شود معمولا زنگ خطر جدی و عمده ای محسوب نمی شود. از آن جا که وجود خون در ادرار می تواند نشانه ای از وضعیت یا بیماری جدی باشد نباید نادیده گرفته شود. کليه موارد هماچوری بايد توسط پزشك ارزيابی شود، او می تواند برای تایید یا رد علت اصلی بروز این مشکل درخواست آزمایش دهد. هیچ درمان خاصی برای هماچوری وجود ندارد، زیرا این وضعیت علامتی از بیماری است ولی در عوض، باید علت اصلی چنین وضعیتی کشف شود.
خون در ادرار از کدام قسمت بدن ایجاد می شود
خون در ادرار می تواند از کلیه باشد، جایی که ادرار تولید می شود. همچنین می تواند از سایر قسمت های دستگاه ادراری نشات گیرد. برخی دیگر از این قسمت ها عبارتند از:
- مجرای ادرار (لوله هایی که کلیه را به مثانه متصل می کند.)
- مثانه ( بخشی از بدن که ادرار در آن ذخیره می شود)
- مجرای ادرار (لوله ای از مثانه به بیرون بدن)
علائم خون در ادرار (هماچوری)
اگر خون در ادرار وجود داشته باشد علائم آن کاملا واضح است. رنگ ادرار به جای زرد کم رنگ شاید به رنگ های صورتی، قرمز، قهوه ای مایل به قرمز یا رنگ چای تغییر یابد. این همان چیزی است که پزشکان آن را هماچوری ماکروسکوپی می نامند. بعضی اوقات، خون در ادرار با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست و مشاهده وجود گلبول های قرمز تنها زیر میکروسکوپ امکان پذیر است. که پزشکان آن را هماچوری میکروسکوپی می نامند. معمولا این نوع هماچوری فقط زمانی که ادرار با تست نوار کاغذی گرفته می شود، مشخص می شود و نتایج با بررسی میکروسکوپی تایید می شوند. هماچوری ممکن است بدون علائم دیگر رخ دهد. با این حال، برخی از دلایل اصلی با علائم دیگری همراه است که می تواند از متوسط تا شدید متغیر باشد. این علت ها عبارتند از:
- عفونت مثانه (سیستیت حاد). در بزرگسالان، عفونت مثانه معمولاً باعث سوزش یا درد همراه با ادرار می شود. نوزادان مبتلا به عفونت مثانه ممکن است تب داشته، تحریک پذیر بوده و تغذیه نامناسبی داشته باشند. کودکان بزرگ تر ممکن است هنگام ادرار کردن، دچار درد شکم، تب، درد و سوزش شوند.
- عفونت های کلیوی (پیلونفریت). علائم این بیماری ممکن است شامل تب، لرز و درد پهلو باشد که به درد در ناحیه کمر اشاره دارد.
- سنگ های کلیه. علائم سنگ کلیه ممکن است شامل درد شدید شکم یا لگن باشد.
- بیماری های کلیوی. علائم این عارضه ممکن است شامل ضعف، فشار خون بالا و تورم بدن از جمله پف دور چشم باشد.
علت بروز هماچوری (ادارار در خون)
از دلایل معمول وجود خون در ادرار عبارت اند از:
- عفونت مثانه یا کلیه
- سنگ مثانه یا کلیه
- برخی از بیماری های کلیوی مانند التهاب در سیستم فیلتر کلیه ها (گلومرولونفریت)
- پروستات بزرگ شده (هایپرپلازی خوش خیم پروستات) یا سرطان پروستات
- بیماری های ارثی مانند: کم خونی سلول داسی شکل و بیماری کلیوی کیستیک
- مصرف برخی داروهای خاص مانند: آسپرین، پنی سیلین، هپارین، سیکلوفسفامید و فنازوپیریدین
- تومور در مثانه، کلیه یا پروستات
- آسیب کلیه در اثر تصادف یا ورزش
- ورزش شدید
بعضی اوقات، آنچه در ادرار، خون به نظر می رسد در واقع رنگدانه قرمز از منابع دیگر مانند: رنگ های غذایی، داروها یا مقدار زیادی از چغندر است. پزشکان از این علت به عنوان “بیتوریا” نام می برند (ایجاد رنگ قرمز یا صورتی در ادرار بعد از خوردن چغندر).
بررسی و تشخیص هماچوری
پزشک شما برای یافتن علت بیماری کار را با گرفتن سابقه بیماری شما آغاز می کند و سوال هایی در مورد دلیل بروز خون در ادرار می پرسد. همچنین تست های آزمایشگاهی دیگری به نام آنالیز ادراری هم انجام خواهد شد. در این آزمایش نمونه ادراری آنالیز می شود.
آزمایش ادرار شامل سیتولوژی ادرار است که از میکروسکوپ برای یافتن سلول های غیر عادی در ادرار استفاده می کنند. ممکن است آزمایش خون هم درخواست شود. اگر خون حاوی سطوح زیادی از ضایعات باشد که کلیه ها باید آن را حذف می کردند، این مورد می تواند نشانه ای از بیماری کلیوی باشد. علاوه بر آزمایش ادرار و خون، ممکن است به آزمایشات تصویربرداری اضافی نیز نیاز داشته باشید. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT). سی تی اسکن یک اسکن مخصوص اشعه ایکس است، و می تواند به شناسایی مشکلات مثانه یا سنگ کلیه، تومورها و سایر ناهنجاری های مثانه، کلیه ها و مجاری ادرار کمک کند.
- سونوگرافی کلیه. سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از ساختار کلیه استفاده می کند.
- پیروگرام داخل وریدی (IVP). این پرتونگاری (x-ray) از دستگاه ادراری است که به رنگ نیاز دارد.
- سیستوسکوپی. این آزمایش شامل قرار دادن یک لوله کوچک دوربین دار داخل مثانه از طریق مجرای ادرار است. نمونه های از بافت مثانه (بیوپسی) برداشته می شود که وجود سلول های غیر طبیعی یا سرطانی را بررسی کند.
- بیوپسی کلیه (رنال). در این آزمایش یک نمونه بافت کوچک از کلیه خارج می شود و برای بررسی بیماری های کلیه تحت میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد.
درمان خون در ادرار (هماچوری)
درمان خون در ادرار با توجه علت اصلی آن انجام می شود. پس از معالجه، پزشک مجدداً ادرار را از نظر دارا بودن خون بررسی می کند. اگر همچنان خون در ادرار شما وجود داشته باشد، ممکن است به آزمایش های اضافی نیاز داشته باشید، یا ممکن است به متخصص اورولوژی ارجاع داده شوید. معمولا درمانی برای هماچوری لازم نیست، مگر اینکه شرایط جدی باعث ایجاد این بیماری شود. اگر هیچ دلیل اساسی در ارزیابی اولیه پیدا نشود، به شما توصیه می شود هر سه تا شش ماه یک بار آزمایش ادرار و فشار خون را انجام دهید، مخصوصا اگر در معرض عوامل خطر سرطان مثانه، مانند سن 50 سالگی یا بالاتر، سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی صنعتی باشید.
