6 علامت عجیب که نشان می دهد کمبود آهن دارید
اگر قبلا با انرژی و شاد بودید و مدتی است که احساس خستگی و ناتوانی می
کنید ممکن است دچار کمبود آهن باشید. فقر آهن یکی از شایع ترین کمبود هاست و
خانم ها بیشتر از آقایان در خطرش قرار دارند، دلیلش هم عادت ماهیانه است.
وقتی به اندازه کافی آهن در بدن نباشد تا هموگولوبین تولید کند دچار کم
خونی می شوید. هموگولوبین مهمترین جزء سلول های قرمز خون است و نقش حمل
کننده اکسیژن در بدن را به عهده دارد.
وقتی بدن به اندازه کافی آهن در اختیار نداشته باشد تا هموگلوبین تولید
کند، تعداد سلول های قرمز خون کاهش می یابد و بافت ها به سختی اکسیژن مورد
نیاز شما را دریافت می کنند، که منجر به خستگی و به نفس نفس افتادن می شود.
با اینکه خوردن غذاهای سرشار از آهن به بهبود فقر آهن کمک می کند، اما اگر
سخت کم خون باشید، ممکن است مشکل کمبود آهن در برنامه غذایی تان نباشد.
کمبود آهن معمولا به دلیل ناتوانی در جذب آهن، عوارض جانبی دارو یا عمل
جراحی، تولید ناکافی سلول های قرمز خونی و از دست دادن خون اتفاق می افتد.
در حالی که برخی علائم کمبود آهن مشترک است، مانند خستگی و نفس کم آوردن،
علائمی نیز وجود دارد که به نظر می رسد هیچ ارتباطی با آن نداشته باشد.
1- علاقه به خوردن خاک
اگر وقتی کودک بودید خاک می خوردید، ممکن است دچار فقر آهن بوده باشید.
محققان هنوز هم کاملا نمی دانند که چرا برخی افراد مبتلا به کم خونی شدید
به خوردن موارد غیر غذایی مانند خاک، خاک رس، نشاسته ذرت، تراشه های رنگ،
مقوا، و تمیز کننده ها علاقه دارند. به این حالت پیکا می گویند، و فهمیدنش
سخت است چون بیشتر افراد خجالت می کشند که بگویند چنین عادتی پیدا کرده
اند. اما بیمارانی که اطلاع می دهند چنین اعتیادی پیدا کرده اند معمولا
مشکلشان با تجویز مکمل های آهن حل می شود.
2- ناخن قاشقی
ناخن ها چیزهای زیادی درباره سلامت بیان می کنند و یکی از آنها این است
که کم خونی دارید یا خیر. در کنار ناخن ضعیف یا شکننده، ناخن های قاشقی شکل
نیز می توانند خبر از یک مشکل نهفته مربوط به آهن دهند.
ناخن ها درست همینطور که گفته شد می شوند، داخل ناخن به طرف پایین فرو می
رود، و ناخن درست به شکل یک قاشق در می آید. از آنجایی که ناخن قاشقی می
تواند به دلیل تروما، برخورد با محلول های نفتی و دیگر مسائل اتفاق بیوفتد،
بهتر است با مشاهده آن ابتدا آزمایش دهید.
3- ترک خوردن لب ها
به لطف زمستان های سخت، اتاق خشک، و یا عادت لیسیدن لب های خود، بسیاری
از افراد با درد ترک خوردن لب آشنا هستند. اما حدود یک سوم افرادی که کمبود
آهن دارند یک مدل خاص از ترک را تجربه می کنند که به ترک گوشه لب معروف
است.
این ترک ها انجام بعضی کارها مانند خوردن، لبخند زدن و حتی داد زدن را سخت و دردناک می کند. در یک تحقیق مشخص شد 35
درصد از افرادی که با ترک گوشه لب مواجه هستند فقر آهن دارند. اگر دلیل
ترک لب هایتان کمبود آهن است منتظر ماندن برای التیام ترک ها چاره کار نیست
و باید به دنبال دلیل پنهانی فقر آهنتان باشید تا مانع بازگشت ترک ها
شوید.
4- زبان متورم
دیگر دلیل مبهم فقر آهن التهاب زبان آتروفیک است که به نام زبان متورم
نیز شناخته می شود. کسی که چنین مشکلی دارد زبانش آنقدر متورم می شود تا
دانه های روی سطح زبان کاملا صاف می شوند و زبان حالتی نرم به خود می گیرد.
این تورم ممکن است برای جویدن، بلعیدن و صحبت کردن مشکل به وجود بیاورد.
5- میل دائمی به یخ
میل به خوردن یخ نوع خاصی از پیکا است که پاگوفاگیا نام دارد. میل به
خوردن یخ دلیل چندان شایعی برای کمبود آهن نیست. با اینکه دلیل چنین میلی
مشخص نیست، بعضی محققان بر این عقیده هستند که جویدن یخ هوشیاری را در
کسانی که فقر آهن دارند بالا می برد و یا زبانشان را که متورم شده آرام می کند.
اما اگر بعضی اوقات دوست دارید یخ باقی مانده در ته لیوانتان را بخورید
جای نگرانی نیست. کسانی که مشکل پاگوفاگیا دارند بدون اینکه میلشان کم شود
روزانه چندین لیوان یخ می خورند.
6- سوزن سوزن شدن پاها
اگر فقر آهن داشته باشید ممکن است گاهی براتان پیش بیاید که روی صندلی
بنشینید و اصلا احساس راحتی نکنید، حس می کنید دائما باید پایتان را تکان
دهید، و شاید فکر کنید دچار سندروم پای بی قرار شده اید.
این حس مانند سوزش، سوزن سوزن شدن و یا احساس خزیدن یک حشره داخل پا خود
را نشان می دهد. با اینکه پزشکان هنوز درست نمی دانند دلیل این اتفاق چیست،
برخی تحقیقات اولیه نشان داده که شاید کم خونی علت آن باشد.
چه زمانی معاینه پزشک لازم است؟
اگر چند مورد از نشانه هایی که در بالا اشاره شد را تجربه کردید، ممکن
است به ویزیت دکتر نیاز داشته باشید. اما به خاطر داشته باشید، این موارد
تنها انواع عجیب آن هستند. اگر متوجه شدید بیش از همیشه خسته می شوید،
هنگام ورزش یا بالا رفتن از پله ها زود از نفس می افتید، سرگیجه می گیرید، و
یا اغلب احساس ضعف می کنید، ممکن است این مشکلات با سطح آهن بدنتان مرتبط
باشد.
اگر فکر می کنید کمبود آهن
دارید به پزشک مراجعه کنید تا تست لازم انجام شود و کم خونی به اثبات
برسد. خود درمانی با مکمل های آهن و یا برنامه غذایی سرشار از آهن می تواند
خطرناک باشد چون مصرف بیش از حد آهن می تواند موجب مشکلاتی نظیر از دست
دادن استخوان و صدمه به کبد شود.
چای سیاه ،قهوه، شیر و کاکائو جذب آهن را مختل می‌کنند
قهوه، شیر و کاکائو از جمله مواد غذایی هستند که باعث کاهش جذب آهن در بدن می‌شوند. معمولا توصیه می‌کنیم یک ساعت قبل و بعد از هر وعده غذایی، از مصرف موادی چون قهوه و چای خودداری شود.
پزشکان با اندازه‌گیری هموگلوبین به میزان کم خونی
در بیماران پی می‌برند، هموگلوبین یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول
قرمز است. اندازه‌گیری مقدار کلی هموگلوبین در واقع به نوعی نشان‌هنده
تعداد گلبول‌های قرمز است. مقدار طبیعی هموگلوبین برای مردان بین 14 تا 18
گرم در هر دسی‌لیتر و برای زنان بین 12 تا 16 گرم در هر دسی‌لیتر است.
البته هموگلوبین 11.5 در زنان و
هموگلوبین 13.5 در مردان نیز در برخی موارد طبیعی به حساب می‌آید. اما
زمانی که هموگلوبین پایین‌تر از محدوده‌های ذکر شده باشد، فرد به عنوان
مبتلا به کم خونی شناخته خواهد شد.
شایع‌ترین کم خونی در همه جای دنیا
بویژه کشورهایی که از نظر تغذیه‌ای و دسترسی به مواد پروتئینی گوشتی دچار
مشکل هستند، کمبود آهن یا کم خونی فقر آهن بیشتر به چشم می‌خورد و این مشکل
در زنان بیشتر است.
زنان در ایام قاعدگی مقادیری
خون از دست می‌دهند و این مسئله منجر به کم‌خونی در آنها خواهد شد، همچنین
در دوران بارداری جنین مقداری از آهن بدن مادر را برای رشد خود مصرف
می‌کند و زنان دچار آنمی فقر آهن در سنین باروری می‌شوند. البته اگر در
برخی مردان و همچنین زنان در سنین غیربارداری کم خونی مشاهده شود، باید به
دنبال علت گشت.معمولا علل گوارشی در سنین غیرباروری باعث بروز کم خونی
می‌شود. البته گاهی هم سوء تغذیه باعث می‌شود فرد به کم خونی مبتلا شود.
بویژه در اشخاصی که کاملا گیاه خوار هستند و پروتئین حیوانی کم مصرف
می‌کنند، بروز کم خونی‌های ناشی از فقر آهن مشهودتر است.
چای مشکی، قهوه، شیر و کاکائو از جمله
مواد غذایی هستند که باعث کاهش جذب آهن در بدن می‌شوند. معمولا توصیه
می‌کنیم یک ساعت قبل و بعد از هر وعده غذایی، از مصرف موادی چون قهوه و چای
خودداری شود.
آیا عوامل ژنتیکی در
بروز فقر آهن موثر هستند: معمولا عوامل ژنتیکی در بروز کم خونی آهن دخیل
نیستند. البته در برخی موارد معدود چون ابتلا به بیماری مادرزادی سلیاک به
علت تغییرات آنزیمی در بدن، شاهد سوء جذب آهن هستیم.ضعف و بی‌حالی و همچنین
عدم تمرکز از جمله علائم بروز کم خونی است و در موارد بسیار شدید کاهش
تمرکز در انجام فعالیت‌های روزانه، تپش قلب و تنگی نفس در هنگام فعالیت نیز
در فرد تظاهر پیدا می‌کند.
افرادی که دچار کم خونی ناشی از کمبود
آهن باشد، چاره‌ای به جز مصرف ترکیبات دارویی آهن‌دار که عمدتا در قالب
قرص‌های خوراکی تولید می‌شوند و در دسترس‌ترین آنها فروش سولفات است،
ندارند.
