پلاکت خون،دلایل کمبود یا افزایش پلاکت خون،درمان
پلاکت های خون سلولهایی هستند که درخون ما
وجود دارند و زمانیکه تشخیص می دهند، جایی از رگهای خونی آسیب دیده، به هم
می پیچند، تا جلوی خونریزی را بگیرند.
به بیان بهتر زمانیکه جایی از بدن شما زخم
می شود، پلاکت ها به قسمت آسیب دیده زخم می چسبند و باعث بوجود آمدن لخته
خون می شوند و این عمل پلاکت ها منجر به بند آمدن خونریزی می شود.
در گفتگو با متخصص داخلی وب سایت پزشکی و سلامت بیوطب بخوانید:
میزان پلاکت ها (Plt)
پلاکت‌ها، اجزای کوچک مسطحی هستند که در خون وجود دارند و از
بقیه سلولهای خونی بسیار کوچک ترند. این ساختارها حاوی آنزیم‌هایی هستند
که باعث انعقاد خون می‌شوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خونریزی و خارج
شدن گلبول‌قرمز از داخل رگ است.
علامت Plt در آزمایش خون نشان‌دهنده تعداد پلاکت‌ها در هر
میلی‌لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ ترین عدد برگه
آزمایش خون است.
غیر از کنترل انعقاد خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماریهای خونی هم استفاده می‌شود.
مقادیر طبیعی پلاکت : پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی‌مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.
محدوده خطر پلاکت : پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون غیر طبیعی است و نیازمند توجه خاص است.
چه چیزهایی پلاکت را کاهش می‌دهد
بزرگ شدن طحال، خونریزی شدید و مصرف پلاکت، لوسمی یا سرطان
خون، ترومبوسیتوپنی، انواع وراثتی کمبود پلاکت، انعقاد منتشر خون در داخل
رگ‌ها، شیمی‌درمانی بعد از سرطان، عفونت و نارسایی مغز استخوان باعث کاهش
پلاکت می‌شوند. عدم تولید پلاکت می‌تواند به خاطر مشکلات استخوانی نیز
باشد.
چه چیزهایی پلاکت را افزایش می‌دهد
بیماری آرتریت روماتویید، کمخونی فقر آهن، مشکلات بعد از
برداشتن طحال، بعضی سرطان‌ها و بیماریهای ژنتیکی خاص باعث افزایش مقدار
پلاکت می‌شوند.
نکاتی در رابطه با پلاکت خون
• ورزش شدید و قدرتی باعث افزایش میزان پلاکت می‌شود.
• در هنگام قاعدگی مقدار پلاکت خون کمی کاهش پیدا می‌کند.
• قرص‌های ضد بارداری باعث بالا رفتن مقدار پلاکت می‌شوند.
• داروی استامینوفن پلاکت را کاهش می‌دهد.
مقادیر پلاکت خون
تعداد پلاکت نرمال در خون می بایست بین ۱۵۰۰۰۰تا ۴۵۰۰۰۰ در هر میکرومیلیلیتر باشد.
پلاکت بالای ۴۵۰۰۰۰ را بیماری ترومبوسیتوز و پلاکت های کم تر از ۱۵۰۰۰۰ را بیماری ترومبوسیتوپنی می نامند.
شما می توانید تعداد پلاکت خونتان را با انجام آزمایشی بنام شمارش کامل خون (CBC) مشخص کنید.
• پلاکت خون بالا یا ترومبوسیتوز
اصطلاح پزشکی داشتن پلاکت زیاد یا افزایش پلاکت ترومبوسیتوز نامیده می شود و به دو دسته بندی زیر تقسیم می گردد:
ترومبوسیتوز اولیه یا اساسی:
در این بیماری سلول های ناهنجار در مغز استخوان باعث ساخت مقدار زیادی پلاکت می شوند، اما دلیل تغییر هنجار سلولها نامعلوم است.
ترومبوسیتوز ثانویه:
شکل این بیماری مانند نوع اولیه است، اما دلیلش می تواند به خاطر، کم خونی، سرطان، التهاب یا عفونت باشد.
در ترومبوسیتوز نوع اول و دوم علائم بیماری
در بدن یکسان است. این علائم شامل لخته های خون در دست ها و پاها می شود و
درصورتیکه درمان نشوند ممکن است به سکته قلبی منجر شود.
تفاوت ترومبوسیتوز اولیه و ثانویه در نحوه درمان آنهاست:
برای درمان ترومبوسیتوز اولیه می بایست، خون را تصفیه کرد و پلاکت را از خون جدا نمود، تا سطح آن به میزان طبیعی برسد.
اما در ترومبوسیتوز ثانویه، برای درمان می بایست علت آن معلوم شود، و سپس با درمان آن علت مانند درمان سرطان یا کم خونی، ترومبوسیتوز نیز درمان می شود.
• پلاکت خون پایین یا ترومبوسیتوپنی
زمانیکه در خون شما پلاکت کافی وجود ندارد، دچار بیماریی شده اید، که به آن ترومبوسیتوپنی می گویند.
علایم آن شامل کبود شدن بدن و خونریزی مکرر، لثه، بینی و دستگاه گوارش می شود.
زمانی پلاکت خون بدن شما کم می شود که چیزی جلوی تولید آن را بگیرد، این عوامل شامل:
• داروها
• بیماری ارثی
• انواع خاصی از سرطان مانند، سرطان خون یا لنفوم
• شیمی درمانی
• پلاکت ها و سلامت قلب و عروق
در گفتگو با متخصص قلب و عروق بیوطب بخوانید:
اگر میزان پلاکت خون شما زیاد باشد، می تواند ریسک لخته شدن خون را افزایش داده و منجر به خطرات مهم تر مانند سکته قلبی شود.
اما بعضی از مواقع حتی با اینکه شما میزان
نرمالی پلاکت در خونتان دارید، ممکن است بعلت چسبندگی بیش از حد آنها به هم
خطر سکته و حمله قلبی را افزایش می دهد.
تعداد پلاکت کم یا زیاد در خون و همچنین
پلاکت هایی که به درستی عمل نمی کنند و می توانند باعث لخته خون، سکته و یا
حمله قلبی شوند، بعضی اوقات بدلیل بیماریهای ارثی هستند.
از اینرو در صورتیکه سابقه این نوع بیماری را در خانواده تان دارید بهتر است با یک پزشک در این زمینه صحبت کنید.
• آزمایش مقدار پلاکت خون
در گفتگو با متخصص داخلی بیوطب بخوانید:
پلاکت‌ها، اجزای کوچک مسطحی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه
سلولهای خونی بسیار کوچک ترند. این ساختارها حاوی آنزیم‌هایی هستند که
باعث انعقاد خون می‌شوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خونریزی و خارج شدن
گلبول‌قرمز از داخل رگ است.
علامت Plt در آزمایش خون نشان‌دهنده تعداد پلاکت‌ها در هر میلی‌لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ ترین عدد برگه آزمایش خون است.
غیر از کنترل انعقاد خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماریهای خونی هم استفاده می‌شود.
مقادیر طبیعی : پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی‌مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.
محدوده خطر : پلاکت زیر ۵۰ هزار یا بیشتر از یک میلیون غیر طبیعی است و نیازمند توجه خاص است.
چه چیزهایی پلاکت را کاهش می‌دهد؟
بزرگ شدن طحال، خونریزی شدید و مصرف پلاکت، لوسمی یا سرطان خون،
ترومبوسیتوپنی، انواع وراثتی کمبود پلاکت، انعقاد منتشر خون در داخل رگ‌ها،
شیمی‌درمانی بعد از سرطان، عفونت و نارسایی مغز استخوان باعث کاهش پلاکت
می‌شوند. عدم تولید پلاکت می‌تواند به خاطر مشکلات استخوانی نیز باشد.
چه چیزهایی پلاکت را افزایش می‌دهد؟
بیماری آرتریت روماتویید، کمخونی فقر آهن، مشکلات بعد از برداشتن
طحال، بعضی سرطان‌ها و بیماریهای ژنتیکی خاص باعث افزایش مقدار پلاکت
می‌شوند.
• نکاتی در رابطه با پلاکت خون
• ورزش شدید و قدرتی باعث افزایش میزان پلاکت می‌شود.
• در هنگام قاعدگی مقدار پلاکت خون کمی کاهش پیدا می‌کند.
• قرص‌های ضد بارداری باعث بالا رفتن مقدار پلاکت می‌شوند.
• داروی استامینوفن پلاکت را کاهش می‌دهد.
• اجزای آزمایش پلاکت خون
به غیر از اجزای اصلی آزمایش خون مثل مقدار پلاکت، گلبول‌سفید و قرمز، هموگلوبین، مقادیر دیگری مثل:
• MCV یا mean corpuscular volume
• MCH یا mean corpuscular hemoglobin
• MCHC یا mean corpuscular hemoglobin concentration
وجود دارند که همه مربوط به گلبول‌قرمز و اندازه و شکل و مقدار
هموگلوبین آن هستند. مقادیر متفاوت هر کدام از این ها می‌تواند نشان‌دهنده ی
نوع خاصی از کمخونی باشد.
در مطالب ذیل می توانید با طریقه تفسیر آزمایش خون و انواع آزمایشات آشنا شوید:
• جامعترین راهنمای طریقه تفسیر انواع آزمایشات
چگونگی انجام آزمایش پلاکت خون
آزمایش خون یکی از ساده‌ترین روشهای آزمایشی است. با پیشرفت تکنولوژی و
وجود دستگاه‌های جدید معمولا پس از چند دقیقه می‌‌توان پاسخ این آزمایش را
دریافت کرد.
برای انجام این آزمایش حدود ۵ تا ۷ میلی‌لیتر از خون وریدی (سیاهرگی)
لازم است که معمولا آن را در یک لوله آزمایش که با ماده ضدانعقاد خون
پوشیده شده است جمع‌آوری می‌کنند.
برای ترکیب شدن بهتر ماده ضدانعقاد با خون، موقع خون‌گیری و کمی بعد از
آن، لوله را تکان می‌دهند. در طی انجام آزمایش باید از هر اتفاقی که موجب
تخریب سلولهای خونی می‌شود جلوگیری کرد. بعد از انجام آزمایش باید مدتی
روی محل خون‌گیری فشار آورد تا خون بند بیاید.
در موارد کمخونی شدید هم، خون‌گیری برای انجام آزمایش خون مشکلی ایجاد
نمی‌کند. برای کسانی که از سوزن یا مشاهده ی خون ترس دارند، باید تمهیدات
ویژه در نظر گرفت.
بهترین زمان برای انجام آزمایش خون صبح و در شرایط طبیعی بدن است.
استرس، فعالیت بدنی شدید و یا خونریزی حاد می‌تواند نتایج آزمایش را کمی
تغییر دهد.
درمان گیاهی پلاکت پایین خون
این بار می خواهیم گیاه و جوانه گیاهی را به شما معرفی کنیم که به
ندرت اشخاص به آن توجه نشان داده اند، بی تردید این گیاه یکی از اعجاز
طبیعت در معالجه کم خونی و پلاکت پایین می باشد، البته باید این نکته را هم
یادآوری کنم که خواص درمانی این گیاه در نوع
خود بی نظیر بوده و شاید بتوان در مکمل های غذایی گرانقیمت این خواص
درمانی را یافت و آن چیزی نیست جز جوانه های گیاه آلفا آلفا یا شبدر و به
زبان ساده همان یونجه، این گیاه که در گذشته یکی از پرکاربردترین گیاهان
دارویی در طب سنتی بوده و امروزه نیز جایگاهی به مراتب والاتر از گذشته را
کسب کرده و همچنان پیشتاز میدان رقابت در مقابل مکمل های غذایی مصنوعی و
غیر طبیعی است که برای درمان کم خونی مورد استفاده قرار می گیرند، بعضی تا
قبل از خواندن این مطلب حتی با شنیدن اسمش هم دچار ناراحتی می شدند چه برسد
اینکه آن به صورت خوراکی استفاده کنند. در ادامه مطلب به طرز تهیه ، خواص
درمانی و شیوه مصرف اشاره خواهیم کرد.
در گفتگو با متخصص طب سنتی بیوطب بخوانید:
خواص درمانی جوانه شبدر:
• بهترین در درمان کم خونی و پلاکت پایین
• تصفیه کننده ی خون و تنظیم فعالیت های کبدی
• درمان گرگرفتگی و بدخلقی ناشی از علائم یائسگی
• حاوی مقایدر بسیار کمی کالری و ویتامین‌های A ، C ، تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین
• آرامبخش اعصاب
• مفید در درمان افسردگی
• آنتی اکسیدان قوی(ضد سرطان)
• مفید در مانع شدن از بروز چین و چروک زودرس در پوست
• پیشگیری از پوکی استخوان و بیماری های قلبی
طرز تهیه جوانه شبدر:
برای تهیه جوانه شبدر ابتدا ۱۰۰ تا ۲۵۰ گرم دانه شبدر را
پاکسازی و شستشو کرده در ظرف آبی خیس کرده و در جای خنک و دور از نور زیاد
گذاشته و روزانه یک تا دو بار آب آن را عوض کنید ، پس از حدود دو روز خیس
بودن آنها داخل آبکش ریخته و دستمالی مرطوب روی آنها قرار دهید و سطح
دستمال را مرطوب نگاه دارید و این عمل را تا تا زمانی که جوانه سر از پوسته
دانه بیرون بزند ادامه دهید، اگر مراقبت های لازم را انجام دهید ظرف ۳ الی
۵ روز با توجه به نوع دانه جوانه ها آماده میگردد بعد از اینکه جوانه
آماده شد در یک ظرف در بسته در یخچال نگهداری کنید .
روش مصرف:
• روش اول : یکی از روشهای استفاده به این صورت است که می توانید جوانه تازه را هر وعده یک قاشق مرباخوری بعد از اینکه خوب جویده شد میل کنید.
• روش دوم : هر زمان سالاد تهیه میکنید مقداری از آنرا به سالاد اضافه و نوش جان کنید.
• روش سوم : جوانه شبدر را پس از خشک کردن آسیاب کنید واز آن به
همراه سبزیجات و سایر جوانه ها سوپ جوانه تهیه کنید که فوق العاده پر خاصیت
میباشد.
کاهش پلاکت خون باعث خونریزی می شود
معمولا وجود اختلالات و نارسایی‌های انعقاد خون، به صورت خونریزی زیرپوستی و کبودشدگی مخاطی بروز می یابد، به خصوص اگر دلیل اختلال انعقاد خون، کاهش تعداد پلاکت ها یا عدم عملکرد صحیح پلاکت ها باشد.
پلاکت‌ها با بستن هر شکاف کوچکی که در دیواره عروقی خونی ایجاد گردد، نقشی حیاتی در کنترل خونریزی ایفا می‌کنند.
در
ترومبوسیتوپنی تمایل به خونریزی به ویژه از عروق خونی کوچک‌تر
وجود دارد. این امر باعث خونریزی غیرطبیعی در پوست و سایر قسمت‌های
بدن میگردد.
این لکه‌های خونریزی زیرپوستی، بر اساس اندازه به نام های پتشی، پورپورا و اکیموز نام گذاری می شوند.
قطع داروی مضر در ترومبوسیتوپنی ناشی از دارو و جراحی برای برداشتن طحال در موارد دایمی برای درمان این بیماری صورت می گیرد علل ترومبوسیتوپنی
علل این اختلال به دو دسته کلی کاهش تولید پلاکت و افزایش تخریب پلاکت تقسیم می شوند.
علل
کاهش تولید پلاکت مانند نارسایی مغز استخوان، سندرم میلودیسپلازی، ارتشاح
مغز استخوان، ساپرسیون مغز استخوان، پرتودرمانی، کمبود تغذیه‌ای، الکلیسم
مزمن و عفونت های ویروسی مانند ایدز هستند.
علل
افزایش تخریب پلاکت مانند پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی، پورپورای
ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک، انعقاد داخل عروقی منتشر، هپارین، تخریب مکانیکی
(مثلا ناشی از اختلال عملکرد دریچه آئورت) و… می باشند.
علایم ترومبوسیتوپنی
– پتشی (لکه‌های کوچک، گرد، بدون برجستگی و به رنگ قرمز مایل به ارغوانی در پوست)
– کبودشدگی
– خونریزی در دهان
– خون دماغ شدن
– قاعدگی‌های شدید یا طولانی
– وجود خون در ادرار
عوامل تشدیدکننده ترومبوسیتوپنی
– عفونت حاد
– بیماری ایدز
– مصرف آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروییدی
– مصرف داروهایی چون کینیدین، داروهای گوگردار، داروهای ضد دیابتی خوراکی، نمک‌های طلا، ریفامپین و غیره
– کاهش درجه حرارت بدن
– انتقال خون
– مصرف الکل
– پره‌اکلامپسی
– بیماریهای دیگر از جمله لوپوس اریتماتوی سیستمیک، کمخونی، لوسمی، سیروز و غیره
– مواجهه با اشعه ایکس
پیشگیری از ترومبوسیتوپنی
– اجتناب تا حد امکان از داروهایی که عامل خطرزا هستند.
– بیماران از آسیب بپرهیزند و در صورت وقوع، دنبال درمان باشند.
روند بیماری
در موارد حاد به خصوص در کودکان، اکثرا طی دو ماه بهبود می‌یابند.
در موارد مزمن، بیماری ممکن است فروکش و عود وجود داشته باشد. بعضی خود به خود بهبود می‌یابند.
عوارض ترومبوسیتوپنی
– سکته مغزی (خونریزی مغزی)
– از دست دادن شدید خون
– عوارض جانبی دارو درمانی
درمان ترومبوسیتوپنی
معمولا افزایش خونریزی ناشی از ترومبوسیتوپنی نیست، مگر اینکه تعداد پلاکت ها کمتر از 50 هزار باشد.
اگر تعداد پلاکت ها کمتر از 20 هزار باشد، خطر خونریزی خودبخودی و کشنده گوارشی و مغزی وجود دارد.
درمان
ترومبوسیتوپنی بسته به عامل بیماری‌زا، مختلف است، مثل تزریق پلاکت،
پلاسمافرزیس، داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند سیکلوفسفاماید و
آزاتیوپرین و تعویض پلاسما.
همچنین قطع داروی مضر در
ترومبوسیتوپنی ناشی از دارو و جراحی برای برداشتن طحال در موارد
دایمی برای درمان این بیماری صورت می گیرد.
