آموزش دوخت سرمه دوزی
آموزش دوخت سرمه دوزی
سرمه انواع مختلف دارد بعضی از انواع سرمه ریز و مات میباشند که اغلب
برای دور دوزی (برای دوختن اطراف طرح) استفاده میشود و برخی از سرمه ها
براق هستند که به این نوع سرمه تراش یا الماسی میگویند که بیشتر برای تو پر
دوزی (پر کردن داخل گل یا طرح ) استفاده میشود .
مواد اولیه مورد نیاز سرمه دوزی :
پارچه ترمه یا ساده
نخ محکم (پلی استر) سفید یا کرم
سوزن مخصوص سرمه دوزی
پنبه یا پشم شیشه (برای برجسته دوزی )
انواع سرمه – مروارید
سرمه انواع مختلف دارد بعضی از انواع سرمه ریز و مات
میباشند که اغلب برای دور دوزی (برای دوختن اطراف طرح)استفاده میشود و برخی
از سرمه ها براق هستند که به این نوع سرمه تراش یا الماسی میگویند که
بیشتر برای تو پر دوزی (پر کردن داخل گل یا طرح )استفاده میشود .
آموزش دوخت سرمه دوزی :
- رو دوزی
-
دور دوزی
- تو دوزی
- زیور دوزی
مراحل کار رو دوزی : در این مرحله روی طرح اصلی ( آنچه به عنوان طرح روی ترمه چاپ شده است.همان نقش های سفید رنگ)را
با نخ کوک می دوزیم تا زیر کار محکم شود و اگر چاپ به مرور کم رنگ شد
مشکلی پیش نیاید . با این کار چاپ ماندگار و قابل دوختن در دراز مدت می
شود.
مراحل کار دور دوزی : روی طرح دور دوزی شده
را با سرمه هایی که از قبل چیده شده به حالت مارپیچ می دوزیم. ( دوخت دور
دوزی ممکن است به حالت زنار (صاف صاف) هم دوخته شود که به آن دوخت سنتی می گوییم. )
مراحل کار تو دوزی : این مرحله از کار شامل ۳ بخش است …
– پر دوزی
-تو پر دوزی
-مروارید دوزی که به نوعی شامل تو پر دوزی می شود .
پر دوزی : در این مرحله بین خطوط نقش، به جز
گل و برگ را با همان حالت اریب دوردوزی و یا صاف دوزی (با سرمه تراش )می
کنیم . معمولا در این مرحله دوخت بدون برجستگی و بدون پنبه کار می شود.
تو پر دوزی : در این مرحله کار با پنبه یا
پیله به صورت برجسته دوخته می شود . پنبه را گلوله کرده و روی آن را با نخ
کوک بست می زنیم سپس این بار سرمه تراش (سرمه تو دوزی) را با اندازه قطر
دوختگاه مورد نظر چیده و روی پنبه، کنار هم پر می کنیم که این مرحله بیشتر جهت توپر دوزی گل ها و برگ ها استفاده
می شود و برای توپر دوزی وسط گل ها بیشتر از مروارید استفاده می شود . در
این مرحله معمولا دوخت ها برای برگ ها جناقی یا ساده است.
زیور دوزی : همان دوخت تزیینی است، که خود شامل دوخت های زیر است …
زرک دوزی، جنق دوزی، جرقه دوزی، جودانه، چشم خروسی و چند نوع دوخت دیگر….. این مرحله از کار سلیقه ای می باشد.
ترمه وموارد استفاده ان
هنر ترمه بافي را را در آغاز زرتشتيان پايه
گذار آن بودند و از آن براي دوخت شلوارها و جامه هاي سنتي و مذهبي وبخصوص
مراسم و جشن هاي خود استفاده مي كردند كه از نوع راه راه آن (محرمات) به
عنوان شال كمر استفاده مي نمودند. معمولا ترمه را با بته جقه هاي آن مي
شناسند كه خود داستان و توصيفي دارد كه اينچنين است كه نماد و نقش ترمه
برگرفته از سروي خميده است كه ريشه در فرهنگ اصيل ايراني-زرتشتي دارد كه
علاوه بر فروتني و خضوع در برابر معبود (اهورامزدا) داستاني اين چنين دارد كه زرتشت
پيامبر قديم ايران زمين اين درخت بهشتي را در پيشگاه آتشكده كاشت و از آن
به بعد اين سرو خميده بعنوان نماد و نقشي مقدس و اهورايي در نفيس ترين
پارچه يعني ترمه از ان استفاده ميشده و ميشود.
در آغاز همه ترمه ها كاملا
دستباف بدون دخالت هيچ دستگاهي بافته مي شده است كه بعدها در قرون بعد
كم كم دستگاههاي سنتي بافت ترمه ساخته شد و تا همين چهل پنجاه سال پيش هم
همه ترمه ها باهمين دستگاه هاي سنتي بافته مي شد كه با ورود صنعت و ماشين
و دستگاه هاي ريسندگي و بافندگي به اين رشته بافت ترمه اكنون بگونه تمام
ماشيني در كيفيت و ضخامت هاي مختلف از جنس ابريشم و در اندازه هاي پهنا 70
و 90 و 95 و 1 متر و 120 و 140 و 150 و 180 و 2 متر و حتي پهنا 3 متر هم
با توجه به كاربرد آن بافته مي شود. از معروفترين و باقدمترين كارخانه هاي
ترمه كه حرف اول را در كيفيت و تنوع ترمه ميزنند ميتوان به گروه كارخانه
هاي ترمه رضايي _ ترمه حسيني _ ترمه سالاري اشاره كرد وهمچنين در زمينه توليدات عمده سرمه دوزي ميتوان نام ترمه اصفهان را نام برد.
نمونه اي از ترمه هاي كرك و پشم قديمي
از نظرارزشي ابتدا در رده نخست ترمه هاي قديمي ( ترمه اصل ) قرار ميگيرد كه
از جنس كرك و پشم بافته ميشدند كه به خاطر دستباف بودن و قديمي بودن و
شناسنامه دار بودنشان بعنوان كالايي عتيقه از گرانبهاترين و نفيس ترين ترمه
ها هستند كه در انواع سوزني و بقچه اي و شال ترمه شامل راه راه و محرمات و
شال چارقدي و شال بندي و شال اتابكي و شال كشميري و شال يزدي بافته مي شده
است كه متداول ترين نقش هاي به كار رفته در آن ها بته جقه_گوزني_درختي
و گل بنفشه است. بر روي اين ترمه اصل دراصفهان با سرمه اصل (سيم نقره با
روكش آب طلا) دوخت سرمه دوزي انجام مي شود كه قيمت اين دست بافته ها گاهي
تا چند ميليون تومان و حتي بيشتر ميرسد و ارزش فراواني در گذر زمان پيدا
كرده اند. . در رده دوم از نظر ارزش ترمه هاي ابريشمي
هستند كه در گوناگوني و تنوع رنگ و نقش بسيار بصورت ماشيني در پهناهاي
مختلفي بافته ميشوند و بسته به جنس و الياف بكاررفته در آن آن وهمچنين
تراكم و تعداد رنگ بكار رفته در آن از متري20000 تومان تا متري 200000
هزار تومان هم فروخته مي شود كه در انواع بته بته اي- كتيبه اي – راه
راه و پانلي توليد ميشود.. ترمه هاي ابريشمي امروزه براي دوختن سرويس ترمه عروس شامل:
روميزي پذيرايي و ناهار خوري، بقچه و رو اپني، جانماز و سجاده و جاقرآني و
، روتختي و پاتختي و روميز آرايشي عروس و نيز تو بوفه اي و لب دكوري و رو
مبلي و كوسن و بالش سنتي و همچنين قاب وزيرتلفني و زيرگرام و زيرگلدوني، و
همچنين جانقلي و كيسه شاباش و جاجواهري وجاكتابي وهمچنين درپوشاك مردانه
مانند كت و جليقه و شلوارهاي ورزشهاي باستاني و در پوشاك زنانه درلباس
مجلسي و لباس شب و مانتو و انواع كيف و كفش بكار ميرود و امروزه حتي در
پرده و تزيينات جانبي و همچنين در تزيين وسايل آشپزخانه و حتي در سرويس
اتاق نوزاد(سيسموني) استفاده مي شود و در برخي شهرها (به ويژه اصفهان) به
عنوان رسم ورسوم و به خاطر شگون دار بودن ترمه حتي نوع سرمه دوزي شده آن
را روي جهاز عروس مي گذارند و عروسان اصفهاني را كه از لحاظ جهاز شهره عام و
خاص هستند را بدرقه خانه داماد ميكنند. ازنظر ارزش و اهميت مادي و معنوي
ترمه همين بس كه در قباله عروس يك تاقه شال ترمه حتما در سند ازدواج قيد
ميگردد.
در رده آخرارزشي ترمه هاي نخي و پلي استر مي
باشند كه به خاطر كيفيت پايين و ارزانتر بودن ان هنوز در برخي توليديهاي
ترمه سرويس ترمه عروس و در سرمه دوزي هم استفاده مي شود و در مشهد روي آن
خامه دوزي مي كنند ولي در كل بيشتر كاربرد اين ترمه هاي نخي امروزه بيشتر
درمراسم هاي مذهبي و سوگواري ها و يادبودها مي باشد. شايان گفتن است شما در
اين سايت شاهد انواع توليدات صنايع دستي ترمه اصفهان بر روي ترمه هاي اصل و ابريشمي
ميباشد و چنانچه مايل به خريد از ما باشيد ميتوانيد با تماس با فروشگاه
مركزي يا خريد اينترنتي يا مراجعه حضوري اقدام به خريد ترمه وكليه محصولات
سرمه دوزي موردنظر خود بكنيد و از تخفيفات ويژه مشتريان اينترنتي بهره مند
شويد.
