کاشت، داشت و برداشت برنج

:
شالیکاران، بذری را که برای کاشت انتخاب می‌نمایند، عموماً از
محصول سال قبل تهیه شده است. کشاورزان بعد از برداشت برنج و خشک کردن آن
مقداری بذر را بصورت شلتوک یا بصورت خوشه نگهداری می‌نمایند تا در سال بعد
از این بذر جهت کاشت در خزانه استفاده نمایند.

گاهی اوقات بعلت خرابی محصول، کمی بذر و یا تغییر رقم محصول، بذر را از
نقاط دیگر تهیه می‌نمایند.

بذری که به این طریق تهیه شده است در جای خشک و مناسبی نگهداری می‌شود.
بطوری که حشرات، پرندگان و جوندگان مثل موش به آن دسترسی نداشته باشند.
استفاده از این بذر در استانهای شمالی کشور از حدود دوم الی پنجم فروردین
ماه آغاز می‌گردد.

متن مقاله:

کاشت برنج

عملیات تهیه بذر برای کاشت در خزانه

 شالیکاران،
بذری را که برای کاشت انتخاب می‌نمایند، عموماً از محصول سال قبل تهیه شده
است. کشاورزان بعد از برداشت برنج و خشک کردن آن مقداری بذر را بصورت
شلتوک یا بصورت خوشه نگهداری می‌نمایند تا در سال بعد از این بذر جهت کاشت
در خزانه استفاده نمایند.

گاهی اوقات بعلت خرابی محصول، کمی بذر و یا تغییر رقم محصول، بذر را از نقاط دیگر تهیه می‌نمایند.

بذری
که به این طریق تهیه شده است در جای خشک و مناسبی نگهداری می‌شود. بطوری
که حشرات، پرندگان و جوندگان مثل موش به آن دسترسی نداشته باشند. استفاده
از این بذر در استانهای شمالی کشور از حدود دوم الی پنجم فروردین ماه آغاز
می‌گردد.

عملیات جوانه‌دار نمودن بذر:

بذر
ذخیره شده در موقع کاشت باید جهت کاشت آماده شود. بسته به میزان بذر در
داخل ظرف یا حوضی که در حیاط منزل معمولاً به این منظور تعبیه شده مقداری
آب ریخته و سپس در داخل آن نمک می‌ریزند. معمولاً 3 تا 4 کیلوگرم نمک برای
18 لیتر آب مناسب است.

در
بعضی از مناطق شالیکاران از تخم‌مرغ تازه بعنوان معیار نمک استفاده
می‌نمایند. بدین ترتیب غلظت نمک به 08/1 تا 11/1 می‌رسد این غلظت در ارقام
مختلف برنج متفاوت است و در ارقام ریشکدار کمتر و در ارقام بدون ریشک بیشتر
است.

وقتی
محلول آب و نمک بدین طریق تهیه شد، شلتوکها را در داخل آن ریخته و خوب بهم
می‌زنند. بعلت اختلاف وزنی که بین بذرهای سبک و سنگین بوجود می‌آید بذور
سنگین در ته و بذور سبک در روی محلول می‌مانند. این بذور که در سطح
می‌مانند بی‌ارزشمند و باید درو ریخته شوند، زیرا دارای ارزش جوانه‌زنی
نیستند و به اصطلاح پوک هستند. بذوری که در ته می‌مانند سالم و مناسبند و
چنانچه کاشته شوند تولید جوانه می‌نمایند. این بذور را جمع‌آوری نموده و
بلافاصله با آب خالص بخوبی می‌شویند تا هیچ اثری از نمک روی آن باقی نماند.

بذور
سالمی را که بدین طریق تهیه شده ، در داخل گونی یا کیسه‌هایی می‌ریزند،
البته تمامی حجم کیسه را از بذر پر نمی‌نمایند. چون بذور در اثر جذب آب
ازدیاد حجم پیدا می‌نمایند و ممکن است کیسه در اثر این عمل پاره شود. پس از
اینکه بذور در داخل کیسه ریخته شده این کیسه یا گونی‌ها را در داخل ظرف یا
حوض پر از آب می‌اندازند و بسته به درجه حرارت محیط آنرا بمدت 2 تا 3 روز
در داخل آب قرار می‌دهند. تا این بذور آب کافی جذب نمایند. در این مدت روزی
2 تا 3 مرتبه به ظرف یا حوض، آب اضافه می‌کنند زیرا آب بوسیله جذب شدن
توسط بذور کاهش می‌یابد و یا ممکن است از کنار و یا کف حوض نشت نماید. پس
از گذشت این مدت بذور آب داده شده را از داخل آب بیرون می‌کشند و سپس در
محیطی مناسب در داخل حیاط روی زمین، گونی، پارچه یا حصیری پهن می‌نمایند و
بذور خیس شده را روی آن می‌ریزند. سپس روی آنرا با کیسه یا نمدی
می‌پوشانند. این عمل ممکن است بسته به درجه حرارت محیط تا یک هفته نیز طول
بکشد. پس از این مدت بذور جوانه‌دار شده و آماده جهت کاشت در خزانه
می‌باشند. مدت لازم برای جوانه‌دار شده شدن بذر بسته به دمای محیط از 2 تا 8
روز متفاوت است. هر چه درجه حرارت بیشتر باشد مدتی که بذر می‌تواند
جوانه‌دار شود کاهش می‌یابد.

حداقل درجه حرارت لازم برای جوانه‌درا شدن بذر 12 درجه سانتی‌گراد و حداکثر 25 درجه سانتی‌گراد است.

عملیات تهیه خزانه:

در نقاط مختلف کشور کشت برنج به دو روش نشایی و مستقیم انجام می‌شود.

در
اکثر مناطق کشور کشت به روش نشایی انجام می‌گیرد. در استانهای گیلان و
مازندران نیز کشت برنج به طریق نشایی انجام می‌شود. بعلت طیف گسترده علفهای
هرز بخصوص در استان گیلان، کشت برنج به طریق مستقیم به هیچ وجه توصیه
نمی‌گردد. بدین جهت همزمان و یا قبل از جوانه‌دار نمودن بذر اقدام به تهیه
خزانه می‌نمایند.

خزانه
برنج که در استان گیلان به آن «تمبیجار» می‌گویند‏، قطعه زمین کوچک و
محصوری است که در داخل زمین اصلی یا در قطعه‌ای از زمین در خارج مزرعه اصلی
تعبیه می‌گردد. زمینی که برای خزانه انتخاب می‌گردد باید در اواخر پاییز
به عمق 15 تا 20 سانتی‌متر شخم زده شود و در اواخر زمستان قبل از شروع فصل
کشت روی آن مقداری کود دامی کاملاً پوسیده بریزند، سپس آنرا کاملاً با خاک
مخلوط نمایند.

پس
از این عمل در خزانه آب ریخته و با ادوات کشاورزی از قبیل تیلر و یا
گاوآهن‌هایی که بوسیله حیواناتی مانند گاو کشیده می‌شود. زمین را شخم
می‌زنند و سنگ و کلوخ‌های موجود در سطح زمین را جمع‌آوری یا خورد می‌کنند.

سپس
مقداری کود ازته (شکری) و مقداری کود فسفره (فسفات آمونیم) به زمین
می‌دهند، پس از انجام این عمل بوسیله ماله یا وسایل دیگر که کاملاً صاف است
سطح زمین را هموار و یکنواخت می‌نمایند، بعداً زمین را به عرض 5/2 تا 3
متر و به طول 5 تا 10 متر مرزبندی می‌نمایند. بدین ترتیب خزانه برنج آماده
برای کاشت بذر جوانه‌دار شده می‌باشد. سه روز قبل از بذرپاسی می‌توان خاک
را با سموم بوتاکلر و یا بنتیوکارپ برای کنترل سوروف سمپاشی نمود.

در
این موقع باید سطح خزانه حداقل 3 سانتی‌متر آب داشته باشد. میزان مصرف این
سموم به مقدار 4 تا 6 سانتی‌متر مکعب سم در 10 متر مربع خزانه می‌باشد.

یک
روش دیگر که برای تهیه خزانه انجام می‌شود. لگدکوبی زمین پس از شخم است.
این بدان دلیل است که اولاً: زمین سفت شود تا ریشه گیاه به عمق زیاد خاک
نفوذ نکند و کندن آن برای انتقال به زمین اصلی راحت‌تر باشد.

ثانیاً: گیاه از مواد غذایی موجود در سطح خاک بهتر استفاده نماید.

خزانه‌های ژاپنی برنج:

بهترین
نوع خزانه تهیه خزانه به روش جوی پشته‌ای یا ژاپنی می‌باشد. در این روش
میزان بذر مصرفی حداکثر 30 کیلوگرم برای 100 متر مربع از خزانه است. در
حالی که در خزانه‌های سنتی 100 کیلوگرم بذر در این سطح مصرف می‌شود. هر چند
در این خزانه‌ها کاهش مقدار مصرف بذر باعث رقابت علفهای هرز می‌گردد. ولی
در این صورت بذور از غذا، فضا و نور بیشتری بهره‌مند می‌گردد و در نتیجه
ریشه‌های سالم و قوی و با قدرت ریشه‌زایی کافی بدست می‌آید. بعلاوه در صورت
ضرورت می‌توان مدت بیشتری آنها را در خزانه نگهداری و حفظ نمود. در این
نوع از خزانه شخم زمین در دو نوبت یکی در پاییز و دیگری در بهار به عمق 8
سانتی‌متر انجام می‌شود. سپس زمین ماله‌کشی شده و تسطیح می‌گردد.

پس
از این عمل زمین را مرزبندی می‌نمایند و در اطراف مرزها جوی‌هایی ایجاد
می‌نمایند. آب از این جوی‌ها عبور می‌نمایند و در داخل کرتها نشت می‌یابد.
وقتی خزانه به این صورت آماده شد 3 تا 6 سانتی‌متر آب در داخل خزانه نگه
داشته و بذر را روی سطح آب می‌پاشند که با ته‌نشین شدن، بذرها به زمین
می‌چسبند، یا اینکه ابتدا در زمین آب وارد می‌کنند و پس از خیس شدن زمین،
آب را خارج کرده و سپس بذرپاشی می‌کنند و آنگاه بذرها را به سطح خاک
می‌فشانند.

عملیات کاشت بذر در خزانه :

بعد
از اینکه خزانه آماده شد، داخل هر یک از کرتهای آماده شده تا ارتفاع 3
سانتی‌متر آب نگه می‌دارند. سپس بذور جوانه‌دار شده را بصورت دستپاش و
متراکم در سطح خزانه می‌پاشند.

در
استان گیلان بعد از سه روز آب داخل خزانه را خارج کرده و روی بذرها کلش
سوخته می‌ریزند زیرا اولاً: سبب تقویت زمین می‌شود. ثانیاً: از برخورد
مستقیم نور خورشید به بذور تازه جوانه‌دار شده جلوگیری می‌نماید. ثالثاً:
از تبخیر سطح خزانه جلوگیری می‌شود. رابعاً: از حمله آفات نظیر گنجشک به
بذرهای جوانه‌دار شده جلوگیری بعمل می‌آورد.

از
این موقع به بعد فقط روزها در داخل خزانه آب وجود دارد و در هنگام غروب آب
خزانه را خارج می‌نمایند. این عمل همچنان ادامه می‌یابد تا برنج به اندازه
کافی رشد نماید. در بعضی از نقاط استان گیلان بعد از اینکه بذر جوانه‌دار
شده را در سطح خزانه پاشیدند روزی چند بار زمین خزانه را آبیاری می‌نمایند و
کلش سوخته را بعد از 2 تا 3 روز در سطح خزانه برنج می‌پاشند.

حدود
4 تا 5 روز عمل آبیاری خزانه ادامه می‌یابد و پس از آن، آب را وارد خزانه
نموده و دیگر عمل آبیاری را انجام نمی‌دهند و این عمل تا رسیدن گیاه به رشد
کافی ادامه می‌یابد. بعد از بذرپاشی (حدود 2 هفته بعد) وقتی سوروف 2 تا 3
برگه است، از پروپانیل به مقدار 10 تا 12 سانتی‌متر مکعب برای هر 10 متر
مربع خزانه در اغلب نقاط استان‌های گیلان و مازندران عملیات کاشت بذر در
خزانه از حدود 10 تا 16 فروردین ماه آغاز می‌گردد.

عملیات نگهداری و مراقبت از خزانه:

چون
کاشت بذر در اوایل فروردین ماه انجام می‌گیرد و در این موقع از سال در
اغلب نقاط هوا سرد است بدین جهت در بسیاری از نقاط برنجکاری شمال سطح خزانه
را با پلاستیک می‌پوشانند.

استفاده
از پلاستیک باعث می‌شود که رشد برنج در اثر افزایش دما تسریع یابد.
شالیکاران در روزهای آفتابی و گرم اطراف پلاستیک را کنار می‌زنند تا درجه
حرارت داخل خزانه کاهش یافته، همچنین اکسیژن به داخل آن نفوذ نماید. حتی در
بعضی از مناطق روزها پوشش پلاستیکی را بر می‌دارند و در شب مجدداً بعلت
افزایش سرما و کاهش دما روی آنرا پلاستیک می‌کشند.

این
عمل تا مرحله 2 تا 3 برگی شدن نشاء ضروری است و بعد از آن استفاده از
پلاستیک ضرورتی ندارد. در گیلان 25 تا 30 روز طول می‌کشد تا رشد نشاء کامل
شود و آماده انتقال به زمین اصلی گردد در این حالت نشاء‌های جوان و قوی
دارای 15 تا 20 سانتی‌متر ارتفاع بوده و 4 تا 5 برگی هستند مراقبتهای دیگری
که در مدت رشد نشاء‌ها باید از خزانه بعمل آورد عبارتند از :

1-در مدت رشد نشاء‌ها باید آب داخل خزانه را حداقل روزی یک مرتبه کنترل نمود.

2-همچنین در این مدت می‌توان برای تامین مواد غذایی خزانه از کودهای دامی، آلی و معدنی نسبت به مساحت خزانه مورد نظر استفاده کرد.

3-کودهای شیمیایی از قبیل اوره و سوپر فسفات هر کدام به میزان 5/2 کیلوگرم در هکتار می‌توان به سطح خزانه افزود.

4-کود فسفره را قبل از کاشت بذر در خزانه به زمین می‌دهند.

5-کود ازته را در دو مرحله، یکی قبل از کاشت و دیگری چند هفته بعد از کاشت بذر در خزانه به زمین می‌افزایند.

6-علفهای هرز خزانه را باید مرتباً وجین کرد و از بین برد.

7-هر
روز باید کنترل خزانه بدقت انجام گیرد تا مورد حمله آفاتی از قبیل
پرندگان، مگس خزانه و غیره قرار نگیرند و همچنین عاری از بیماری مختلف
باشد.

8-در صورت مشاهده تراکم علفهای هرز و همچنین آفات و بیماریها باید بطور مناسبی سطح خزانه را سمپاشی نمود.

عملیات کاشت در زمین اصلی

شالیکاران
استان گیلان قبل از کاشت برنج در زمین اصلی اقدام به مرمت و بازسازی مرزها
و کرت‌ها می‌نمایند. چون جوی‌ها و رودخانه‌هایی که شالیزار را مشروب
می‌نماید، اغلب مشترک می‌باشند، لذا کشاورزان بطور دسته جمعی اقدام به کندن
و لایه‌روبی، آنها‌ می‌نمایند.

از عملیات دیگری که قبل از کاشت زمین اصلی انجام می‌گیرد پاک کردن زمین از کاه و کلش و اجسام خارجی دیگر می‌باشد.

شخم شالیزار در دو نوبت انجام می‌گیرد:

نوبت اول؛ در پاییز یا اواخر زمستان و شخم دوم بوسیله تیلر که در بهار انجام می‌گیرد.

شخم
دوم؛ عمود بر جهت شخم اول انجام می‌گیرد. پس از آن عمل تسطیح و ماله‌کشی
که «پیشکاول» نیز نام دارد انجام گرفته و سطح زمین کاملاً هموار می‌گردد.
به عمل صاف کردن زمین در بعضی نقاط شمال «لت زدن» نیز می‌گویند. عمل لت زدن
باید بدقت انجام گیرد تا سطح زمین کاملاً صاف و یکنواخت گردد و ارتفاع آب
در نقاط مختلف سطح زمین یکسان باشد. بعد از این عمل زمین را همانند سال قبل
کرت‌بندی می‌نماید.

در
گیلان دو نوع شخم در اوایل بهار و قبل از نشاء‌کاری انجام می‌گیرد و عمل
تسطیح زمین و ماله‌کشی حدود چند روز قبل از انتقال نشاء به زمین اصلی صورت
می‌گیرد.

اندازه کرتها نیز معیار مشخصی نداشته و هر شخصی بنا به تجربه و مساحت زمین و موقعیت آن شالیزار را کرت‌بندی می‌نماید.

معمولاً
اندازه کرتها در نقاط شیبدار نسبت به زمین‌های مسطح باید کمتر در نظر
گرفته شود. شخم زمین در مناطق برنجکاری شمال کشور گاهی بوسیله گاو آهن نیز
انجام می‌گیرد. قدمت گاوآهن بسیار زیاد بوده و به هزاران سال قبل از میلاد
مسیح بر می‌گردد و مراحل تکامل آن از چوب به آهن و شکل‌گیری آن در دوره‌های
مختلف انجام گرفته است. شخم با گاوآهن احتیاج به انرژی زیاد دارد زیرا عمق
شخم را با فشار دادن بر روی دست تنظیم می‌نمایند. گاوآهن‌های ایرانی دارای
قدمت سه هزار ساله می‌باشند که تا کنون تغییرات زیادی در ساختمان آن بوجود
آمده است. در آزمایشات بعمل آمده مشخص شده است که نسبت محصول در شخم با
گاوآهن‌های فرنگی و ایرانی به نسبت  است.

با
توجه به این، متاسفانه هنوز هم استفاده از این نوع وسیله در شخم شالیزار
مرسوم است. در هر هکتار از برنجکاری گیلان عملیات لایروبی، مرزکشی و آماده
سازی زمین به 170 ساعت وقت نیاز دارد.

عملیات انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی

عمل انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی برای انجام عمل کاشت را نشاء‌کاری می‌نامند.

در
استان گیلان عملیات نشاء‌کاری از اوایل تا اواسط اردیبهشت‌ماه شروع
می‌شود. در این موقع نشاء‌ها به اندازه طبیعی خود یعنی 20 تا 25 سانتی‌متر
رسیده و دارای 4 تا 5 برگ هستند. برای انجام نشاء‌کاری، باید نشاء‌ها از
خزانه کنده شده و به زمین اصلی منتقل شوند قبل از کندن نشاء‌ها خزانه باید
کاملاً آبیاری شود تا عمل کندن نشاء‌ها به آسانی صورت گرفته و به ریشه‌ها
آسیبی وارد نگردد. عملیات کندن نشاء‌ها بطریق سنتی بوده و بوسیله دست انجام
می‌گیرد. کاشت نشاء‌ها در زمین اصلی در استان گیلان توسط زنان و در استان
مازندران توسط مردان ماهر شالیکار انجام می‌گیرد. نشاء‌ها بدقت و آرامی از
داخل خزانه کنده می‌شوند و علفهای هرز آن جدا می‌گردند. از مهمترین علفهای
هرزی که در این مرحله در خزانه زیاد دیده می‌شود علف هرز مهم شالیزار به
نام سوروف است. که در مراحل اولیه رشد خود بسیار شبیه نشاء‌های برنج بوده و
تنها کشاورزان با تجربه می‌توانند آنرا از برنج تشخیص داده و از نشاء جدا
نمایند.

بطور کلی برنج دارای زبانک و گوشوارک می‌باشد، ولی سوروف فاقد آنها بوده و یا فقط زبانک دارد.

بدین
طریق براحتی می‌توان برنج را از سوروف تشخیص داد. پس از این عمل نشاء‌ها
را بصورت 150 تا 200 عددی و گاهی بیشتر دسته‌بندی نموده و توسط ظروفی بنام
طشت یا قایق‌های چوبی کوچک از محل خزانه به محل کاشت در زمین اصلی منتقل
می‌نمایند.

نشاء
کارها، برنج را در جلوی خود کاشته و بتدریج به عقب حرکت می‌نمایند تا
علاوه بر تسریع در عمل نشاء‌کاری از لگدکوب شدن نشاء‌ها جلوگیری بعمل آید.

فاصله
کاشت نشاء‌ها بسته به رقم و واریته برنج متفاوت می‌باشد بعنوان مثال در
ارقام پر محصول ندا، که تولید پنجه‌های زیادی می‌نماید فاصله کاشت باید
بیشتر در نظر گرفته شود. در هنگام نشاء‌کاری باید در داخل زمین شالیزار به
اندازه کافی آب وجود داشته باشد زیرا آب مانع رشد علفهای هرز و کم شدن درجه
حرارت می‌شود. همچنین وجود آب بعنوان یک قیم برای نشاء بوده و از خوابیدن
نشاء‌ها جلوگیری می‌نماید.

نشاء‌ها
به صورت کپه‌ای کاشته می‌شوند و در هر محل یا نقطه از کاشت بسته به رقم،
واریته و همچنین ضعیف یا قوی بودن نشاء 2 تا 5 و گاهی اوقات تا 7 عدد نشاء
را اقرار می‌دهند و در بعضی از نقاط، تعدادی نشاء‌ها را بصورت دسته‌ای روی
زمین قرار می‌دهند تا در مواقع لزوم در صورت خراب و یا نابود شدن تعدادی از
نشاء‌ها از آنها استفاده نمایند اخیراً در بعضی نقاط از ماشین نشاء‌کار
جهت عمل نشاء‌کاری استفاده می‌شود. بعد از کاشت باید به زمین شالیزار کود
شیمیایی افزود. کودهایی که می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند، اوره و
فسفات آمونیوم (هر کدام به مقدار 100 کیلوگرم در هکتار) می‌باشند.

 

عملیات داشت

آبیاری:

آبیاری
شالیزار از مهمترین عملیاتی است که باید در زراعت برنج بدقت انجام شود،
چون برنج گیاهی است با تلاقی و باید ریشه آن همیشه در داخل آب قرار گیرد در
غیر اینصورت محصول بعمل آمده خوب نخواهد بود.

از
حدود اواسط فروردین که کاشت بذر در خزانه شروع می‌شود تا اواخر مرداد ماه
که زمان برداشت برنج است آبیاری باید بطور مداوم انجام گیرد آب مورد نیاز
توسط کانالهای آبرسانی به مزارع برنج وارد می‌شود.

وجود
آب سبب انتقال مواد مختلف از ریشه به ساقه، برگ و دانه‌ها شده و در نتیجه
موجب تهیه مواد خشک می‌گردد مقدار آب مورد نیاز برای برنج بستگی به روش
کاشت، ابعاد کرتها تراکم بوته‌ها، مقدار مصرف مواد تقویت کننده نوع و بافت
خاک، شرایط اقلیمی، شرایط اکولوژیکی و رقم یا ورقه‌های مورد کاشت داشته و
به طور کلی در ارقام زودرس نیاز آبی کمتر و در ارقام دیررس نیاز آبی بیشتر
است. برنج در طول دوره رشد خود بطور متوسط به 30000 تا 35000 متر مکعب آب
نیاز دارد.

این
مقدار آب باید در هنگام پنجه زنی، تشکیل پانیکول و هنگام گل دادن به
اندازه کافی در اختیار گیاه قرار گیرد. اگر در مرحله تشکیل پانیکول و گل
دادن آب و رطوبت کافی در اختیار برنج قرار نگیرد، تلقیح به خوبی انجام نشده
و برنج بدست آمده دارای عملکرد پائینی خواهد بود. زیرا در رطوبت کم
دانه‌های گرده نمی‌تواند به تخمدان نفوذ نمایند و در نتیجه تلقیح انجام
نمی‌گیرد.

بافت
و نوع خاک در مقدار مصرف آب شالیزار خیلی تاثیر دارد. بطور کلی زمین‌های
رس و سنگین دارای نیاز آبی کمتر ولی شالیزارهای با خاکهای شنی احتیاج به آب
بیشتری دارند. زیرا خاکهای شنی دارای خلل و فرج زیادی نسبت به خاکهای رسی
هستند و همچنین میزان تبخیر آب نیز در این خاکها بیشتر است. تراکم، علفهای
هرز در مقدار نیاز آبی می‌توانند تاثیر مهمی داشته باشد. بطوری که هر چه
میزان تراکم علفهای هرز در شالیزار بیشتر باشد به همان نسبت میزان مصرف آب
توسط این علفهای هرز زیادتر شده و نیاز آبی را افزایش می‌دهند. یکی از
عوامل مهم در رسیدن برنج‌ دمای هوا و آبیاری است. وقتی که درجه حرارت متوسط
زیاد باشد برنج ممکن است زودتر برسد، در این حال به کار بردن آب سرد برای
آبیاری برنج ممکن است رسیدن برنج را به تاخیر بیندازد.

علفهای هرز شالیزار

1-بررسی اقتصادی خسارت علفهای هرز

علف‌های
هرز در مزارع برنج یکی از بزرگترین و مهمترین مشکلات شالیکاران می‌باشند،
زیرا هر ساله خسارت زیادی از این طریق به کشاورزان شالیکار وارد می‌شود.

علف‌های
هرز هر ساله و در هر زمانی اعم از قبل از کاشت، در زمان داشت  و هنگام
برداشت و بعد از آن وجود دارند. هر چند خسارت آنها بظاهر دیده نمی‌شود و
علائمی را از آسیب نشان نمی‌دهد ولی دائماً به گیاه زیان می‌رساند و سالی
نیست که علف هرز وجود نداشته باشد. هر موقع که شرایط برای رشد و نمو گیاه
آماده باشد، علف هرز هم وجود خواهد داشت.

آمار
ارائه شده از کشور آمریکا در سال 1981 میزان خسارت علف‌های هرز را 6/41
درصد بیان نموده است که با توجه به نسبت خسارت آفات که 3/31 درصد و
بیماریهای گیاهی که 1/27 درصد بوده، بیشترین مقدار خسارت را علف‌های هرز
وارد نموده‌اند. این واقعیت را می‌تواند نتیجه‌گیری کرد که اگر در یک مزرعه
شالیزار هیچگونه کنترلی بر روی علف‌های هرز انجام نگیرد، پس از گذشت مدتی
کوتاه رشد بسیار زیادی خواهند نمود و باعث نابودی برنج می‌شود.

نحوه خسارت علفهای هرز

بطور
کلی کلمه علف هرز از روزی که کشاورزی توسط انسان آغاز گردید بکار برده شد.
کلمه علف به گیاهانی گفته می‌شود که مورد تغذیه حیوانات گیاهخوار قرار
می‌گیرند و کلمه هرز یا هرزه نیز به معنی بیهوده یا بی‌بند و بار می‌باشد.
علف هرز عبارت است از رویش هر نوع گیاه زراعی و غیر زراعی در داخل یک زراعت
معین، یعنی اگر گیاهان زراعی هم تواماً با یک زراعت معین مثلاً برنج کاشته
نشوند و خود بخود یا با آلودگی بذور در شالیزار وارد شوند علف هرز هستند.
علف‌های هرز به روش‌های گوناگون به برنج آسیب می‌رسانند که نحوه خسارت آنها
را می‌توان بصورت زیر بیان نمود.

1-علف‌های
هرز مهمی مانند سوروف در مرحله نشاء بعلت شباهت ظاهری با برنج همراه آن در
زمین اصلی کاشته شده و پس از رشد تولید بذری نماید که این بذر سبب آلودگی
مزارع در سالهای آتی می‌شود.

2-بعلت رقابت همیشگی و سر سخت و قوی که با محصول دارند اغلب بر آن فائق آمده و مانع رشد آن می‌گردند.

3-اغلب علف‌های هرز خاصیت ترمیم قوی داشته و به محض اینکه قسمتی از اندامهای هوایی آنها از بین برود سریعاً آنرا بوجود می‌آورند.

4-چون
دانه بیشتری نسبت به محصول تولید می‌کنند در نتیجه پراکندگی بذر آنها زیاد
بوده و در انهار و مزارع پخش شده و عامل آلودگی سایر قسمت‌های مزرعه
شالیزار نیز می‌شوند.

5-علف‌های
هرزی مانند اویار سلام در داخل مزرعه برنج و مرغ در روی مرزها رشد نموده و
در نتیجه کشاورزان را ناچار می‌نمایند هر ساله قبل از کاشت هزینه‌ای را
برای کنترل و نابودی آنها متحمل شوند.

6-اویار
سلام و مرغ از علفهای هرز مهم مزارع شالیزار گیلان هستند که بعلت داشتن
اندام و فرم خاص خود در هنگام کار ماشین آلات کشاورزی مانند تیلر، گاوآهن و
سایر ادوات بدور آنها می‌پیچند و از این طریق باعث کاهش راندمان کار
می‌گردد.

7-در
مرحله داشت نیز علف‌های هرزی مانند نی در شالیزار رشد نموده و با استفاده
از آب و مواد غذایی و همچنین سایه افکنی بر روی برنج کاهش محصول را سبب
می‌شوند.

8-رویش
انواع نی و لویی Thypho Sp در مسیر جویبارها و انهار علاوه بر اینکه از
مقدار زیادی از آب مزرعه استفاده می‌کنند، موجب کندی جریان آب و کاهش
راندمان آبیاری می‌شوند. همچنین کشاورزان بر این اساس هر ساله هزینه‌ای را
جهت لایروبی و پاکسازی مسیر کانالها متحمل می‌شوند.

9-علف‌های
هرز می‌توانند بعنوان میزبان آفات و بیماریها عمل نموده و در نتیجه باعث
اشاعه آنها شوند. علف‌های هرز ممکن است میزبان آفات مهمی همچون پروانه کرم
ساقه‌خوار برنج باشند. پروانه‌های کرم ساقه‌خوار در واریته‌های زودرس برنج
در سنین پایین مواجه با برداشت برنج می‌شوند و اگر بخواهند بهمین حال
بمانند به هیچ وجه لاروهای پایین‌تر از سن چهارم و حتی پنجم نمی‌توانند
سرمای زمستان را پشت سر بگذارند. ولی با انتقال بر روی علف‌های هرز مانند
سوروف، تغذیه خود را ادامه داده و به سنین 5 و 6 که سنین زمستان گذران آن
هستند، می‌رسند.

10-بعضی
دیگر از علف‌های هرز شالیزار مانند آقطی، انواع نی، لویی، شال تسبیح، تیر
کمان آبی، آلاله‌های آبی، توری و سنگ پناهگاه زمستانه کرم ساقه‌خوار برنج و
سایر آفات هستند.

11-علف‌های
هرز بمیزان دو برابر ثبات زراعی آب جذب نموده و بمیزان 2 تا 4 برابر گیاه،
فسفر و پتاس را جذب می‌نمایند و در نتیجه آنرا از دسترس گیاه دور نگه
می‌دارند.

12-بذور
علف‌های هرزی مانند سوروف با بذر برنج مخلوط شده و اگر این بذر بعنوان بذر
سال آینده بدون انجام عمل بوجاری مورد مصرف قرار گیرد، می‌تواند عامل
انتشار آن باشد.

-طبقه‌بندی علف‌های هرز

طبقه‌بندی علف‌های هرز از لحاظ اهمیت اقتصادی

1-علف‌های هرز درجه اول:

علف‌های
هرزی که اغلب با گیاه زراعی هم خانواده و همجنس هستند و در استفاده از نور
مواد غذایی، آب و فضا رقابت شدیدی با گیاه اصلی دارند، همچنین بذر آنها
نیز اغلب اوقات با بذر محصول برنج مخلوط شده و علاوه بر اینکه از ارزش
اقتصادی آن می‌کاهد، سبب انتشار بذر علف هرز در سال بعد می‌شود علف‌های
مرزی از قبیل سوروف، اوریارسلام، مرغ، بندواش و قاشق واش از این گروه
هستند.

2-علف‌های هرز درجه دوم یا ثانویه:

گیاهانی
هستند که به معنی کلی علف هرز در شالیزار وجود دارند و خسارت وارد می‌کنند
اما به دلایل زیادی، رقابت شدیدی با گیاه اصلی ندارند و از نظر مرفولوژی و
بیولوژی و همچنین خواص بوتانیکی با گیاه فوق دارند.

علف‌های هرز از قبیل زنبق زرد، شال تسبیح، آلاله‌های آبی، تیرکمان آبی و عدسک آبی از این گروه هستند.

-طبقه‌بندی علف‌های هرز شالیزار از لحاظ شکل ظاهری

علف‌های هرز مزارع برنج را از لحاظ مرفولوژی و شکل ظاهری برگ به سه دسته تقسیم‌بندی می‌نمایند.

1-باریک
برگها: علف‌های هرزی که در این دسته قرار می‌گیرند دارای رگبرگهای موازی
هستند. ساقه در این گروه گرد و توخالی است. برگها باریک و کشیده و دارای
غلاف‌اند و گاهی اوقات دارای زبانک نیز می‌باشند برگها در این گروه در دو
ردیف بالا و پایین در امتداد هم روی ساقه قرار دارند. مانند: سوروف.

2-جگن‌ها: این دسته از علف‌های هرز از نظر مورفولوژیکی بسیار شبیه به باریک برگها بوده ولی بجای ساقه گرد، دارای ساقه سه گوش هستند.

همچنین برگ‌ها در سه ردیف بالا و پایین در امتداد هم روی ساقه قرار دارند مانند اویارسلام.

3-پهن
برگ‌ها: این گروه از علف‌های هرز دارای برگ‌های پهن‌تری نسبت به دو گروه
قبل بوده و رگبرگها نیز به اشکال مختلف قرار می‌گیرند. مانند: قاشق واش،
تیرکمان آبی.

-طبقه‌بندی علف‌های هرز شالیزار از لحاظ طول دوره زندگانی، طرز انتشار و ازدیاد.

1-علف‌های هرز یکساله:

این
نوع گیاهان دوره زندگانی خود را در یک فصل زراعی خاتمه می‌دهند. تکثیر و
انتشار آنها توسط بذر صورت می‌گیرد بذر تولیدی این گیاهان زیاد و علف‌های
هرزی از قبیل آنها مشکل است و بصورت بهاره و پاییزه وجود دارند.

علف‌های هرزی از قبیل سوروف، سل واش، شبدر آبی، از این نوعند.

2-علف‌های هرز دو ساله:

این علف‌های هرز بیشتر از یکسال و کمتر از دو سال در طول دو فصل رویش زندگی می‌کنند.

3-علف‌های هرز چند ساله یا دائمی:

این
علف‌های هرز بیشتر از دو سال و یا بصورت دائمی زندگی می‌نمایند و بوسیله
بذر، ساقه‌های هوایی، ساقه‌های زیر زمینی، استولون‌ها (ریشه‌های نابجای روی
ساقه) و یا پیاز تکثیر می‌یابند.

از
بین بردن این علف‌های هرز در صورتی که 6 تا 8 هفته‌ای باشند، امکان پذیر
بوده و در غیر اینصورت کنترل آنها مشکل خواهد بود. این گروه، شامل چند ساله
ساده و چند ساله خزنده هستند.

علف‌های هرزی مثل مرغ، قیاق و اویارسلام از این نوع هستند.

 

طبقه‌بندی علف‌های هرز شالیزار از لحاظ موقع ظهور

1-علف‌های هرز قبل از نشاء:

نام علمی	نام فارسی	مناطق انتشار	اهمیت اقتصادی
Rananculus SP	آلاله وحشی	در اکثر مناطق برنجکاری ایران	درجه دوم
Iris SP	زنبق زرد	در مناطق برنجکاری شمال	درجه دوم
Lemna minor	عدسک آبی	در مناطق برنجکاری شمال	درجه دوم
Castalia SP	نیلوفر آبی	در مناطق برنجکاری شمال	درجه دوم
Alisma plant ago aquatica	قاشق واش	در مناطق برنجکاری شمال	درجه دوم
Sagittifolin sayyitaria	تیرکمان آبی	در اکثر مناطق برنجکاری ایران	درجه دوم
Coix lacrima	شال تسبیح	در مناطق برنجکاری شمال	درجه دوم

 

 

2-علف‌های هرز بعد از نشاء

نام علمی	نام فارسی	مناطق انتشار	اهمیت اقتصادی
Echinochloa crus – gali	سوروف	در مناطق برنجکاری شمال	درجه اول
Juncos SP	نی	در مناطق برنجکاری شمال	درجه اول
Panicum SP	چیک واش	در مناطق برنجکاری شمال	درجه اول
Cyperus SP	اویار سلام	در مناطق برنجکاری شمال	درجه اول
Cynodon dactylon	مرغ	در مناطق برنجکاری شمال	درجه اول

3-علف‌های هرز بعد از برداشت:

بعد از برداشت نیز علف‌های هرزی مانند تیرکمان آبی، شال تسبیح و تله‌کس Lythrum SP در شالیزار رشد می‌نمایند.

-کنترل علف‌های هرز

1-کنترل بیولوژیک:

در این روش با استفاده از دشمنان طبیعی علف‌های هرز مانند حشرات، قارچها و غیره کنترل آنها صورت می‌گیرد.

2-وجین علف‌های هرز:

وجین
کردن عبارت است از کندن علف‌های هرز که در شالیزارهای شمال کشور بوسیله
دست انجام می‌گیرد. این عمل در دو نوبت صورت گرفته بطوریکه نوبت اول 15 تا
20 روز بعد از نشاء‌کاری و نوبت دوم حدود 35 روز بعد از نشاء کاری صورت
می‌گیرد که به آن «دوباره» می‌گویند.

3-شخم در خزانه شالیزار:

انجام
عمل شخم یکی از مسائلی است که باعث می‌شود در اکثر موارد کنترل علف‌های
هرز به آسانی صورت گیرد. بنا به نظر متخصصین زراعت و خاکشناسی شخم مزارع
برنج سبب تهویه و اصلاح ساختمان خاک، افزایش جذب آب در زمین، شکستن
لایه‌های سخت زیرزمینی، از بین رفتن بقایای مواد شیمیایی در خاک و کنترل
علف‌های هرز می‌گردد. بنابراین اگر شخم به موقع، یعنی در اواخر پاییز انجام
گرفته و عمق آن نیز مناسب بوده یعنی حدود 25 تا 30 سانتی‌متر باشد
می‌تواند بسیار موثر واقع شود.

4-تناوب:

تناوب
یعنی تغییر کشت یک زراعت معین در یک زمین برای چند سال. در این صورت
علف‌های هرز اختصاصی یک زراعت معین کاهش یافته یا از محیط خارج می‌شود.

5-بهزراعی:

به انجام صحیح عملیات زراعتی از قبیل عملیات کاشت داشت و برداشت را گویند.

کاشت
به موقع شلتوک، انجام صحیح عملیات جوانه‌دار نمودن بذر، روش مناسب تهیه
خزانه، روش صحیح کاشت زمین اصلی، دقت در عمل نشاء‌کاری، وجین به موقع، دقت
در عملیات ماله کشی و تسطیح، بهره‌گیری بجا از علف‌کش‌ها استفاده از بذر
عاری از علف‌های هرز، یکنواخت نمودن عمق آب برای استفاده از علفکش و غیره.

6-غرقاب کردن:

در
صورتیکه شالیزار در اوایل کشت بصورت غرقاب باشد می‌تواند در کنترل علف‌های
هرز مزرعه برنج بسیار مهم باشد. این عمل سبب خفگی و پوسیدگی علف‌های هرز
بخصوص آنهایی که تازه شروع به جوانه زدن نموده‌اند می‌گردد.

عمق
10 سانتی‌متر آب برای از بین بردن علف‌های هرز بسیار موثر است و بهترین
زمان غرقاب کردن 3 تا 4 روز بعد از نشاء‌کاری است می‌توان سطح آب را متناسب
با رشد گیاه افزایش داد. غرقاب نمودن در مورد برخی از علف‌کش‌ها در
انتخابی عمل نمودن آنها موثر است. به طوری که این علف‌کش‌ها فقط در صورت
تنظیم آب با عمق مناسب می‌تواند عمل نمایند. چون در صورت وجود اختلاف رشد
بین گیاه اصلی با علف هرز (در روش نشایی) غرقاب نمودن سبب می‌شود علف هرز
تحت تاثیر اختلالات تنفسی قرار گرفته و اثر مهم آن را کاملتر نماید. لذا
توصیه می‌گردد مزارع برنج در هنگام پاشیدن علف کش حتماً بصورت غرقاب در
آید.

 

مهمترین علف‌های هرز شالیزار و روش مبارزه شیمیایی با آنها

سوروف Echino chloa cruss – galli

سوروف
از گیاهان خانواده گرامینه (Gramineae) است که از نوع علف‌های هرز درجه
اول بوده و از گروه باریک برگها می‌باشد، شباهت زیادی با نشاء‌های برنج
داشته و لذا اغلب اوقات به مزارع برنج راه یافته و موجب آلودگی می‌شود
سوروف دارای برگهای کشیده به عرض 1 تا 2 سانتی‌متر و درازای حدود 40
سانتی‌متر می‌باشد.

این
گیاه دارای خوشه‌هایی بطورل 6 تا 20 سانتی‌متر است که دانه‌های روی آن
ممکن است ریشکدار یا بدون ریشک باشند. ولی اغلب سوروف‌های مزارع شالیکاری
شمال از نوع ریشکدار هستند که اندازه ریشک آنها با هم فرق دارد.

ارتفاع بوته‌های آن 1 تا 2 متر بوده و ممکن است گاهی اوفات به 3 متر هم برسد.

---

مراحل داشت برنج

مراحل داشت برنج

1-مراحل داشت خزانه

• آبیاری: در
  مرحله 3 برگی لازم است مرحله به مرحله بویژه در روزهای گرم نسبت به هوادهی
  و مطابقت دادن گیاهچه به شرایط آب و هوایی طبیعی اقدام نمود.
• هوا
  دهی: در چند روز اول بذرپاشی نباید روی بستر آب باشد. معمولاً رطوبت گل
  برای جوانه زدن کافی میباشد. در صورت نیاز در صبح ها به کرتها آب رسانده و
  بلافاصله زهکشی شود تا روی بستر اب قرار نگیرد. پس از دو تا سه برگه شدن و
  همزمان با هوادهی گیاهچه ها باید پای بوته ها آب وجود داشته باشد. لازم
  است تا از ماندابی شدن بستر خزانه جلوگیری شود.
• کوددهی:
  باقیمانده کود اوره در یک تا دو نوبت به صورت سرک مصرف شود با این یادآوری
  که فاصله زمانی بین اخرین نوبت مصرف سرک و انتقال نشا به زمین اصلی باید
  حداقل یک هفته یا بیشتر باشد.
• مبارزه
  با علف های هرز: پس از اینکه خزانه آماده بذرپاشی شد در کرت ها به ارتفاع
  3-2 سانتی متر آب وارد کرده و سم علف کش توصیه شده حفظ نبات بصورت قطره
  پاشی، در سطح مورد نظر پخش میگردد. بعد از 4-3 روز، آب کرت ها خارج می
  گردند و به مدت 5-4 ساعت کرت ها با آب شستشو داده شده و سپس بذر پاشی
  میگردد. در صورت مشاهده علف های هرز در مرحله 4-3 برگی بهتر است بصورت
  دستی با علف های هرز مبارزه شود.

2-  مراحل داشت زمین اصلی

• کودپاشی
  در مزرعه: بطور کلی تمامی ارقام (محلی و اصلاح شده) 20 کیلوگرم کود اوره
  برای تولید یک تن شلتوک برنج باید مصرف شود به شرطی که کاه پس از برداشت
  برنج از زمین خارج نشده و سوزانده نشود. چنانچه کاه در مزرعه سوزانده
  میشود و یا به عنوان علوفه، از مزرعه خارج میشود. مصرف 30 کیلوگرم کود
  اوره برای تولید یک تن شلتوک ضروری است. یعنی اگر کشاورزی بر اساس تجربه می
  داند که رقمی که کشت کرده است حدود 4 تن در هکتار عملکرد تولید میکند
  حدود 80 تا 120 کیلوگرم باید کود اوره مصرف کند.

• مقدار
  مصرف کود فسفر:بطور کلی برای تولید هر تن شلتوک 15 کیلوگرم کود سوپرفسفات
  تریپل توصیه میشود یعنی برای رقمی با عملکرد 6 تن در هکتار حدود 90
  کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات تریپل مصرف شود.

• مقدار
  مصرف کود شیمیایی: در صورتی که کاه از مزرعه خارج میشود برای تولید هر تن
  شلتوک 25 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم باید مصرف شود برای رقمی با عملکرد 6
  تن در هکتار حدود 150 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم ضروری است. در صورتی که
  کاه در مزرعه باقی بماند و با خاک مخلوط شود برای تولید هر تن عملکرد دانه
  حدود 10 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم لازم است.یادآوری: چنانچه کود دامی در
  زمین مصرف شود بسته به نوع کود دامی از مقدار مصرف کودهای شیمیایی بر اساس
  توصیه های فوق باید کاسته شود. در صورتی که مزرعه مورد نظر زیر کشت شبدر
  بوده باشد نیازی به مصرف کود اوره پایه برای ارقام محلی نمیباشد و مقدار
  مصرف کود اوره برای ارقام پرمحصول (اصلاح شده) به نصف کاهش مییابد. اگر
  قرار باشد ارقام محلی کشت شوند از زیر خاک نمودن چین آخر شبدر باید اجتنباب
  شود. در صورتی که قرار باشد چین آخر شبدر با خاک مزرعه مخلوط شود (برای
  ارقام پرمحصول) این کار باید حداقل دو هفته قبل از نشاکاری صورت گیرد.40
  درصد کود اوره برای تمامی ارقام قبل از نشاکاری در مزرعه بدون آب مصرف شده و
  سپس با شصت پر تیلر با خاک مخلوط میگردد.نوبت اول مصرف سرک کود اوره برای
  ارقام محلی درست قبل از وجین اول و نوبت دوم حدود 30 روز پس از نشاکاری
  است. برای ارقام پرمحصول و هیبرید نوبت اول سرک کود اوره چهار هفته پس از
  نشاکاری و نوبت دوم سرک حدود 40 روز پس از نشاکاری میباشد. به هنگام مصرف
  کود سرک اوره، ورودی و خروجی آب مزرعه باید بسته بماند. از نمودار رنگ برگ (LCC) می
  توان برای تشخیص زمان درست مصرف کود سرک اوره استفاده کرد. این وسیله را
  از دو هفته پس از نشاکاری تا اوایل مرحله گلدهی و به فواصل زمانی 10 روز
  می توان استفاده نمود. زمان مصرف کود فسفره: تمام کود فسفره بصورت پایه و
  همراه با سایر کودهای پایه مصرف شده و با خاک مخلوط میشود منبع کود فسفره،
  سوپر فسفات تریپل است.زمان مصرف کود پتاسیمی (سولفات یا کلرور) حداقل
  باید در دو نوبت مصرف شود. نصف کود توصیه شده قبل از نشاکاری و به صورت
  پایه و نصف باقیمانده در ارقام محلی حدود 30 روز پس از نشاکاری و در ارقام
  پرمحصول 40 روز پس از نشاکاری (یعنی در هر دو دسته ارقام محلی و پرمحصول
  همراه با نوبت دوم کود سرک اوره) باید مصرف شود. اگر چه مصرف کود پتاسیمی
  در هر نوبتی که کود اوره به صورت سرک مصرف میشود نیز مناسب بوده و قابل
  توصیه است.

3-  آبیاری

• یک ماه غرقابی و بقیه دوران بصورت تناوبی
• در یک ماه اول وجود آب دائم در پایه بوته ها در کنترل رشد علف هرز موثر است. همچنین با تغییرات احتمالی دمای محیط سبب مقابله میشود. کاهش بیماری بلاست.

4-  مبارزه با علف های هرز

بیولوژیک: رهاسازی
جوجه اردکها: به منظور کنترل بیولوژیکی علفهای هرز و بعضی از افات و نیز
افزایش حاصلخیزی خاک رها کردن 300-250 جوجه اردک با سن دو هفته در هکتار
توصیه میشود. حدود 10 روز بعد از نشاکاری زمانیکه گیاهچه استقرار پیدا کرد
می توان جوجه اردکهای مورد نظر را در شالیزار رهاسازی کرد. محصور بودن
شالیزار با سیم توری یا وسایل دیگر ضروری میباشد. شالیزار رهاسازی کرد.
محصور بودن شالیزار با سیم توری یا وسایل دیگر ضروری میباشد. شالیزارهایی که در مناطق مسکونی می باشند برای این روش مناسب میباشد.

محل
نگهداری جوجه اردکها: اگر لانه جوجه اردک ها در کنار شالیزار ایجاد شود
بطوریکه اردکها شبانه روز در شالیزار فعالیت داشته باشند بهتر است.

مدیریت
تغذیه و پرورش جوجه اردکها: تغذیه یکبار در روز کفایت مینماید و بهتر است
غروب انجام شود. با مشورت کارشناس دامپروری از مواد غذایی نظیر سبوس برنج و
باقی مانده مواد غذایی خانوار نظیر نان و … استفاده شود. برای
واکسیناسیون و مصرف دارو و امور درمانی با دامپزشک مشورت شود.

شیمیایی:

• پس از اینکه خزانه آماده بذرپاشی شد در کرت ها به ارتفاع 3-2 سانتی متر آب وارد کرده و مقدار 6cc سم
  علف کش بنتوکارپ و یا بوتاکلر برای 10 متر مربع خزانه قطره پاشی میگردد.
  بعد از 4-3 روز، آب کرت ها خارج می گردند و به مدت 5-4 ساعت کرت ها با اب
  شستشو داده شده و سپس بذر پاشی میگردد. برای مبارزه با علف هرز سوروف می
  توان وجین دستی انجام داد یا اینکه در مرحله 3-2 برگی از علف کش پروپانیل به مقدار 10-12 cc در cc 300 آب برای سمپاشی 10 متر
  مربع خزانه استفاده گردد. یک روز قبل از سمپاشی لازم است ورود و خروج آب
  مسدود و یک روز بعد از سمپاشی مجدداً برقرار شود. به منظور جلوگیری از اثر
  سوء علف کش حدود یک هفته بعد از سمپاشی از مصرف هر گونه حشره کش و کود
  شیمیایی خودداری گردد.
• برای مبارزه با علفهای هرز در مزرعه اصلی قبل از نشاکاری، از علف کش تاپ استار به مقدار 5/3-3 لیتر در هکتار 5-3 روز قبل از نشاکاری استفاده میگردد. ارتفاع آب در مزرعه 5-3 سانتی متر ( یک
  تا دو بند انگشت) باشد و به مدت 5-4 روز مبادی ورودی و خروجی آب بسته
  باشد. در 4-7 روز پس از نشاکاری نیز از همین علف کش و یا علف کش های سان
  رایس پلاس (آنیلونوس + اتوکسی سولفورون) که برای جگن ها، پهن برگ ها و
  سوروف به ثبت رسیده است به میزان 3 لیتر در هکتار و یا پرتیلاکلر (ریفیت) که
  برای جگن ها، پهن برگ ها و سوروف ثبت شده است به میزان 2-5/1 لیتر در
  هکتار و یا بوتا کلر (ماچتی9 به میزان 4-3 لیتر در هکتار و یا مولینیت (اوردرام) به میزان 6-5 لیتر در هکتار می توان استفاده نمود.

علاوه بر موارد فوق دوبار وجین دستی در مراحل 20-15 روز و 30-25 روز پس از نشاکاری توصیه میگردد.

مبارزه با آفت کرم ساقه خوار

با مشاهده
آلودگی در زمین اصلی با استفاده از تله توری و حالات مختلف رشدی آفت در
مزرعه در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی می توان تا زمان حداکثر پنجه زنی از
گرانول ریجنت 2/0 درصد به مقدار 20 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. اما
در مرحله پس از حداکثر پنجه زنی تا قبل از برداشت محصول با توجه به
بیولوژی آفت و تداخل نسل 2 و 3 از امولسیون دیازینون 60% و یا اکامت 50% به
مقدار یک در هزار حداکثر دو نوبت استفاده نمود.

مبارزه
با آفت کرم برگ خوار: برای کنترل شیمیای این آفت در شرایط طغیانی به ویژه
نسل های 3 و 4 و شرابط آب و هوایی مساعد برای طغیان آنها نظیر ابری بودن
هوا، بارندگی خفیف و رطوبت بالا عملیات زیر توصیه میگردد:

• سمپاشی با پودر قابل تعلیق 85% سوین (کارباریل) با سمپاشی که همزن مکانیکی داشته باشد به مقدار 1 در هزار پس از انجام کالیبراسیون
• در
  مزارعی که اطراف آن سایه انداز (درختان یا بناهای مسکونی و غیره) موجود
  میباشد محل مناسب برای رشد و نمو سریع آفت و طغیان آن میگردد. در این
  شرایط مبارزه شیمیایی بصورت لکه ای توصیه میگردد.

مبارزه با بیماری شیت بلایت

با
توجه به حساسیت نسبی ارقام پرمحصول و هیبرید به بیماری شیت بلایت در صورت
آلودگی 20% از ساقه ها از قارچکش رورال تی اس (پودر و تابل 5/52%) به میزان
یک کیلوگرم در هکتار و قارچکش تیلت (25% EC) به میزان یک لیتر در هکتار استفاده گردد. در صورت لزوم، سمپاشی 15-10 روز بعد (در زمان ظهور پشه ها ) تکرار شود.

مبارزه با بیماری بلاست در مرحله برگی

قبل
از انتقال نشاء به زمین اصلی ریشه نشاها در محلول قارچکش قرار گیرد. با
اعمال این روش در مرحله پنجه دهی نیاز به مبارزه شیمیایی علیه بیماری بلاست
نمیباشد.

با
توجه به زمان کاشت و وضعیت رویشی گیاه (مرحله پنجه زنی) با ظهور علایم
بیماری روی برگها و مساعد بودن شرایط آب و هوایی برای گسترش بیماری (هوای
ابری و غیر آفتابی) بارندگیهای مستمر، رطوبت نسبی بالا) با محلول قارچکش
وین، بیم (تریسیکلازول) علیه بیماری استفاده شود.

مبارزه با بیماری بلاست در مرحله ظهور خوشه

از قارچکش های فوق به میزان های توصیه شده در زمان ظهور 20 درصد خوشهها استفاده شود.

مبارزه زراعی با بیماریهای مهم برنج

• کاشت ارقام مقاوم و متحمل به آفات و بیماری ها
• شخم عمیق بقایای گیاهی بعد از برداشت محصول
• رعایت
  اصول صحیح زراعت برنج مانند فاصله کاشت، زمان کاشت(کاشت زود هنگام برای
  فرار از بیماری بلاست توصیه میگردد)، آبیاری مناسب 3. مصرف بهینه کودها
  بویژه مصرف تقسیطی کودهای ازته 4. از بین بردن علف های هرز میزبان واسط 5. رعایت تناوب بین ارقام محلی و پر محصول 6. زهکشی مناسب شالیزار 7 رعایت بهداشت زراعی

---