مسائل شرعی تاتو، خالکوبی و کاشت مو

تاتو (خالکوبی) چیست؟

قرار گرفتن مواد رنگی با منشاء خارجی در زیر پوست باعث تغییرات رنگی می شود که این حرکات را خالکوبی یا تاتو می نامیم تاتو همان خالکوبی است که افراد در گذشته برای اثبات پهلوانی تصاویری از شیر و اژدها را بر بازوانشان خالکوبی       میکردند اما این روزها فقط برای زیبایی، خط باریکی روی پلک، داخل ابرو یا دور لب کشیده می شود که به اعتقاد عده ای از علما مورد اشکال است. پزشکان هم ازمنتقدین سرسخت تاتو و خالکوبی هستند و معتقدند افرادی که این کار را انجام می دهند حتی با رعایت مسائل بهداشتی ۹ برابر بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت C قرار دارند و خطر ابتلا به ایدز و بیماریهای عفونی دیگر هم وجود دارد.

انجام تاتو یا خالکوبی می تواند به دلیل یک رفتار فرقه ای و مذهبی و یا به خاطر زیبایی و یا جهت یک عقیده خاص و خیابانی باشد .

انجام خالکوبی با توجه به احتمال انتقال بیماری ها، در هیچ آرایشگاه و مرکزی مجاز نیست و خلاف قانون است. اقداماتی مثل خالکوبی یک کار شبه‌ درمانی است و باید با نظارت پزشک متخصص انجام شود.

تاتو هم نوعی خالکوبی به حساب می‌آید، اما اگر در حضور پزشک متخصص صورت بگیرد و نکات بهداشتی آن رعایت شود، مشکلی ندارد.

در صورتی که خالکوبی توسط افرادی صورت گیرد که به اصول بهداشتی و پزشکی آگاه نیستند، انواع بیماری‌های عفونی واگیردار و بیماری‌های پوستی از این طریق منتقل خواهند شد.

۱- از حضرت زهرا(س) خجالت می کشم

چهره اش در خاطرم بود اما هر چه فکر می کردم نمی توانستم بفهمم کی و کجا او را دیده ام. قدبلند بود و چهارشانه. لباس خاکی پوشیده بود و اصلا شبیه بچه های شهر نبود. یک روز آمد توی سنگر و گفت بچه یک محله ایم. آن وقت بود که همه چیز یادم آمد. او که دستمال ابریشمی به مچ دستش می بست. دکمه یقه را باز می کرد و می نشست سر کوچه. باورش برایم سخت بود که او را اینجا ببینم. چند روز بعد که خودمانی تر شدیم. گفت: «اومدیم ببینیم اینجا چه جوریه. اونجا که خبری نبود».
نزدیک سحر، وقتی چفیه انداخت بود روی صورتش و نماز شب می خواند، فهمیدم باید همه چیزش را همین جا پیدا کرده باشد. وقتی ذکر مصیبت فاطمه زهرا (س) خوانده شد،آن قدر ضجه زد که گفتم الان است که از هوش برود. روز بود یا شب یادم نیست. آمد پیشم و گفت: «حاج آقا! آماده ام برم اون دنیا ولی به علی قسم از حضرت زهرا خجالت می کشم». بعد دکمه هایش را باز کرد و عکس یک زن را روی سینه اش خالکوبی شده بود، نشانم داد. در حالی که اشک روی چشمانش حلقه زده بود، بغض کرد و گفت: «می خواهم طوری بسوزه که هیچ اثری ازش نمونه». وقتی خبر شهادتش را دادند، بغض کردم. لبخند زدم و اشک ریختم. خودم را به جنازه اش رساندم. روی شکم افتاده بود. او را برگرداندم و شهادتش را تبریک گفتم. پیراهن خاکی نیم سوخته اش را باز کردم. سینه اش طوری سوخته بود که اثری از خالکوبی باقی نبود. صورتش داشت می خندید.
خاطرات علی اصغر کاویانی

۲- شیر بی یال و دم و اشکم

اینکه برای نخستین بار چه کسی، در چه تاریخ و در کجا اقدام به نقش طرح یا نوشته روی پوست خود کرده مشخص نیست ولی بیشترین احتمال کشف اتفاقی پدیده توسط انسان اولیه هنگام تلاش برای بقا بوده است. قدیمی ترین نمونه خالکوبی در جسد یک کولی ایتالیایی با قدمت بیش از ۵ هزار سال یافت شده است. روی اجساد مومیایی شده مصری نیز خالکوبی هایی وجود دارد و به نظر می رسد خالکوبی از آن جا به دیگر کشورها (یونان، ایران، عربستان، هند، چین و ژاپن) رفته و پس از گذر از هند ماهیتی مذهبی و آیینی یافته است. در ایران نیز خالکوبی قدمت زیادی دارد و داستان شیر بی یال و دم و اشکم مولانا در قرن هفتم هجری معروف ترین و مشهورترین روایت پارسی در این مورد است. البته این کار بعد از حملات مغول و رواج زورخانه ها و نیز زمان قاجار و بعد از آن پهلوی اول بین همین گروه و کلاه مخملی ها کاملاً رواج یافت. در دوره ای هم در یونان باستان صورت کنیزان و بازوی غلامان را خالکوبی می کردند تا در جامعه شناخته شوند. روایت هایی که در مورد خالکوبی از ائمه معصومین (علیهم السلام) آمده، نشان دهنده این است که خالکوبی در جزیره العرب قبل از اسلام وجود داشته.

در این قسمت برای تکمیل بحث از نظر فقهی نظر بعضی مراجع عظام را در این مورد جویا شدیم که به این شرح است

س ۱٫ آیا تاتو و خالکوبی برای وضو و غسل و انجام اعمال حج، اشکالی ایجاد می کند؟

پاسخ های زیر از دفاتر آیات عظام، دریافت شده است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (مدظله العالی):

ج-اگر مانع رسیدن آب به محل وضو یا غسل باشد، باید آن را برطرف کرد مگر این که تاتو زیر پوست باشد که در این صورت اشکال ندارد.

*بعضی از قسمت های بدنم خالکوبی شده است. گفته می شود که غسل یا وضو و نمازم باطل هستند و نمازی از من پذیرفته نمی شود. امیدوارم مرا در این باره راهنمایی فرمایید.
اگر خالکوبی مجرد رنگ باشد یا در زیر پوست بوده و بر ظاهر پوست چیزی که مانع از رسیدن آب بر آن شود وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحیح است.
*کسی که در جلوی سرش موی مصنوعی گذاشته است و در صورت نگذاشتن آن به مشقت می افتد، آیا مسح بر موی مصنوعی برای او جایز است؟
موی مصنوعی اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است برای مسح آن را بردارد ولی اگر موی مصنوعی بر پوست سر کاشته شده باشد و برداشتن آن از جلوی سر باعث عسر و حرجی شود که عادتاً قابل تحمل نیست، مسح بر روی آن جایز است.
*کسی که از موی مصنوعی استفاده می کند، مسح سر را چگونه انجام دهد و وظیفه او برای غسل چیست؟
اگر موی کاشته شده، قابل برداشت نباشد و یا ازاله آن مستلزم ضرر و مشقت باشد و با وجود موها، قدرت بر رساندن رطوبت به پوست سر نباشد، مسح بر روی همین موها کافی است و غسل نیز همین حکم را دارد.

س ۲٫ بعد از فوت مادرم ابرو و مژه هایم ریزش شدید پیدا کرد، به طوری که حتما باید از مداد برای کشیدن ابرو استفاده می کردم. عمل تاتو را انجام دادم. با توجه به اینکه کارمند هستم و طبق فرمایش شما نمی توانم ابرو و چشم­هایم را بپوشانم حکمش چیست؟

ج- در هر صورت اگر عرفا زینت محسوب شود، باید از نامحرم پوشانده شود.

ج-مانع وضو نیست.

*خالکوبی چه حکمی دارد و آیا برای غسل و وضو اشکالی ایجاد می کند؟
**هرگاه ضرر خاصی برای بدن نداشته باشد و تصاویر آن موجب فساد اخلاق نباشد، جایز است و در هر حال برای وضو و غسل اشکالی ایجاد نمی کند.
* – آیا خالکوبی در اسلام حرام است؟ چرا؟
حرام نیست، مگر عکس های خالکوبی شده مستهجن باشد یا اسامی مقدس که در حالت وضو نداشتن یا جنابت مایه اشکال شود.
* در آرایشگاه های زنانه خط ابرو را ترمیم می کنند. این حکم چیست؟ آیا برای وضو و غسل اشکالی ندارد؟
اگر منظور از ترمیم، کاشتن موست و آب به پوست بدن برای وضو و غسل می رسد، اشکالی ندارد و اگر منظور از خالکوبی با رنگ است که زیر پوست قرار می گیرد آن هم اشکالی ندارد.
* این روزها برخی از بانوان نسبت به ابرو یا دور لب، تاتو انجام می دهند مانند پررنگ کردن دور ابرو و لب با خالکوبی که زینت تلقی می شود و پوشاندن آن نیز مقدور نیست. لطفا بفرمایید این عمل مشمول آیه شریفه «وَ لایُبدینَ زینَتهنَّ» است یا نه؟ نگه به صورت چنین زنانی چه حکمی دارد؟
**آیه «و لا یُبدینَ زینَتَهُنَّ» با توجه به جمله «الّاما ظَهَرَ مِنها» زینت های موجود در صورت و دست ها تا مچ را شامل نمی شود ولی اگر این زنیت تند و زننده باشد و منشاء مفاسدی شود،جایز نیست.

 

دفتر آیت الله شاهرودی(مدظله العالی):

*حکم استفاده از عمل جراحی پلاستیک برای زیبایی چیست؟
**جایز است ولی اگر همراه با اعمال حرامی مثل نگاه کردن یا لمس بدن نامحرم باشد، آن اعمال حرامند.
*اگر وسیله کاشتن مو، موهای سر یا ابرو ترمیم شوند، وضو یا غسل با موی کاشته شده صحیح است؟
**اگر موهای کاشته شده جزء بدن شوند، وضو و غسل صحیح است و اگر جزء بدن نشوند، چنانچه مانع رسیدن آب به ظاهر پوست (بشره) باشد وضوع و غسل باطل و اگر مانع نشود صحیح است. همچنین است حکم موی کاشته شده در ابرو. یعنی اگر مقداری از ظاهر پوست صورت به مو چسبیده باشد به گونه ای که مانع رسیدن آب به آن قسمت شود، وضو و غسل باطل است و اگر آب به تمام اجزا برسد وضو و غسل صحیح است.

دفتر آیت الله سیستانی(مدظله العالی):

*کاشتن ابرو برای زنان اشکال دارد یا خیر؟
**کاشتن ابرو به جهت وضو و غسل اشکال دارد ولی خالکوبی کردن آن مانعی ندارد.
*آیا استفاده از کلاه گیس به جای روسری کفایت می کند یا خیر؟
**جایز نیست چرا که خود کلاه گیس زینت است و باید ستر شود.
*آیا کلاه گیس زینت محسوب می شود؟
**کلاه گیس خود یک زینت است که باید از نامحرم پوشانده شود.
* تاتوکردن ابروها چه حکمی دارد؟
**مانعی ندارد ولی اگر زینت شمرده شود، زنان باید آن را از نامحرم بپوشانند.
*تاتو کردن ابروها و لب ها چه حکمی دارد؟
**اشکالی ندارد ولی زن ها باید آن را چنانچه عرفا زینت حساب شود از نامحرم بپوشانند.
*حکم خالکوبی بر روی بدن چیست؟
**بلامانع است.
*کسی که در سرش مو کاشته و سفر اول حج تمتع اوست،سر تراشیدن برای او واجب است؟
**سر تراشیدن در سفر اول حج مبنی بر احتیاط است و می تواند رجوع به غیر کند با رعایت «الا علم فالا علم» ولی کسی که مو کاشته اگر موهایش رشد نکند، غسل او باطل است و همچنین مسح او در وضو اگر نتواند بر قسمتی از پوست پاک موهای طبیعی جلوی سر مسح کند.

س: آیا خانمهایی که دارای تاتو بر روی ابروهای خود می باشند می توانند به حج بروند؟

جواب: اشکال ندارد و به حج ضرری نمیرساند.

س ۲٫ بعد از فوت مادرم ابرو و مژه هایم ریزش شدید پیدا کرد، به طوری که حتما باید از مداد برای کشیدن ابرو استفاده می کردم. عمل تاتو را انجام دادم. با توجه به اینکه کارمند هستم و طبق فرمایش شما نمی توانم ابرو و چشم­هایم را بپوشانم حکمش چیست؟

ج- اگر فقط جاهاى خالى را پر مى کنید به طورى که زینت به حساب نیاید اشکال ندارد.

*حکم تاتوی ابرو برای خانم ها چیست؟
**اگر واقعا زیر پوست اثر می گذارند و مانع از وضو نیست اشکالی ندارد اما اگر عرفاًزینت محسوب شود، باید از دید نامحرم محفوظ بماند.
*قراردادن کلاه گیس مصنوعی یا موهای مصنوعی بر سر زن نامحرم و نگاه کردن به آن چه حکمی دارد؟
**اگر موجب نگاه مرد نامحرم به صورت یا گردن زن و امثال آن شود یا اگر موجب لذت مرد شود جایز نیست.
*تاتوی ابروی خانم ها چه حکمی دارد و آیا نماز و روزه ایشان با تاتوکردن قبول می شود؟
**تاتو از نظر ما حرام است اما بعد از آن نماز و روزه صحیح است.
*آیا دیدن کلاه گیس مصنوعی بر سر نامحرم اشکال دارد؟
**حرام است.

اگر عمل مذکور مانع از رسیدن آب وضو و غسل به بشره باشد، جایز نیست.

س ۲٫ بعد از فوت مادرم ابرو و مژه هایم ریزش شدید پیدا کرد، به طوری که حتما باید از مداد برای کشیدن ابرو استفاده می کردم. عمل تاتو را انجام دادم. با توجه به اینکه کارمند هستم و طبق فرمایش شما نمی توانم ابرو و چشم­هایم را بپوشانم حکمش چیست؟

حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته):

س ۲٫ بعد از فوت مادرم ابرو و مژه هایم ریزش شدید پیدا کرد، به طوری که حتما باید از مداد برای کشیدن ابرو استفاده می کردم. عمل تاتو را انجام دادم. با توجه به اینکه کارمند هستم و طبق فرمایش شما نمی توانم ابرو و چشم­هایم را بپوشانم حکمش چیست؟

اگر تاتو شما در حد ابرو و مژه معمولی است و آرایش خاصی از نظر عموم مردم محسوب نمی شود، حکم ابرو و مژه را دارد و پوشاندن آن واجب نیست.

بنابر این، اگر عمل تاتو زینت و زننده باشد، و منشأ مفاسدى شود، جایز نیست.

امّا اصل عمل تاتو اگر ضرری برای بدن نداشته باشد، و اشکال آن مستهجن نباشد و باعث وهن شخصیت شخص نشود، بلامانع است.

اکثر مراجع تقلید در خصوص خالکوبی فرموده اند: اگر خالکوبى مجرد رنگ باشد و یا در زیر پوست بوده و بر ظاهر پوست چیزى که مانع از رسیدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحیح است. مگر زمانیکه مانع مذکور روی پوست بوده و دارای جرم است به نحوی که مانع از رسیدن آب به پوست شود؛ در این صورت می بایست ابتداء مانع را برطرف و سپس اقدام به غسل یا وضو کرد.

بنابراین؛ اگر تاتو ، جرم داشته باشد و مانع از رسیدن آب وضوء و غسل به بدن شود باید قبل از وضوء یا غسل برطرف شود.در غیر این صورت اگر همانند خالکوبی و زیر پوست باشد که مانع از رسیدن آب بر آن نشود اشکالی ندارد. و انجام اعمالی از حج مانند طواف و نماز طواف که نیاز به طهارت (وضوء و غسل) دارد ، در چنین حالتی صحی