نماز لَیلَةُ الدّفن یا نماز شب اول قبر، از نمازهای مستحبی که در شب اول قبر برای میت خوانده و به او هدیه میشود. این نماز، نماز هدیه و نماز وحشت نیز نامیده میشود. برای این نماز دو رکعتی، سه صورت نقل شده که براساس نقل مشهور، در رکعت اول بعد از سوره حمد، یک مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوم پس از حمد، ده مرتبه سوره قدر خوانده میشود و سپس ثواب آن به میت هدیه میشود. نماز لیلة الدفن را در هر زمان از شب اول قبر (از اول شب تا صبح) می‌توان خواند؛ اما بهترین وقت آن بعد از نماز عشا است.
نماز شب اول قبر را به 3 روش می توان خواند:
روش اول خواندن نماز شب اول قبر:
در رکعت اول سوره حمد و سپس آیه الکرسى است و خواندن «از لا اله الا هو تا و هو العلی العظیم» کافی است. (بدون سوره توحید) و در رکعت دوم سوره حمد و سپس ۱۰ مرتبه سوره قدر «انا انزلناه» خوانده مى شود و وقتى نماز تمام شد، چنین گفته مى شود: «اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر فلان» و به جاى کلمه فلان، نام میت را مى برد.
روش دوم خواندن نماز شب اول قبر:
در رکعت اول بعد از حمد آیة الکرسى را تا «فِیها خالِدُونَ» بنا بر احتیاط یک بار خوانده و… بنابراین امام راحل ره نیز به خواندن تا «فِیها خالِدُونَ» فتوی نداده است.
روش سوم خواندن نماز شب اول قبر:
پیامبر (ص) فرمود: «هیچ ساعتى در نزد میت سخت تر از شب اول قبر نیست، پس بر مردگان خود رحم کنید با صدقه دادن و اگر قدرت صدقه دادن نداشتى دو رکعت نماز براى میت به این ترتیب بخوان: در رکعت اول بعد از حمد، دو مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، ۱۰ بار سوره تکاثر بخواند و بعد از نماز چنین بگوید: اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر ذلک المیت فلان ابن فلان (به جاى فلان اول نام خود میت و به جاى فلان دوم، نام پدرش را مى گوئى)».
ثواب خواندن نماز شب اول قبر
هنگامی که فردی از دنیا می رود خواندن نماز شب اول قبر یا لیلة الدفن در شبی که میّت به خاک سپرده شده است توصیه فراوانی شده است. زیرا آثار و برکات فراوان نماز وحشت هم برای نمازگزار و هم میّت دارد.
پیامبر(ص) درباره ثواب خواندن این نماز فرمود:
«بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نمی‌گذرد. پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که با هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، حسنه عطا می‌کند و او را چهل درجه بالا می‌برد.»
احکام نماز شب اول قبر
• اگر نماز لیلة الدفن به دو صورت نخست خوانده شود، بهتر است.
• خواندن یک نماز برای یک میّت کافی است و خواندن نماز شب اول قبر از چهل نفر بهتر است نه به قصد ورود.
• نماز وحشت را در هر موقع از شب اول قبر (از اول شب تا صبح) میشود خواند، ولی بهتر است در اول شب بعداز نماز عشا خوانده شود.
• اگر بخواهند میت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگر دفن او تأخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اول قبر او تأخیر بیندازند.
• میشود یک نفر چند مرتبه این نماز را به قصد اهداء ثواب به جا آورد.
• هرگاه شخص نماز وحشت را سهواً به غیر کیفیتی که ذکر شد به جا آورد باید اعاده کند؛ اگر چه یک آیه از سوره قدر یا یک آیه از آیةالکرسی را فراموش کرده بود بخواند.
• اجیر کردن و اجرت گرفتن برای خواندن نماز وحشت جایز است و احتیاط آن است که به عنوان بخشش و احسان به نمازگزار بذل نمایند و او هم نمازش را بدون در نظر گرفتن وجه مالی بخواند.
عامل کاهش فشار قبر
محدث نوری در کتاب دارالسلام نقل می‌کند که استادش ملا فتحعلی سلطان‌آبادی عادت داشت که هرگاه فردی از دوستان خاندان اهل‌بیت از دنیا می‌رفت و او خبردار می‌شد، دو رکعت نماز شب دفن (نماز وحشت) برایش می‌خواند؛ خواه او را می‌شناخت یا نمی‌شناخت. هیچ‌کس از این عادت ملا فتحعلی آگاه نبود، تا روزی یکی از دوستان، در راهی او را ملاقات کرد و گفت: دیشب فلان شخص که به تازگی از دنیا رفته را در عالم خواب دیدم و از چگونگی حال او بعد از مرگش پرسیدم. او گفت: من بعد از مرگ در تنگنای سختی قرار گرفتم و هنگام حسابرسی، مرا به‌سوی عذاب بردند؛ تا اینکه فلانی (نام شما را برد) دو رکعت نماز برای من خواند؛ همان دو رکعت، مرا از عذاب نجات داد. خدا پدرش را رحمت کند که به من چنین احسانی نمود. آنگاه آن شخص، از سلطان‌آبادی پرسید، آن دو رکعت نماز، چه نمازی بود؟ و او طریقه خود را در مورد خواندن نماز شب دفن (نماز وحشت) برای او بیان کرد.
دیگر اعمالی که باعث کاهش فشار قبر و خوشحالی میت میشود:
– با یک روشنایی به بالای قبر فرد میت بروید و برای او طلب آمرزش و رحمت کنید.
– برای میت در شب اول قبر صدقه بدهید.
– برای میت دعا کنید.
-در شب اول قبر میت به ۴۰ نفر از مستمندان شیعه طعام بدهید.
– قبل از غروب آفتاب زیارت عاشورا بخوانید و ثوابش را نثار روح متوفی کنید.
-برای میت قرآن بخوانید به ویژه سوره‌های «فاتحه»، «یس»، «صافات»، «ملک»، «احزاب» و «آیة الکرسی».
– سوره «ملک» ناجی عذاب قبر است و خواندن آن بر سر قبر میت بسیار سفارش شده است.
– بالای قبر برای شادی روح اموات ۷ مرتبه سوره «قدر» را بخوانید.
