رابطه سلامت دندان ها و سلامت بدن
دهان
از بيماري و ناهنجاري خبر مي دهد و دندان پزشکان نقش مهمي در مراقبت از
سلامت بيمار دارند. ممکن است چشم ها پنجره اي به سوي روح و روان باشند، اما
مشخص شده که دهان نمايشگر بهتري از سلامت تمام بدن است…
بعضي
از ابتدايي ترين علايم ديابت، سرطان، بارداري، اختلال هاي ايمني، نامتعادل
بودن هورمون ها و سوءمصرف داروها خيلي قبل از اينکه در فرد مشکل و ناراحتي
بروز کند، در لثه ها، دندان ها و زبان ديده مي شوند. مدارکي وجود دارد که
نشان مي دهد بيماري هاي دهاني به خصوص بيماري لثه، مي توانند سلامت عمومي
بيمار را به خطر بيندازند و ريسک ابتلا به ديابت، بيماري هاي قلبي، سکته
مغزي، ذات الريه و مشکلات بارداري را افزايش دهند.
آنتوني
لاکوپينو، سرپرست مرکز بين المللي سلامت دهان که سال 2008 در دانشکده
دندان پزشکي دانشگاه مانيتوبا کانادا افتتاح شده، مي گويد: «ما مدارک زيادي
داريم که ارتباط بين وجود التهاب در دهان و التهاب در بدن را نشان مي
دهد.» نتايج مطالعه ها نيز نشان مي دهد درمان بيماري هاي لثه باعث بهبود
جريان خون مي شود که باعث کم شدن التهاب مي شود و به تبع آن در بيماران
ديابتي نياز به انسولين کمتر خواهدشد. اين يافته ها نقش مهم دندان پزشکان
را در سلامت عمومي بيماران گوشزد مي کند.
سلامت دندان، ضامن سلامت بدن
براساس
يک مطالعه در مجله آمريکايي سلامت عمومي، اين ماه دندان پزشکان 20ميليون
آمريکايي را ويزيت کرده اند که شامل اطفال و بزرگسالان بوده است. شيلا
استروس، سرپرست و مدير زيبايي دانشکده پرستاري و دندان پزشکي دانشگاه
نيويورک مي گويد: «اين فرصتي است که به بيمار خود بگوييد من نگران وضع شما
هستم و فکر مي کنم واقعا به مراقبت هاي اوليه نياز داشته باشيد. به اين
ترتيب درمان هاي بهتر و نتيجه بهتري خواهيد گرفت». دکترجورج کيوويتز، دندان
پزشک ترميمي مانهاتان مي گويد: «طي 32 سال کار و درمان، 7 مورد سرطاني را
تشخيص داده که اين تشخيص ها شامل موارد بوليميا بوده که در آن سطح پشتي
دندان هاي قدامي بالا دچار فرسايش مينايي مي شوند و اعتياد به آمفتامين که
در آن سطح خارجي دندان ها طوري پوسيده مي شود که شبيه هيچ چيز ديگري نيست،
بوده است.»
ديابت و مشکلات دهان ودندان
دکتر
کيوويتز اضافه مي کند بيشتر مشکلات، از ديابت کنترل نشده نشأت مي گيرند که
باعث مي شود لثه برق بزند و جايي که به دندان متصل مي شود، درخشان به نظر
برسد. اين حالت در تمام دهان ديده مي شود و باعث مي شود لثه به آساني
خونريزي کند و از استخوان فک جدا شود. تخمين زده مي شود حدود 6 ميليون
آمريکايي به ديابت مبتلا هستند ولي خودشان از آن اطلاع ندارند و نتايج چند
مطالعه نشان داده شده دندان پزشکان «زنگ خطر» آنها هستند. مطالعه اي در سال
2009 در دانشگاه نيويورک نشان داد 93 درصد کساني که به بيماري هاي
پريودنتال مبتلا هستند، ريسک بالايي براي ابتلا به ديابت دارند. اين معيار
را انجمن ديابت آمريکا بيان کرده است. هنوز نقش عادت ها و روش هاي زندگي در
بروز بيماري هاي لثه و قندخون بالا مشخص نشده ولي ثابت شده است که مي
توانند همديگر را تشديد کنند. کارشناسان معتقدند کنترل قندخون در افراد
مبتلا به ديابت که لثه هاي عفوني و ملتهب دارند به مراتب مشکل تر است و
قندخون بالا باعث مي شود التهاب و شيوع پوسيدگي و بيماري لثه افزايش يابد.
دکتر
ادمارکوس، پريودنتيست و استاد دانشکده دندان پزشکي پنسيلوانيا مي گويد:
«جراحي ايمپلنت دنداني در بيماران ديابتي مشکل است چون ديابت تشکيل رگ هاي
خوني و استخوان را مختل مي کند و از آنجا که وقتي ايمپلنت دنداني در دهان
قرار مي گيرد، براساس روند طبيعي بايد به استخوان فک بچسبد، در افراد
ديابتي درصد شکست در اين درمان بالاست.»
التهاب لثه و مشکلات قلبي به هم ربط دارند
دکتر
مارکوس اضافه مي کند: «حدود 50 درصد بيماري هاي پريودنتال ژنتيکي هستند و
بيماران جواني که در مقابل ميزان کمي ميکروب پاسخ ايمني بالا و غيرمعمول
داشته باشند، ممکن است بافت لثه خود را از دست بدهند. چنين بيماراني با
دريافت روزانه دوز پاييني داکسي سيلين خواهند توانست پاسخ ايمني بدنشان را
تقويت کنند.» او مي گويد: «اين دوز واقعا نمي تواند ميکروب ها را کنترل کند
اما قادر خواهدبود واکنش بدن را کاهش دهد. نشانه هاي واضح و روشني وجود
دارد که همزماني بيماري هاي پريودنتال و مشکلات قلبي عروقي را ثابت مي کند؛
التهاب لثه ها باعث بالارفتن پروتئين سي راکتيو مي شود که عاملي براي بروز
بيماري هاي قلبي است.» مارک ولف، رييس دپارتمان قلب و مراقبت هاي ويژه در
دانشکده دندان پزشکي ان واي يو مي گويد: «باکتري هايي در پلاک يافته ايم که
رگ ها را مسدود مي کند به طوري که ارتباط غيرجدي به يک ريسک فاکتور تبديل
مي شود. ميکروب هاي دهان مي توانند وارد گردش خون شوند و در جاي ديگر مشکل
درست کنند. به همين دليل اگر فرد مجبور شود تحت عمل جراحي قرار گيرد، لازم
است ابتدا براي سلامت دندان هاي خود اقدام کند.» انجمن قلب آمريکا پيشنهاد
کرده افراد مبتلا به پرولاپس دريچه ميترال (که در آن قلب به طور غيرطبيعي
بين ضربان ها بسته مي شود)، بايد قبل از هر درمان دندان پزشکي، آنتي بيوتيک
دريافت کنند.
باکتري هاي دهان به استخوان هم مي رسند
|
باکتري دکتر دندان پزشکان فراموش نکنند بعضي دکتر گول دندان هاي سفيد را نخوريد آيا |
آنها
مي تواند دچار پوسيدگي شود و مشکلات و بيماري لثه هم به وجود بيايد. حتي
افرادي که هيچ پوسيدگي دنداني اي ندارند، ممکن است دچار عفونت و بيماري لثه
شوند.
درست
است که بزاق سطح ميناي دندان ها را مي پوشاند، اما مسواک زدن و نخ دندان
کشيدن باعث مي شود لثه ها سالم و محکم شوند. جورج کيوويتز، دندان پزشک
ترميمي مانهاتان مي گويد: «من بيماراني را در محدوده سني 30 سال بدون هيچ
پوسيدگي و حفره در دندان ها انتخاب کردم. اين افراد در10 سال گذشته به
دندان پزشک مراجعه نکرده بودند، اما به بيماري پريودنتال مبتلا بودند. تمام
ساپورت حفاظتي لثه آنها کاملا از بين رفته بود و به آنها گفتم اگر به
اطراف دندان ها توجه نکنند، تمام دندان هاي عالي شان خواهد افتاد.» دکتر
مارکوس، پريودنتيست مي گويد: «بيشتر محصولات سفيدکننده باعث انحلال ميناي
دندان و براق شدن ظاهر دندان مي شود، اما اينکه واقعا زياني براي دندان
دارند يا نه مورد بحث است. کسي هنوز نشان نداده که سفيدکننده ها زيان آور و
تخريب گرند!»
دانستنیهای زنانه درباره بهداشت دهان و دندان
زیبایی چشمها، حالت ابروها، تركیب بینی و سلامت پوست، همگی در تركیب یك
صورت زیبا موثرند، اما تاثیر دندانهای زیبا را نیز در هماهنگی یك چهره
نمیشود انكار كرد. زن و مرد و پیر و جوان، لبخند زیبا را دوست دارند و شاید
در این میان خانمها نسبت به این موضوع اندكی حساسترند. البته خانمها برای
داشتن دهان و دندانی سالم، لازماست به نكاتی كه بهطور خاص برای بانوان مطرح
میشوند، توجه كنند.
زنان،نسبت به مردان،تغییرات هورمونی بیشتری را در بدن خود تجربه میكنند و
در دوران مختلف زندگی خود مانند بلوغ، حاملگی و یائسگی،بدنشان دستخوش
تغییرات شدید هورمونی میشود. این تغییرات هورمونی میتواند خطر بیماریهای
لثه و در حالتهای شدیدتر خطر از دست رفتن دندانها را افزایش دهد.
به عنوان مثال در دوران بلوغ و در زمان عادتهای ماهیانه، سطح هورمونهای
جنسی نظیر استروژن و پروژسترون در خون بالا رفته و با افزایش سطح این
هورمونها،لثهها تحریكپذیرترشده، و ملتهب و متمایل به خونریزی خواهند شد. در
اغلب زنان پس از پایان یافتن عادت ماهیانه،لثه ها به حالت عادی خود باز
میگردد. در دوران حاملگی نیز لثهها دچار التهاب میشوند و این حالت در سه
ماهه سوم حاملگی شدیدتر میشود. گاهی افزایش حجمهای خوشخیمی موسوم به
<تومور حاملگی> نیز در لثهها ایجاد میشود. این تومورها خوشخیماند و
اغلب با اتمام حاملگی پایان مییابد. علت ایجاد این تومورها، اغلب مواقع،
بهداشت ناكافی و محركهای موضعی نظیر جرمهاست. به خانمهایی كه برای بارداری
تصمیم میگیرند،توصیه میشود، قبل از بارداری حتما با مراجعه به دندانپزشك از
سلامت لثه و دندانهایشان مطمئن شوند. در طی دوران حاملگی نیز، مراجعه به
دندانپزشك هر ۳ ماه یكبار، و در صورت نیاز، انجام جرمگیری توصیه میشود.
خانمهای باردار باید در طول دوران حاملگی، بهداشت دهان و دندان خود را به
خوبی رعایت كنند. بیماری لثه در طول بارداری ممكن است منجر به تولد
نوزادانی با وزن كم شود.
قرصهای ضدبارداری نیز ممكن است در بعضی افراد، لثهها را دچار التهاب كند.
خانمهایی كه قرصهای ضدبارداری مصرف میكنند نیز باید به خوبی بهداشت دهان و
دندان خود را رعایت كنند. طی دوران یائسگی، تغییرات هورمونی بدن خانمها،
ممكن است موجب ایجاد علائمی نظیر درد در ناحیه دهان و لثهها،تغییرات حس
چشایی و سوزش دهان شود. نشانگان سوزش دهان،بیماری شایع و مزمنی است كه علت
قاطعی برای آن شناخته نشده است. در این بیماری،بیشترین شدت سوزش دهان در
هنگام شب اتفاق میافتد و گاهی ممكن است باعث اختلال در خواب افراد
شود.بیماری سوزش دهان كه در بین زنان یائسه شایع است، درمان قطعی ندارد،
اما در تحقیقی،تاثیر دارویی به نام <كلونازپام> بر روی این بیماری
بررسی شده است و نتایج بدست آمده نشانگر این است كه این دارو میتواند تا حد
زیادی این بیماری را كنترل كند اما خود این دارو،دارای اثرات جانبی زیادی
است. برای افرادی كه دچار این بیماری هستند،رعایت بهداشت كامل دهان شامل
مسواك، نخ دندان،معاینات مرتب دندانپزشكی و رعایت یك رژیم غذایی سالم و
نوشیدن آب فراوان توصیه میشود.
● دهانت را می بویند
وجود بوی بد دهان عاملی است كه به راحتی میتواند مشكلات شدیدی را حتی تا حد
اختلافات زناشویی در افراد ایجاد كند. زنان و مردان هر دو ممكن است دچار
بوی بد دهان شوند كه این مشكل اغلب در اثر فعالیت باكتریهای دهانی،
پوسیدگیهای دندانی،بیماریهای لثه،سینوزیت و مشكلات گوارشی و … ایجاد
میشود. در خانمها علاوه بر تمام این مسائل، تغییرات هورمونی نیز ممكن است
باعث ایجاد بوی بد دهان شود. به عبارتی در خانمهایی كه بهطور معمول دچار
مشكل بوی بدن دهان نیستند ممكن است در روزهای خاصی از سیكل ماهانه، دهانی
بدبو داشته باشند. اغلب مواقع در چند روز قبل از عادت ماهیانه،به دلیل
تغییرات هورمونی،میزان پروتئینهای بزاق افزایش مییابد،باكتریهای بیهوازی
دهان،این پروتئینها را تخمیر كرده و باعث ایجاد گازهایی میشود كه بوی بد
دهان را ایجاد میكنند. خانمها برای كاهش بوی بد دهان در این دوران، باید
علاوه بر مسواك زدن دندانها و استفاده از نخ دندان،مسواك زدن زبان را
فراموش نكنند. این كار باعث میشود از حجم باكتریهای دهانی كاسته شود و بوی
بد دهان كم شود. استفاده از دهانشویههای ضدباكتری هم موثر است.
● رژیم لاغری متهم میشود
رژیمهای لاغری انواع و اقسام دارند. رژیمهایی كه به لاغری سریع افراد منجر
میشود و یا تنها گروه خاصی از خوراكیها را برای شخص آزاد میگذارد، برای
سلامت آدمی خطرناك است. لاغر شدن ۷ كیلو در یك هفته،كم كردن هفتهای یك سایز
و … همگی ظاهری فریبنده و باطنی مخرب دارند. اغلب رژیم ناصحیح غذایی،
منجر به ایجاد انواع فقر ویتامین و مواد معدنی خواهند شد كه در این میان
كاهش ویتامینهای D، B۲۱ و كمبود ماده معدنی كلسیم بسیار بارز است. سایر
مواد معدنی و پروتئینها هم به شدت كاهش مییابند. ویتامینهایی مثل D، B۲۱ و
نیز كلسیم، برای سلامت عمومی و بهخصوص سلامت دهان و دندان و لثهها بسیار
مفید و ضروریاند و در رژیمهای ناصحیح لاغری این ریز مغذیها بسیار كم شده و
اغلب كسانی كه رژیمهای ناصحیح دارند با مشكلات لثه و زخمهای عود كننده
دهانی مواجه میشوند. از طرفی اغلب قرصهای لاغری علاوه بر عوارض جانبی
گوناگون، باعث كاهش میزان بزاق میشود. با كم شدن بزاق محیط دهان به سمت
اسیدی شدن پیش میرود و زمینه برای ایجاد پوسیدگیهای دندانی،فراهم میشود.
بنابراین،اگر به دنبال لاغر شدن هستید،برای گرفتن رژیم،به متخصصان تغذیه
مراجعه كنید و سعی كنید در طول دوران رژیم از تمام گروههای مواد غذایی
استفاده كنید. ورزش را هرگز فراموش نكنید. ورزش باعث كاهش اضطراب و بهبود
وضعیت دهان و دندان میشود.
● شكستنی است، با احتیاط حمل شود
پوكی استخوان بیماری كمبود كلسیم و كمتحركی، از آثار زندگی مدرن است.
اختلالات تغذیهای و كاهش دریافت لبنیات وكلسیم، كمتحركی، مصرف الكل و كشیدن
سیگار از عوامل موثر در ایجاد پوكی استخوانند. در خانمها علاوه بر تمام
این عوامل، با ورود به سن یائسگی و كاهش هورمون استروژن احتمال پوكیاستخوان
بالا میرود. استخوان فك نیز از تهاجم پوكیاستخوان در امان نمیماند.
خانمهایی كه به پوكیاستخوان مبتلا هستند، باید به خوبی مراقب ناحیه فك خود
باشند زیرا كوچكترین ضربات به ناحیه فك و دهان میتواند منجر به شكستن فك
شود. از طرفی با كاهش تراكم استخوان،میزان چسبندگی لثه نیز كاهش مییابد و
از طرفی دندانها حمایت فكی خود را از دست میدهند و احتمال لق شدن دندانها
حتی بدون پوسیدگی افزایش مییابد. علاوه بر عوامل یاد شده، وجود تاریخچه
فامیلی،و استفاده از بعضی داروها نیز میتواند در ایجاد پوكی استخوان موثر
باشند. برای پیشگیری از پوكی استخوان باید به تحرك پرداخت و از رژیمهای
غذایی مملو از ویتامین D و كلسیم وفسفر استفاده كرد. به علاوه سبزیها و
میوههایی كه دارای ویتامین C، فیبر، پتاسیم،منیزیوم و روی دارند نیز، در
پیشگیری از پوكیاستخوان موثرند.
