عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک
عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک
مکیدن انگشت می‌تواند منجر به ایجاد برخی
تغییرات دندانی و فکی شود. میزان تغییرات ایجاد شده می‌تواند بسته به طول
مدت، شدت، میزان تکررعادت در شبانه روز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار
می‌گیرد، متفاوت باشد. مهمترین تغییراتی که در اثر مکیدن انگشت ایجاد
می‌شود عبارتند از:
اپن بایت قدامی (فقدان همپوشانی عمودی دندانهای
جلو): به این معناست که وقتی کودک دندان‌هایش را رویهم جفت می‌کند،
دندانهای جلو به هم نمی‌رسند. در نتیجه کودک مثلا در گاز زدن سیب یا
ساندویچ مشکل خواهد داشت.
افزایش اورجت دندانی و پروتروژن دندانهای قدامی
بالا: افزایش فاصله افقی دندانهای جلوی فک بالا نسبت به دندانهای جلوی فک
پایین و ایجاد شیب بیش از حد دندانهای جلوی فک بالا به بیرون
کراس بایت خلفی: تنگ شدن قوس دندانی فک بالا و جفت شدن نادرست دندانهای آسیای بالا و پایین
این تغییرات در مجموع منجر به کاهش کارایی
دندان‌ها در جویدن غذا، نازیبا شدن دندان‌ها و چهره کودک و و نیز برخی
بیماری‌ها و مشکلات مفصل فکی در بلند مدت می‌شود.
برای درمان عادت مکیدن انگشت چه باید کرد؟
قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند
که درمان صورت گیرد وگرنه هرگونه تلاشی بی‌فایده است. برخی کودکان با ورود
به مهد کودک یا پیش دبستانی به دلیل فشار دوستان، عادت را کنار می‌گذارند.
قبل از تلاش برای ترک عادت، تنش‌های روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج
ارزیابی گردد. بهتر است درمان بچه‌هایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگیشان
داشته‌اند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کرده‌اند، مدرسه‌شان را تغییر
داده‌اند، یا والدینشان از هم جدا شده‌اند، به تعویق بیفتد.
بطور کلی چهار روش برای توقف عادت توصیه شده است:
– مشاوره با بیمار
شامل صحبت کردن با کودک در مورد عواقب ادامه
دادن عادت مکیدن و بویژه تاثیر آن بر نازیبا شدن دندان‌ها و چهره اوست.
برای درک بهترکودک، می‌توان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر
دندان‌ها و فک را تهیه کرد و به کودک نشان داد. دیده شده که تاثیر روش
مشاوره، بر روی کودکان بزرگ‌تر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت
احساس می‌کنند، بیشتر است.
– یادآوری
برای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف
عادت هستند ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف
درمان را خوب برای کودک توضیح داد. سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضد آب،
دستکش‌های یک انگشتی یا جوراب، بویژه در طول ساعات خواب بر روی انگشت یا
دست کودک استفاده کرد. همچنین برخی محلول‌های تلخ (شبیه لاک ناخن) برای این
منظور در داروخانه‌ها وجود دارند که می‌توان بر اساس نیاز در طول روز یا
قبل خواب بر روی ناخن انگشت کودک بکار برد. نکته مهم این است که کودک باید
درک کند هدف همه این روش‌ها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را
در دهانش قرار ندهد. در صورتی که کودک احساس کند این روش‌ها جنبه تنبیهی
دارند، کارایی لازم را نخواهند داشت.
– سیستم پاداش
در این روش قراردادی بین کودک و والدین یا کودک
و دندانپزشک بسته می‌شود. در این قرارداد به سادگی بیان می‌شود که کودک
برای مدت خاصی، عادت را ترک می‌کند و در مقابل جایزه‌ای دریافت خواهد کرد.
به عنوان مثال می‌توان جدولی ماهانه تنظیم کرد و بر روی کمد اتاق خواب کودک
نصب کرد و به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل
مربوطه بر روی جدول چسبانید و به ازای هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی
در نظر گرفت و همزمان با این کار، کودک را بصورت کلامی هم تشویق کرد. روش
پاداش در صورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد.
– پلاک‌های عادت شکن:
درصورتی که عادت، پس از کاربرد درمانهای
یادآوری و پاداش، همچنان ترک نشده ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است،
می‌توان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیله‌ای ثابت در دهان کودک
قرار می‌گیرد که هم بطور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین
می‌برد و هم به عنوان یک یادآور عمل می‌کند. جهت ترک کامل عادت، معمولا
این وسایل باید حداقل بمدت شش ماه استفاده شوند.
از چه سنی باید سعی کرد عادت مکیدن کودک را متوقف کرد؟
توصیه شده برای پیشگیری از عوارض ناشی از
مکیدن، بعد از سن دو سالگی، از انجام عادت توسط کودک ممانعت به عمل آید. از
آنجاکه روش‌های درمانی ذکرشده برای کودکان بالای چهار سال مناسب‌تر است،
پیشنهاد شده برای کودکان ۴-۲ ساله‌ای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک
جایگزین شود; چرا که مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد
و هم ترک آن راحت‌تر است.
عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک
عوارض مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک
مکیدن انگشت می‌تواند منجر به ایجاد برخی
تغییرات دندانی و فکی شود. میزان تغییرات ایجاد شده می‌تواند بسته به طول
مدت، شدت، میزان تکررعادت در شبانه روز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار
می‌گیرد، متفاوت باشد. مهمترین تغییراتی که در اثر مکیدن انگشت ایجاد
می‌شود عبارتند از:
اپن بایت قدامی (فقدان همپوشانی عمودی دندانهای
جلو): به این معناست که وقتی کودک دندان‌هایش را رویهم جفت می‌کند،
دندانهای جلو به هم نمی‌رسند. در نتیجه کودک مثلا در گاز زدن سیب یا
ساندویچ مشکل خواهد داشت.
افزایش اورجت دندانی و پروتروژن دندانهای قدامی
بالا: افزایش فاصله افقی دندانهای جلوی فک بالا نسبت به دندانهای جلوی فک
پایین و ایجاد شیب بیش از حد دندانهای جلوی فک بالا به بیرون
کراس بایت خلفی: تنگ شدن قوس دندانی فک بالا و جفت شدن نادرست دندانهای آسیای بالا و پایین
این تغییرات در مجموع منجر به کاهش کارایی
دندان‌ها در جویدن غذا، نازیبا شدن دندان‌ها و چهره کودک و و نیز برخی
بیماری‌ها و مشکلات مفصل فکی در بلند مدت می‌شود.
برای درمان عادت مکیدن انگشت چه باید کرد؟
قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند
که درمان صورت گیرد وگرنه هرگونه تلاشی بی‌فایده است. برخی کودکان با ورود
به مهد کودک یا پیش دبستانی به دلیل فشار دوستان، عادت را کنار می‌گذارند.
قبل از تلاش برای ترک عادت، تنش‌های روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج
ارزیابی گردد. بهتر است درمان بچه‌هایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگیشان
داشته‌اند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کرده‌اند، مدرسه‌شان را تغییر
داده‌اند، یا والدینشان از هم جدا شده‌اند، به تعویق بیفتد.
بطور کلی چهار روش برای توقف عادت توصیه شده است:
– مشاوره با بیمار
شامل صحبت کردن با کودک در مورد عواقب ادامه
دادن عادت مکیدن و بویژه تاثیر آن بر نازیبا شدن دندان‌ها و چهره اوست.
برای درک بهترکودک، می‌توان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر
دندان‌ها و فک را تهیه کرد و به کودک نشان داد. دیده شده که تاثیر روش
مشاوره، بر روی کودکان بزرگ‌تر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت
احساس می‌کنند، بیشتر است.
– یادآوری
برای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف
عادت هستند ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف
درمان را خوب برای کودک توضیح داد. سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضد آب،
دستکش‌های یک انگشتی یا جوراب، بویژه در طول ساعات خواب بر روی انگشت یا
دست کودک استفاده کرد. همچنین برخی محلول‌های تلخ (شبیه لاک ناخن) برای این
منظور در داروخانه‌ها وجود دارند که می‌توان بر اساس نیاز در طول روز یا
قبل خواب بر روی ناخن انگشت کودک بکار برد. نکته مهم این است که کودک باید
درک کند هدف همه این روش‌ها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را
در دهانش قرار ندهد. در صورتی که کودک احساس کند این روش‌ها جنبه تنبیهی
دارند، کارایی لازم را نخواهند داشت.
– سیستم پاداش
در این روش قراردادی بین کودک و والدین یا کودک
و دندانپزشک بسته می‌شود. در این قرارداد به سادگی بیان می‌شود که کودک
برای مدت خاصی، عادت را ترک می‌کند و در مقابل جایزه‌ای دریافت خواهد کرد.
به عنوان مثال می‌توان جدولی ماهانه تنظیم کرد و بر روی کمد اتاق خواب کودک
نصب کرد و به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل
مربوطه بر روی جدول چسبانید و به ازای هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی
در نظر گرفت و همزمان با این کار، کودک را بصورت کلامی هم تشویق کرد. روش
پاداش در صورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد.
– پلاک‌های عادت شکن:
درصورتی که عادت، پس از کاربرد درمانهای
یادآوری و پاداش، همچنان ترک نشده ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است،
می‌توان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیله‌ای ثابت در دهان کودک
قرار می‌گیرد که هم بطور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین
می‌برد و هم به عنوان یک یادآور عمل می‌کند. جهت ترک کامل عادت، معمولا
این وسایل باید حداقل بمدت شش ماه استفاده شوند.
از چه سنی باید سعی کرد عادت مکیدن کودک را متوقف کرد؟
توصیه شده برای پیشگیری از عوارض ناشی از
مکیدن، بعد از سن دو سالگی، از انجام عادت توسط کودک ممانعت به عمل آید. از
آنجاکه روش‌های درمانی ذکرشده برای کودکان بالای چهار سال مناسب‌تر است،
پیشنهاد شده برای کودکان ۴-۲ ساله‌ای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک
جایگزین شود; چرا که مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد
و هم ترک آن راحت‌تر است.
مهمترین علل مکیدن انگشت در کودکان
یک متخصص کودکان با بیان اینکه وجود بعضی ناهنجاری‌ها
در خانواده می‌تواند از علل مکیدن انگشت کودک باشد، اظهار کرد: تغییرات
خلقی، عکس العمل به اختلافات در خانواده و کمبود محبت از مهم ترین عوامل
مکیدن انگشت کودکان است.
دکتر اکبر کوشانفر با اشاره به اینکه مکیدن
انگشت در کودکان بسیار شایع است، گفت: بیشتر خانواده‌ها نگران مکیدن انگشت
نوزاد و کودکانشان هستند ولی این پدیده غریزی است و 30 تا 40 درصد کودکان 2
تا 4 ساله انگشتان خود را می‌مکند.
این
عضو هیت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص تفاوت مکیدن انگشتان
در کودکان شیر مادرخوار و شیرخشک خوار، اظهار کرد: مکیدن انگشتان در
نوزادان 6 ماهه طبیعی بوده و به علت رشد دندان‌هاست ولی سفت مکیدن پستانک و
شیشه شیر می تواند به مشکلات دندانی و پوسیدگی دندان‌ها منجر شود.
وی
با اشاره به اینکه مکیدن انگشت در پسران شایع‌تر است، گفت: پسران به علت
اختلالات خلقی بیشتر نسبت به دختران انگشتان خود را می مکند و گاهی کودکان
10 تا 12 سال نیز انگشتان خود را می‌مکند.
کوشانفر در خصوص علل
مکیدن انگشتان اظهار کرد: گاه زمانی که کودک را در 2 سالگی از شیر می‌گیرند
کودکان به خاطر مکیدن پستان مادر شروع به مکیدن انگشتان خود می‌کنند و
زمانی که کودک را از شیرخشک می‌گیرند به علت عادت به مکیدن شیشه کودک شروع
به مکیدن انگشتان می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کمبود محبت می
تواند از علل مکیدن انگشتان باشد، گفت: وجود بعضی ناهنجاری‌ها در خانواده،
تغییرات خلقی، عکس العمل به اختلافات در خانواده و کمبود محبت می تواند از
علل مهم مکیدن انگشتان کودک باشد.
کوشانفر یادآور شد: کودکانی که
مادرانشان کمتر به آنها توجه می‌کند و اغلب فرزند سوم و چهارم خانواده
هستند بیشتر به این مشکل مبتلا می شوند.
این متخصص کودکان در خصوص
کودکانی که تمام انگشتان خود را می‌مکند، گفت: این کودکان دارای اختلالات
خلقی بیشتری هستند و در صورت تمییز نبودن انگشت‌ها ممکن است دچار عفونت‌های
ناخن و بافت‌های چرکی در انگشتان شوند.
وی تاکید کرد: مادران باید انگشت کودکان خود را مرتب شستشو داده و ناخن‌های آنها را کوتاه کنند.
والدین کودکان را به علت مکیدن انگشت تنبیه نکنند
کوشانفر
با اشاره به اینکه فشار روحی و تغییرات خلقی از مهم ترین عوامل مکیدن
انگشتان است، گفت: خانواده‌ها سعی کنند زمانی که کودکان انگشتان خود را می
مکند آنها را تنبیه نکنند. دست آنها را نکشند، نوک انگشتان آنها را به مواد
تلخ آغشته نکنند، احساسات آنها را سرکوب نکنند و وسایل مورد علاقه کودک را
فراهم کنند تا حواس کودک پرت شود.
وی با اشاره به اینکه تنبیه
کودکان 4 ساله ممکن است به شب ادراری منجر شود، گفت: درصورت تنبیه و سرکوب
احساسات ممکن است کودک به مشکلات دیگری دچار شود.
این متخصص کودکان
در پایان توصیه کرد: خانواده‌ها سعی کنند کودکان 4 ساله خود را مجبور به
نقاشی کشیدن کرده و تا حد امکان به کودکان دوم و سوم خود بیشتر محبت کنند.
