درمانهای طبیعی و گیاهی برای دیابت تیپ 2
بسیاری از ادویه ها و گیاهان رایج
وجود دارند که ادعا می شود دارای خواص پایین آورنده قند خون می باشند که
این امر آنها را برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 سودمند می سازد. تعداد
زیادی از مطالعات پزشکی در سالهای اخیر به منظور نشان دادن ارتباط بالقوه
بین درمانهای گیاهی و کنترل قند خون، انجام شده است که منجربه افزایش
تعداد افرادی شده است که برای کنترل دیابت خود از این ترکیبات طبیعی
استفاده کرده اند.
درمانهای گیاهی موثر و قابل دسترس چه مواردی هستند؟
روشهای درمانی بر پایه گیاهان که در برخی مطالعات نشان داده شده است که دارای خواص ضد دیابتی هستند شامل:
- آلوئه ورا:
گیاهی تیغ
دار ولی آبدار می باشد که به علت خواص التیام بخشی، تسکین دهندگی و جوان
کنندگی برای سالیان طولانی بعنوان داروی گیاهی استفاده می شده است. این
گیاه بومی جزایر دریای کاراییب، آفریقای جنوبی و آمریکای لاتین بوده و
برگهای آن حاوی ژل شفافی است که موارد استفاده زیادی دارد، مثلا در ساخت
انواع محصولات زیبایی نظیر کرم ها، لوسیون ها، شامپوها و پمادها استفاده
می شود. مایع تلخی که به نام لاتکس آلوئه ورا شناخته شده است، می تواند از
پوست برگ این گیاه مشتق شده و در ساخت انواع آبمیوه ها، قرصها، کپسول ها و
محصولات مراقبت دهان و دندان نظیر خمیر دندان و دهانشویه استفاده گردد.
تاثیر بر دیابت
تحقیق
مقدماتی که در این باره انجام شده است نشان می دهد که مصرف آبمیوه آلوئه
ورا می تواند به اصلاح سطح گلوکز خون کمک کرده و بنابراین برای درمان افراد
مبتلا به دیابت مفید باشد.
آلوئه ورا همچنین با موارد زیر مرتبط می باشد:
- کاهش چربی خون در بیمارانی که بطور غیر عادی میزان چربی خونشان بالا ست، مثل بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 و بیماران کبدی
- کاهش تورم و بهبود سریعتر زخمها و
جراحات. جراحات پا و زخمهای دیگر بدن از مشکلات رایج در افراد دیابتی می
باشند و معمولا در این افراد نسبت به افرادی که دیابت ندارند، زمان بیشتری
طول می کشد که زخمها بهبود یابند.
اینطور تصور می شود که این تاثیرات مثبت به دلیل وجود ترکیباتی نظیر لکتین ها، مانان ها و آنتراکوئینون ها در آلوئه ورا باشد.
- عصاره بلوبری اروپایی یا بیل بری:
بیل بری با
نام علمی واکسینیوم میرتیلوس، گیاهی به رنگ آبی پر رنگ است که بسیار شبیه
به بلوبری می باشد با این تفاوت که کوچکتر، نرمتر و تیره تر از بلوبری می
باشد.تحقیقات نشان می دهند که ترکیب ویژه موجود در بیل بری که آنتوسیانین
نام دارد، باعث تقویت و استحکام رگهای خونی شده و از این طریق دارای خواص
محافظتی در برابر آسیب های شبکیه چشم در افراد دیابتی می باشد. آنتوسیانین
ها جزو گروهی از مواد مغذی به نام فلاوونوئیدها هستند که در تعدادی از میوه
ها و گیاهان وجود دارند. آنتوسیانین ها بطور فراوانی در میوه ها و سبزیجات
بنفش، آبی و قرمز رنگ و مخصوصا در انواع توت ها یافت می شوند.
تاثیر بر دیابت
رتینو پاتی یا
آسیب شبکیه چشم به وضعیتی گفته می شود که شبکیه چشم دچار آسیب جدی گردد،
که این وضعیت در بیماران مبتلا به دیابت شایع می باشد. مطالعه ای که بر روی
افراد مبتلا به رتینوپاتی انجام شده است، نشان می دهد که آن عده از این
افراد که در حین آزمایش عصاره بیل بری را مصرف کرده اند نشانه هایی از
استحکام رگهای خونی در شبکیه و کاهش خونریزی شبکیه در آنها مشاهده گردید.
- خربزه تلخ:
خربزه
تلخ همچنین با نام کدوی تلخ یا کارلا نیز شناخته شده است، و میوه-سبزی
منحصر بفردی به شمار می رود که می تواند هم بعنوان غذا و هم دارو مورد
استفاده قرار گیرد. این میوه، بخش خوراکی گیاه Momordica Charantia
بوده و جزو خانواده کدوییان بوده و در میان تمام میوه ها و سبزیجات تلخ
ترین آنها محسوب می شود. این گیاه در نواحی استوایی و زیر استوایی نظیر
آمریکای جنوبی، آسیا، بخشی از آفریقا و جزایر دریای کاراییب رشد می کند.
خربزه تلخ میوه ای دوکی شکل و سبز رنگ بوده که پوسته ای زگیل دار داشته و
غنی از ویتامین ها و مواد معدنی حیاتی می باشد.
تاثیر بر دیابت
این میوه
علاوه بر اینکه در طبخ غذا استفاده می شود، از دیرباز بعنوان دارویی گیاهی
برای درمان طیف وسیعی از بیماریهای مزمن نظیر دیابت استفاده می شده است.این
میوه حاوی حداقل 3 ترکیب سازنده فعال با خاصیت ضد دیابتی به نام های
چارانتین، که تاثیر پایین آورندگی قند خون آن به اثبات رسیده است، ویسین و
یک ترکیب مشابه انسولین به نام پلی پپتید P می باشد. این ترکیبات هم به تنهایی و هم با همکاری یکدیگر به کاهش قند خون کمک می کنند.
همچنین گفته
می شود که خربزه تلخ حاوی لکتینی می باشد که با عمل بر روی بافتهای محیطی و
سرکوب کردن اشتها، مشابه کاری که انسولین در مغز انجام می دهد، غلظت گلوکز
خون را پایین می آورد.
- دارچین:
دارچین
ادویه ای شیرین ولی تند می باشد که از پوسته داخلی شاخه های درخت دارچین
وحشی به دست می آید، درخت دارچین در مناطق گرمسیری مثل جنوب شرقی آسیا،
آمریکای جنوبی و جزایر دریای کاراییب رشد می کند. استفاده از دارچین به
هزاران سال قبل بازمی گردد و این ادویه خوش طعم دارای ارزش فراوانی نزد
تمدن های کهن بوده است. دارچین اغلب در آشپزی، نانوایی و شیرینی پزی
استفاده شده و بطور فزاینده ای با بهبود و درمان بیماریهایی نظیر دیابت
ارتباط مستقیم دارد. تحقیقات نشان داده اند که دارچین می تواند به اصلاح
سطح گلوکز خون و افزایش میزان حساسیت انسولین کمک کند.
تاثیر بر دیابت
نتایج حاصل از
یک مطالعه کلینیکی که در مجله مراقبت های دیابت در سال 2003 چاپ شده است،
نشان می دهد که پوسته دارچین میزان گلوکز خون و کلسترول خون را در افراد
مبتلا به دیابت نوع 2 اصلاح کرده وممکن است ریسک فاکتورهای مرتبط با دیابت و
بیماریهای قلبی عروقی را کاهش دهد.
نشان داده شده است که مصرف روزانه 3 تا 6 گرم دارچین، غلظت گلوکز، تری گلیسیرید، LDL یا کلسترول بد و کلسترول کل سرم را بعد از 40 روز در میان افراد دیابتی با میانگین سنی 60 سال کاهش می دهد.
مطالعه دیگری
در مجله تحقیقات کشاورزی در سال 2000 نشان داده است که مصرف تنها 1 گرم
دارچین در روز می تواند به افزایش حساسیت انسولین و کنترل دیابت نوع 2 کمک
کند. به علاوه، آنالیزها یی که در سالهای اخیر در مجله تغذیه کلینیکی در
سال 2007 چاپ شده است نشان می دهد که مصرف 6 گرم دارچین باعث آهسته شدن
سرعت تخلیه معده شده و بطور مشخصی، افزایش قند خون یا هایپر گلیسمی را بعد
از وعده های غذایی کاهش می دهد.
نتیجه مدارک و
شواهد علمی قابل دسترس نشان می دهد که دارچین دارای خواصی است که برای
تنظیم قند خون و درمان دیابت نوع 2 سودمند می باشند.
با این وجود،
در نظر داشته باشید که مانند بسیاری از ترکیبات طبیعی، دارچین نیز هنوز
برای جلوگیری یا درمان هیچ بیماری پذیرفته نشده است.
- شنبلیله:
شنبلیله
گیاهی معطر می باشد که استفاده های زیادی هم در آشپزی، جزء اصلی غذاهای
هندی، و هم در مصارف دارویی دارد. این گیاه که بطور گسترده ای در آسیای
جنوبی، آفریقای شمالی و بخش هایی از مناطق مدیترانه ای رشد می کند، دارای
برگهای کروی شکل و میوه غلاف مانندی می باشد که حاوی دانه های تلخ مزه
متمایز می باشد. برگهای این گیاه بعنوان سبزی هم بصورت تازه و هم بصورت خشک
در طبخ انواع غذاها استفاده می شود، دانه ها یا بذر آن هم بصورت دانه و هم
پودر شده بعنوان ادویه مورد مصرف قرار می گیرد.
شنبلیله به
همان اندازه که در مصارف مختلف آشپزی، شناخته شده است، دارای خواص زیادی
برای سلامت بدن بوده و در هر دو طب سنتی هندی و چینی بعنوان داروی سنتی
مصرف می شود.
تاثیر بر دیابت
بذرها یا دانه
های شنبلیله دارای مقادیر زیادی فیبر محلول می باشند که به پایین آمدن قند
خون از طریق کاهش سرعت هضم و جذب کربوهیدراتها کمک می کنند. مطالعات
متعددی بر روی خواص ضد دیابتی شنبلیله انجام شده است. این مطالعات نشان
داده اند که بذرهای شنبلیله می توانند بسیاری از علائم و مشکلات متابولیسمی
همراه با دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 را در انسان از طریق کاهش گلوکز خون و
اصلاح تحمل به گلوکز، کاهش دهند.
در یک تحقیق
که محققان هندی انجام داده اند، نشان داده شده که مصرف روزانه 100 گرم بذر
شنبلیله بدون چربی و پودر شده در بیماران دیابتی وابسته به انسولین(نوع 1)
بطور مشخصی میزان گلوکز خون ناشتای آنها را کاهش داده و تحمل گلوکز را
اصلاح می کند و همچنین کلسترول کل، کلسترول بد یا LDL و تری گلیسیرید را کاهش می دهد.
- زنجبیل:
زنجبیل ساقه زیرزمینی(ریزوم) ضخیم و گره دار گیاه زرد رنگ دارای رگه‌های بنفش با نام علمی Zingiber officinale
می باشد که قرنها به عنوان ماده غذایی و دارو در آسیا استفاده می شده است.
بومی آفریقا، هند، چین، استرالیا و جامائیکا بوده و معمولا بعنوان ادویه
یا طعم دهنده در آشپزی و بعنوان درمان گیاهی جایگزین برای بیماریهای مزمن
نظیر حالت تهوع و سوء هاضمه و بعنوان ماده معطر برای خوشبو کردن انواع
غذاها و مواد آرایشی مورد استفاده قرار می گرفته است. ریزوم زنجبیل می
تواند بصورت تازه، خشک و پودر شده یا بعنوان آبمیوه یا روغن مورد استفاده
قرار گیرد. زنجبیل به علت داشتن بوی تند و تیز به عنوان طعم دهنده ای قوی
در ساختن مواد غذایی و نوشیدنیها به کار می رود.
تاثیر بر دیابت
مطالعه ای که
در سال 2012 در مجله محصولات طبیعی چاپ شده است نشان می دهد که زنجبیل در
طولانی مدت قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را کنترل می کند. محققان
دانشگاه سیدنی استرالیا دریافته اند که عصاره حاصل از زنجبیل غنی از ترکیبی
به نام جینجرول بوده که می تواند جذب گلوکز را در سلولهای عضلانی بدون
استفاده از انسولین بالا ببرد و از این طریق غلظت های بالای قند خون را
مدیریت کند.
در سال
2009محققان در مجله فارموکولوژی اروپا گزارش کردند که عصاره های مختلف
زنجبیل با گیرنده های سروتونین واکنش داده و بر روی ترشح انسولین تاثیر می
گذارند. درمان بیماران با این عصاره ها منجر به کاهش سطح گلوکز خون و
افزایش انسولین پلاسما گردید.
مطالعه دیگری
در سال 2010 نشان می دهد که مصرف روزانه ولی به مقدار کم زنجبیل به تعویق
افتادن کاتاراکت یا آب مروارید در موش های دیابتی کمک می کند. آب مروارید
یکی از مشکلاتی است که بیماران دیابتی در طولانی مدت به آن دچار می شوند.
زنجبیل همچنین به دلیل داشتن شاخص گلیسمی(GI) پایین بسیار ارزشمند است. مواد غذایی با GI پایین به آرامی شکسته و به گلوکز تجزیه می شوند، از اینرو باعث بالا رفتن ناگهانی قند خون نمی شوند.
- سیر
مطالعات
نشان داده اند که سیر دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و بر روی گردش خون
کوچک تاثیر گذار است. اگرچه تحقیقات کمی وجود دارد که بطور مستقیم رابطه
بین سیر و انسولین و میزان قند خون را نشان دهد ولی نتایج موجود در این
باره مثبت هستند.
سیرباعث کاهش گلوکز خون، افزایش ترشح انسولین و آرام کردن افت انسولین در خون می شود.
از آنجایی که این درمانها غالبا در طب
سنتی هندی و داروهای شرقی برای درمان بیماریهای جدی نظیر دیابت مورد
استفاده قرار می گیرند، بسیاری از متخصصان غربی در مورد خواص دارویی این
گیاهان شکاک و بدبین هستند.
در واقع، به دلیل اینکه گیاهان دارویی،
ویتامین ها و مکملها ممکن است با درمانهای دارویی دیابت(مثل انسولین) واکنش
دهند و اثرات هیپوگلیسمیک یا پایین آورندگی قند خون آنها را افزایش دهند
معمولا بیان می شود که استفاده از درمانهای طبیعی می تواند سطح قند خون را
بطور خطرناکی پایین آورده و احتمال مشکلات دیگر دیابت را افزایش دهند. به
همین دلیل توصیه می شود قبل از مصرف این داروهای گیاهی حتما با پزشک خود
مشورت کنید تا مطمئن شوید که استفاده از آنها خطری برای شما ایجاد نمی کنند
و همچنین دوز دقیق مصرف این داروها را از پزشکتان جویا شوید.
گزنه؛ از ریزش مو تا دیابت
گزنه گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن چهار گوش است و به طور قائم
تا ارتفاع یک متر بالا می‌رود. نام‌های دیگر آن عبارت است از: گزنه کبیر،
گزنه دو پایه، گزنه سفید (انجره)، گزما، گزنک و…
این گیاه در
خرابه‌ها، باغ‌ها و نقاط مرطوب که چهارپایان از آن عبور می‌کنند به حالت
خودرو می‌روید ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیه‌ای که سبز می‌شود کم‌کم
تمام منطقه را فرا می‌گیرد.
ساقه این گیاه را پرزها و تارهای
مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس کردن ساقه به دست می‌چسبد و پوست را
می‌گزد که تولید خارش و سوزش می‌کند و شاید به همین دلیل آن را گزنه
نامیده‌اند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است. قسمت مورد
استفاده این گیاه برگهای تازه، ریشه، شیره و دانه آن است و طبع آن گرم و
خشک است.
برای پاک کردن مثانه، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه، برگ گزنه را
همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید
گزنه
گیاهی است که از دوران ما قبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن
برای تغذیه استفاده می‌کرده و از خواص درمانی آن اطلاع داشته‌اند.
جالینوس حکیم که در قرن دوم میلادی زندگی می‌کرد آن‌را برای رفع سرماخوردگی و بیماریهای دستگاه تنفسی به کار می‌برد.
ترکیبات شیمیایی
گزنه دارای تانن، لسیتین، اسید فرمیک، نیترات پتاسیم و کلسیم است، ترکیبات آهن دارد و دارای ویتامین c و نوعی گلوکوزید است که پوست را قرمز می‌کند. از سرشاخه‌های این گیاه ماده‌ی قرمز رنگی به نام اورتی‌سین استخراج می‌شود.
خواص دارویی
* گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری می‌کند، حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره می‌روید.
برای
استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخه‌ها و برگ‌ها و ریشه گزنه را به تنهایی
و یا با 30 گرم چای کوهی در یک لیتر آبجوش بریزید و آن قدر بجوشانید تا
حجم مایع به نصف برسد، شب‌ها مقداری از این مایع را به سر بمالید و صبح
بشویید.
* برای براق شدن و جلا دادن به
موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید. بدین منظور یک قاشق
چای‌خوری برگ گزنه خشک را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت
بگذارید بماند. ماساژ دادن با این چای، شوره سر را برطرف می‌کند.
* دستگاه هاضمه را تقویت می‌کند، ادرار را زیاد می‌کند، برای درمان بیماری قند مفید است بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز بخورید.
*
ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد می‌کند، اخلاط خونی را برطرف می‌کند،
بیماریهای پوستی را برطرف می‌کند. برای باز کردن عادت ماهیانه از دانه
گزنه استفاده کنید.
گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری می‌کند، حتی در بعضی
از موارد موی سر دوباره می‌روید
* در درمان کم‌خونی موثر است و تعداد گلبول‌های قرمز را زیاد می‌کند.
* اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آن‌را برطرف می‌کند.
* گزنه عرق‌آور است، پاک کننده اخلاط سینه، ریه و معده است، نیروی جنسی را تقویت، گرفتگی‌های کبدی را رفع می‌کند.
* برای از بین بردن زگیل، ضماد برگهای تازه آن‌را روی زگیل بمالید.
* برای پاک کردن مثانه، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید.
* برای التیام زخمها و زخمهای سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید، برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید.
* درد نقرس را کاهش می‌دهد. برای برطرف کردن ناراحتی‌های زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده کنید.
* ناراحتی‌های کلیه را برطرف می‌کند. ضماد آن درد عضلانی را برطرف می‌کند. کرم معده و روده را از بین می‌برد. درمان کننده بواسیر است. برای برطرف کردن درد رماتیسم، برگهای تازه آن‌را روی پوست بمالید.
* گزنه میکروب کش قوی است و خاصیت نیروبخشی فراوانی دارد.
* گزنه از نظر طب سنتی دافع بلغم بوده و در تسکین دردهای مفصلی و رماتیسمی ناشی از بلغم فاسد در بدن موثر است.
* جوشانده گزنه در رفع یرقان، ناراحتی‌های کبدی و همچنین دفع سنگ کیسه صفرا موثر است.
دستگاه
هاضمه را تقویت می‌کند، ادرار را زیاد می‌کند، برای درمان بیماری قند مفید
است بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز بخورید
* در ناراحتی آرتروز، بستن مقداری گزنه تازه به ناحیه مذکور، باعث تسکین درد و درمان (در دراز مدت) می‌شود. همچنین روغن گزنه در درمان بیماریهای مفصلی بسیار موثر است.
نکاتی در مورد مصرف گزنه
1- تماس گزنه با پوست موجب سوزش و خارش می‌شود (البته تأثیر درمانی دارد!).
2- گزنه دافع پتاسیم است.
3- گاهی در بعضی افراد، مصرف خوراکی آن باعث نفخ می‌شود.
عصاره برگ گیاه گزنه در درمان دیابت مؤثر است
گروهی
از محققان دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز با بررسی تأثیر برگ
گیاه گزنه روی حیوانات آزمایشگاهی دریافتند که عصاره برگ این گیاه می‌تواند
میزان قند خون را به صورت قابل توجهی کاهش دهد.
در این طرح با استفاده
از داروهایی که لوزالمعده را تخریب می‌کند به صورت مصنوعی در حیوانات
آزمایشگاهی، دیابت ایجاد و با بررسی عصاره برگ گیاه گزنه در این حیوانات
تأثیر مثبت عصاره این گیاه در کاهش قند خون آنها
مشخص شد.
بر خلاف تصور همگان استفاده از گیاه گزنه در افرادی که دیابت ندارند هیچ‌گونه اثری بر روی میزان قند خون ندارد.
طرز استفاده
دم کرده گزنه: مقدار 40 گرم برگ گزنه را در یک لیتر آب جوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذا است.
جوشانده گزنه: مقدار
30 گرم گزنه را در یک لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه آن‌را بجوشانید.
این جوشانده برای تصفیه خون مفید است. مقدار مصرف آن یک فنجان بین غذاها در
روز است.
چای گزنه: مواد لازم: یک قاشق غذاخوری سر پر گزنه خشک یا تازه (برابر با یک مشت کوچک)، یک تکه نبات
متوسط (برابر با 5 حبه قند بزرگ از نظر سایز)، 2 لیوان آب سرد. طرز تهیه:
همه مواد را در ظرف درداری ریخته، پس از آن که مواد روی شعله مستقیم به جوش
آمدند، 3 تا 5 دقیقه آن را با شعله بسیار کم دم می‌کنیم.
مضرات
گزنه اگر بیش از حد استفاده شود ممکن است برای روده‌ها و کلیه‌ها مضر باشد بنابراین بهتر است با صمغ عربی و کتیرا خورده شود.
مقدار مصرف بیش از 10 گرم در روز ممکن است باعث بند آمدن ادرار شود.
زنان باردار و کودکان باید از مصرف آن خودداری کنند.
