وقتی دندانها خواب خوش را می‌ربایند
بعضی ها گهگاه بویژه شب ها دندان های خود
را روی هم می فشارند که اغلب صدایی هم ایجاد می کند و در پزشکی به آن
«دندان قروچه» می گویند. دندان قروچه در واقع نوعی اختلال حرکتی مرتبط با
خواب است که معمولا خطرناک نیست و مشکل جدی پدید نمی آورد، ولی تداوم این
روند ممکن است به دندان ها آسیب بزند و باعث ترک خوردگی آنها شود.
آدم ها معمولا پس از استرس و اضطراب
دندان هایشان را روی هم می فشارند، ولی این حالت بیش از هر زمانی هنگام
خواب رخ می دهد و گاهی باعث گازگرفتگی زبان و صدمه دیدن دندان ها می شود.
مبتلایان به دندان قروچه بیش از دیگران در معرض خرخر کردن یا وقفه های
تنفسی در خواب هستند.
افراد مبتلا به دندان قروچه معمولا از
وجود چنین حالتی بی خبرند، ولی سردرد یا درد در ناحیه آرواره از علائم شایع
دندان قروچه است و هرچند مشکل خطرناکی به دنبال ندارد، ولی تداوم
دندان قروچه باعث شکستگی، شل شدگی و افتادن دندان ها می شود و در نهایت به
انجام اعمال مختلف جراحی و ترمیم دندان ها نیاز دارد. علاوه بر این، پزشکان
معتقدند دندان قروچه ممکن است آسیب هایی جدی هم به آرواره و فک بزند و به
مرور شنوایی فرد را کاهش دهد و حتی ظاهر صورت را تغییر دهد.
با مراجعه به دندانپزشک، او محافظی را
برای دندان هایتان می سازد که می تواند مانع به هم فشرده شدن دندان ها
هنگام خواب شود. اگر از استرس و اضطراب رنج می برید، یادگیری روش های کاهش
استرس می تواند بسیار موثر باشد. انجام برنامه های ورزشی مناسب و مصرف
داروهای تجویزی برای آرام کردن عضلات، راهکارهای دیگر به شمار می رود.
چگونه بفهمیم دندان قروچه داریم؟
اضطراب، استرس و تنش، افسردگی، گوش درد
ناشی از تغییرات ایجاد شده در مفاصل نزدیک کانال گوش، اختلال در غذا خوردن،
سردرد، حساس و دردناک شدن عضلات بخصوص صبح ها، حساسیت دندان ها به سرما و
گرما و شیرینی، بی خوابی، زخم یا دردناکی آرواره و خوردگی کناره های زبان
از علائم دندان قروچه به شمار می رود. تشخیص زودهنگام این بیماری خطر بروز
برخی بیماری ها از جمله اختلالات دندانی، اختلالات گوشی و مشکلات مفصلی در
ناحیه آرواره را کاهش می دهد و مانع بروز این مشکلات می شود.
زخم یا دردناکی آرواره و خوردگی کناره های زبان از علائم دندان قروچه است
دندان قروچه بیشتر در کودکان شایع است و
معمولا در سنین نوجوانی از بین می رود، ولی گاه این اختلال تا بزرگسالی نیز
ادامه می یابد. علاوه بر این، افرادی که پرخاشگرتر و عصبی تر از دیگران
هستند، بیشتر دچار دندان قروچه می شوند. همچنین استفاده از مواد محرک از
قبیل استعمال دخانیات و سیگار، مصرف نوشیدنی های کافئین دار و الکل و
داروهای غیرقانونی مانند متامفتامین ها یا قرص های اکستازی، خطر بروز
دندان قروچه را تا حد بالایی افزایش می دهد.
حدود 15 تا 33 درصد مشکل دندان قروچه در
کودکان مشاهده می شود. در دو زمان، ظاهر شدن اولیه دندان ها و رشد
دندان های دائمی، احتمال دندان قروچه در کودکان افزایش می یابد. بعد از
دوره تکمیل رشد دندان ها معمولا این عادت غلط نیز از بین می رود، ولی در
برخی کودکان چنین اختلالی حتی تا بزرگسالی ادامه می یابد و پدر و مادر باید
با هوشیاری و ارجاع آنها به پزشک، مانع پیشرفت دندان قروچه شوند.
دندان قروچه کودکان بیشتر در خواب رخ می دهد تا بیداری. در کودکان معمولا
بروز استرس، برخی اختلالات از قبیل سوءتغذیه، حساسیت، وجود کرم در بدن و
برخی اختلالات هورمونی ممکن است سرآغاز دندان قروچه در آنها باشد.
راههای درمان دندان قروچه
در بسیاری از افراد مبتلا به
«دندان قروچه» بویژه کودکان، این اختلال بدون نیاز به درمان بهبود می یابد و
با بالا رفتن سن خودبه خود درمان می شود، ولی در برخی افراد بالغ با تشدید
این مشکل ممکن است راهکارهای درمانی مورد نیاز باشد.
ـ در اولین اقدام، پزشک معمولا محافظی
برای بیمار تعبیه می کند که با قرارگیری بین دندان ها، بخصوص هنگام خواب،
مانع سایش و فشردگی دندان ها برهم می شود. این محافظ اغلب از مواد آکرلیک
سخت یا مواد نرم ساخته می شوند که بین دندان های پایین و بالای فک قرار
می گیرد.
استفاده از محافظ بین دندانها مانع از دندان قروچه میشود
ـ گاهی ممکن است دندان قروچه به دلیل
مشکلات دندانی باشد؛ بنابراین اصلاح شکل قرارگیری دندان ها می تواند مشکل
دندان قروچه را برطرف کند. در موارد شدید، زمانی که حساسیت دندان ها باعث
شود فرد بدرستی قادر به جویدن غذا نباشد، پزشک سطوح دندان ها و تاج آنها را
اصلاح می کند و در بعضی موارد حتی ممکن است با سیم کشی دندان ها یا جراحی
به اصلاح مشکلات دندانی اقدام کند.
ـ مدیریت استرس و اضطراب در عده ای از
بیماران و آموختن راه های کنترل استرس و نگرانی و نیز انجام ورزش های منظم و
مراقبه می تواند مانع دندان قروچه در بسیاری از افراد مبتلا شود.
ـ رفتاردرمانی و یادگیری قرار گرفتن دهان و دندان ها روی یکدیگر برای جلوگیری از تداوم دندان قروچه بسیار اهمیت دارد.
ـ پرهیز از مصرف مواد غذایی و
نوشیدنی های محرک حاوی کافئین مانند نوشابه، کاکائو و قهوه می تواند از
بروز دندان قروچه جلوگیری می کند.
ـ کودکان در سنین پایین عادت دارند هر نوع
خودکار، مداد یا خط کش را داخل دهان ببرند و آن را بجوند. پزشکان معتقدند
چنین حالتی احتمال دندان قروچه را در طول روز یا شب هنگام افزایش می دهد.
ـ تمرین قرار دادن نوک زبان بین دندان های
بالا و پایین برای افرادی که دندان قروچه دارند تا حد زیادی می تواند به
کاهش دندان قروچه کمک کند و باعث آرام شدن عضلات آرواره و فک شود. با قرار
دادن یک پارچه گرم یا سرد نیز روی فک و چانه می توان عضلات این ناحیه را
آرام کرد.
ـ تا حد امکان از خوردن خوراکی های سفت مانند انواع آجیل، آبنبات و گوشت های نیم پز و جویدن آدامس خودداری کنید.
ـ روزانه به حد کافی آب بنوشید و به اندازه بخوابید. کم آبی بدن احتمال دندان قروچه را بخصوص در کودکان، بالا می برد.
ـ ماهیچه های گردن، شانه ها و صورت را ماساژ دهید و از اعمال فشار بیش از حد به این قسمت ها خودداری کنید.
ـ علاوه بر این راهکارهای درمانی، برخی
درمان های دارویی نیز ممکن است اختلال دندان قروچه را رفع کند. برای مثال،
استفاده از داروهای شل کننده عضلات قبل از خواب برای مدتی کوتاه می تواند
مشکل را برطرف کند. علاوه بر این، تزریق بوتاکس به ناحیه فک در بیمارانی که
به روش های دارویی و راهکارهای درمانی پاسخ نمی دهند، با فلج کردن عضلات
این ناحیه می تواند تا مدتی مانع تکرار دندان قروچه شود.
۲۲ خوردنی مضر برای دندان
. سیب
آیا چند وقتی است که دندانتان ترک خورده و
درد می‌کند؟ سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات ترد و سفت که باعث بیشتر شکستن
آنها میشود را مصرف نکنید. به طور مثال، سیب و هویج دو متهم ردیف اول
برای دندان‌های ترک دار هستند. البته منظور این نیست این محصولات مفید را
از برنامه غذایی خود حذف کنید. فقط کافیست آنها را به اندازه‌های قابل
جویدن و کوچک خورد کنید و از خوردن آنها لذت ببرید.
۲. پاستا
مینای دندان به شدت در برابر رنگ‌های تیره
آسیب پذیر است. به طور مثال، باید به رنگ قرمز سس پاستا و مایع ماکارونی
اشاره کرد. میناهای منفذدار به راحتی این رنگ‌ها را به خود جذب و لکه‌های
نازیبا ایجاد می‌کنند. بعلاوه، اسید موجود در گوجه فرنگی باعث ایجاد منافذ
در دندان میشود. برای برطرف کردن این مشکل بهتر است بلافاصله پس از خوردن
پاستا و ماکارونی آب را در دهان خود قرقره کنید تا سس روی دندانها نماند.
۳. آب نبات‌های سفت
مک زدن آب نبات در دهان شاید خیلی مضر به
نظر نرسد اما این نوع خوراکی‌ها باعث می‌شوند شکرهای موجود در آنها برای
مدت طولانی در دهان باقی بماند. جویدن آنها نیز ممکن است منجر به شکستن یا
ترک خوردن دندان‌های سالم، پر کرده یا پانسمان شده بشوند.
۵. بلال
متاسفانه باید یکی از لذت‌های شب‌های
تابستان خود را که گاز زدن بلال کبابی است فراموش کنیم. دندانپزشک‌ها تاکید
می‌کنند گاز زدن بلال (کبابی، آب پز یا بخارپز) موجب ترک خوردن یا شکستن
دندان‌های سالم، پر کرده یا پانسمان شده، ارتودنسی، سیم یا براکت‌ها
میشود. برای لذت بردن از طعم خوب بلال می‌توانید دانه‌های آن را از بدنه
جدا کنید و با قاشق (همچون ذرت مکزیکی) میل کنید.
۶. نوشابه (حتی رژیمی)
نوشابه‌های شیرین و دلخواه شما،
خرابکارهای خندانی هستند که زیرکانه به دندان‌های شما آسیب می‌رسانند.
بیشتر سودا‌ها و نوشابه‌ها شامل اسید هستند که مینای دندان را از بین
می‌برد. برای از بین بردن این اشکال، طوری نوشابه را سر بکشید که کمترین
تماس را با دندان‌های شما پیدا کند.
۷. آب معدنی
آیا آب معدنی بهتر از آب شیر است؟ وقتی
بحث دندان پیش می‌آید باید بگوییم نه! مشکل در پروسه خالص سازی این آب هاست
که منجر به اسیدی شدن آنها میشود. اسید در دندان موجب کرم خوردگی
میشود.
۸. آدامس‌های نعناعی
شاید پس از خوردن یک آدامس نعناعی احساس
تمیزی در دندان‌های خود بکنید اما واقعیت چیز دیگری است: جویدن آدامس‌های
نعناعی مثل این است که دندان‌های خود را در شکر خیسانده‌اید. سعی کنید از
آدامس‌های بدون شکر همچون زایلیتول استفاده کنید که با باکتری‌های دهانی
نیز مبارزه می‌کنند.
۹. شکلات جویدنی
منع دندانپزشک‌ها برای جویدن تافی و
کارامل خیلی عجیب نیست. شکلات‌های جویدنی لای دندان و لثه گیر می‌کنند و
موجب ایجاد پلاک می‌شوند. بعلاوه، خوردن شکلات در موقع نامناسب باعث از بین
رفتن دندان نیز میشود. اگر خیلی خوردن شکلات را دوست دارید بهتر است از
انواع شکلات تلخ استفاده کنید که ضرر بسیار کمتری دارند.
۱۰. کره بادام زمینی و مارمالاد
کره بادام زمینی و مارمالاد هر دو حاوی
مقادیر زیادی شکر هستند. یعنی با گاز زدن هر لقمه‌ای که حاوی این مواد است،
باکتری‌های پوساننده مینای دندان وارد عمل می‌شوند. و از آنجا که هر دو
این مواد چسبناک هستند، باعث می‌شوند باکتری‌ها به دندان‌های شما بچسبند و
بیشتر به آنها آسیب برسانند.
۱۱. چیپس سیب زمینی
شاید خوردن این چیپس به سادگی گاز زدن هوا
باشد اما تکه‌های این ورقه‌های شور و برشته به دندان می‌چسبند و برای مدت
طولانی در دهان باقی می‌مانند. این تکه‌های باقی مانده لای دندانها،
باکتری‌های تولید کننده اسید در مبارزه با چیپس زیاده روی می‌کنند و در
انت‌ها به کرم خوردگی و خراب شدن دندان منجر می‌شوند. اگر خوردن چیس را
همچنان ادامه دهید، اسیدهای بیشتری تولید و دندان‌های بیشتری آسیب
می‌بینند.
۱۲. لیموناد
یک لیوان لیموناد با اینکه جان انسان را
تازه می‌کند اما اسید موجود در لیمو باعث آسیب دیدن دندانها میشود.
لیموناد ترکیبی از شکر و لیمو است که هر دو برای دندان ضرر دارند. حتی
اضافه کردن تکه‌های لیمو به آب نیز می‌تواند همین خطر را در بر داشته باشد.
۱۳. پاپ کورن
خوراکی دوست داشتنی سینما نیز در فهرست
مواد خطرناک برای دندان وجود دارد. پف فیل در میان دندانها باقی می‌ماند و
باعث رشد و پرورش باکتری‌های مضر میشود. دانه‌های شکوفه نکرده که از همه
بد‌تر هستند زیرا بدون اینکه متوجه باشیم این دانه‌های سفت را گاز می‌زنیم و
ممکن است باعث ترک خوردن یا شکستن دندان بشود.
۱۴. میوه‌های خشک
اصولا تنقلاتی همچون انجیر، کشمش یا
زردآلوی خشک شده مملو از شکر و فیبرهای سلولوزی غیر قابل حل شدن هستند که
همچون جویدن تافی، شکر‌ها را در اطراف دندان جمع می‌کنند. بهتر است همیشه
از میوه‌های تازه استفاده کنید.
۱۵. نان سفید
بهتر است برای سلامت دندان خود از خوردن
نان‌های سفید همچون نان ساندویجی خودداری کنید. کربوهیدرات موجود در این
نان‌ها در آب حل می‌شوند و منجر به ترشح اسید میشود که باعث از بین رفتن
مینای دندان میشود. بعلاوه، نان سفید خاصیت چسبندگی نیز دارد و ممکن است
لای دندانها باقی بماند.
۱۶. آب نبات‌های سرفه و گلودرد
شاید آب نبات‌های سرفه و گلودرد نشانه‌های
بیماری شما را از بین ببرد اما باید بدانید بیشتر از یک آب نبات شیرین،
شکر دارند. از آنجا که اصولا این آب نبات‌ها را باید برای چند دقیقه بمکید،
و در تمام مدت سرماخوردگی خود از آنها استفاده کنید، می‌توانند منجر به
آسیب دیدن دندانها بشوند. بهتر است دردهای گلوی خود را با دم نوش‌های
گیاهی یا آب آرام کنید. یا دست کم از قرص‌های بدون شکر استفاده کنید.
۱۷. مرکبات
از گریپ فروت گرفته تا پرتقال، همه مرکبات
سرشار از مواد مغذی و ویتامین هستند. اما این میوه‌های خوش طعم سرشار از
اسید نیز هستند که برای دندان بسیار ضرر دارد. پس از خوردن این مرکبات و
خوراکی‌های مملو از آنها حتما آب بنوشید.
۱۸. سرکه
سرکه در بسیاری از چاشنی‌ها همچون سس
سالاد، ترشی و سس‌ها وجود دارد. اما این ماده غذایی ترش و خوش مزه باعث
خراب شدن دندانها میشود. در مطالعات اخیر مشخص شده است، نوجوان‌های که
غذاهای مملو از سرکه زیاد مصرف می‌کنند تا ۸۵ درصد بیشتر از بقیه در معرض
پوسیدگی مینای دندان قرار دارند. کاهو با آسیبی که سرکه به دندانها
می‌رساند، مبارزه می‌کند بنابراین سرکه بالزامیک را روی سالاد خود بریزید و
بدون هیچ نگرانی میل کنید.
۱۹. کاری
غذاهایی با رنگدانه‌های قوی همچون بلوبری،
چغندر قند و سویا سس موجب از بین رفتن رنگ دندان می‌شوند. اما پودر کاری
نیز برای دندان خطرناک است. این پودر خیلی تیره نیست اما رنگدانه‌های قوی
آن باعث زرد شدن دندان و باقی ماندن زردی روی دندانها میشود. دفعه بعد که
از غذاهای مملو از کاری خواستید استفاده کنید حتما بعد از آن آب زیاد
بنوشید.
۲۰. چای سیاه
چای سیاه بسیار بهتر از قهوه است که موجب
رنگ دادن به دندانها میشود. اما ثابت شده است، تانین موجود در چای نیز
موجب لکه دار شدن دندانها میشود. برای جلوگیری از این اشکال بهتر است از
چای‌های سبز یا گیاهی استفاده کنید.
۲۱. کمپوت
بیشتر میوه‌ها خودشان به اندازه کافی
شیرین هستند اما تولیدکننده‌های کمپوت، مقدار زیادی شکر به آنها اضافه
می‌کنند. مرکبات کنسرو شده داخل شربت غلیظ بد‌ترین خوراکی برای دندانها
هستند. زیرا آنها مملو از اسید و شکر به طور یکجا هستند که هر دو باعث
خراب شدن دندانها می‌شوند.
۲۲. نان تست
بیشتر مردم نان تست را برای صبحانه بسیار
دوست دارند. اما گاز زدن نان تست‌های خیلی سفت و برشته ممکن است منجر به
شکستن دندان بشود. بهتر است نان‌های نیمه تست را انتخاب کنید و کناره‌های
سفت را نخورید تا دندا‌‌نهایتان آسیب نبیند
