نقش مهدکودک در رشد اجتماعی کودکان
سنين 3 تا 6 سالگي يكي از حساس ترين سنين كودكان محسوب شده و كودك براي
رسيدن به رشد اجتماعي نيازمند محيط و اجتماع جديدي به نام مهد كودك و
آمادگي است.
مهديه درويش روانشناس در گفتگو با
باشگاه خبرنگاران با بيان اين موضوع كه مهد كودك امروزه به مكاني براي
آموزش مهارت هاي اوليه زندگي به كودكان تبديل شده گفت: نحوه ارتباط با
ديگران، يادگيري زبان و آموختن مطالب به صورت منظم و گروهي از اثرات
مهدكودك ها بر كودكان است.
درويش در ادامه به خصوصيات مهدكودك هاي
استاندارد اشاره كرد و اظهار داشت: تعداد كودك در يك مهد كودك، نسبت تعداد
مربيان به كودك، آمادگي تحصيلي مربيان، تفكيك رده هاي سني مختلف و امنيت
ساختمان و محيط بازي از جمله استانداردهاي لازم براي مهد كودك ها است.
وي
در خصوص اينكه مربي مهدكودك بايد تحصيل كرده باشد افزود: مربي حدالامكان
بايد تعليم ديده و مجرب بوده و داشتن معيارهاي خاص و ايفاي نقش جايگزين
مادر ،در امنيت و آرامش لازم به كودك را مربيان مهد كودك بايد داشته باشد.
درويش
خاطر نشان كرد: وظيفه مهم اين مراكز آشنا كردن كودكان با هنجارها، آموختن
ارزش هاي ديني و اجتماعي و نيز آشكار كردن استعدادهاي نهفته بود كه اين
استعداها با ورود به مراكز آموزشي و هنري بارور مي شوند.
از آغوش مادر تا مهد کودک
چه مهد کودکی برای کودک ما مناسب تر است؟
بسیاری
از شیر خوارگان و کودکان پیش مدرسه ای که والدینشان در خارج از منزل کار
می کنند، قسمت عمده ای از اوقات روز را دور از پدر و مادر می گذرانند.
کیفیت مراقبتی که از کودکان می شود از بسیار خوب تا بسیار ضعیف متغیر است.
شواهد نشان می دهد که کیفیت مراقبت در رشد اجتماعی و تحصیلی کودکان،
تاثیرات طولانی مدتی می گذارد. برخی از پژوهشهای انجام شده در زمینه نقش
مهد کودک نشان داده است کودکانی که به مهد کودک می روند در مقایسه با
کودکانی که در سالهای پیش از مدرسه در کنار خانواده به سر برده اند، بیشتر
همکاری می کنند و تکالیفشان را بهتر انجام می دهند. علاوه بر این هر قدر
کودکان بیشتر در مهد باشند در فعالیتهای اجتماعی بیشتر مشارکت داشته و بازی
سازنده می کنند و کمتر پیش می آید که سرگرم کاری نباشند و فقط مشغول
تماشای دیگران باشد.
از طرف دیگر برخی مطالعات نشان داده است که
کودکانی که به مهد کودک می روند وقتی به سنین ابتدایی می رسند کمتر حرف
شنوی دارند و پرخاشگرند.
کارشناسان
توصیه می کنند که بهتر است تا پیش از 3 سالگی کودکان به مهد کودک سپرده
نشوند چرا که سه سال اول زندگی نقش اساسی در شکل گیری دلبستگی ایمن در
ارتباط کودک با مادر دارد.
البته پیش از آنکه در مورد
ویژگی های یک مهد کودک خوب صحبت کنیم باید به این مساله تاکید کرد که مانند
هر پدیده دیگری استفاده از مهد کودک باید در شرایط و موقعیتهای به خصوصی
صورت گیرد. یعنی در هر زمان نباید خردسال یا کودک را به مهد کودک سپرد و به
گمان اینکه کودک آموزشهای خاصی را دریافت می کنند، امید به رشد و پرورش
فرزند خود داشته باشیم. برای مثال کارشناسان توصیه می کنند که بهتر است تا
پیش از 3 سالگی کودکان به مهد کودک سپرده نشوند چرا که سه سال اول زندگی
نقش اساسی در شکل گیری دلبستگی ایمن در ارتباط کودک با مادر دارد و لازم
است که مادر هر لحظه در کنار کودک باشد و از او مراقبت کند. از طرف دیگر
بعد از سه سالگی که لازم است کودک اجتماعی شده و وارد مناسبات اجتماعی و
بازی با همسالان شود، به مهد کودک فرستاده شود. اما باز هم توصیه اکید می
گردد که رفتن کودک به مهد از روی اجبار نباشد یعنی کودک مجبور نباشد حتما
در زمانی خاص به مهد برود و در زمانی خاص از مهد خارج شود. این مساله نیز
تاثیرات منفی بر رشد روانی کودک خواهد گذاشت.
در هر صورت شرایط زندگی
شهر نشینی، بسیاری از والدین را بر آن داشته که فرزندان خود را از دوره
شیرخوارگی به مهد کودک بسپارند. لذا در ادامه ویژگی های یک مهد کودک خوب
عنوان می گردد.
آنچه
که مسلم است مهد کودک در رشد کوتاه مدت ودرازمدت کودکان تاثیرات مهمی می
گذارد ولی کیفیت را چگونه می توان تعریف کرد؟ یکی از اجزای مهم آن کنش
متقابل بین بزرگسالان و کودک بخصوص کنش متقابل کلامی است. کودکان مهد
کودکهایی که در آن ارتباط بین بزرگسالان و کودک زیاد است در مقایسه با
کودکانی که ارتباط بین بزرگسال و کودک در آن کمتر است زودتر زبان باز می
کنند و مهارتهای ارتباطی و اجتماعی بیشتری کسب می کنند.هر قدر تعداد کودکان
کمتر باشد و نسبت بزرگسالان به کودکان بیشتر باشد بزرگسالان بیشتر با
کودکان حرف می زنند. آموزش مربی نیز اهمیت زیادی دارد، مربیانی که آموزش
خاص دیده اند در مقایسه با مربیانی که چنین دوره هایی را ندیده اند، برای
کودکان تجارب غنی تری را فراهم می آورند.
یافته های علمی نشان داده
که کلاسهای مهدهایی که شلوغ هستند یا وسایل مجهز نداشته باشند ممکن است
باعث ایجاد پرخاشگری و سایر تنشها در کودک گردد.
وضعیت ظاهری اسباب بازی ها و وسایل آموزشی و فضای بازی نیز از عوامل مهم دیگر به شمار می رود.
اسباب
بازی و وفعالیتهای کودک نیز در ماهیت بازی و تبادل اجتماعی در میان کودکان
تاثیر می گذارد. مکعبهای چوبی باعث بروز پرخاشگری و در ضمن باعث افزایش
بازی سازنده می شود. کارهای هنری و فعالیتهای حرکتی ظریف (مثل بازی با
لگو)تبادل اجتماعی را کاهش می دهد. کودکان معمولا به تنهایی سرگرم اینگونه
بازیها می شوند و کمتر تمایل می یابند که با همسالان خود وارد بازی گروهی
شوند. از طرف دیگرخانه داری و بازیهای نمایشی همکاری بین کودکان را افزایش
می دهد.
به طور کلی بسیاری از متخصصان کیفیت خوب مهد کودک را بر اساس چند معیار تعریف می کنند:
نسبت
کم کودکان به بزرگسالان، گروهی که متشکل از تعداد کمی از کودکان باشد،
فضای وسیع، وسایلی که متناسب با کودکان باشد و مراقبت کنندگان با تجربه ای
که در زمینه رشد اولیه کودک تجربه داشته باشند. مراقبت خوب از کودک مستلزم
آن است که بزرگسالان مرتبا عواطف مثبتی نسبت به کودک ابراز کنند و به او
واکنش مثبتی نشان دهند؛ امکاناتی برای یادگیری و مکالمه فراهم کنند؛ و به
ندرت عواطف منفی یا واکنش منفی به کودک نشان دهند. لذابه شما والدین گرامی
توصیه می گردد که در هنگام انتخاب مهد کودک مناسب برای فرزند دلبندتان به
این موارد توجه داشته باشید.
