آشنایی با داروهای ضد چاقی
داروهاى ضد چاقی موادى هستند كه به منظور افزایش سرعت كاهش وزن ساخته شده‌اند.
این
داروها ممكن است قرص‌هاى كاهنده وزنی باشند كه با نسخه پزشك تجویز مى‌شوند
و قبل از فروش یا كاربرد آنها، باید مجوز بهداشتى لازم را كسب كنند یا
داروهایى باشند كه بدون نسخه به فروش مى رسند مانند مكمل هاى غذایى كه
نیازى به نسخه ندارند.
داروهاى ضد چاقی چگونه عمل مى‌كنند؟
بیشتر
داروهاى ضد چاقی از طریق مهار اشتها اثر مى كنند، اما برخى از آنها از راه
افزایش احساس پُرى و سیرى پس از غذا خوردن عمل مى كنند.
گروهی از
داروهای ضد چاقی به “مهاركننده هاى لیپاز” معروفند. این داروها اشتها را
مهار نمى‌كنند، بلكه از جذب چربى در بدن جلوگیرى مى كنند مثل داروى
ارلیستات.
داروهاى
كاهنده وزن اغلب براى مصرف كوتاه مدت هستند. داروهاى كاهنده وزن كه با
نسخه تجویز مى شوند، نیاز به تایید بهداشتى دارند، حال آنكه داروهایى كه
بدون نسخه به فروش مى رسند، نیازى به آن ندارند.
بیشتر
داروهاى ضد چاقی تنها براى مصرف موقت ساخته شده‌اند و بیشترین تاثیر خود
را زمانى نشان مى‌دهند كه مصرف آنها با تغییر در سایر شیوه هاى زندگى همراه
باشد. به همین ترتیب داروهاى ضد چاقی كه بدون نسخه به فروش مى رسند، از
اثر بخشى كوتاه مدت برخوردارند.
پزشک چه وقت داروی ضد چاقی تجویز می‌کند؟
بهترین
راه کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش منظم است. اما اگر شما جزو افرادی
باشید که برای کاهش وزن تلاش می‌کنید و اضافه وزن برای شما مشکلات پزشکی
ایجاد کرده باشد، داروهای کاهنده وزنی که پزشک تجویز می‌کند، ممکن است به
شما کمک کند.
پزشک شما در صورتی که این معیارها را داشته باشید، ممکن است به دارو درمانی برای شما اقدام کند:
• سایر روش های کاهش وزن در شما موفق نباشد.
• ضریب توده بدنی (BMI) به عنوان معیار چاقی در شما بالاتر از 24 باشد و شما دچار عوارض پزشکی چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا یا قطع تنفس در هنگام خواب باشید.
• BMI شما بالاتر از 30 باشد.
در حال حاضر تنها دو دارو برای کاهش وزن بوسیله “سازمان غذا و داروی آمریکا” مورد تأیید قرار گرفته‌اند:
• سیبوترامین (Meridia): این دارو با تغییر مواد شیمیایی در مغز باعث می‌شود شما به سرعت احساس سیری کنید. اما این دارو نیز قرصی معجزه‌‌‌آسا نیست.
بررسی‌ها
نشان دهنده آن است که پس از یک سال، مصرف‌کنندگان سیبوترامین به طور متوسط
5 کیلوگرم بیشتر از افرادی که رژیم غذایی کم کالری به همراه دارونما مصرف
می‌کردند، وزن کم کردند. عوارض جانبی این قرص از جمله شامل افزایش فشار خون ، سردرد ، خشکی دهان ، یبوست و بی خوابی است.
• ارلیستات (Xenical): این
دارو از جذب چربی در روده شما جلوگیری می‌کند. چربی جذب نشده با مدفوع
خارج می‌شود. میانگین کاهش وزن یا این دارو در حد متوسطی است – یعنی حدود
سه کیلوگرم پس از یک سال.
عوارض جانبی این دارو شامل اجابت
مزاج‌های مکرر و حاوی چربی است. از آنجایی که اورلیستات مانع جذب برخی از
مواد مغذی می‌شود، پزشک شما ممکن است برای شما مولتی ویتامین تجویز کند.
در
حال حاضر دوز پایین‌تر این دارو با نام Alli در آمریکا بدون نسخه فروخته
می‌شود و به عنوان مکمل رژیم غذایی و ورزش برای کاهش وزن مورد استفاده قرار
می‌گیرد.
داروهای جدید ضد چاقی
داروهای ضد چاقی
دیگری هم در مراحل مختلف تولید و عرضه قرار دارند. از جمله می‌توان به گروه
داروهای مهار کننده گیرنده‌های کانابیس در مغز اشاره کرده کرد که با مهار
اشتها باعث کاهش وزن می‌شوند. از داروهای این گروه می‌توان به اكومپلیا
(Acomplia) با نام ژنریك ریمونابانت (rimonabant) ساخت شركت سانوفی –
آونتیس اشاره کرد که در بازارهای اروپایی موجود است. داروی اكومپلیا به
خصوص برای سیگاری‌هایی كه از افزایش وزن پس از ترك سیگار نگرانند، می‌تواند مفید باشد.
این دارو همچنین خطر بیماری قلبی را در مبتلایان به دیابت نوع 2 كه به درمان‌های استاندارد پاسخ نمی‌دهند كاهش می‌دهد.
موارد مصرف داروهاى ضد چاقی
درمان چاقى: به
لحاظ نظرى، كاربرد اصلى داروهاى كاهنده وزن در درمان افرادى است كه به شدت
چاق بوده و اضافه وزن ایشان خطرات زیادى براى سلامتى آنها دارد.
درمان
چاقى شامل مجموعه اى از درمان هاى مربوط به كنترل وزن مانند تعدیل رژیم
غذایى، تغییر عادات،گرفتن مشاوره و برنامه‌ریزى براى ورزش و همچنین مصرف
داروهاى كاهنده وزن است.
در واقع داروهاى كاهنده وزن در درمان چاقى
باید با فعالیت جسمى و بهبود رژیم غذایى همراه باشند تا كاهش وزن و حفظ آن
در سطح مطلوب در درازمدت امكان پذیر باشد.
كاهش عمومى وزن:
مشتریان داروهاى كاهنده وزن را فقط افراد چاق تشكیل نمى دهند. طرفداران
رژیم غذایى و كاهش وزن و كارخانه هاى داروسازى، به شكل فزاینده‌اى داروهاى
كاهنده وزن را وسیله اى مطلوب و كارآمد براى كاهش وزن قلمداد مى‌كنند.
چه
كسى مى تواند آنها را سرزنش كند؟ ساخت این داروها، كار سودآورى است.
همچنان كه در سال 1996 مشتریان آمریكایى بیش از سیصد میلیون دلار فقط براى
خرید “دكس‌فن‌فلورامین” خرج كرده اند و فروش داروهاى “متابولیف” و
“هربالیف” هم كمتر از این نبوده است.
نكته در اینجاست كه مادامى كه
در مورد چاقى یك تفكر همگانى وجود دارد و همه آن را ریشخند مى‌كنند و تا
زمانى كه افراد چاق با رفتارهاى تبعیض آمیز مواجه هستند، مشتریان به دنبال
یك “قرص جادویى كاهنده وزن” خواهند بود و بازار این داروها داغ باقی خواهد
ماند.
چطور چاقی را با دارو درمان کنیم؟
بهترین راه برای درمان چاقی رژیم گرفتن و ورزش
منظم است. اما در برخی از موارد دکتر شما ممکن است برای داروهایی برای لاغر
شدن تجویز کند.
نکته مهم این است که این داروها به عنوان مکمل رژیم غذایی،
ورزش و تغییرات رفتاری تجویز می‌شوند، و نه برای جایگزینی آنها. اگر شما
تغییرات لازم را در نحوه زندگی خود انجام ندهید، بعید است داروها بتواند
شما را لاغر کند.
معمولا پزشکان در دو مورد به درمان دارویی ضدچاقی روی می‌‌آورند:
یکی هنگامی سایر روش‌های درمان چاقی بر شما موثر نبوده باشد.
دوم هنگامی ضریب توده بدنی (BMI) شما – که شاخص چاقی – است بالاتر از 27 باشد و عوارض پزشکی چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا یا قطع تنفس حین خواب شما را گرفتار کرده باشد.
در حال حاضر تنها دو داروی ضدچاقی وجود دارد که سازمان غذا و داروی آمریکا آنها را تایید کرده است:
1- سیبوترامین: این دارو با تغییر در واسطه‌های شیمیایی در مغز، باعث
می‌شود که با سرعت بیشتری احساس سیری کنید و میزان گرسنگی شما کاهش یابد.
این دارو پس از یک سال مصرف به طور میانگین 5 تا 10 درصد وزن شما را کاهش
می‌دهد. این دارو عوارض جانبی هم دارد از جمله فشار خون بالا، تپش قلب،
سردرد، خشکی دهان، یبوست و بیخوابی.
2- اورلیستات: این دارو هضم و جذب چربی را در معده و روده شما مهار
می‌کند. چربی جذب‌‌نشده از راه مدفوع خارج می‌شود. ارلیستات نیز پس از یک
سال مصرف 5 تا 10 درصد از وزن شما را کم می‌کند. عوارض جانبی این قرص شامل
اجابت مزاج چرب و مکرر، فوریت در دفع مدفوع و گازدار شدن به همراه ترشح
است. این عوارض جانبی را با کاستن از میزان چربی در مدفوع می‌توان تخفیف
داد. از آنجایی که اورلیستات جذب برخی از مواد مغذی را مهار می‌کند،مصرف
مولتی‌ویتامین برای پیشگیری از نقصان‌های تغذیه‌ای لازم است.
در طول مصرف این داروها شما باید تحت نظر پزشک‌تان باشید. همچنین در نظر
داشته باشید که این داروها در همه افراد موثر واقع نمی‌شوند. و اگر دارو
موثر باشد، معمولا پس از 6 ماه میزان تاثیر آن در حد معینی ثابت باقی
می‌ماند. ممکن است لازم باشد شما برای همیشه این داروها را مصرف کنید.
هنگامی این قرص‌ها را قطع می‌کنید، احتمالا بیشتر وزنی را که از دست
داده‌اید، دوباره بازمی‌گردد.
داروهای دیگری نیز وجود دارند که در کشورهای اروپایی مجوز گرفته‌اند،
ولی هنوز مجوز سازمان غذا یا داروی آمریکا را نگرفتهاند، یا مراحل
آزمایشی را می‌گذرانند.
داروهای ضدچاقی تاریخچه چندان روشنی هم ندارند. در میانه دهه 1990 دو
داروی دکس‌فلورامین که با نام ردوکس به بازار عرضه شد، و داروی Fen-Phen که
مخلوطی از فن‌فلورامین و فنترمین بود به علت عوارض جانبی‌شان کنار گذاشته
شدند. این داروها که از لحاظ ساختمانی با آمفتامین مرتبط هستند، در برخی از
مصرف‌کنندگان باعث بالارفتن کشنده فشار خون ریوی و آسیب دریچه‌های قلب
می‌شدند.
محدودیت اصلی که پزشکان در درمان دارویی چاقی با آن روبه‌رو هستند، این
است که هنوز اساس عصبی اشتها و چگونگی تنظیم آن دقیقا روشن نیست.
به غیر از اینها فراورده‌ها یا برنامه‌های مختلفی که مورد پژوهش قرار
نگرفتهاند، به عنوان راه علاج چاقی در رسانه‌های مختلف تبلیغ می‌شوند.
در مورد این داروها و فراورده‌ها باید نهایت احتیاط را به خرج داد،
زیرا بسیاری از ادعاهای در مورد بی‌خطر بودن و موثربودن آنها بی‌پایه است.
مسئله دیگر استفاده افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی و برخی از ورزشکاران
برای رسیدن به وزن مطلوب، از مسهل‌ها، قرص‌های لاغری یا داروهای ادرارآور
است. در بسیاری از این موارد این داروها اثری بر میزان چربی بدن ندارند و
تنها آب بدن را کاهش می‌دهند. فراورده‌هایی ملین ممکن است باعث کاهش خطرناک
میزان پتاسیم خون و به دنبال آن مشکلات قلبی و/یا عضلانی شوند.
