از قهوه‌ی فوری تا کافی‌میکس!
قهوه فوری میان قهوه‌خورها به «قهوه محلول» و «پودر قهوه» هم معروف است.
البته در دنیا برخی تولیدکنندگان، قهوه فوری را به صورت عصاره‌ای مایع و
غلیظ هم عرضه می‌کنند.
شاید بگویید وقتی می‌توانیم قهوه را دم کنیم، دیگر به صنعت قهوه فوری چه نیازی داریم؟
اما انسان هزاره سوم وقت محدودی دارد و اگر قهوه فوری موجود باشد کمی آب جوش برای تهیه سریع یک فنجان قهوه کافی است.
مزیت
دیگر قهوه فوری به دانه قهوه، حجم و وزن کم آن، هنگام انتقال با کشتی و
افزایش زمان ماندگاری‌اش است. سؤال‌های زیادی درباره این محصول وجود دارد
کهدکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرسبه تمام آن‌ها پاسخ داده‌اند.
آقای دکتر! به چه محصولی قهوه فوری می‌گویند؟
قهوه
فوری در اصل بخش محلول پودر قهوه است زیرا قهوه 2 بخش محلول و نامحلول
دارد. بخش نامحلول حاوی فیبر و سایر ترکیب‌هاست و در اولین مرحله تولید،
بخش محلول قهوه وارد آب می‌شود سپس در دستگاه‌های تبخیرکننده یا اپراتور
قرار می‌گیرد، خشک می‌شود و به قسمت بسته‌بندی می‌رود. به همین دلیل وقتی
این قهوه را در آب جوش بریزیم، تمام آن در آب حل می‌شود و هیچ بخش نامحلولی
باقی نخواهد ماند.
قهوه فوری از چه زمانی وارد بازار شد؟
سال
1901 یک محقق ژاپنی به اسم «ساتوری کاتو» در شهر شیکاگو توانست برای اولین
بار پودر قهوه فوری را تولید کند و در سال 1938 برند «نسکافه» موفق به
پیشرفت چشمگیری در این صنعت شد.
انواع
کافی‌میکس حاوی مقدار قابل‌توجهی شکر هستند و متأسفانه عده‌ای تصور
می‌کنند کافی‌میکس همان شیرقهوه است اما شیر به تنهایی نمی‌تواند تلخی قهوه
را بپوشاند
چرا بعضی از قهوه‌های فوری به صورت پودر ریز و برخی به صورت دانه‌های درشت هستند؟
شکل
و بافت قهوه فوری به نوع خشک‌کن مورد استفاده در کارخانه بستگی دارد. به
این ترتیب که اگر از خشک‌کن پاششی استفاده شود، قهوه به شکل پودر ریز و اگر
خشک‌کن از نوع انجمادی باشد، دانه‌های قهوه فوری درشت و به شکل گرانول‌های
شکسته هستند.
لطفاً تفاوت این 2 خشک‌کن را بیشتر توضیح دهید
در
خشک‌کن‌های پاششی، محلول قهوه با نازل‌هایی با قطر 300 میکرومتر (یک هزارم
میلی‌متر) وارد خشک‌کن می‌شود. خشک‌کن دمای حدود 270 درجه سانتی‌گراد و
فشار بالایی دارد. در خشک‌کن‌های انجمادی، هدف این است که گرانول‌هایی با
قطر 3 میلی‌متر تولید شود به این منظور محلول قهوه را با دمای 50- درجه
سانتی‌گراد منجمد و وارد ستون کم‌فشار خشک‌کن می‌کنند. در این مرحله آب
موجود در گرانول‌ها با گرم شدن ستون تبخیر می‌شود و دانه‌های قهوه فوری بر
جای می‌مانند.
قهوه
معمولی عطر اصیل خود را دارد اما انواع قهوه‌های فوری عطرها و طعم‌های
بسیار متنوعی دارند. فرآیند ایجاد طعم را برای ما توضیح می‌دهید؟
برای ایجاد طعم و عطر می‌توان از انواع اسانس‌ها از قبیل اسانس فندق، شکلات، کاپوچینو، کارامل و دیگر طعم‌دهنده‌ها استفاده کرد.
«کافی‌میکس» یا «قهوه مخلوط» چه تفاوتی با پودر قهوه فوری دارند؟
در
کارخانه بعد از تهیه قهوه فوری، آن را بنا به فرمولی که متخصصان طعم‌شناسی
تهیه کرده‌اند، با شیرخشک و پودر شکر مخلوط و یکنواخت و بسته‌بندی
می‌کنند. ریختن این پودر مختلط در آب جوش باعث انحلال سریع آن و تهیه فوری
شیرقهوه شیرین می‌شود.
چرا رنگ انواع قهوه‌های فوری با هم متفاوت است؟
رنگ
قهوه فوری به میزان استخراج مواد از بخش نامحلول بستگی دارد. هرچه در
ابتدای فرآیند تولید حرارت آب بالاتر و زمان استخراج طولانی‌تر باشد، رنگ
قهوه تیره‌تر می‌شود. البته نوع و حرارت خشک‌کن هم در رنگ قهوه بسیار
اثرگذار است و معمولاً در خشک‌کن‌های انجمادی رنگ قهوه روشن‌تر است.
آیا این فرآیندهای دمایی و فشار، طعم و عطر قهوه فوری را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند؟
چرا،
اما معمولاً قهوه فوری آماده تحت جریان دی‌اکسیدکربن یا نیتروژن بسته‌بندی
می‌شود که از ترکیب مواد موجود در آن با اکسیژن جلوگیری شود. البته
معمولاً بیشتر کارخانه‌ها طی مراحل تولید، رنگ و طعم دلخواه خود را به
محصولشان می‌زنند. به طوری که شاید توجه کرده باشید نوشیدن قهوه فوری
دندان‌ها و فنجان را بیشتر از قهوه معمولی زرد می‌کند.
آیا بیماران دیابتی می‌توانند از میان انواع قهوه فوری هرکدام را که مایل بودند، انتخاب کنند؟
نه،
انواع کافی‌میکس حاوی مقدار قابل‌توجهی شکر هستند و متأسفانه عده‌ای تصور
می‌کنند کافی‌میکس همان شیرقهوه است اما شیر به تنهایی نمی‌تواند تلخی قهوه
را بپوشاند.البته کافی‌میکس بدون شکر مخصوص
بیماران دیابتی و افرادی که رژیم کاهش وزن دارند هم در بازار موجود است.
این محصول‌ها یا اصلاً شیرین نیستند یعنی فقط قهوه و شیر هستند یا با
قندهای مصنوعی «بدون کالری» شیرین شده‌اند.
آیا قهوه فوری فاسد می‌شود؟
قهوه فوری ماده خشکی است که رطوبت آن بین 4-1 درصد است بنابراین میکروب‌ها در این شرایط نمی‌توانند رشد کنند.
9 فایده‌ی مصرف قهوه
قهوه دانه خوراکی درختی از خانواده‌ی قهوه‌ها است که در تهیه مواد غذایی
مختلف و همچنین انواع نوشیدنی استفاده می‌شود. گیاه قهوه معمولاً در نواحی
گرمسیر رشد و پرورش می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با خواص این نوشیدنی مفید،
مطالعه‌ی این مطلب را از دست ندهید.
قهوه باعث تقویت حافظه می‌شود
قهوه
سرشار از کافئین است و به همین دلیل سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند که
این امر باعث تقویت هوشیاری ذهنی و دقت می‌شود و برای همین امکان به خاطر سپردن مطالب را راحت‌تر می‌کند.
بر
اساس پژوهشی که محققان روی 4197 زن انجام داده‌اند مصرف روزانه حداقل 3
فنجان قهوه خطر ابتلا به اضمحلال ذهنی را به میزان 30 درصد کاهش می‌دهد.
این میزان از سن 80 سالگی حتی به 70درصد نیز می‌رسد. از طرف دیگر محققان
آمریکایی ثابت کرده‌اند که مصرف آب کافئینه( معادل 5 فنجان قهوه در روز)
حافظه‌ی موش‌های مبتلا به آلزایمر را بهبود می‌بخشد.
قهوه باعث کاهش وزن می‌شود
در
بیشتر کرم‌های لاغری کافئین وجود دارد و این امر بی دلیل نیست. کافئین،
لیپولیز یعنی چربی سوزی را فعال می‌کند. متخصصان تغذیه بر این عقیده‌اند که
کافئین باعث تحریک ارگانیسمی می‌شود که کالری را می‌سوزاند بنابراین باعث
از بین بردن چربی‌ها نیز می‌شود. نتیجه این که کافئین به عنوان عمده‌ترین
ماده‌ی تشکیل دهنده‌ی قهوه، کاهش وزن را آسان‌تر می‌کند.
قهوه حاوی آنتی اکسیدان‌های بیشتری نسبت به چای است
با وجود این که چای به عنوان نوشیدنیِ سرشار از آنتی اکسیدان‌ها شهرت
یافته است( خاصیت‌های ضد سرطانی و ضد پیری آن نیز از این امر ناشی
می‌شود)، اما قهوه بسیار بیشتر از چای حاوی آنتی اکسیدان است. افراد
بزرگ‌سال با نوشیدن قهوه، روزانه به طور متوسط 1300 میلی گرم آنتی اکسیدان
جذب می‌کنند.
متخصصان
تغذیه برای قهوه خورهای قهاری که روزانه بیش از 5 فنجان قهوه می‌نوشند
توصیه می‌کنند مصرف لبنیات و مواد غذایی سرشار از کلسیم را بیشتر کنند این
در حالی است که میزان جذب آنتی اکسیدان‌ها با مصرف چای 294 میلی گرم تخمین
زده شده است. در بررسی دیگری که محققان نروژی روی 61 نفر انجام داده‌اند،
نشان داده است که یک فنجان قهوه حاوی 300 نوع از آنتی اکسیدان‌ها است. در
هر فنجان قهوه 200 تا 550 میلی گرم آنتی اکسیدان وجود است.
قهوه سردرد را تسکین می‌دهد
آیا شما دچار سردرد یا میگرن
هستید؟ برای خلاص شدن از این دردها هیچ نوشیدنی مانند یک فنجان قهوه موثر
نیست. می‌پرسید چرا؟ اول به خاطر این که کافئین موجود در قهوه با گشاد شدن
رگ‌ها و افزایش فشار خون که سردرد و میگرن به همراه دارد مقابله و به تنگ
شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند. دوم به این دلیل که کافئین به عنوان
مطلوب‌ترین ضد درد، تأثیر مسکن‌هایی مثل آسپیرین، پاراستامول و…. را در
خود دارد.
قهوه هضم غذا را آسان‌تر می‌کند
اگر
چه معمولاً قهوه را به ایجاد مشکلات گوارشی متهم کرده‌اند اما دانشمندان
خلاف این امر را به اثبات رسانده‌اند. محققان معتقدند خوردن 280 میلی لیتر
قهوه هیچ گونه درد، حالت تهوع و نفخی به همراه ندارد. یک پژوهش دیگر که در
سال 1990 روی نزدیک به 99 نفر انجام گرفت نشان داد 29 درصد شرکت کنندگان
پس از مصرف قهوه از بهبودی ایجاد شده در گوارششان خبر دادند.
قهوه دوست استخوان‌ها
البته
شایعاتی وجود دارد که قهوه باعث کلسیم زدایی از استخوان‌ها و در نتیجه
ابتلا به پوکی استخوان می‌شود. اما با مطالعات زیادی که در این زمینه انجام
شده است، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که میزان زایل شدن کلسیم جزئی است
و مصرف متعادل قهوه تأثیر معناداری در احتمال شکستگی و پوکی استخوانی
ندارد.
متخصصان تغذیه برای قهوه خورهای قهاری که روزانه بیش از 5 فنجان قهوه می‌نوشند توصیه می‌کنند مصرف لبنیات و مواد غذایی سرشار از کلسیم را بیشتر کنند.
قهوه از ابتلا به دیابت جلوگیری می‌کند
در سال 2009، محققان استرالیایی نشان دادند نوشیدن روزانه 1 فنجان قهوه، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را 7 درصد کاهش و نوشیدن 3 یا 4 فنجان قهوه در روز این احتمال را 25 درصد کاهش می‌دهد.
پیش‌تر
در سال 2006 ، تحقیقات صورت گرفته بر 29000 زن، نشان داده بود آن دسته از
زن‌هایی که قهوه‌ی زیادی می‌نوشند 22 درصد کمتر با احتمال ابتلا به دیابت
روبه رو می‌شوند. در همین سال پژوهش دیگری که روی 17413 نفر انجام گرفت،
حاکی از آن بود که مصرف حداقل 3 فنجان قهوه در روز، 42 درصد خطر دیابتی شدن
را کاهش می‌دهد.
قهوه از ابتلا به سرطان پیشگیری می‌کند
این
نوشیدنی سرشار از آنتی اکسیدان‌ها است که با رادیکال‌های آزاد مبارزه
می‌کنند. به همین دلیل قهوه از بروز سرطان پیشگیری می‌کند. محققان ژاپنی با
آزمایش روی 61000 نفر خاطر نشان کردند که مصرف قهوه به میزان روزانه 1
فنجان، خطر ابتلا به سرطان کبد
را کاهش می‌دهد. یک پژوهش آمریکایی که در سال 2009 به چاپ رسید نیز مشخص
کرده است مردانی که روزانه حداقل 6 فنجان قهوه نوشیده‌اند، 10 درصد کمتر در
معرض پیشرفت سرطان پروستات بوده‌اند.
قهوه از بیماری پارکینسون پیشگیری می‌کند
بر اساس 2 پژوهش آمریکایی منتشر شده در سال 2001، قهوه می‌تواند از بروز بیماری پارکینسون
پیشگیری کند. پژوهش نخست که روی بیش از 8000 نفر انجام گرفت، نشان می‌دهد
میزان بالای کافئین( بیشتر از 4 فنجان در روز) خطر ابتلا به بیماری مذکور
را کاهش می‌دهد. پژوهش دوم با مطالعه روی 200 بیمار مبتلا به پارکینسون
نشان داد نزد افرادی که قهوه زیادی می‌نوشند، تأخیری در بروز علایم بیماری
رخ داده است.
در نهایت این که در سال 2002، گردآوری نتایج 13 پژوهش
انجام گرفته نشان داد که خطر پیشرفت این بیماری در میان مصرف کنندگان قهوه
یک سوم کمتر بوده است. به عقیده‌ی دانشمندان کافئین سرعت از بین رفتن
دوپامین در مغز( عامل بروز بیماری پارکینسون)را کاهش می‌دهد.
