راز زیبایی دندان ها/40 نكته‌ای كه دندانپزشكان به شما نمی‌گویند
لااقل روزی 2 بار، اول صبح و شب، لازم است دندان‌ها مسواک زده شوند.
2 لااقل روزی یک بار قبل از مسواک‌زدن باید با نخ دندان حاوی فلوراید، بین دندان‌ها تمیز شوند.
3 هفته ای 2 تا 3 بار باید از دهان‌شویه فلوراید 2/0 درصد استفاده شود.
4 هفته‌ای 1 تا 2 بار باید از دهان‌شویه کلرهگزیدین 12/0درصد استفاده شود.
5 افراد با ریسک بالای پوسیدگی دندان، باید هر 3 تا 4 ماه یک بار به
دندان‌پزشک مراجعه کنند و افراد با ریسک کمتر، هر 6 تا 9 ماه یک بار.
6 افراد با ریسک بالای پوسیدگی دندان باید هر 12 تا 18 ماه یک بار از
دندان‌های خود کلیشه رادیوگرافی تهیه کنند و افراد با ریسک کمتر، هر 24 تا
36 ماه یک بار.
7 استفاده از آدامس‌های فاقد قند پس از مصرف غذاهای حاوی ساکارز یا تنقلات به مدت 5 تا 30 دقیقه توصیه می‌شود.
8 استفاده از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید مناسب و مواد ساینده کم همراه با مسواک توصیه می‌شود.
9 دهان‌شویه آب‌نمک ممکن است مفید باشد اما جایگزین روش‌های پیشگیری فوق‌الذکر نمی‌شود.
10 دندان‌های شیری کودکان تا سن 11 تا 12 سالگی باید تحت کنترل باشند و بدون حفظ فضایشان نباید آنها را کشید.
11 کشیدن دندان‌های شیری منجر به از دست رفتن فضای دندان‌های دایمی زیرین می‌شود و نیاز به درمان‌های ارتودنسی را واجب می‌کند.
12 به محض رویش اولین دندان دایمی در سن 6 تا 8 سالگی باید شیارهای آن
از نظر ابتلا به پوسیدگی مورد معاینه قرار گرفته و در صورت لزوم بسته شوند.
13 در صورتی که به صورت ژنتیکی ناهنجاری‌های دندانی یا فکی در والدین یا
بستگان کودک وجود داشته باشد، بهتر است کودک از سنین 10 سالگی تحت کنترل
دندان‌پزشک متخصص کودکان یا ارتودنسی قرار گیرد.
14 وجود فاصله بین دندان‌های شیری معمولا طبیعی است و نباید موجب نگرانی والدین شود.
15 مقادیری بی‌نظمی و درهم‌رفتگی دندان‌های پایینی در سنین 8 تا 9 سالگی معمولا طبیعی است و به مرور برطرف می‌شود.
16 درد نداشتن دندان‌ها الزاما بیانگر سالم بودن آنها و نداشتن پوسیدگی نیست.
17 در صورتی که دندانی درد شدید داشته باشد، نشان‌دهنده تخریب وسیع عاج و عصب دندان است و احتمال نیاز به درمان ریشه را مطرح می‌کند.
18 قسمت‌هایی از دندان که در معرض پوسیدگی بوده‌اند، در صورت بهبود بهداشت، موادمعدنی جذب می‌کنند و پوسیدگی را متوقف می‌کنند.
19 نواحی متوقف شده فوق‌الذکر می‌توانند رنگ جذب کنند و قهوه‌ای باشند و احتیاجی به ترمیم نیست.
20 هر تغییر رنگی روی سطح جونده دندان‌ها، الزاما پوسیدگی نیست و نیاز به ترمیم ندارد.
21 در صورت ترمیم دندان با مواد فلزی غیرهمرنگ (آمالگام)، احتمال حساس
بودن دندان به سرما و سایر محرک‌ها ظرف مدت 45 روز تا 2 ماه وجود دارد.
22 در صورت ترمیم دندان با مواد همرنگ، حساسیت دندان‌ها بیش از یک هفته قابل‌توجیه نیست و باید بررسی شود.
23 در صورتی که پس از ترمیم دندان خود احساس بلندی می‌کنید، در اولین فرصت به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.
24 بلندی ترمیم می‌تواند سبب حساسیت به سرما و گرما شده یا سبب شکستگی ترمیم یا دندان شود.
25 در مراحل اولیه پوسیدگی دندان که بیشتر به صورت حساسیت به شیرینی یا سرما نشان داده می‌شود، به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.
26 پس از بروز درد شدید، خودبه‌خود و شبانه که بعضا با داروهای مسکن نیز آرام نمی‌شود، دندان نیاز به درمان ریشه پیدا می‌کند.
27 ظرف مدت 3 هفته پس از پایان درمان ریشه حتما باید پانسمان با مواد ترمیمی دایمی جایگزین شود.
28 دندان‌های درمان ریشه شده به دلیل از دست دادن بیشتر بافت‌های خود، بسیار ضعیف شده و مستعد شکستن هستند.
29 پس از درمان ریشه، خوردن غذاهای سفت ممکن است سبب شکستن دندان شود.
30 بافت‌‌ها و دیواره‌های دندان درمان ریشه شده باید تقویت شود تا احتمال شکستن کاهش یابد.
31 درصورتی که دندان درمان ریشه شده دچار شکستگی شود، لبه آن معمولا به
زیر لثه امتداد یافته و نیاز به جراحی لثه را نیز مطرح می‌کند.
32 ریشه دندان‌های درمان ریشه شده در رادیوگرافی به‌صورت نوارهای سفیدی دیده می‌شوند.
33 این نوارهای سفید باید به صورت متراکم و یکنواخت تا نوک ریشه امتداد یافته باشد.
34 هر دندان درمان ریشه شده‌ای نیاز به روکش ندارد.
35 دندان‌هایی که درمان ریشه نشده‌اند نیز ممکن است به دلایل دیگری مانند تخریب وسیع یا زیبایی نیاز به روکش داشته باشد.
36 در مواردی که چند دندان در کنار هم به صورت جداگانه قرار گرفته‌اند و
لازم است همه آنها روکش شوند، به هیچ عنوان نباید به یکدیگر چسبانده شوند
بلکه باید به صورت جداگانه روکش شوند تا امکان تمیز کردن نواحی بین دندانی و
حفظ سلامت لثه‌ها میسر شود.
37 در صورتی که دندانی کشیده شده است، برای جایگزینی دندان از دست رفته،
دو دندان مجاور ناحیه بی‌دندانی پایه گرفته شده و ناحیه وسط پر شود. به
این روش که یکپارچه بوده و 3 دندان (2 دندان پایه و یک دندان وسط) متصل به
هم هستند، بریج یا پل گفته می‌شود.
38 زیر بریج باید به وسیله نخ‌هایی که از نخ دندان ضخیم‌تر است و «سوپر فلاس» نامیده می‌شود، تمیز شود.
39 عبور دادن دهان‌شویه با فشار از زیر بریج به پاکسازی بیشتر کمک می‌کند.
40 در صورتی که دندان‌های دو طرف ناحیه بی‌دندانی سالم هستند، برای
پرهیز از آسیب دیدن این دندان‌ها می‌توان به کمک ایمپلنت فضای بین دو دندان
را جایگزین کرد.
دکتر وحید عارفی جراح و متخصص بیماری های لثه
علم پزشكي تاكنون قادر به ايجاد
عضوي مصنوعي در بدن انسان نبوده است تا بتواند جايگزيني واقعي و يا برتر از
عضو طبيعي باشد. ايمپلنت يا كاشت دندان يك معجزه نيست و هرگز توانايي هاي
دندان طبيعي را ندارد. پس با پيشگيري از دست دادن دندان ها بايد اين اعضاي
گرانب ها را كه در تغذيه، تكلم و مهاوره هميشه ياريگر ما هستند حفظ كنيم تا
مجبور به جايگزيني عضوي مصنوعي بجاي آنها نگرديم.
علل از دست دادن دندان هاي دائمي عبارتند از :
- بيماري هاي لثه ، استخوان و انساج در برگيرنده ريشه دندان
- اعمال روش هاي اشتباه در ترميم و پروتز و روت كانال ها توسط دندانپزشكان
- حوادث (مانند ضربه هاي ناگهاني به دهان در تصادفات، مسابقات ورزشي و حتي جويدن)
- بيماري هاي خاص و مادرزادي (از قبيل ديابت) و يا مصرف داروهاي خاص از قبيل استرويدها و داروي ضد صرع و غيره
بيماري
هاي لثه و انساج اطراف دندان ها (پريودنتال) از مهمترين عوامل از دست رفتن
دندان هاست. اين بيماري ها اغلب با ژنژويت يا التهاب لثه آغاز مي گردد و
طبق آمار در جوامع پيشرفته بين 60% تا 80 % از مردم مبتلا به ژنژويت هستند و
خود از آن بي خبرند.
يكي
از علائم مشخص ژنژويت يا همان التهاب لثه، خونريزي هاي بي قاعده و يا
هنگام مسواك زدن است كه اغلب با بي ملاحظه گي در روش مسواك زدن و نخ دندان
نمودن اشتباه مي گردد. اينگونه خونريزي ها ناگهاني و با اندكي درد يا سوزش
در اثر خراشيدگي يا صدمه به لثه اتفاق مي افتد و هميشگي نيست.
اما
اگر شخصي با كمي فشار به مسواك خود (كه البته تا حدودي براي پاكسازي شيار
لثه و بين دندان ها لازم است) متوجه شد كه رنگ برس‌هاي مسواك قرمز شده است.
اين نشانه ژنژويت لثه است و با افزايش آن ميكروب هاي محيط دهان (كه بطور
عادي در همه افراد بصورت غير فعال وجود دارند) فرصتي خواهند يافت تا شروع
يك بيماري جدي و عفوني لثه اي را رقم زده و به مرور زمان عمق اين التهاب و
عفونت بيشتر شده و بدليل اينكه بيماري هاي پريودنتال اصولا داراي روند
آهسته و پيوسته اي هستند، شخص بيمار متوجه تغييرات زير بافتي نمي گردد و در
مراحل بالاتر بيماري علائم جدي تر نمايان خواهد شد و آن زماني است كه
خسارات زيادي رخ داده و درمان جهت بازگرداندن انساج به حالت طبيعي و سلامت
بسيار مشكل و گاهي غير ممكن است.
طبق آخرين مطالعات مؤسسات معتبر
علمي، آمار چشم گيري از اشخاص مبتلا به نارسايي هاي قلبي و عروقي و حتي
سكته هاي قلبي ناشي از بيماريهاي عفوني و دراز مدت لثه تشخيص داده شده اند
كه آمار رسمي آن موجود است.
علائم هشدار دهنده بیماری‌های عفونی لثه (پریودنتیت) عبارتند از:
- تورم و تغيير رنگ لثه
- خونريزي لثه هنگام مسواك زدن يا جويدن و يا بخودي خود.
- بوي نامطبوع و مزه بد دهان
- تحليل لثه و نمايان شدن ريشه دندان ها و حساس شدن دندان ها
- كند شدن يا سست شدن دندان ها و عدم توانايي در جويدن
- لق شدن دندان ها
- ترشح عفوني از شيار لثه
- جا به جا شدن و تغيير جهت دندان ها بدون لقي
بيماري هاي عفوني لثه منتج از فعاليت گروهي از ميكروب هاي هوازي و بي هوازيست.
با
نفوذ اين ميكروب ها به شيار بين دندان و لثه، اين شيار كه بطور طبيعي، يبن
0/5 تا 1 ميلي متر عمق دارد افزايش عمق مي دهد و مي تواند تا 8 الي 10
ميليمتر عميق تر شود كه به آن پاكت پريودنتال اطلاق مي گردد. هر چه عمق اين
پاكت هاي لثه اي بيشتر باشد ميكروب هاي بي هوازي كه مخرب ترين گروه از
ميكروب هاي لثه اي هستند فعالتر و خسارت زننده تر مي شوند.
بطور
كلي اين بيماري در بالغين داراي 4 مرحله است كه معمولا در مرحله اول و
ابتداي مرحله دوم داراي هيچ علائمي نيست و يا علائم بسيار ضعيفي دارد كه
شخص بيمار آن را جدي نمي گيرد، ولي از انتهاي مرحله دوم و ابتداي مرحله سوم
علائم بيشتر مي شود و ديگر شخص بيمار احساس راحتي در محيط دهان نمي كند.
خونريزي
با كوچكترين فشاري ممكن است رخ دهد، حساسيت دندان ها بالا مي رود و بوي
نامطبوعي در محيط دهان مي پيچد و دندان ها، مخصوصا دندان هاي تك ريشه كمي
سست مي گردند. اما از انتهاي مرحله سوم و شروع مرحله چهارم بيماري، خونريزي
ها بي دليل و خود به خود اتفاق مي افتد، لثه ها ورم مي كند و عمق پاكت هاي
لثه اي به حداكثر مي رسد و معمولا در اين زمان خسارات استخواني گسترش
چشمگيري دارد كه با پيشرفت در مرحله چهارم لقي دندان‌ها به حداكثر رسيده و
حتي با زبان شخص بيمار دندان ها جا به جا مي گردند.
در مقايسه بين خانم ها و آقايان، خانم ها اندكي بيشتر از آقايان در ريسك ابتلا به بيماري هاي لثه هستند.
بر
اساس مراحل ذكر شده اين بيماري، درمان در مرحله اول بيماري بدون روش جراحي
امكان‌پذير است، در مرحله دوم بيماري بستگي به ابتدا يا انتهاي اين مرحله
دارد. در ابتداي مرحله دوم نيز امكان درمان و پيگيري بدون روش جراحي وجود
دارد. ولي در انتهاي مرحله دوم و مرحله سوم بيماري اغلب روش جراحي تنها راه
درمان است كه در آن بازسازي استخوان هاي از دست رفته و همينطور بازگرداندن
بافت نرم لثه از طريق پيوند روش هاي مداوا مي باشند و معمولا در مرحله
چهارم بيماري جز بازسازي استخوان جهت حفظ ابعاد استخواني براي دندان ها
اميدي به نگهداري وجود ندارد. لازم به ذكر است كه در پاره اي موارد تظاهرات
ظاهري لثه از قبيل تغيير رنگ و خونريزي هم رويت نمي گردد و شخص گمان به
سلامت لثه دارد.
مشاوره با متخصص پريودنتيكس يا بيماري هاي لثه كه
پريودنتيست نيز ناميده مي شود، بخوبي مي تواند از ابتلا و پيشرفت اين
بيماري جلوگيري كند.
اين نكته بسيار مهم است كه اگر به هردليل
دنداني از دست مي رود، حتما شيوه اي كه به دور از آسيب به ديگر اعضاي مجاور
آن دندان در محيط دهان اعمال شود، تا آن دندان جايگزين گردد.
ایمپلیت
امروزه تنها روشي كه بدون آسيب به دندان هاي ديگر، دندان از دست رفته را
جايگزين مي كند عمل كاشت پايه دنداني يا ايمپلنت است. كاشت دندان زماني
انجام مي گردد كه يا دنداني از دست رفته و جاي خالي آن باقي مانده است و يا
اميدي براي نگهداري و مداواي دنداني وجود ندارد.
در واقع ايمپلنت
آخرين گزينه محسوب مي گردد كه البته امروزه مي تواند در صورتي كه به نكات
تخصصي در كارگزاري آن دقت شود و خود شخص در حفظ و نگهداري آن دقيق عمل كند،
طول عمري بيش از 10 تا 15 سال داشته باشد. طبق آخرين روش ها، امروزه مي
توان تنها در يك جلسه دنداني از بين رفته و غير قابل نگهداري را جايگزين
نمود و شخص را در همان جلسه با دنداني جديد و بدون تغيير ظاهري براي ادامه
زندگي مهيا نمود.
ايمپلنت
ها يا پايه هاي دنداني از جنس تيتانيوم هستند كه از سازگارترين فلزات در
محيط بدن انسان است. انواع مختلف اين پايه هاي تيتانيومي امروزه در جهان
توليد مي گردد كه از نظرجنس يكي هستند و فقط طرح، تكنولوژي و سابقه كمپاني
هاي مختلف با هم فرق دارند. بدون شك ايمپلنت هايي كه داراي سوابق طولاني تا
حد 30 سال در برخي از آنها هستند، در دراز مدت نتايج خوبي را به اثبات
رسانده و قابل قبول ترند.
اگر چه كه كمپاني هاي جديدي كه سوابقي در
حد 5 تا 10 سال دارند هم داراي استانداردهاي جهاني از قبيل FDA امريكا و
CE اروپا مي باشند. و استفاده از آنها فاقد اشكال است. من پس از بيست و سه
سال آشنايي با نمونه هاي مختلف ايمپلنت دنداني و يازده سال سابقه كاشت اين
قطعات در بيماران متعدد و استفاده از مارك هاي مختلف ايمپلنت بر اين باورم
كه اين روش درماني نياز به تخصص ، تجربه و مهارت لازم دارد و در صورتي كه
يك ايمپلنت با استاندارد جهاني و با هر مقدار سابقه توسط جراحي با تجربه و
آشنا به اصول انجام گيرد، شانس موفقيت بسيار زياد است.
پايه
تيتانيومي ايمپلنت در بدنه استخوان بجاي ريشه دندان قرار مي گيرد. با اين
تفاوت كه ريشه دندان طبيعي داراي يك بافت زنده در اطراف خود مي باشد بنام
پريودنتال ليگامنت يا PDL اما ايمپلنت كاملا به استخوان جوش مي خورد. پس از
مدتي قطعه تاجي روي اين پايه كار گذارده شده نصب مي گردد و تاج اصلي كه از
نظر ظاهر مشابه با دندان است روي آن متصل مي گردد. امروزه مدت زمان لازم
جهت دندان هاي قدامي بين صفر تا 50 روز و در دندان هاي خلفي جهت جلوگيري از
ريسك آسيب به ايمپلنت حدود 10 هفته است.
ايمپلنت ها مي توانند بجاي تك دندان ، چند دندان مانند بريج و يا تمام فك
بصورت ثابت و يا با پروتز جدا شونده متكي بر ايمپلنت طراحي شوند و اين
بستگي به نياز شخص و هزينه هاي آن دارد.
چند سالي است كه روش هاي ليزري با استفاده از دستگاه ليزر وارد درمان و شيوه هاي عمل دندانپزشكي تخصصي شده است. 
ليزرها
ابتدا تنها بعنوان يك چاقو يا تيغ جراحي عمل مي كردند، كه در بعضي موارد
بدون درد، خونريزي و اتلاف زمان، ضايعات و مشكلات لثه اي را مي شود با آنها
برطرف نمود. امروزه، نسل جديد ليزرها و درمان هاي ليزري در دندانپزشكي
تحولي ايجاد نموده و كار روي ريشه، استخوان و دندان هم با آنها عملي است.
با
استفاده از ليزرهاي جديد غير از درد و خونريزي كمتر و محدود، مي توان
درمان هاي بسياري را با استرس پايين و زمان خيلي خيلي كمتر به انجام رساند.
ليزرهاي
با طول موج هاي مختلف امروزه داراي ضريب امنيت بيشتري نسبت به گذشته مي
باشند و چون مثل ابزار و وسايل فلزي به انساج دهان آسيب نمي رسانند، شرايطي
را براي بافت هاي نرم و سخت دهان ايجاد مي كنند كه با سرعت بيشتر و
التهابات كمتر بتوانند ترميم گردند و با اين شرايط هم براي جراح و شخص
درمان كننده و هم بيمار تحت درمان رفاه و آرامشي ايده آل فراهم مي نمايند.
