تلاوت كدام سوره براي اهل قبور با فضيلت است؟
اهل قبور نيازمند به استغفار و طلب رحمت و
اهداء ثواب هستند. در همين زمينه امام جعفر صادق ـ عليه السّلام ـ
ميفرمايد: «ثوابي كه پس ازمرگ به انسان ميرسد سه چيز است:
1. صدقه جاريه؛
2. راه و رسم صحيحي كه شخص در حال حيات بدان عمل ميكرد و به گونهاي بوده كه الگو براي ديگران ميشد؛
3. فرزندي شايسته كه براي او طلب مغفرت كند، و موجبات آمرزش پدر را فرهم سازد.»[1]
در جاي ديگر ميفرمايد: «همان گونه که
زندگان با هدايا، شاد ميشوند اهل قبور و برزخيان نيز با ترحم و استغفار
كه نسبت به آنان ميشود؛ شاد ميگردند.»[2]
بنابر اين اهداء ثواب و طلب مغفرت براي اهل قبور نافع است و از طريق اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ توصيه شده است.
کارهاي نافع براي مردگان
1- خواندن سورههايي از قرآن درحالت احتضار: مانند سورههاي يس، صافات، احزاب، آية الكرسي، آيه 54 سوره اعراف، و سه آيه آخر سوره بقره طبق توصيه روايات.[3]
2- نماز وحشت :
همچنين مستحب است در شب اول قبر دو ركعت نماز وحشت خوانده شود كه در ركعت
اول بعد از سوره حمد، يك مرتبه آية الكرسي و در ركعت دوم، بعد از سوره
«حمد»، 10 مرتبه سوره قدر خوانده شود.
3- قرآن خواندن درکنارقبر : امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: «سوره تبارك بالاي سر قبر ميت خوانده شود تا موجب رفع عذاب قبر از او گردد».[4]
4- زيارت اموات : مرحوم
نوري در مستدرك الوسائل باب اموات، از سيد بن طاوس در مصباح الزائد نقل
كرده که طريق زيارت ميت اين است كه رو به قبله و دست بر قبر نهاده و بگو: «الَلّهُمَّ ارحَم غُربَتَهُ وَصِل وَحْدَتَهُ… ثُمَّ اقرَ «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ»
سبع مرّات؛ پروردگارا! بر غربت او ترحم نما و تنهايي او را به مقام جمع
خودت ارتباط بده و موجبات انس را بر وحشت او قرار بده و ترس او را تبديل به
ايمني گردان و از رحمت خود براي او رحمتي بفرست كه از رحمت غير تو بينياز
گردد و او را به كسي كه او دوست داشت و در تحت ولايت او (ائمه اطهار ـ
عليهم السّلام ـ ) بود؛ ملحق گردان! و سپس سوره مباركه قدر راهفت مرتبه
بخوان».[5]
در نتيجه ميتوان گفت: سورههاي؛
فاتحه، يس، صافات، تبارك، احزاب، آية الكرسي، هفت مرتبه اناانزلناه… را
مي توان خواند و ثوابش را به اهل قبور اهداء كرد.
مواظب نفرین پدر و مادر خود باشید!
نفرین
به معنای دعای بد برای مرگ، ناکامی و بدبختی کسی یا چیزی است.
(انوری،ج8،ص7888) و همینطور به معنای لعن، لعنت و نکوهش نیز آمده است. (لغت
نامه دهخدا،ج43،ص660)
معادل نفرین در قرآن کریم “لعن” می باشد که
در معنای عام می توان بدین صورت تعریف نمود: لعن از ناحیه خداوند متعال به
معنای دور ساختن کسی از رحمت خویش در دنیا و در آخرت عذاب و عقوبت و از
ناحیه بندگان نیز لعن و نفرین در واقع همان دعا به ضرر و بر ضد دیگران
است.(مفردات راغب اصفهانی، ص471)
نفرین در آیات قرآن
در
قرآن واژه لعن به کار رفته است. آن جا که خداوند ابو لهب (عموی پیامبر) را
به دلیل اذیت و آزار پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نفرین می کند:
«تَبَّتْ یَدا أَبی لَهَبٍ وَ تَب» (سوره مسد، آیه 1) بریده باد هر دو دست
ابو لهب و مرگ بر او باد.
در آیه دیگر خداوند می فرماید: «
لَعْنَةُ اللّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ : لعنت خدا بر ستمگران باد»، (هود،
آیه 18) یا در آیات دیگر کسانی که خدا و پیامبر صلی الله و علیه و آله را
اذیت و آزار دهند: إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ
لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ (سوره احزاب، آیه 57) یا
پیمان خود بشکنند: فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ لَعنَّاهُمْ (سوره
مائده، آیه 13) خداوند در دنیا و آخرت آن ها را لعن نموده است و….
سرگردانی
انسان ها نیز از آثار نفرین است. اگر انسان کاری کند که نفرین حقی او را
بگیرد، ممکن است در زندگی گرفتار سرگردانی شود، چنان که دعای بد و نفرین
حضرت موسی (علیه السلام) موجب سرگردانی یهودیان به مدت چهل سال شد (مدثر،
آیات 42 تا 62)
آثار نفرین کردن در روایات
اصل
نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است. اگر چه نفرین و در
خواست احقاق حق از حقوق مسلم مظلومان و ستم دیدگان است، اما در متون دینی
ما سفارش به عفو و بخشش بهتر از نفرین و انتقام گرفتن است. خداوند متعال مى
فرماید: ” وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ
اللَّهُ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ”؛ آنها باید عفو کنند و چشم
بپوشند، آیا دوست نمى دارید خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده و
مهربان است! (نور، 22)
از امام محمد باقر (علیه السلام) منقول
است كه فرمود: چون لعنت از دهان شخص بیرون بیاید، میان او و آن شخص كه به
او لعنت شده، تردد مى كند، و اگر آن شخص سزاوار لعن باشد، به او تعلق مى
گیرد، و اگر نباشد، به صاحبش بر مى گردد. (اصول كافى، ج5، ص341)
امام
صادق (علیه السلام) فرمود: هرگاه مردى مورد ظلم و ستم واقع شد و شروع كند
به نفرین كردن بر ظالم و ستمكار خود، خداوند عزوجل به او مى گوید: همان
طورى كه تو به ظالم خود نفرین مى كنى، كسى دیگر هم از دست ظلم و ستم تو
نفرین مى كند. اگر مى خواهى، نفرینت را درباره ى ظالم تو بپذیرم و نفرین
مظلومت را هم درباره ى تو، و اگر خواستى، نفرین هر دو شما را به تاخیر
بیندازم، تا شاید رحمت و عفو من شما را فرا گیرد!
نفرین مظلوم در روایات
امام
صادق (علیه السلام) می فرماید: «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به
آسمان می رود.» آن حضرت در روایت دیگر فرمود: «بترسید از نفرین مظلوم،
همانا او حقّ خود را از خدا می خواهد و خداوند سبحان گرامى تر از این است
که حقی خواسته شود، مگر این که آن را اجابت کند» .
از نفرین پدر علیه خود، سخت پرهیز داشته باشید، زیرا از شمشیر برنده تر است
نفرین پدر و مادر
اگرچه
صرف قدم گذاشتن در وادی بی احترامی به والدین تاثیرات و پیامدهای مخرب
فراوانی را بر زندگی مادی و معنوی انسان خواهد گذاشت اما باید دانست که این
تاثیرات مخرب هنگامی به اوج خود می رسد که نَفَس از سینه مادر برون آید و
به دادستانی، از بی احترامی فرزندش، او را نفرین کند. گویا که در چنین
شرایطی خود خداوند دادستان او خواهد بود و بی شک هیچ کس هم جلودار چنین
دادستانی نخواهد بود.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم
فرمود: از نفرین پدر خود، سخت بپرهیزید، زیرا چنین نفرینى «ابر» را هم مى
شكافد و بالاتر مى رود، و مورد توجه خدا قرار مى گیرد، تا جایى كه خداوند
متعال مى فرماید: آن نفرین را نزد من آورید تا مستجاب گردانم. بنابراین، از
نفرین پدر علیه خود، سخت پرهیز داشته باشید، زیرا از شمشیر برنده تر است!
(نوادر راوندی)
زمخشری صاحب تفسیر کشاف، در حادثه ای یک پایش را از
دست داد. او می گوید در زمان کودکی، گنجشکی را گرفته و پایش را به نخی بسته
بودم. گنجشک از دستم پرید و داخل سوراخی شد نخ را آن قدر کشیدم که یک پای
حیوان از جا کنده شد. مادرم از جریان با خبر شد و فوق العاده متأثّر گردید و
در حقّم نفرین کرد و گفت: «خدا پای چپت را قطع کند، همچنان که پای چپ این
حیوان بیچاره را قطع کردی». هنگامی که به سنّ رشد رسیدم و برای کسب دانش به
بخارا می رفتم، از اسب به زمین افتادم و پایم شکست. پزشکان چاره ای جز این
ندیدند که پایم را قطع نمایند. این است که می بینی از پای چپ، عاجز مانده
ام. (وفیات¬الأعیان، ج4،ص225)
هر چند نفرین پدر و مادر اجابت
می شود اما به پدرها و مادرهای عزیز عرض میکنم که در هر حالت فرزندانتان را
نفرین نکنید. حضرت نوح فرزندش را دعا کرد. در حالی که خدا در قرآن می
فرماید: این فرزند از اهل تو نیست. البته نوح دیگر بر خواسته اش اصرار نکرد
و طلب مغفرت هم کرد. اینکه پدر و مادر فرزند را از یک لطف الهی طرد کنند
خوب نیست.
خدا در سوره فرقان می فرماید: بنده های ویژه خدا می
گویند که زن و بچه های ما را نور چشم ما قرار بده و ما را پیشوای متقیان
قرار بده. بچه نور چشم است و باید برای او دعا بشود. او ذریه است، نسل
شماست فرزندان را نفرین نکنید و اگر یک ناسازگاری از آنها دیدید، دعا کنید،
نصیحت کنید و اصلاحشان کنید. دعای پدر در حق فرزند مستجاب است و نفرین
مادر در حق فرزند گیرا است ولی یک موقع نفرین ها بی مبنا است یعنی مادر
عصبانی میشود و می گوید که خدا ذلیلت بکند، این جور نفرین ها نمی گیرد و
تاثیر گذار نیست ولی اگر مادر از ته دل نفرین می کند، کاری بکنید که این
نفرین به زندگی شما نیاید .
ما قرار است پیامبر اکرم (صلی الله و
علیه و آله) را الگوی خود قرار دهیم پیامبر ما پیامبر رحمت بودند، در یک
روایتی داریم که وقتی دندان پیغمبراکرم (صلی الله و علیه و آله) را شکستند و
ایشان مجروح شد، از صورت ایشان خون می ریخت، آمدند به حضرت گفتند: آقا!
مشرکین مکّه را نفرین کن! فرمود: «اِنّی لَم اَبعَثُ لَعانا وَلکِنّی
بُعِثتُ داعِیاً وَ رَحمَه اَللّهُمَّ عَهدِ قَومی فَاِنَّهُم لا
یَعلَموُن»؛ نگاه کنید! شیوه ایشان جذب است، چون اصل در اسلام همین است،
اصل در اسلام، مسئله جذب است نه دفع.
نتیجه گیری
وظیفه
ما این است که مواظب باشیم و گاه و بیگاه به هر بهانه ای به نفرین لب
نگشاییم مخصوصا والدین محترمی که گاه از سر عصبانیت فرزندان دلبندشان را
نفرین می کنند، تصور کنید یکی از این نفرین ها کارساز شود چه خواهد شد؟
گفتیم نفرین بی جا گاه به خود شخص بر می گردد پس باید در این مسأله جوانب
احتیاط را کاملا رعایت کرد تا مبادا آثار سوء نفرینمان گریبانگیر خودمان
شود.
