رژیم غذایی خوب برای بعد از زایما ن /کاچی بعد از زایمان، خوب یا بد؟!
رژیم غذایی خانمی كه وضع حمل كرده است، نقش تعیین‌كننده‌ای را در سلامت او و نوزاد بازی می‌كند.
همه چیزهایی كه باید در مورد مراقبت از خودتان در هفته بعد از زایمان بدانید.
بارداری
با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه است؛ از شكل ظاهری بدن گرفته تا
عملكرد ارگان‌های داخلی همه دستخوش تغییرات شگفت‌انگیزی می‌شوند و زمینه را
برای تولد تازه‌واردی به این دنیا فراهم می‌كنند. بعد از اتمام عمل زایمان
مدتی طول می‌كشد تا بدن از هر نظر به حالت اولیه خود بازگردد بنابراین
مادر نباید توقع داشته باشد ظرف یكی، دو هفته همه چیز درست شود.
معمولا
شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوكار عادی خودش را
بازمی‌یابد اما این موضوع بستگی به این دارد كه در هفته‌های اول بعد از
زایمان چطور از خود مراقبت كرده باشد.
دكتر كتایون برجیس، جراح زنان و نازایی به شما می‌آموزد چطور در این روزها از خودتان مراقبت كنید.
بعد از زایمان چه بخوریم؟
رژیم غذایی خانمی كه وضع حمل كرده
است، نقش تعیین‌كننده‌ای را در سلامت او و نوزاد بازی می‌كند. در دوران
بارداری مادر علاوه بر تامین نیازهای بدن خود باید نیازهای جنین را هم
برطرف می‌كرد. این ضرورت بعد از تولد نوزاد از بین نمی‌رود و مادر به علت
شیردهی موظف است با همان حساسیت مواد غذایی لازم برای خود و نوزاد را مصرف
كند. قبل و بعد از زایمان همه دسته‌های غذایی باید در رژیم فرد گنجانده
شود. لبنیات، پروتئین، نان و غلات، میوه و سبزیجات باید هرروز و مستمر مصرف
شوند. باتوجه به اینكه مادر در دوران شیردهی به سر می‌برد، بهتر است حتی
كمی بیش از قبل لبنیات (به‌خصوص شیر) بخورد. ضمن اینكه واضح و آشکار است كه
مصرف غذاهای مضری همچون فست‌فودها ممنوع است.
كاچی به از همه چی؟
در
خانواده‌های ایرانی پختن كاچی برای زائو به یك سنت تبدیل شده. تا آنجا كه
اگر مادران جوان امروزی تمایلی به خوردن كاچی نداشته باشند، اطرافیان
خوردنش را مثل یك دارو تجویز می‌كنند و با اصرار آن را به خوردشان می‌دهند
اما حقیقت این است كه غذاهای چرب برای كسی كه تازه وضع حمل كرده، خوب نیست و
تنها فایده‌اش اضافه وزن برای مادر است، چون كاچی غذای پركالری و بسیار
چربی است و باتوجه به كم‌تحركی مادر در هفته اول، در بدن ذخیره می‌شود.
چطور وزن كم كنیم؟
اگر
مادری گروه‌های اصلی غذایی را در رژیم روزانه‌اش داشته باشد، دیگر نیازی
به دریافت كالری از منبع دیگری ندارد. در اصل بنا بر این است كه فرد بعد از
زایمان وطی شش ماه به مرور به وزن طبیعی و اولیه پیش از بارداری برسد.
بخشی از كاهش وزن زمان تولد نوزاد اتفاق می‌افتد. جفت، آب، خون و خود جنین
از بدن مادر خارج شده و چیزی حدود پنج یا شش كیلوگرم در همین مرحله از وزن
مادر كم می‌شود. در ادامه این خود شما هستید كه باید با مراقبت درست و علمی
به‌تدریج وزن‌تان را پایین بیاورید.
بستن شكم، شكم را جمع می‌كند؟
غالبا
تصور می‌شود كه با بستن شكم آن هم به‌طور محكم، شكم زائو به‌اصطلاح جمع یا
سفت می‌شود، به همین دلیل مادر به محض مرخصی از بیمارستان شال محكمی به
كمر می‌بندد؛ درحالی‌كه طی بارداری و زایمان عضلات دیواره شكم تغییر
كرده‌اند و تنها ورزش می‌تواند این عضلات را سفت و درنتیجه شكم را جمع كند؛
البته اگر بستن شكم آن‌قدر محكم نباشد كه بخیه‌ها را اذیت كند، منعی وجود
ندارد و ممكن است در كنار ورزش تا حدی تاثیر بگذارد.
چه ورزشی مناسب است؟
كسی
كه زایمان طبیعی كرده است از همان روز اول می‌تواند ورزش را شروع كند، ولی
در صورت انجام عمل سزارین، تشخیص زمان شروع به عهده مادر است. هر وقت درد و
سوزش محل زخم بهبود پیدا كرد، یعنی بدن شما توان ورزش را دارد. از پنج یا
10 دقیقه شروع كنید و كم‌كم به 20دقیقه ورزش در روز برسید. درازونشست ساده،
ابتدایی‌ترین حركتی است كه معمولا همه از عهده‌اش بر‌می‌آیند. می‌توانید
پاها را سمت شكم خم كنید، كمی نگه دارید و آنها را دراز كنید. تكرار این
عمل ورزش محسوب می‌شود و برای‌تان مفید است.
با بخیه‌ها چه كنیم؟
مراقبت
از بخیه‌ها در هفته اول بعد از زایمان مهم است چون زخم تازه است و اگر
عفونت كند یا دچار هر مشكل دیگری شود، سلامت مادر را به خطر می‌اندازد و
مانع از رسیدگی درست او به نوزاد می‌شود. محل بخیه‌های زایمان را باید تمیز
نگه دارید. به این منظور بخیه‌ها را روزانه سه بار می‌توانید بشویید. برای
شست‌وشو از محلول بتادین رقیق و آب استفاده كنید و این دو را با نسبت یك
به 9 با هم مخلوط كنید؛ یعنی به ازای هر یك واحد بتادین 9 لیوان آب اضافه
كنید.
مادر از كی می‌تواند حمام برود؟
آلودگی
حتی در حالت عادی زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌هاست؛ چه برسد به وضعیت حساس
مادری كه به‌تازگی وضع حمل كرده است. برای حمام كردن مادر هیچ مانعی وجود
ندارد و می‌توانید روزی یك بار دوش ملایم بگیرید، اما توصیه می‌شود كه در
حمام از مواد شوینده و محصولات بهداشتی همیشگی‌تان استفاده نكنید زیرا ممكن
است باعث سوزش و درد زخم‌های‌تان شوند. به جای استفاده از شامپو و صابون
همیشگی بدن خود را با صابون و شامپوی بچه بشویید. به علاوه سعی كنید
حمام‌تان طولانی نشود و خسته‌تان نكند.
كی راه برویم؟
در
زایمان طبیعی پس از اینكه نوزاد به دنیا آمد و بخیه‌ها زده شدند، مادر
می‌تواند چند قدمی تا اتاق یا تختش راه برود؛ یعنی در این مورد هیچ
محدودیتی ندارد و اساسا یكی از ویژگی‌های زایمان طبیعی كوتاه و آسان بودن
دوران نقاهت آن است. غیر از آن هر وقت مادر احساس راحتی كند و بخواهد راه
برود، می‌تواند این كار را با خیال راحت انجام بدهد چون هیچ آسیبی متوجه او
نخواهد شد و برایش مفید هم هست، اما كسانی که عمل سزارین می‌كنند چون با
بیهوشی جنرال یا بی‌حسی اسپاینال وضع حمل می‌كنند بین 8 تا 12 ساعت بعد از
زایمان می‌توانند راه رفتن را شروع كنند.
چطور مانع ابتلا به یبوست پس از زایمان شویم؟
بعضی‌ها
بنا به عادت گوارشی‌شان در حالت عادی هم دچار یبوست می‌شوند. این قبیل
افراد باید حتما قبل از بارداری و زایمان این بیماری را درمان كنند، چون در
بارداری فشار فیزیكی بر روده‌ها وارد می‌شود و احتمال ابتلا به یبوست بالا
می‌رود. این مسئله با توجه به بی‌تحركی یا كم‌تحركی مادر پس از زایمان
بیشتر می‌شود. چون فشار فیزیكی از بین رفته ولی برگشتن بدن به روال طبیعی
خود مدتی طول می‌كشد. اگر فرد در روزهای اول پس از زایمان مواد غذایی حاوی
فیبر مصرف كند، مایعات فراوان بنوشد و حتما تحرك داشته باشد و راه برود،
احتمال اینكه دچار یبوست شود به حداقل می‌رسد.
زنگ خطرها كدامند؟
در
صورت مشاهده هر كدام از این علائم بدون فوت وقت به پزشك مراجعه كنید. چون
به ناراحتی‌هایی مربوط می‌شوند كه درمان جدی می‌طلبند و بسیار خطرناك
هستند. دردهای زیر شكمی، ترشحات بدبوی رحمی، ورم اندام تحتانی مثل پا، درد
غیرطبیعی و شدید بخیه‌ها.
چطور عوارض شیردهی را کنترل کنیم؟
–
برای اینكه در نوك سینه شقاق ایجاد نشود، بعد از هر نوبت شیردهی چند قطره
از شیر را روی نوك سینه بریزید و ترجیحا آن را خشك نكنید و نپوشانید.
–
یك سری پدهای بهداشتی مخصوص شقاق وجود دارند كه با گذاشتن آنها روی نوك
سینه این مشكل تا حد زیادی بهبود پیدا می‌كند. می‌توانید این پدها را از
داروخانه تهیه كنید و به كار بگیرید.
– لباس‌های پلاستیكی و نایلونی نپوشید؛ بهتر است لباس نخی بپوشید كه مانع از عبور و مرور هوا نمی‌شود.
–
تركیباتی هستند كه مانع بروز زخم در نوك سینه می‌شوند، مثل نشاسته گیاهی
یا پارافین سفید كه در داروخانه‌ها پیدا می‌شوند. اگر آنها را روی نوك سینه
بگذارید از خشك شدن پوست نوك سینه و زخم شدنش جلوگیری می‌كند.
– از هر دو سینه شیر بدهید؛ این كار باعث می‌شود دچار التهاب سینه نشوید.
– هنگام شیر دادن تمام هاله قهوه‌ای را در دهان نوزاد بگذارید و تا وقتی نوزاد سیر نشده سینه را از دهانش در نیاورید.
درمان كم‌خونی پس از زایمان چیست؟
مادر
طی عمل زایمان مقداری خون از دست می‌دهد و پس از آن دچار كم‌خونی می‌شود.
عموما توصیه می‌شود در پایان هفته اول پس از زایمان مادر برای چكاپ كلی به
پزشك مراجعه كند. در این مراجعه نسخه‌ای شامل مسكن‌ها و مكمل‌ها به مادر
داده می‌شود كه با مصرف آنها بسیاری از مشكلات برطرف می‌شوند.
مادر
پس از وضع حمل باید هر روز قرص آهن و مكمل غذایی مصرف كند. مصرف گوشت قرمز و
جگری كه خوب پخته شده باشد، به خون‌سازی بدن مادر كمك فراوانی می‌‌کند.
مادران گیاهخوار در این مورد دچار كمبودهای شدید و ناراحتی‌های زیادی
می‌شوند؛ به هیچ وجه این غذاها و مكمل‌ها را از برنامه روزانه‌تان حذف
نكنید.
گیاهی کم کالری برای کاهش وزن
ایران ناز: فلفل دلمه ای یکی ازكم كالری ترین سبزی ها بوده و بهترین گزینه برای لاغر شدن است.
درهر ۱۰۰ گرم فلفل دلمه ای ۱۵ كالری انرژی یافت می شود بنابراین این
سبزی فیبر زیادی داشته و در كنار سایر سبزی ها می توان از فلفل دلمه‌ای
در رژیم های لاغری استفاده كرد.
تحقیقات نشان داده که ویتامین C و بتاكاروتن فراوان این سبزی (البته اگر
تازه میل شود) می‌تواند از بروز بسیاری سرطان ها جلوگیری كند، زیرا این
دو ماده مغذی جزو آنتی اكسیدان‌های قوی هستند.
فلفل به علت داشتن مقایر زیادی ویتامین C ، یکی از داروهای خوب
سرماخوردگی است، طوری که مصرف منظم آن در برنامه غذایی، هم شدت و هم طول
مدت سرماخوردگی را کاهش می دهد.
وردن ۵۰ گرم فلفل دلمه‌ای (یک سوم از یک فلفل متوسط) می تواند تمام
نیاز یک فرد بزرگسال به ویتامین C را برطرف کند. البته باید بگویم که
ویتامین C در اثر حرارت فورا از بین می رود، بنابراین تا جایی که ممکن است
فلفل را به صورت تازه و خام میل کنید.
چشم‌ها بیش از سایر بافت‌های بدن از فلفل دلمه‌ای (مخصوصا از نوع قرمز) سود می برند.
زیرا همان ماده ی موجود در هویج که به تقویت چشم ها کمک می کند، به
مقدار زیادی در فلفل دلمه ای قرمز نیز وجود دارد. این ماده “بتاکاروتن”
نام دارد. بتاکاروتن ، پیش ساز ویتامین A در بدن می باشد.
فلفل دلمه ای حاوی اسید فولیك نیز هست. این ویتامین از گرفتگی رگ ها و
بروز بیماری های قلبی به خصوص در بیماران دیابتی جلوگیری می کند.
فیبر موجود در فلفل دلمه ای می تواند كلسترول خون را كه عامل دیگری برای ابتلا به حمله قلبی و سكته است، كاهش دهد.
فلفل مرغوب باید سفت، آبدار و كاملاً ترد باشد. به علاوه، رنگ براق و
شفاف آن را هم از یاد نبرید. بهتر است فلفل را بیش از ۱۲ روز در یخچال نگه
ندارید، لذا سعی کنید هر بار تعداد کمی فلفل بخرید تا زود مصرف شود.
