مرجع تقلید کیست

تقليد چيست و مرجع تقليد كيست؟

قسمت اول : تقليد

مقدمه:

قبل
از اينکه بخواهيم مطالبي را در زمينه احکام با هم مرور کنيم بايد بدانيم
که احکام چيست؟چرا بايد آنرا بياموزيم؟موارد استفاده آن براي ما چيست؟

1. احکام:به مجموعه دستوراتي گفته مي شود که مجتهدين و علما سالها با تلاش و
کوشش آنها را از قرآن استخراج نموده و به صورت ساده و روان در اختيار ما
قرار مي دهند.

2. همانطور که مي دانيم اگر کسي بخواهد شغلي را انتخاب
کند قبل از هر چيز بايد اطلاعات مربوط به آن شغل ،محل کارش ، کار با
دستگاههاي مورد نياز و خيلي چيزهاي ديگر را بايد ياد بگيرد پس اگر مدعي
هستيم که مسلمانيم بايد دين خود را بشناسيم.

3. فرض کنيد که شما
مشغول نماز خواندن هستيد هواس شما پرت مي شود و شک مي کنيد که در رکعت سوم
نماز هستيد يا در رکعت چهارم در اين حالت چه مي کنيد؟

يا فرض کنيد که اواخر
ماه مبارک رمضان است عده اي از مردم مي گويند عيد فطر فرا رسيده و عده اي
مي گويند که هنوز عيد نيست و شما راه ثابت شدن اول ماه را نمي دانيد و
مرجع تقليد هم نداريد در اين حالت چه مي کنيد؟

از حرفهاي بالا نتيجه
مي گيريم که وظيفه هر مسلمان است که نه تنها احکام مورد نياز خود بلکه
احکامي فراتر از آنرا ياد بگيرد و هر مسلمان که به سن تکليف رسيده است
بايد براي خود مرجع تقليدي انتخاب کند.(توضيح:سن تکليف براي دختران 9 سال
و براي پسران 15 سال است)ضمناً در ادامه مباحث به سوالاتي که در بالا مطرح
شد پاسخ داده مي شود؟

تقليد:

يعني به دستور مجتهد جامع الشرائط رفتار کردن.

مرجع تقليد کيست؟

به
مجتهد جامع الشرائطي گفته مي شود که مرد ،بالغ ،عاقل ،شيعه دوازده امامي ،
حلال زاده ، زنده و عادل باشد و از مجتهدين عصر خودش عالم تر باشد.(نکته:
منظور از عدالت اين است که قدرت نفسانيه اي بر انجام واجبات و ترک گناهان
کبيره و صغيره داشته باشد.)

شرايط انتخاب مرجع تقليد:

1 خود انسان يقين و يا اطمينان پيدا کند مانند اينکه انسان خود از اهل خبره باشد و بتواند مجتهد اعلم را بشناسد.

2
دو نفر عالم عادل که مي توانند مجتهد اعلم را تشخيص دهند اعلم بودن کسي را
تصديق نمايند.بشرط آنکه دو نفر عالم عادل ديگر با گفته آنان مخالفت
ننمايند.

3 اجتهاد و اعلم بودن شخصي به حدي شايع باشد که از شيوع و شهرت براي انسان اطمينان حاصل شود.

بدست آوردن فتواي مجتهد:

1 شنيدن از خود مجتهد

2 شنيدن از دو نفر عادل که فتواي مجتهد را نقل مي کنند و خبر دادن يک نفر عادل کفايت نمي کند مگر آنکه از قول او اطمينان حاصل شود.

و الله العالم…….

در حال حاضر اعلم کیست؟ اورع کیست؟

از جمله شرایط تقلید از مجتهد این است که آن مجتهد اعلم و دارای تقوی (ورع) باشد.
اما باید توجه داشت که فاصله ی بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم باید به
قدری زیاد باشد که در مواردی که فتوای آنها با یکدیگر تعارض و اختلاف دارد،
فتوای غیر اعلم، ارزش تخصصی خود را از دست بدهد. اما اگر فاصله ی بین
مجتهداعلم و مجتهد غیر اعلم در این حد نباشد، تقلید اعلم تعیّن ندارد و می توان از غیر اعلمی که با اعلم فاصلهی اندک دارد، تقلید کرد.

راه های تشخیص مرجع تقلید اعلم عبارتند از:

1ـ این که انسان (شخصی که میخواهد تقلید کند) خودش بتواند اعلم را تشخیص بدهد.

2ـ دو نفر عالم عادل که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص بدهند اعلم
بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط اینکه دو نفر عالم عادل دیگر، با گفتهی
آنان مخالفت نکنند.

3ـ عدهای از اهل علم که میتوانند مجتهد را تشخیص دهند و از گفته ی
آنان اطمینان پیدا میشود، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.

از طرف مدرسین و فضلای عالی رتبهی حوزهی علمیهی
قم به عنوان اهل علمی که میتوانند مجتهد اعلم را تشخیص دهند، تعدادی از
مجتهدین که واجد شرایط مرجعیت می باشند، معرفی شده اند، این افراد به ترتیب
حروف الفبا عبارتند از :

1ـ آیت الله العظمی محمد تقی بهجت

2ـ آیت الله العظمی سید کاظم حائری

3ـ آیت الله العظمی سید علی خامنه‌ای

4ـ آیت الله العظمی سید علی سیستانی

5ـ آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی

6ـ آیت الله العظمی لطف ا… صافی گلپایگانی

7- آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی

8- آیت الله العظمی حسین وحید خراسانی

در حال حاضرتقلید از آیت الله العظمی سید علی خامنه‌ای از اولویت برخوردار است.

پاسخ تفصیلی

به عنوان مقدمه باید گفت:

از شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان
خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، نمیتوان از مجتهد غیر اعلم تقلید
کرد و این در صورتی است که فاصله ی بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم به
قدری زیاد باشد که در مواردی که فتوای آنها با یکدیگر تعارض و اختلاف دارد،
فتوای غیر اعلم ارزش تخصصی خود را از دست بدهد. اما اگر فاصله ی بین مجتهد

اعلم و مجتهد غیر اعلم در این حد نباشد، تقلید اعلم تعیّن ندارد و می
توان از غیر اعلمی که با اعلم فاصله ای اندک دارد، تقلید کرد. پس ما در هر
دوره با گروهی از علما که به منزله ی مساوی بوده و تقلید از همه آنها جایز
است، مواجه هستیم.

اما راههای شناخت مجتهد اعلم:

1ـ فردی که میخواهد تقلید کند، خودش در حدی از تشخیص است که
میتواند مجتهد و اعلم بودن کسی را تشخیص بدهد. اگر کسی یقین پیدا کرد که
یکی از مجتهدان از دیگران اعلم است، بر او واجب است که از همان مجتهد تقلید
کند.

2ـ دو نفر عالم عادل که میتوانند مجتهد و اعلم بودن کسی را تشخیص
دهند، مجتهد و یا اعلم بودن یکی از علمای اسلام را تصدیق کنند، به شرط این
که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته ی آنان مخالفت نکنند.

3ـ عدهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم بودن را تشخیص
دهند، و از گفتهی آنان اطمینان حاصل میشود، اعلم بودن یکی از علما را
تصدیق کنند و در بین آنها مشهور شده باشد که فلانی اعلم است.

[1]

بنابراین، اگر کسی که میخواهد تقلید کند اعلمیت مجتهدی را تشخیص داد، باید حتماً از او تقلید کند.

در این زمان، بعد از رحلت حضرت امام خمینی(ره) از طرف علما تعدادی
از مجتهدین عالی مقام به عنوان کسانی که شایستگی امر مرجعیت را داشته و
همگی از نظر علمی در یک سطح هستند، معرفی شده اند تا کسانی که نتوانستهاند
از راه های دیگر، مرجع تقلید اعلم را شناسایی کنند با عمل به فتاوای یکی
از این مراجع، به وظیفه ی خود عمل کنند.

این افراد عبارتند از: