دستور زبان فارسی(حرف)
بعضی از کلمه ها معنی مستقلی ندارند و در سخن برای پیوند دادن
کلمه ها یا جمله ها به یکدیگر یا نسبت دادن کلمه ای به کلمه ای یا جمله ای و
یا نشان دادن نقش کلمه ای در جمله به کار می روند. این کلمه ها را حرف می گویند.
انواع حرف:
1- حرف ربط
2- حرف اضافه
3- حرف نشانه
حرف ربط:
حرف های ربط ساده: حرف های ربط ساده از یک واژک ساخته شده اند و عبارتند از:
اگر، اما، پس، تا، چون، چه، خواه، زیرا، که، لیکن، نه، نیز، و، ولی، هم، یا.
حرف های ربط مرکب: مجموعه ای از دو یا چند کلمه که معمولاً یکی از آن ها حرف ربط یا حرف اضافه ساده است:
همین که خورشید طلوع کرد حرکت کردیم.
پاره ای از حروف ربط مرکب عبارتند از:
آنجا که، از این روی، از بس، اکنون که، …
حرف اضافه:
حرف های اضافه، کلمه هایی هستند که کلمه یا گروهی را به فعل، صفت یا به اسم و نظایر آن ها نسبت می دند.
حرف های اضافه از جهت ساختمان بر دو قسمند:
الف) حرف های اضافه ساده: از یک واژک ساخته می شوند مانند:
از، اِلا، با، بر، برای، بی، حز، در، مگر، مثل، -ِ (کسره اضافه)
ب) از یک حرف اضافه ساده با کلمه های دیگر مانند اسم صفت و حرف ساخته می شوند. مانند:
از برای، به مجرد
حرف نشانه:
حرف های نشانه، حرف هایی هستند که برای تعیین نقش کلمه در جمله می آیند.
حرف های نشانه سه دسته اند:
نشانه ندا: خدایا، پروردگارا، دلا – ای خدا، ای برادر، ای آقا
یا رب، یا علی، یا حسین
نشانه مفعولی: کتاب را برداشتم، قلم شما را آوردم.
نشانه موصوف و صفت: کسره که در آخر موصوف می آید:
مدادِ خوب، کارِ بزرگ
بررسی کلمات ربط تقابلی فارسی و چگونگی تکوین آنها
چکیده
در
زبانها برای پیوند دادن بندهای همپایه از راهکارهای مختلفی استفاده
میشود. گاهی فقط معنا و کاربردشناسی، ناظر بر ارتباط دو بند است، ولی در
بیشتر مواقع کلمات ربط میانبندی هستند که موجب ارتباط دو بند با یکدیگر و
ساخت جمله میشوند. با توجه به رابطة معنایی دو بند با یکدیگر، انواع
مختلفی از کلمات ربط مورد استفاده قرار میگیرند؛ از این جمله میتوان به
کلمات ربط اتصالی، انفصالی، علّی، شرطی و تقابلی اشاره کرد. در این مقاله
ضمن مقایسة انواع کلمات ربط ، بهتفصیل، به تعریف و معرفی کلمات ربط
تقابلی، ساختار و توزیع آنها در دو بند خواهیم پرداخت. بهلحاظ ساختار
درونی، کلمات ربط تقابلی را میتوان به سه گروه «بسیط»، «مرکب پیوسته» و
«مرکب گسسته» تقسیم کرد. نکتۀ درخور توجه در فهرست نسبتاً بلند کلمات ربط
تقابلی، وجود تعداد زیادی کلمۀ ربط مرکب، چه از نوع گسسته، چه پیوسته و حتی
بهصورت جمله است. دلیل این تنوع به نقش تأکیدی کلمات ربط تقابلی مربوط
میشود؛ این اجزای تقابلی، منشأها و منابع گوناگونی دارند که قسمت پایانی
این مقاله را به بررسی همین منابع در زبانهای جهان و مقایسة آن با منابع
کلمات ربط تقابلی در فارسی اختصاص دادهایم. براساس شواهد موجود، در زبان
فارسی مانند بسیاری از زبانها، کلماتی بامعنای اولیة مکانی، زمانی، علّی و
تأکیدی در ساخت این کلمات بهکار گرفته شدهاند. نکتۀ قابل توجه اینکه در
زبان فارسی- برخلاف بسیاری از زبانهای دیگر- از افعال، کلمات پرسشی و شرط
نیز برای ساخت کلمات ربط تقابلی استفاده شده است. شواهد و توصیفات
ارائهشده در این مقاله بیانگر این است که همۀ کلمات ربط تقابلی، صرفنظر
از منبع، از رهگذر دستوریشدگی بهوجود آمدهاند.