مکیدن انگشت و عوارض آن در کودکان
مکیدن
انگشت یا پستانک در نوزادان و کودک کوچک یک واکنش طبیعی است :زیرا مکیدن
در کودکان یک رفلکس طبیعی است که از زمانی که در رحم مادر بوده اند، شروع
شده است و به صورت عادت به مکیدن از 3-4 ماهگی شکل می‌گیرد.
مکیدن
شست یا انگشت یکی از اعمال سازشی اولیه است که کودک به وسیله‌ی آن خود را
خوشحال می‌کند این عادت یک احساس عمیق امنیت به کودک می‌بخشد که او به آن
احتیاج دارد.
مکیدن
و جویدن، یکی از روشهایی است که نوزادان و کودکان کوچک به وسیله ی آن
می‌توانند محیط اطراف خود را لمس کنند. کودک در سنین شیر خوارگی اغلب بعد
از غذا خوردن، انگشت خود را می‌مکد. برخی دیگر از کودکان به محض اینکه
پستانک را از دهانشان بیرون بیاورند این کار را می‌کنند.
اگر
کودک نتواند در دوره ی شیر خوارگی غریزه ی مکیدن را از طریق مکیدن شیر و
از پستان مادر و پستانک ارضاء کند، به شیوه هایی مانند مکیدن شست و غیره
جبران می‌کند.
اگر
نوزاد و یا بچه ی کوچک شما چیزی در دهان می‌کند و یا انگشت خود را می‌مکد،
وادارش نکنید که از این کار خودداری کند زیرا اگر این کودکان در محیطهای
طبیعی و شرایط عادی رشد کنند و محبت ها و توجه لازم والدین وجود داشته
باشد موجب می‌شود که کودک به محیط اطراف توجه داشته باشد و با امکانات
تازه ای که اورا با دنیای جدید پیوند می‌دهد آشنا شود و به تدریج کمتر به
مکیدن انگشت روی می‌آورد و کم کم آن را به طور طبیعی تا قبل از 3-4 سالگی
کنار می‌گذارد.
اگرغریزه ی مکیدن پس از یک سالگی به تدریج کمرنگ تر نشد، علل مختلفی مانند:
حسادت، افسردگی ، تغییرات جدید ناخوشایند تولد یک بچه ی جدید، ترس از والدین و یا رفتن به کودکستان .
همین
طور ممکن است کودک بدون علت و طبق عادتی که در او تقویت شده است این کار
را انجام دهد. اگر مکیدن انگشت در سنین بالا مخصوصاً در سالهای قبل از
مدرسه رفتن مشاهده شود، اختلال است و باید این مسئله را جدی گرفت.
عوارض و مشکلاتی که مکیدن می‌تواند به بار آورد:
اگر
این اختلال در سنین مدرسه وجود داشته باشد باعث می‌شود که کودک از طرف
دیگر همسالان مورد تمسخر قرار گیرد و باعث کاهش اعتماد به نفس در وی
می‌شود.
از
دیگر مشکلات این است که هنگامی‌که کودک انگشت خود را می‌مکد باعث می‌شود
دهانش باز بماند و عادت کند همیشه از طریق دهان تنفس کند.همچنین مکیدن
انگشت در بعضی مواقع باعث می‌شود کودک به علت اینکه زبانش در حالت عادی
نمی‌ماند سرزبانی صحبت کند.
همین
طور مکیدن انگشت می‌تواند یک کودک را آنقدر آرام کند که دیگر توجه ای به
اطراف نداشته باشد مثل مدرسه و معلم. کودک خیال پرداز شده و نمی‌تواند به
چیزی توجه و تمرکز کند.
توصیه می‌شود والدین این مشکل را در این مواقع جدی بگیرند:
1- کودکان از 3 سال به بالا که اکثر مواقع انگشت می‌مکند.
2- کودکانی که زبانشان را موقع صحبت به پشت دندانها می‌گذارند و تلفظ خوب انجام نمی‌دهند.
3- مواقعی که رشد دندانها آغاز شده و مکیدن انگشت می‌تواند تأثیری در رشد دندانها داشته باشد.
4- زمانی که کودک به درجه ی درک مسائل رسیده باشد و بتواند مفهوم حرفهای شما را درک کند.
مکیدن انگشت در سنین بالا، معمولاً شبها قبل از خواب، موقع گرسنگی، هنگام تماشای تلویزیون، بی خوابی و بیماری و استرس مشاهده می‌شود.
کودکان
معمولاً با روشهای مختلفی با استرس برخورد می‌کنند یکی از روشهای برخورد
کودکان با استرس به دست آوردن امنیت از طریق مکیدن انگشت می‌باشد.
برای
از بین بردن این عادت معمولاً بعد از دوران شیرخوارگی استفاده از تنبیه،
تلخ کردن یا بستن شست و یا سرزنش و بی حرکت کردن آرنج بی فایده است و حتی
موجب تشدید می‌شود.
به یاد داشته باشید:
برخورد نادرست باعث می‌شود این عادت در کودک گسترش پیدا کند.
اگر شما بخواهید کودکی که اختلال مکیدن انگشت دارد از این کار دست بردارد، باید اول جستجو کنید که چرا این عادت را ترک نمی‌کند؟
* با چه شرایط استرس زایی دست به گریبان است؟
* شرایط خانواده و فاکتورهای اجتماعی تأثیر زیادی روی شخصیت بچه های بزرگتر دارد. آیا در مدرسه و یا خانه استرس وجود دارد؟
اگر
والدین به علت انگشت مکیدن کودکشان پی ببرند، اغلب می‌توانند با تغییر آن
علت، عادت کودکشان را ترک دهند زیرا اگر آن مسئله که باعث به وجود آمدن
استرس در کودک شده حل شود کودک راحت تر عادتش را ترک می‌کند. گاهی هم
کودکان انگشت خود را می‌مکند که جلب توجه کنند . حتی اگر این توجه منفی
باشد، از سوی والدین به خاطر انگشت مکیدن سرزنش می‌شوند.
توصیه هایی برای از بین بردن عادت مکیدن انگشت:
با بچه ها صحبت کنید و بگویید که چرا باید این عادت را ترک کنند این ترک عادت به یکباره برای کودک مشکل است.
در
ابتدا سعی کنید قرارهائی برای کودک بگذارید. برای مثال فقط هنگام تلویزون
انگشتش را به دهان نبرد و به مرور زمان موقعیتها و زمانها را زیادتر کنید.
با کودک قرار اشاره ای بگذارید و در نزد دیگران با آن اشاره ها به او بفهمانید که این کار را نکند.
مکیدن
انگشت برای کودکان بیشتر در مواقعی پیش می‌آید که بی کار هستند و یا عدم
اطمینان دارند در این مواقع وسیله ای به دست او دهید تا حواسش پرت شود.
مثل اسباب بازی و یا خوراکی خوشمزه و یا کاری را که دوست دارید به او محول
کنید و یا در بازی با او همراه شوید و سرگرمش کنید.
بهترین
و مؤثرترین شیوه آن است که کودک را به طور غیرمستقیم به سمت اصلاح رفتار
نامطلوب فوق هدایت کنیم و او را به کارهایی که مورد علاقه اش می‌باشد
واداریم تا به تدریج این عادت از بین برود.
از بین رفتن این عادت یک روزه امکان پذیر نیست . حداقل روی 3 ماه وقت فکر کنید.
با
کودکان مثبت برخورد کنید او را تنبیه نکنید. وقتی انگشت خود را می‌مکد به
او بی محلی کنید و وقتی این کار را انجام نمی‌دهد با او مثبت برخورد کنید
و توجه تان را به او بیشتر کنید.
هر روزی که انگشتش را نمی‌مکد روی کارت ستاره ای بچسبانید و در ازاء تعداد معینی از ستاره ها به او هدیه دهید.
اگر کودک خودش مایل است برای یادآوری بصری یک نوار چسب به انگشتش بچسبانید این مسئله می‌تواند به او کمک و یادآوری کند.
هنگامی‌که کودک خواب است و انگشتش در دهانش است دستش را از دهانش خارج کنید.
در
بعضی مواقع یک دندانپزشک می‌تواند به این قضیه کمک کند به این صورت که
برای کودکان توضیح دهید مکیدن انگشت چه عوارضی می‌تواند روی دندانها داشته
باشد و حتی گاهی تصویری از دندانهای نامرتب را به آنها می‌توان نشان داد.
البته باید کودکان به درجه ی درک مسائل رسیده باشند تا بتواند متوجه
صحبتها شوند. در کل موارد ذکر شده با ترکیب واکنش های مثبت والدین نسبت به
کودک می‌تواند به ترک عادت انگشت مکیدن کمک کند.
– حدود ۴۵-۱۳% کودکان انگشتان خود را می مکند. این کار را کودکان در طی سال اول زندگی انجام می دهند.
– در سن ۴-۵/۳ سالگی اکثر این کودکان این عادت را خودبخود ترک می کنند.
– مکیدن انگشت برای شیرخوار از نظر مواجهه با احتیاجات روانی و تغذیه ای مهم است.
– کودکان تحت حالات مختلف، انگشتان خود را می مکند، وقتی که خواب هستند،
زمانی که گرسنه هستند، وقتی در طی حالت افسردگی و حالت استرس زا هستند.
– توجه به تفاوتهای فردی بین کودکان و عادت مکیدن آنها را پزشک باید تشخیص
دهد و باید آگاه باشند که بعضی از کودکان برای حمایت احساسی و امنیتی به
مکیدن انگشت متکی هستند، در صورتی که بقیه آن را یک عادت پوچ و بیهوده می
دانند که می توان آن را بدون ضربه های روانی ترک نمود.
– شدت مال اکلوژن حاصله از مکیدن انگشت به وسعت، تعداد دفعات و مدت دوام عادت بستگی دارد.
• وسعت: تا چه حد عادت بطور جدی دنبال می شود. ممکن است انگشت به طور غیرفعال در دهان قرار گیرد یا اینکه با جدیت زیاد مکیده شود.
• تعداد دفعات: آیا فقط برای چند دقیقه که کودک به خواب رفته از این عادت استفاده می شود یا اینکه دائماً انگشت در دهان می باشد.
• مدت دوام: تعداد سالهایی است که عادت ادامه داشته است.
– مال اکلوژنهای حاصله از مکیدن انگشت شامل:
• اوپن بایت قدامی، ایجاد اورجت و کاهش اوریابت
• کمتر کراس بایت خلفی دوطرفه
• کام بلند و گنبدی
• تنگی قوس فک بالا
– توصیه به والدین: اگر مکیدن انگشت در حدود ۴ سالگی قطع گردید مال
اکلوژنها حاصله، خودبخود و در زمان رویش ثنایاهای دایمی تصحیح می شود.
– در تنظیم معالجه برای مکیدن انگشت بهتر است دندانپزشک مستقیماً با کودک
رابطه برقرار نماید. والدین ساکت باشند می توان یک آینه به کودک داده
مشکلات دندانی را به او نشان دهیم.
• مهم است کودک درک نماید که شما قصد سرزنش یا تنبیه را ندارید بلکه می خواهید در معالجه یک عادت زیان آور کمک کنید.
وقتی که دندانپزشک متقاعد شد که کودک حقیقتاً می خواهد عادت را ترک کند و هیچگونه احساس روانی بعدی پیش نمی آید.
– می توان یادآورهایی را به صورت Band-Aids، پالیش ناخن با مواد بدطعم،
روی شست یا انگشت قرار داده شود. وقتی کودک این انگشتان را در دهانش می
گذارد فوراً به او یادآوری می شود که انگشتش را از دهانش بیرون بیاورد.
– در صورت بی کفایتی روشهای فوق الذکر، می توان به کودک انواع دستگاههای
داخل دهانی را که می تواند قدرت مکیدن انگشت را کم نموده و جلوی لذت را
بگیرد (ثابت و متحرک) توصیه کرد.
در دوره دندانهای شیری ناهنجاری ایجاد شود با ترک عادت، فشارهای بافت نرم، مشکل را خودبخود برطرف می کنند.
اگر با رویش دندانهای دائمی ادامه داشته باشد درمان ارتودنسی حتماً
احتیاج است زیرا تنگی قوس بالا خودبخود اصلاح نمی شود ولی با expansion فک
بالا، این بایت قدامی و پروتروژن ثنایاها خودبخود اصلاح می گردد.
سازگاری کودک یک ساله با محیط
درست به همان گونه که واکنش اولیه کودکان
نسبت به موقعیت های جدید متفاوت است، از نظر شیوه های تطبیق با تغییر –
بعد از واکنش اولیه – نیز با یکدیگر تفاوت دارند. خصوصیت خُلقی که میزان
تطابق کودک را تشریح می کند، قدرت سازگاری خوانده می شود.
هنگامی که یک
کودک سازگار سعی می کند چیز جدیدی را آزمایش کند و یا در موقعیت های جدید
قرار می گیرد، به نظر می رسد به سرعت و با طیب خاطر با تغییر هماهنگ می
شود.
از طرف دیگر، کودکی که سازگاری کمتری دارد، حتی بعد از تجربه های
مکرر، در مقابل موقعیت های مختلف، مقاومت می کند و به نظر می رسد زمان
طولانی برای قبول تغییر لازم دارد. کودکی که کمتر از سایر کودکان می تواند
با محیط سازگار شود، چنانچه والدین صبوری داشته باشد، بالاخره با تغییر
سازگار خواهد شد.
اگر فرزند بسیار سازگاری دارید، متوجه خواهید شد بعد
از یک یا دو بار آزمایش و بررسی یک شیء به گونه ای عمل می کند که گویی از
ابتدا به آن کار مشغول بوده است.
مثلاً اگر او را اولین بار به پارک
جدیدی ببرید، ممکن است با شک و تردید به سرسره نزدیک شود، اما وقتی برای
بار دوم او را به پارک ببرید، چنان عمل می کند که گویی تمام طول عمرش با آن
سرسره بازی کرده است.
اگر طفلتان کمتر با محیط سازگار است، برای اینکه
بتواند با آرامش خاطر بازی کند، بایستی او را مکرر به پارک یا محل جدید
ببرید تا سازگاری حاصل شود. کلید کمک به کودک کم سازگار، برای آموختن
هماهنگی، این است که زمان کافی برای احساس آرامش در اختیار او قرار داده
شود.
سازگاری همچنین بر واکنش کودک به قوانین جدید و برنامه های روزانه
او اثر می کند. کودکِ بسیار سازگار، بعد از چند بار یادآوری، قوانین جدید
را خواهد پذیرفت. کودک کم سازگار رفتارش را به گونه ای ادامه می دهد که حتی
با وجود تذکر چندین باره، گویی قانون جدیدی مطرح شده است.
اگر تصمیم
بگیرید زمان رفتن به رختخواب را برای یک کودک سازگار تغییر دهید، ممکن است
او در ابتدا اعتراض کند ولی بعد از چند شب و با نقشه و برنامۀ جدید هماهنگ
خواهد شد.
به عبارت دیگر، کودک کم سازگار، برای قبول کارهای روزمرۀ
تکراری به زمان بیشتری نیاز دارد و در مقابل تغییر، مدت طولانی تری اعتراض
می کند. در زیر پرسش هایی آمده است تا شما به قدرت سازگاری کودکتان پی
ببرید:
– آیا عادت کردن فرزندم به بودن در محیط جدید چندین روز طول می کشد؟
– آیا انس گرفتن کودکم به بودن با پرستار جدید مدت زیادی به طول می انجامد؟
– آیا فرزندم در مقابل کارهای روزمره ای مانند شستن صورت، شانه زدن موها و پوشیدن لباس، مقاومت می کند؟
– آیا کودکِ من با وجودی که چندین بار محدودیت های جدیدی برای او قرار داده ام به همان رفتار نامناسب خود ادامه می دهد؟
– آیا فرزندم به مقابله با قوانین ایمنی ادامه می دهد، حتی با وجودی که می داند من مصرانه آنها را اعمال می کنم؟
اگر
پاسخ شما به این پرسش ها یک نه قاطعانه است، کودکتان نسبتاً سازگار است.
چنانچه با یک بله جدی پاسخ داده اید، احتمال می رود توانایی کودکتان به
سازگاری خیلی کم باشد.
چنانچه کودک شما به آسانی با موقعیت های جدید
سازگار می شود و خو می گیرد، درخواهید یافت این خصوصیت خُلقی، بردن او را
به محل های جدید و تغییر برنامۀ روزانه، برای شما آسان تر خواهد کرد.
به
هر حال، سهولت هماهنگی فرزندتان با تغییر، ممکن است به شما اجازه دهد
احساس کنید او می تواند تجربه های جدید بیشتری را کسب کرده، یا تغییر
برنامه های روزمره اش را بیش از توانایی یک کودک یک ساله متوسط، تحمل کند.
حتی
سازگارترین کودک یک ساله، اگر از کمی قابلیت پیش بینی در زندگی اش
برخوردار باشد، شادتر و خوشحال تر خواهد بود. کودک بسیار سازگار شاید اجازه
ندهد فوراً بفهمید به علت اجبار به هماهنگی با تغییرات زیاد در زندگی اش،
دچار اضطراب است.
گاهی والدین کودک سازگار تشخیص نمی دهند که کودک سازگار نیز به نسبت هر کودک دیگر به ثبات بیشتری نیاز دارد.
در
صورتی که فرزندتان با موقعیت های جدید سازگاری چندانی ندارد، اگر سعی کنید
روزها و برنامه هایش را تا حد ممکن قابل پیش بینی نگه دارید، او کارهایش
را بهتر انجام خواهد داد. کودک هنگامی که با یک موقعیت خو می گیرد و هماهنگ
می شود احتمالاً راضی و خشنود خواهد بود.
به هر حال چون کودک برای آموختن و رشد به تجربه های جدید نیاز دارد، هیچ خانواده ای نمی تواند یا نباید برنامۀ روزانۀ او را کاملاً بدون تغییر نگه دارد.
شما
باید به کودک خود بیاموزد سازگارتر و هماهنگ تر شود. بزرگ ترین چالش
والدینِ کودکان کم سازگار می تواند انتخاب تجربه های جدیدی باشد که به کودک
فرصت های تازه ای برای آموختن سازگاری موفقیت آمیز با تغییرات بدهد.
شاید
میل داشته باشید کودک ناسازگار خود را از تمام تجربه های جدید برحذر
بدارید، چون به نظر نمی رسد از آنها لذت ببرد. ولی اگر او را بارها و بارها
در معرض همان تجربه های جدید قرار دهید، در دراز مدت احتمالاً با آن
هماهنگ و سازگار خواهد شد.
به عنوان مثال، اگر میل ندارد غذای جدیدی را
آزمایش کند، لازم نیست از دادن آن به کودک صرف نظر کنید، بلکه روزی یک بار،
غذا را در معرض دید و در اختیار او قرار دهید و هفته ها و ماه هایی را که
طول می کشد تا به چشیدن آن تمایل پیدا کند، صبر پیشه کنید.
مهمترین مشکل
مشترک والدین کودکان ناسازگار این است که این گونه کودکان در مقابل سپری
کردن اوقات خود با پرستار مقاومت می کنند. گاهی والدین متوجه می شوند که
برای تمام افراد خانواده ترک کردن کودک بسیار سخت است، لاجرم اغلب اوقات
دسته جمعی در خانه می مانند.
روش مثبت تر برای مقابله با این حالت،
یافتن پرستار قابل اعتمادی است که قادر باشد چندین بار در هفته و هر بار
چند ساعت از کودک مراقبت کند.
کودک کم سازگار، از اینکه اوقاتی را با
پرستار خود به سر ببرد، خودداری می کند و احتمالاً برای مدت چندین هفته
رفتاری حاکی از عدم رضایت از خود بروز می دهد، اما هرگاه خانواده او را با
پرستار تنها بگذارند، فرصتی برای سازگار شدن با تغییر پیدا خواهد کرد.
او
به تدریج خواهد آموخت که حتی با وجودی که والدینش محل را ترک کرده اند،
بعداً مراجعت خواهند کرد و دلتنگی او آرام آرام کاهش خواهد یافت. گرچه آهنگ
سازگاری او ممکن است کند باشد، اما او هم می تواند در تطبیق یافتن با محیط
و شرایط جدید، موفق شود.
هنگامی که والدین کودک کم سازگار تلاش می کنند
او را از تجربه های جدید و متعدد برکنار نگه دارند، ممکن است دیگران، آنها
را به خاطر بیش حامی بودن، مورد انتقاد قرار دهند. قضاوت دربارۀ تعادل بین
حمایت لازم و بیش حامی بودن مشکل است و والدین ممکن است در عمل به هر یک
از دو حالت متمایل شوند.
به هر حال خود شما بهترین داور در مورد نیازهای
فرزندتان هستید. اگر او در موقعیت های آشنا، شاد و موفق است، تلاش برای
آشنا ساختن او به موقعیت های جدید زیانی در پی نخواهد داشت.
به تدریج
فرصت های جدیدی برای او ایجاد کنید تا آنها را تجربه کند، اگرچه هماهنگی با
آنها برای او سخت است ولی به او خواهید آموخت که می تواند انجام کارها را
با موفقیت بیاموزد.
