قولنج در نوزادان
قولنج کولیک چیست؟
قولنج دردی در ناحیه روده کوچک (یا روده بزرگ)
است که نوزادان معمولاً طی سه ماه اول بدو تولد آن را تجربه می کنند. چون
به طور یقین کسی نمی تواند بگوید که نوزاد دل درد دارد بنابراین این درد
اغلب قولنج تشخیص داده می شود.
• آیا واقعاً قولنج وجود دارد؟
تعداد
کمی از مردم باور ندارند که قولنج وجود دارد اما من هم مانند بسیاری از
پزشکان و مادران دیگر آن قدر نوزادانی را دیده ام که این گونه گریه می
کنند. بنابراین متقاعد شده ام که به خاطر درد قولنج است و قولنج وجود دارد.
• علت قولنج چیست؟
به
طور قطع و یقین هیچ کس نمی داند، اما چندین نظریه در این باره وجود دارد.
اما یک نظریه موثق این است که روده های نوزاد هنوز رشد و تکامل پیدا نکرده
اند و بنابراین نسبت به حرکت شیر و هوای داخل روده بسیار حساس هستند. این
درد موجب می شود که نوزاد گریه کند.
• علائم قولنج چیست؟
شایع ترین علایم تشخیص داده شده آن عبارتند از:
* گریه مداومی که می تواند از 15 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد و آرام کردن نوزاد بسیار دشوار باشد.
* نوزاد در حالی که گریه می کند پاهای خود را به طرف بالا می کشد.
* معمولاً به طور منظم بعدازظهرها شدیداً گریه می کند (به اصطلاح قولنج بعدازظهر است).
* این نوع گریه از دو هفته بدو تولد آغاز می شود.
• آیا قولنج کردن نوزاد می تواند تقصیر من باشد؟
تقریباً
به طور قطع خیر. بعضی از افراد نگرانی های مربوط به پدر و مادر را مقصر می
دانند و برخی تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که نوزادان خانواده های
طبقه متوسط جامعه بیشتر قولنج می کنند.
به نظر می رسد که قولنج در
پسران بیشتر از دختران شایع باشد. تحقیقات پزشکی حاکی از آن است که هیچ
ارتباط قانع کننده ای میان قولنج و با شیشه شیر خوردن، وزن هنگام تولد،
اضافه کردن وزن (یا کم داشتن وزن) یا دیگر اختلالات مربوط به زایمان وجود
ندارد.
• چه موقع قولنج برطرف خواهد شد؟
معمولاً قولنج 10 تا 12
هفته پس از اولین باری که شروع شده، برطرف خواهد شد. تعداد کمی از پزشکان
قولنج را سه ماهه در نظر می گیرند زیرا اغلب تا سه ماهگی کاملاً برطرف می
شود. با این وجود می تواند تا حدود 9 ماهگی یا حتی یک سالگی هم طول بکشد.
بنابراین بهتر است برای درمان نوزادان به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
• اگر نوزاد را حالت خاصی بغل کنید، قولنج را تسکین خواهد داد؟
بله.
نگه داشتن نوزادی که قولنج کرده طوری که صورت او رو به پایین باشد، او را
آرام خواهد کرد. طبق توصیه های مربوط به پیشگیری از خواب مرگی نوزاد، نباید
نوزاد را روی شکم بخوابانید، اما می توانید او را روی دست خود طوری نگه
دارید که صورت او رو به پایین باشد. و در این هنگام پشت او را ماساژ دهید.
می توانید کمی او را راه ببرید اما مراقب باشید پای خود را کجا می گذارید.
• چگونه می توانید قولنج را تسکین دهید؟
آروغ
زدن نوزاد به طور مناسب و صحیح می تواند از ماندن هوا در روده او جلوگیری
کند و احتمال بروز قولنج را کاهش دهد. البته بعید به نظر می رسد که انجام
این کار از همه علائم دیگر مربوط به قولنج پیشگیری کند. اگر با شیشه به
نوزادتان شیر می دهید، حواستان به حالت قرار گرفتن شیشه در دهان نوزاد باشد
تا شیشه خالی را مک نزند که هوا وارد دهان او شود.
بعضی از پستانک
های سرشیشه که خریداری می کنید برچسب ضد قولنج روی آن دارد که یک برجستگی
داخلی دارند که به عنوان وسیله بندآور عمل می کند. مطمئن شوید که سوراخ
پستانک سر شیشه خیلی کوچک نباشد. وجود سوراخ کوچک برای پستانک سر شیشه موجب
می شود تا نوزاد به سختی مک بزند و شیر خوردن او مدت بیشتری طول بکشد.
بنابراین موجب می شود تا مقدار هوایی که نوزاد در حین شیر خوردن می بلعد،
افزایش یابد.
• آیا دارویی هم وجود دارد که بتواند درد قولنج نوزاد را تسکین دهد؟
چند
نوع دارو برای تسکین درد قولنج وجود دارد. به طور مثال برای بعضی از
نوزادان مبتلا به قولنج، از دایمتیکون توصیه می شود. البته امتحان کردن یکی
از داروها ممکن است مفید باشد اما هیچ تضمینی وجود ندارد که درد قولنج
نوزادتان را درمان خواهد کرد. با این وجود هرگز دارویی که مخصوص کودکان یا
بزرگسالان است بدون تجویز پزشک، مراقب بهداشت یا داروساز به نوزاد ندهید.
• نوزادی که همیشه گریه می کند، ممکن است به خاطر چیزهایی باشد که مادر خورده است؟
ممکن
است. اما نوزادانی که آمادگی قولنج کردن دارند، علائم آن را در اکثر روزها
نشان می دهند و رژیم غذایی شما هم مسلماً هر روز با روز قبل متفاوت خواهد
بود. با این وجود خوردن مرکبات و آب میوه ممکن است آن را بدتر کند یا حتی
ممکن است موجب شروع قولنج در نوزادانی شود که از شیر مادر تغذیه می کنند.
شیر گاو هم می تواند موجب قولنج شود. بنابراین در مورد مصرف شیر و فرآورده
های لنبی با پزشک متخصص مشورت کنید.
علل شیر نحوردن نوزادان
چرا در ماه های اول تولد نوزاد به سختی شیر می خورد؟چه باید کرد؟
بسته
به سن شیرخوار علل امتناع از پستان و در نتیجه روش هاي تشویق او به گرفتن
پستان متفاوت است. اگر نوزاد از روز اول پستان مادر را نگیرد باید از نظر
تمام مشکلات پزشکی و بیماريها معاینه شود: مثل شکستگی ها و احساس درد، خواب
آلودگی در اثر داروهاي تجویز شده براي مادر موقع زایمان و کاهش قدرت مکیدن
نوزاد، با خشونت جابهجا کردن یا فشردن نوزاد به پستان در تغذیه هاي اول و
در نتیجه بیزاري وي از پستان، وضعیت نادرست بغل کردن و گرفتن پستان باید
مورد توجه قرار گیرند.
در روزهاي دوم تا چهارم، احتقان پستان مادر،
بازتاب قوي جهش شیر (رگ کردن شدید پستان) و یا تأخیر یا مهار آن را باید در
نظر گرفت. اگر امتناع در بین هفته هاي اول تا چهارم عمر باشد، می تواند
بعلل سردرگمی در گرفتن پستان(بخاطر استفاده از بطري و پستانک)، زخم نوك
پستان ناشی از وضعیت نادرست شیردهی، احتقان پستان مادر، برفک دهان، عفونت
گوش نوزاد، حساسیت به مواد غذایی یا دارویی خورده شده توسط مادر و تغییر
مزه شیر باشد. شیرخوار در سن یک تا 3 ماهگی ممکن است به علت دل دردهاي
قولنجی(کولیکی) در موقع شیرخوردن، از گرفتن پستان امتناع نماید.
از سن 3 ماهگی به بعد امتناع او می تواند
بعلت کاهش تمایل به شیر خوردن در اثر مصرف زودتر از موعد غذاهی کمکی،آب
میوه یا آب و همچنین در شیرخواران بزرگتر به علت مصرف بیش از معمول غذا، یا
آشفتگی و بازیگوشی شیرخوار و توجه بیشتر او به محیط اطراف و یا دندان
درآوردن باشد. دانستن این که شیرخوار در چه مرحلهاي، از شیرخوردن امتناع
مینماید، به تشخیص علت کمک میکند. اگر شیرخوار در اول تغذیه (قبل از این
که شیرمادر جاري شود) از گرفتن پستان امتناع نماید، ممکن است سر در گمی در
گرفتن پستان، وضعیت نادرست شیردهی و به پستان گذاشتن، نوك پستان صاف یا فرو
رفته، مهار یا تأخیر جهش شیر، عفونت گوش یا کاهش قدرت مکیدن از علل آن
باشند. اگر شیرخوار، بعد از جاري شدن شیر، پستان را رها کند، جهش زیاد شیر
یا کاهش آن و یا بسته بودن سوراخ بینی به علت عفونت تنفسی ممکن است عامل آن
باشد. در صورتی که سرعت بازتاب جهش شیر زیاد باشد، شیرخوار احساس خفگی می
کند و به سختی قادر به شیرخوردن میباشد. اگر این امتناع در اواخر هر وعده
تغذیه از پستان مادرباشد، احتمال دارد به دلیل نیاز بچه به آروغ زدن یا دفع
گاز باشد.
بطور کلی می توان علل امتناع شیرخوار را در هر سنی در سه دسته طبقه بندي کرده و به رفع آن پرداخت:
علل مربوط به شیرخوار، مربوط به مادر و مربوط به تولید شیر . مواردي که به شیرخوار مربوط می شود عبارتند از :
1- عفونتهاي
تنفسی ممکن است موقع مکیدن و بلعیدن، سبب گرفتگی بینی ودرد شود. چکاندن
قطره کلرور سدیم در بینی و دادن مسکنهاي ساده مثل استامینوفن سبب تسکین شده
هم چنین مرطوب کنندههاي هوا ممکن است به رفع گرفتگی بینی کمک نمایند. گاهی
امتناع شیرخوار از گرفتن پستان در جریان سرماخوردگی باعث تشخیص اتفاقی
انحراف تیغه بینی می شود.
2-
در مورد دندان در آوردن: گذاشتن پشت یک قاشق سرد یا گاهی جویدن چیزي قبل
از شیرخوردن یا ماساژ ملایم لثه با انگشت تمیز علاوه بر دادن مسکنهاي ساده
باعث کاهش درد شیرخوار میگردد.
3- در مورد برگشت شیر از معده به مري، خواب آلودگی و بیقراري ناشی از مصرف داروها، برفک یا تبخال دهان شیرخوار پزشک اقدام خواهد نمود.
4-
در هواي گرم احتمال دارد شیرخوار از شیرخوردن امتناع نماید. ولی در محل
خنک و یا در شب شیر بخورد. حرارت بدن شیرخوار را کنترل کرده و او را در
درجه حرارت مناسبی نگهداري کنید.
5- گاهی ممکن است شیرخوار در موقع شیرخوردن ترس داشته باشد مانند واکنش مادر به گاز گرفتن بچه.
7- تمایل شیرخوار به از شیر گرفتن که البته قبل از 9 ماهگی شایع نیست.
اگر
شیرخوار ناگهان از پستان مادر رویگردان شود و به گرفتن پستان تمایل نشان
ندهد، همه روشهاي ممکن براي تشویق او به دوباره شیرخوردن باید به کار گرفته
شود ولی گاهی هم ممکن است نتیجه نداده و بالاخره منجر به قطع کامل
شیرخوردن شود.
اگر تولید شیر کم باشد یا موقتاً کاهش یابد، شیرخوار از گرفتن پستان امتناع میکند
مشکلاتی که در مادر ممکن است سبب امتناع شیرخوار از گرفتن پستان شود عبارتند از:
1- بیماري مادر که ممکن است تولید شیر او را کم کرده یا واکنش جهش شیر را مهار کرده باشد یا داروها مزه شیرش را تغییر داده باشند.
2-
در صورت عفونت یک پستان مادر، ممکن است شیرخوار از تغذیه همان طرف به علت
مزه شور شیر یا چرك، امتناع کند و یا به خاطر مصرف دارو توسط مادر، هر دو
پستان را نگیرد.
3-
قرصهاي ضد حاملگی خوارکی (قرص ترکیبی و به ندرت قرص پروژسترونی تنها)
همچنین حاملگی مجدد احتمال دارد تولید شیرمادر را کاهش داده و مزه شیر را
تغییر دهند. تخمک گذاري یا عادت ماهیانه نیز گاهی به علت تغییر مزه شیر سبب
امتناع شیرخوار از شیرخوردن میشود.
4-
در صورت استفاده مادر از عطر، صابون، ادکلن یا کرم متفاوت و یا شنا کردن
در استخر با آب کلر دار یا آب دریا ، و یا حتی تغییر در ظاهر مادر مثل
تغییر طرح مو یا عینک زدن ممکن است روي شیرخوار تأثیر گذاشته و پستان مادر
را نگیرد.
5-
برخی از شیرخواران به برخی از غذاهاي مورد مصرف مادران که باعث تغییر مزه
شیر می شود حساس هستند و از گرفتن پستان امتناع می نمایند و بعضی دیگر با
افزایش سیگار کشیدن مادر، ورزش طولانی قبل از شیر دادن و یا مصرف زیاد
نوشیدنیهاي داراي کافئین مثل نوشابه ها، چاي و قهوه از گرفتن پستان امتناع
می ورزند.
برخی علل امتناع شیرخوار از گرفتن پستان ممکن است به تولید شیر مربوط باشد:
1- اگر تولید شیر کم باشد یا موقتاً کاهش یابد، شیرخوار ممکن است از گرفتن پستان امتناع کند.براي افزایش تولید شیر باید تلاش نمود.
2-
در صورت آهسته بودن جهش شیر، شیرخوار شروع به مکیدن شیر میکند ولی به علت
دریافت کم شیر، از گرفتن پستان امتناع مینماید. در این موارد میتوانید
شیرتان را کمی بدوشید تا جهش پیدا کند و آن گاه پستان را به دهان شیرخوار
بگذارید و یا واکنش جهش شیر را قبل از تغذیه شیرخوار با روشهایی مثل خوردن
آب یا یک نوشیدنی ساده، شنیدن موسیقی، نشستن روي همان صندلی و دراز کشیدن،
شرطی نمایید.
3-
در صورت سریع بودن جهش شیر نیز شیرخوار ممکن است به علت عدم توانایی در
برابر آن، پیش دستی کرده و از گرفتن پستان امتناع نماید. در این مورد می
توان کمی شیر را دوشید و بعد شیرخوار را به پستان گذاشت.
