عفونت ادراري در نوزادان
ز
آنجائی که عــفـونتهای ادراری در
نوزادان (( از روز اول تولد تا 29 روزگی
را دوران نوزادی گويند = يکماه اول
زندگی )) با بقيه دوران زندگی متفاوت
است و عفونت در اين دوران بايد بسيار
مهم تلقی شود لذا ابتدا در مورد
عــفـونتهای ادراری در نوزادان می
پردازيم:
عــفـونتهای
دستگاه ادراری در 1/. در صد نوزادان
تازه متولد شده اتفاق می افتد
شيوع
اين عفونت در نوزادان با وزن تولد
پايين بسيار بالاتر است .
در
جنس مذکر 3 برابر شايعتر از جنس مونث
است.
نوزادان
پسر ختنه نشده
نوزادان
مبتلا به ناهنجاريهای مادرزادی کليه
ومبتلايان به رفلا کس مثانه ای – حالبی
درصد بالاتری از شيوع عـفـونت ادراری
را دارا می باشند ( رفلاكس بمعناي
برگشت ادار در جهت عكس است يعني از
مثانه به طرف حالب ).
عـفـونت
نوزادی ممکن است از طريق صعودی کسب
گردد يعنی عـفـونت اوليه مثانه را
گرفتار نموده (سيستيت = عفونت مثانه )
سپس سيستم حالبی – لگنچه ای و کليه (
پيلونفريت) و از آنجا به گردش خون راه
می يابد .
تظاهــرات
بالينـــــــی:
نشانهای
بيماری متغير و غير اختصاصی است شروع
بيماری ممکن است بی سروصدا وشامل
نشانهای
غير ادراری مثل مشکلات تغذيه ای – نقض
رشد وتـب غير قابل توجيه باشند همچنين
ممکن است استفراغ – اسهال – تحريک
پذيری – يرقان و وزن نگرفتن نيز داشته
باشند.
بعضی
ازنوزادان ممکن است کاملآ بدون علامت
باشند
در
حالی که بعضی ديگر علاوه بر تـب دار
بودن می توانند با يا بدون نشانه های
موضعی مانند جريان ضعيف ادرار- سوزش
ادرار(گریه در هنگام دفع ادرار) ويا
توده ای بزرگ در پهلو تظاهرنمايد.
تشخيص بيماری
با کشت ادرار ميسر می باشد.هر
نوزادی متعاقب اولين عـفـونت ادراری
تائيد شده بايد بررسی
اولتراسونوگرافی
کليوی صورت پذيرد و در صورت وجود
ناهنجاريها-هيدرونفروز- آبسه ويا
تومورها بررسی بعمل آيد.
درمان
لازم
به ذکر است که درمان عــفـونتهای
ادراری در نوزادان
تزريقی است و بايد نوزاد بستری
گردد .
عـفونتــهای ادراری بعداز دوران نوزادی
از ماه دوم زندگی تا بزرگسالی
عــفـونتهای دستگاه ادراری در
جنس مونث شايعتر است
تظاهــرات
بالينـــــــی:
دراين
گروه سنی بخضوض از 2تا6سالگی ممکن است
علائم بصورت گوارشی باشد ولی تکرر
ادرار-دردشکم واحساس فوريت ادرار نيز
در اين گروه سنی در حال ظهور است.
در
سنين 6 تا18 سالگی شايعترين علائم
احساس فوريت ادرار – تکررادرار- سوزش
ادرار و درد پهلو و يا شکم است .
عـفـونـتهای
ادراری در1 يا2 درصد دختران در سنين
مدرسه ديده می شود پيشابراه کوتاه در
دختران آنها را به عـفـونتهای ادراری
مستعد می کند.در عـفـونتهای ادراری
بخصوص نزد دختران نوجوان ممکن است در
ادرار خون ديده شود که اين خون ارزش
تشخيصی مهمی نيست.
در تمام کودکان تب های غير قابل
توجيه و علائم پايدار شکمی بدون توجيه
-انجام آزمايش وکشت ادرار را ايجاب می
کند .محل استقرار عـفـونت نيز خيلی
مهم است وعـفـونتهای مجاری ادراری
فوقانی ( کليه ها و حالبها ) نسبت
به وعـفـونتهای مجاری ادراری تحتانی (مثانه
و پيشابراه ) اغلب بااختلالات
آناتوميک بيشتری همراه است.
متاسفانه
درنوزادان وشيرخوران وکودکان نوپا
تظاهرات بالينی بيماری در تعيين محل
عـفـونت زياد کمک کننده نيست . تب و
درد شکم هم در عـفـونتهای فوقانی وهم
در عـفـونتهای تحتانی
دستگاه ادراری ديده می شود ولی تب
های بالاتر بيشتر در موارد درگيری
مجاری فوقانی ديده می شود.
کليه های هيدرونفروز- رفلاکس مثانه
به حالب ( برگشت ادرار از مثانه به سمت
بالا ) -مثانه
ای که بطور کامل تخليه نمی شود-
ناهنجاريها ی مادرزادی – سنگ کليه و
عوامل ديگری که باعث رکود ادرار می
شوند بيمار را مستعد به عـفـونتهای
ادراری ميکند .وجود رفلاکس مثانه به حالب و
عـفـونت عامل مستعد کننده ای برای
ايجاد اسکار کليوی است.
اولين قدم برای بررسی بيماران با
وجود علائم ادراری آزمايش وکشت ادرار
ميباشد.در موارد زير ارزيابی
راديولوزيک برای پيگيری بيمار ضروری
است
1-عفونت
ادراری در تمام بچه های زير 10 سال.
2-عـفونت
ادراری در هر جنس مــذکــر.
3-
عـفـونت درجنس مونث که بالاتر از 10
سال باشد و نشانه و علائم پيلونفريت
دارد و يا به درمان کند جواب می دهد.
4-عـفـونتهای
مکرر و راجعه در دختران پيش از سن بلوغ
اگر
بيمار علائم سمی داشت و يا آهسته
وضعيف به درمان پاسخ دهد ويا يک توده و
يا اتساع مثانه داشته باشد انجام
سونوگرافی فوری از مثانه و کليه ضرورت
دارد.
توجه
لازم به ذکر است که يکی از علتهای
مهم عـفـونت ادرار در کودکان بخصوص
دردختر بچه ها که پيشابراه کوتاهی
دارند رعايت نکردن طريقه شستشوی کودک
پس از دفع مدفوع است.لذا بايد توجه کرد
که با دستی که پشت کودک را شسته ايد
جلو کودک را نشوئيد يا بايد ابتدا جلو
کودک را شسته و بعد از آن پشت کودک را
شست ويا اينکه با يک دست پشت کودک را
بشوئيد و با دست ديگر جلوی کودک را
بشوئيد و هر گز نبايد
دست را در هنگام شستن از پشت به جلو
بياوريد چون باعث انتقال ميکروب
از پشت (مقعد
) به پيشابراه کودک می شود..
عفونت ادراری کودک چه علائمی دارد؟
عفونت ادراری یک بیماری مهم و شایع میان کودکان است که به علت وارد شدن
میکروب به مجاری ادرار ایجاد میشود. چنانچه عفونت فقط مثانه را درگیر کند «سیستیت» و اگر کلیه را درگیر کند «پیلونفریت» نامیده میشود.
این بیماری می‌تواند باعث تخریب قسمتی از کلیه شده، یا باعث فشار خون بالا و نارسایی کلیه گردد، از این رو اهمیت زیادی دارد.
میکروب‌های
ایجادکننده عفونت اکثرا میکروب‌های موجود در دستگاه گوارش هستند. البته
ویروس‌ها و قارچ‌ها نیز می‌توانند موجب بروز عفونت ادراری شوند.
7 درصد کودکان کوچک‌تر از دو سال که تب می‌کنند، به علت عفونت ادراری است.
عوامل مستعدکننده بیماری
عفونت ادراری در پسران زیر یک سال و دختران زیر چهار سال شایع‌تر است.
ختنه نشدن
پسران نیز عامل مستعدکننده دیگری است، به طوری که پسرانی که ختنه نشده
باشند 4 تا 8 برابر پسرانی که ختنه شده‌اند، دچار عفونت ادراری می‌شوند.
جنسیت نیز در مورد این بیماری مهم است؛ به گونه‌ای که عفونت ادراری میان دختران، حداقل 2 تا 4 برابر پسران است.
نژاد از دیگر عوامل مستعدکننده است، به طوری که عفونت ادراری در سفیدپوستان شایع‌تر از سیاه‌پوستان است.
اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری، گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است عوامل
ژنتیکی نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود، چون اقوام درجه یک
کودکانی که سابقه عفونت ادراری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت
ادراری هستند.
عصبی بودن مثانه به این معنی که کارکرد مثانه با اختلال روبه‌رو شود، نگه داشتن زیاد ادرار، یبوست و برگشت ادرار از مثانه به حالب (میزنای) نیز از جمله مواردی هستند که کودک را مستعد ابتلا به عفونت ادراری خواهند کرد.
علاوه بر این موارد، سوندگذاری طولانی‌مدت مثانه و هر گونه ناهنجاری سیستم ادراری مانند مثانه عصبی و دریچه خلفی مجرا نیز در ابتلا به عفونت ادراری مهم هستند.
علائم بیماری
علامت عفونت ادراری در سنین مختلف متفاوت است. در سنین نوزادی و زیر یک ماه، بیماری با علائمی به صورت تب یا کم شدن حرارت بدن، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری، شلی، اسهال، کم شدن حجم ادرار، زردی و از بین رفتن واکنش‌های نوزادی خودش را نشان می‌دهد.
در سنین بالاتر این مشکل با نشانه‌هایی مانند تب، بوی بد ادرار، سوزش، تکرر و بی‌اختیاری ادرار، ایجاد شب‌ادراری، درد پهلوها و درد در ناحیه زیر شکم، قطع و وصل شدن جریان ادرار و بی‌قراری حین ادرار کردن در کودکان همراه است.
همه والدین باید هر از چند گاهی، جریان ادراری کودک خود را بررسی کنند؛ به خصوص کودکانی که پوشک می‌شوند.
همچنین اگر کودکی بیش از 2 تا 3 روز تب بی‌دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه میشود.
اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری، گرفتن نمونه ادراری
به صورت استریل است. البته اگر نمونه در شرایط استریل گرفته نشود یا اگر
در رساندن نمونه به آزمایشگاه بیش از یک ساعت تاخیر وجود داشته باشد، به
اشتباه کشت مثبت شده و تشخیص عفونت ادراری داده میشود (یعنی با این که
کودک عفونت ادراری ندارد، ولی آزمایش عفونت را نشان می دهد).
اگر کودکی بیش از 2 تا 3 روز تب بی‌دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه میشود اقدامات مهم برای کودک بیمار
یکی
از اقدامات مهمی که برای کودک مبتلا به عفونت ادراری انجام میشود،
سونوگرافی کلیه است که در آن انسداد، برگشت ادراری و اختلالات ساختاری
مثانه و کلیه مشخص خواهد شد.
در اکثر کودکان مبتلا به عفونت ادراری، عکسبرداری از مثانه نیز لازم میشود.
علاوه بر این اقدامات در برخی موارد اسکن کلیه هم لازم بوده و باید انجام شود.
درمان عفونت ادراری
بر اساس این‌که عفونت ادراری، مثانه یا کلیه را درگیر کرده باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی به مدت 7 تا 14 روز توصیه میشود.
البته با درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب، تب و سایر علائم بعد از 2 یا 3 روز بهبود واضح می‌یابند.
پیشگیری از عفونت ادراری
همواره پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین باید از بروز عفونت ادراری هم پیشگیری کنیم.
مصرف
زیاد آب و تخلیه مثانه هر دو تا حداکثر هر سه ساعت یک بار، درمان یبوست،
شستشوی دستگاه تناسلی از جلو به عقب، استفاده از لباس‌های زیر نخی و گشاد و
شستشو و تعویض مکرر آنها، عدم نشستن در وان
یا لگن، درمان کرمک در صورت وجود، ختنه و استفاده از آنتی‌بیوتیک مناسب در
آنهایی که برگشت ادراری یا انسداد یا مثانه عصبی دارند می‌تواند به
پیشگیری از عفونت ادراری کمک کند.
تمشک کوهی (تصویر کناری) از جمله میوه‌هایی است که برای پیشگیری از عفونت ادراری توصیه میشود. همچنین استفاده از پروبیوتیک‌ها که به صورت پودر یا قرص، یا ماست و دوغ حاوی پروبیوتیک و فرآورده‌های لبنی نیز وجود دارد توصیه میشود.
60 تا 80 درصد دخترانی که به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند، طی 18 ماه پس از آن مجددا مبتلا خواهند شد.
در
صورت عودهای مکرر عفونت کلیه و عدم درمان به موقع، احتمال ایجاد فشارخون و
نارسایی کلیه وجود دارد. در حالی که درمان به موقع و سریع عفونت ادراری از
بروز این عواقب تا حد زیادی پیشگیری خواهد کرد.
