علل، علائم، تشخیص و درمان بیماری هوچکین (سرطان غدد لنفاوی)
بیماری هوچکین (سرطان غدد لنفاوی) چیست؟
بیماری هوچکین یکی از مجموعه بیماری هایی است که به آنها
لنفوم گفته می شود. این بیماری در واقع سرطان گونه ای از سلول های سفید خون
است که به آنها لنفوسیت گفته می شود.
انواع مختلفی از لنفوسیت وجود دارد. آنها بخش جدایی ناپذیر سیستم ایمنی و آنتی بادی بدن را تشکیل می دهند.
لنفوسیت ها در مغز استخوان ساخته شده و وارد جریان خون می شوند.
همچنین لنفوسیت ها در عروق لنفاوی (که شبکه ای از رگ های
میکروسکوپی بوده که مایعات داخل بافت ها را تخلیه کرده و به سیستم گردش خون
برمی گردانند) نیز جریان دارند.
سیستم لنفاوی شامل اندام های کوچکی به نام گره های لنفاوی نیز
می شود. خوشه هایی از این گره ها در جاهای مختلف بدن از جمله گردن، کشاله
ران و زیر بغل وجود دارد. طحال بخشی از این سیستم است.
لنفوسیت ها نوع غالب سلول ها در بافت های لنفوئید مانند مغز استخوان، غدد لنفوای، کبد و طحال می باشند.
لنفوسیت ها و بافت لنفاوی در دستگاه گوارش، پوست، ریه ها و سیستم اعصاب مرکزی نیز وجود دارد.
در واقع می توان لنفوسیت ها را در هر قسمتی از بدن یافت لذا سرطان های ناشی از آنها نیز می توانند در هر کجای بدن رخ بدهند.
لنفوم ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- بیماری هوچکین: در این حالت لنفوسیت های سرطانی یکی از اعضای خانواده لنفوسیت های B می باشند. این سلول ها، سلولهای بالغی بوده که به سلول های اصلی تولید آنتی بادی در بدن مربوط می شوند.
- لنفوم غیر هوچکین: یک گروه از تعداد بسیار متنوعی از بیماری ها بوده که می توانند از هر یک از انواع لنفوسیت ها مشتق شوند (سلول های B، T و فرم های نادر تر)
میزان شیوع بیماری هوچکین چقدر است؟
سالانه در انگلستان حدود 1500 مورد جدید از ابتلا به بیماری
هوچکین تشخیص داده می شود. این بیماری معمولا در افرادی بین سنین 20 تا 40
سال بروز می کند.
علل بیماری هوچکین چه چیزهایی هستند؟
علت این بیماری ناشناخته است. به احتمال زیاد این بیماری به
علت تعامل بین عوامل ژنتیکی که به ارث برده می شوند و عوامل محیطی که می
توانند آغاز گر بیماری باشند به وجود می آید.
مطالعات اخیر نشان می دهد که ویروسی که باعث بروز تب غده ای می شود نیز می تواند در ابتلا به بیماری هوچکین نقش داشته باشد.
علائم بیماری هوچکین چه چیزهایی هستند؟
اولین نشانه معمولا یک ورم سفت و بدون درد در غدد لنفاوی می
باشد. هنگامی که که غدد لنفاوی در پاسخ به عفونت های موضعی بزرگ شده،
معمولا دردناک نیز می شوند. متورم شدن بدون درد نشان از یک اختلال در خود
لنفوسیت ها مانند لنفوم می باشد.
سایر علائم بیماری هوچکین عبارتند از:
- خستگی
- کاهش وزن
- تعریق شدید شبانه
- تب
- خارش عمومی پوست
- احساس درد در غدد بعد از نوشیدن الکل (نادر است.)
تشخیص بیماری هوچکین چگونه است؟
بیماری هوچکین غدد لنفاوی را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن
است خود را در قسمت های عمیق تر بدن پنهان کند. پزشک برای تشخیص بیماری
آزمایش هایی را برای شما تجویز خواهد کرد. رایج ترین این آزمایش ها عبارتند
از:
- نمونه برداری از غده لنفاوی ای که به نظر می رسد آسیب دیده و آزمایش کردن آن
- نمونه برداری از مغز استخوان در استخوان لگن
- عکس برداری با اشعه X
- CT scan که ممکن است به صورت سراسری و از کل بدن به عمل بیاید.
- اسکن PET
این آزمایش ها می توانند مرحله بیماری را تشخیص دهند. در
مرحله اول بیماری، تنها یک خوشه از غدد لنفاوی تحت تاثیر قرار می گیرد. در
مرحله دوم این بیماری به دو یا چند خوشه که همگی در یک طرف از دیافراگم
قرار دارند آسیب می رساند.
دیافراگم عضله ای در بالای شکم و زیر شش ها است که بخش بالا و پایین بدن را از هم جدا می کند.
مرحله سوم این بیماری شامل تحت تاثیر قرار گرفتن غدد لنفاوی
در هر دو طرف دیافراگم شده و مرحله چهارم شامل درگیر شدن سایر بافت ها به
جز غدد لنفاوی و طحال (مانند کبد و یا مغز استخوان) می باشد.
افرادی که بیماری آنها علائم خاصی ندارد را در دسته A و بیمارانی که علائمی عمومی مانند تب و کاهش وزن را تجربه می کنند در دسته B طبقه بندی می شوند.
درمان بیماری هوچکین چگونه است؟
درمان بیماری هوچکین معمولا شامل پرتو درمانی، شیمی درمانی و یا هر دو می شود. نوع درمان به مرحله بیماری بستگی دارد.
پرتودرمانی
برای بیماران مرحله 1A (مرحله اول و
بدون علائم کلی) ممکن است تنها درمان مورد نیاز، پرتو درمانی باشد. بیمار
برای مدت شش تا هشت هفته به مراکز پرتو درمانی مراجعه کرده و به صورت
سرپایی درمان می شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی در بیمارانی که بیماری آنها گسترش پیدا کرده و به خصوص آنهایی که با علائم هم مواجه هستند (مانند مراحل 3B یا مرحله 4) مورد استفاده قرار می گیرد.
این درمان معمولا به صورت سرپایی و هفتگی انجام شده و ممکن
است چهار تا شش ماه طول بکشد. ممکن است شیمی درمانی باعث ریزش موهای بیمار
شود اما جای نگرانی وجود ندارد. موهای فرد بعد از چند ماه دوباره رشد
خواهند کرد. شیمی درمانی می تواند خود باعث بروز ناخوشی های دیگری شود که
پزشکان با تجویز دارو ها از بروز این عوارض پیشگیری می کنند.
درمان سرطان غدد لنفاوی چگونه پایش می شود؟
اثربخشی درمان با توجه به کاهش علائم و یا کاهش اندازه غدد بزرگ شده پایش می شود.
علاوه بر این ممکن است پزشک به صورت منظم برای شما انجام آزمایشهای تشخیصی را تجویز کند. انجام اسکن PET پس از هر دو دوره درمانی می تواند اطلاعات مفیدی را به پزشک بدهد.
اگر این اسکن نشان دهد که درمان موثر نبوده است، ممکن است
پزشک دوره درمان را فشرده تر کند. بیشتر بیماران به 4 تا 6 دوره ی درمانی
نیاز پیدا می کنند.
در این نوع سرطان، بیمار شانس بهبودی بالایی دارد، به خصوص اگر بیماری وی به موقع تشخیص داده شود.
این بیماری ممکن است بعد از درمان موفقیت آمیز دوباره عود کند.
در این دسته بیماران دوباره تمام مراحل تشخیص و درمانی بالا باید انجام شود.
بیمارانی که دچار عود بیماری می شوند باز هم شانس درمان
موفقیت آمیز را دارند با این تفاوت که ممکن است این بار به درمان فشرده تر و
یا حتی پیوند سلول های بنیادی نیاز داشته باشند.
سرطان دستگاه لنفاوی (لنفوم)
دستگاه لنفاوی شامل شبکه ای از لوله های نازک است که مانند رگ های خونی شاخه شاخه شده و در بافت های بدن گسترش می یابند.
در
این شبکه عروقی، اندام های کوچکی به نام “گره های لنفی” وجود دارند. این
گره ها به صورت خوشه ای در زیر بغل، کشاله ران، گردن، قفسه سینه و شکم وجود
دارند.
بخش های دیگر دستگاه لنفاوی شامل: طحال، تیموس، لوزه ها و مغز استخوان است. بافت لنفاوی در نواحی دیگر بدن مانند: معده، روده ها و پوست نیز یافت می شود.
درون
رگ‌های لنفاوی، ماده‌ای به نام لنف وجود دارد که مایع اضافی را از
بافت‌های بدن که حاوی پروتئین، سلولهای ایمنی و مواد زاید است، خارج
می‌کند و با عفونت مبارزه می کند.
همان‌گونه که لنف از
گره‌های لنفی و طحال عبور می‌کند، سلولهای خونی قدیمی، میکروب‌هایی که
ممکن است باعث بیماری شوند و همچنین مواد خارجی و اضافی بدن، تصفیه
می‌شوند. پس از آن مایع لنف از طریق دو لوله یا مجرا، مجدداً وارد جریان
خون می‌شود.
در لنفوم غیر هوچکین، سلول های دستگاه لنفاوی، حالتی غیرطبیعی به خود می گیرند، طوری که بدون هیچ مهاری رشد کرده و تقسیم می شوند لنفوم چیست؟
لنفوم سرطانی است که در سلولهای بافت لنفاوی ایجاد می‌شود.
در
این سرطان، یک نوع از سلولهای ایمنی بدن به نام لنفوسیت، بدخیم، خطرناک و
کشنده می‌شود و تکثیر پیدا می‌کند و سلولهای طبیعی را کنار می‌زند.
سرطان لنفوم، به دو گروه تقسیم می‌شود:
هوچکین و غیر هوچکین.
در این مطلب درباره لنفوم غیر هوچکین برای شما توضیح می دهیم.
لنفوم غیر هوچکین
لنفوم
غیر هوچکین نوعی سرطان است. در این لنفوم، سلول های دستگاه لنفاوی، حالتی
غیرطبیعی به خود می گیرند، طوری که بدون هیچ مهاری رشد کرده و تقسیم می
شوند.
ممکن است لنفوم غیر هوچکین تنها در یک گره لنفی، یا گروهی از گره های لنفاوی و یا حتی در اندامی دیگر باشد.
این نوع سرطان قادر است به هر قسمت دیگر بدن نظیر: کبد، مغز استخوان و یا طحال منتشر شود.
انواع لنفوم غیر هوچکین
– لنفوم تهاجمی با درجه بدخیمی متوسط و بالا: تمایل به رشد و انتشار سریع داشته و علائم شدیدی را ایجاد می کند.
– لنفوم تنبل با درجه بدخیمی پایین: خیلی آهسته رشد کرده و علائم بالینی کمتری را ایجاد می کند.
علایم لنفوم غیرهوچکین
– ورم بدون درد غده‌ها و گره‌های لنفی در گردن، زیر بغل و یا کشاله ران
– تب بدون علت
– عرق زیاد شبانه
– خستگی مداوم
– کاهش وزن بی‌دلیل
– لکه‌های قرمز روی پوست
هیچگاه منتظر احساس درد نباشید، زیرا ممکن است مراحل ابتدایی لنفوم غیر هوچکین بدون درد باشد.
تمام این علایم ممکن است به خاطر علل یا بیماری‌های دیگری هم ایجاد شوند.
چنانچه این علایم را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید تا در تشخیص علت به شما کمک کند.
عوامل خطر لنفوم غیرهوچکین
– جنسیت : آقایان نسبت به خانم‌ها بیشتر مستعد ابتلا به لنفوم غیرهوچکین هستند.
– عوامل محیطی : تماس با مواد شیمیایی خاص مانند برخی آفت‌کش‌ها، حلال‌ها و یا کودهای شیمیایی
– سن بالا
– ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن : کاهش میزان ایمنی بدن در مواردی مثل ابتلا به ایدز و یا استفاده از داروهای ضعیف‌کننده دستگاه ایمنی
هیچگاه منتظر احساس درد نباشید، زیرا ممکن است مراحل ابتدایی لنفوم غیر هوچکین بدون درد باشد راه های تشخیص بیماری
اگر
پزشک به لنفوم غیر هوچکین مشکوک شود، از بیمار سؤالاتی را در مورد سابقه
پزشکی وی مطرح کرده و معاینه بالینی کاملی به عمل می آورد.
این معاینات شامل: بررسی بزرگ شدن گره های لنفی گردن، زیر بغل و یا کشاله ران می باشد.
تعدادی آزمایشات خونی نیز تجویز می شود.
– تصویر برداری از نواحی داخل بدن بوسیله اشعه ایکس
– سی تی اسکن (تصویر برداری با جزئیات بیشتر از داخل بدن)
– ام آر آی
–
لنفانژیوگرام: عکسبرداری از دستگاه لنفی بوسیله اشعه ایکس که متعاقب تزریق
یک ماده حاجب صورت می گیرد. در این روش گره ها و رگ های لنفی مشاهده می
شوند.
– نمونه برداری: در این روش، جراح بخشی از بافت را برداشته و
در اختیار آسیب شناس (پاتولوژیست) قرار می دهد تا وی با مطالعه نمونه
بافتی در زیر میکروسکوپ وجود یا عدم وجود سلولدهای سرطانی را بررسی نماید.
در لنفوم غیر هوچکین نمونه برداری معمولا از گره لنفی انجام می شود، ولی به
هر حال سایر بافت ها نیز ممکن است مد نظر باشند.
– لاپاراتومی: جراح با ایجاد برش روی شکم، نمونه های بافتی مورد نیاز را جهت مطالعه میکروسکوپی، از داخل بدن برمی دارد.
درمان
درمان به مرحله بیماری، نوع سلول های مبتلا، سن بیمار و وضعیت کلی سلامتی وی بستگی دارد.
درمان لنفوم غیر هوچکین توسط تیمی از متخصصین شامل: خون شناس، سرطان شناس و یا متخصص پرتودرمانی انجام می شود.
معمولا درمان لنفوم غیر هوچکین شامل: شیمی درمانی، پرتو درمانی و یا ترکیبی از این دو خواهد بود.
در برخی بیماران؛، پیوند مغز استخوان، درمان زیست شناختی و یا جراحی نیز ممکن است جزو گزینه های درمانی باشد.
اگر
لنفوم غیرهوچکین در شما جزو درجات پایین محسوب شود، در این صورت هیچ گونه
درمانی صورت نمی گیرد، زیرا این نوع، به آهستگی رشد می کند و ممکن است به
هیچ گونه درمانی نیاز نداشته باشد.
