زنگ گوش‌ها برای چه به صدا در می‌آید
شنیدن صدای
وزوز در گوش بسیار آزاردهنده است؛ انگار جیرجیرکی در گوش گرفتار شده و
مدام آواز می‌خواند. این صدا از درون گوش است و شدت و بَسامد (فرکانس) آن
در افراد مختلف متفاوت است.
در برخی موارد، وزوز گوش با سرگیجه،
کم‌شنوایی و علائم دیگر بروز می‌کند که باید جدی گرفته شود. سازوکار دقیق
وزوز گوش چندان دقیق مشخص نشده است؛ اما به نظر می‌رسد مشکلات عروقی،
عضلانی و عصبی در برخی انواع آن دخالت داشته باشد. در عین حال، شنیدن صدای
وزوز در گوش ممکن است به دلایل شناخته‌شده مختلفی نیز بروز کند که در این
مطلب به آنها اشاره می‌شود.
لازم به ذکر است که کاهش یکباره شنوایی و همزمان، شنیدن صدای سوت و وزوز
در گوش، بیماری نادری به نام سکته گوش یا کری ناگهانی است که با موارد
دیگر وزوز گوش معرفی شده در اینجا تفاوت بسیار دارد و باید اورژانسی و در
بازه زمانی کمتر از 24 ساعت درمان شود؛ در غیر این صورت به کاهش دائم
شنوایی یک یا هر دو گوش می‌انجامد.
جرم زیاد در گوش
جرم گوش که واکس، موم یا سرومن نیز نامیده
می‌شود ممکن است باعث احساس وجود صداهای مزاحم در گوش شود. جرم‌های داخل
گوش در واقع ترشحاتی طبیعی هستند که از مجرای گوش محافظت می‌کنند. اما تجمع
بیش از اندازه جرم در رسیدن صوت از کانال گوش به پرده صماخ و گوش میانی
مشکل ایجاد می‌کند. در نتیجه صدایی مانند وزش باد در داخل گوش شنیده
می‌شود. بعد از خارج کردن این جرم اضافی لازم است که وضع پرده گوش و شنوایی
فرد کنترل شود تا از فقدان آسیب یا مشکلات دیگر اطمینان حاصل کنیم.
وجود تومور در گوش
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد سالانه از
هر یک میلیون نفر حدود 10 نفر به نورومای آکوستیک (تومور عصب شنوایی) مبتلا
می‌شوند. این تومور خوش‌خیم است و در عصبی که گوش را به مغز متصل می‌کند
دیده می‌شود. تومور عصب شنوایی بتدریج رشد می‌کند، اما به دلیل همجواری با
بافت‌هایی مانند ساقه مغز بالقوه توموری تهاجمی و مشکل‌ساز محسوب می‌شود.
نورومای آکوستیک بخصوص افراد بین 30 تا 60 سال را درگیر می‌کند، اما انواع
ژنتیکی آن در کودکان و نوجوانان نیز دیده می‌شود. وزوز گوش یکی از علائم
اصلی این تومور است. انواع دیگری از تومورهای این ناحیه هم وجود دارند که
با توجه به ماهیت پر از عروق خود ممکن است به صورت وزوز ضربان‌دار (احساس
ضربان قلب در گوش)، سردرد و سرگیجه و حتی فلج عصب صورت بروز پیدا کنند.
مصرف برخی از داروها
مصرف برخی داروها با دوز نامناسب ممکن است
برای گوش‌ها زیانبار یا سمی باشد و باعث ایجاد وزوز شود. داروهای ضدالتهاب
غیراستروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن جزو این داروها هستند.
اگر این داروها با دوز بالا تجویز شوند، لازم است که برای جلوگیری از بروز وزوز گوش، میزان آنها در خون به‌طور مرتب بررسی شود.
علاوه بر داروهای ضدالتهاب، آنتی‌بیوتیک‌ها،
کینین و داروهای شیمی‌درمانی (بخصوص داروهای بر پایه پلاتین مثل داروی سیس
پلاتین که برای مقابله با بیشتر تومورهای گوارشی، تومورهای گوش، حلق، بینی
و… تجویز می‌شوند) نیز ممکن است عاملی برای بروز وزوز گوش شوند.
آلودگی صوتی شدید
احساس وزوز و سوت کشیدن گوش بعد از قرارگیری
چندساعته در معرض سروصدای زیاد شایع است. آلودگی صوتی شدید به سلول‌های
مویی گوش داخلی آسیب می‌زند. متاسفانه وقتی این سلول‌ها آسیب ببینند احیا
نمی‌شوند و در حال حاضر هیچ عمل جراحی نیز برای ترمیم آنها وجود ندارد.
البته یک بار آسیب صوتی ممکن است چندان جدی نباشد، اما قرارگیری مداوم بیش
از 30 دقیقه در معرض سر و صدای شدید ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری برای
شنوایی داشته باشد.
بیماری مِنییر (Meniere)
اگر علائمی مانند وزوز گوش، احساس هواگرفتگی
گوش، سرگیجه و کم‌شنوایی به طور حمله‌ای و دوره‌ای بروز کند، احتمالا پای
بیماری منییر در میان است. این بیماری ناشی از افزایش فشار مایع گوش میانی
است. بیماری منییر اختلال مزمنی است که افراد بین 30 تا 60 سال را مبتلا
می‌کند. در 80 درصد موارد، فقط یک گوش به این بیماری مبتلا می‌شود، اما
امکان ابتلای هر دو گوش نیز وجود دارد. درمان این بیماری تا حدودی مشکل
است، زیرا هنوز علت اصلی آن بدرستی مشخص نشده. بااین‌حال، می‌توان با مصرف
برخی داروها فشار مایع داخل گوش داخلی را کاهش داد. از این داروها می‌توان
به داروهای ادرارآور و برخی داروهای افزایش‌دهنده جریان خون گوش داخلی
اشاره کرد. در‌صورت کنترل‌نکردن بیماری با این داروها ممکن است از اقدامات
بیشتری مثل تزریقات داخل گوشی یا عمل جراحی کمک گرفته شود.
اتواسکلروز
بیماری اتواسکلروز خانم‌ها را بیش از آقایان
درگیر می‌کند. این بیماری گاهی اوقات خود را بعد از زایمان نشان می‌دهد.
اتواسکلروز گوش میانی را درگیر می‌کند و تغییرات هورمونی در بروز آن نقش
دارند. در واقع یک استخوان کوچک به نام «استخوان رکابی» که یکی از
استخوان‌های گوش میانی است در این بیماری حرکت طبیعی خود را از دست می‌دهد و
باعث ایجاد صدای وزوز در گوش می‌شود.
فشار خون بالا
وزوز گوش ممکن است بر اثر پرفشاری خون پدید
آید. وقتی فشار خون تا حد زیادی بالا رود، یعنی بالای 20 سانتی‌متر جیوه،
ممکن است باعث بروز وزوز در گوش‌ها شود. در این صورت ناراحتی‌های گوشی اغلب
با سردرد و سرگیجه همراه است.
پیرگوشی
اگر بیش از 50 سال دارید و در هر دو گوش‌تان صدای وزوز، وزش
باد و سوت می‌شنوید، احتمالا دچار پیرگوشی شده‌اید. پیرگوشی یک پدیده
شنوایی مربوط به کهولت سن است که به صورت کاهش شنوایی تدریجی در هر دو گوش
خود را نشان می‌دهد. این مشکل به مرور باعث تخریب قسمت‌های مختلف گوش
داخلی می‌شود و وزوز گوش ایجاد می‌کند. پیرگوشی پیشرفته باعث ایجاد مشکلات
اساسی شنوایی می‌شود و حتی تا ناشنوایی نیز پیش می‌رود. برای پیشگیری از
این مشکل لازم است که متخصص گوش و حلق و بینی به طور مرتب سلامت گوش‌های
شما را بررسی کند
آشنایی با عواملی كه باعث ایجاد وزوز گوش می شوند
وزوز گوش یعنی شنیدن صدای خاصی شبیه صدای زنگ در گوش كه ممكن است در یك ،
هر دو گوش و یا حتی در سر احساس شود. این صدا فركانس های متفاوتی دارد و
به صورت زنگ زدن، صدای باد، غرش، سوت و … درك می شود. وزوز در گاهی موارد
شدت زیادی دارد كه سبب آشفتگی و پریشانی شده و زندگی طبیعی فرد را مختل می
كند . گاهی هم خفیف و موقتی بوده و پس از مدتی كوتاه برطرف می شود. برای
مثال هنگامی كه فرد در معرض صداهای بلند قرار می گیرد ممكن است برای چند
دقیقه دچار وزوز گوش شود كه خود به خود برطرف می شود؛ اما در برخی موارد هم
وزوز گوش دائمی است و در تمام طول زندگی همراه فرد است. جالب است بدانید
كه در برخی موارد صدای وزوز توسط دیگران نیز قابل شنیدن است . این موارد
غالباً به دلیل مشكلات عروقی در گوش خارجی یا اسپاسم عضلانی ایجاد می شود.
چه عواملی سبب وزوز می شوند؟
علت
اصلی وزوز گوش در بسیاری از موارد مشخص نیست. اگر چه عواملی مثل استرس و
اضطراب، آلرژی، افزایش یا كاهش فشار خون( اختلالات عروقی) وجود تومورها،
دیابت، تیروئید، ضربه به سر و گردن و مصرف داروهایی مانند ضد التهاب ها،
آنتی بیوتیك ها، داروهای مسكن، داروهای ضد افسردگی ، الكل و آسپرین به
عنوان عواملی كه می توانند باعث وزوز گوش شوند، شناخته شده اند. در همین جا
بد نیست یادآوری كنیم در صورتی كه شما از آسپرین استفاده كردید و دچار
وزوز شدید، با پزشك خود مشورت كنید.
بسیاری از وزوزهای گوش ناشی از آسیب
انتهای میكروسكوپی عصب شنوایی در گوش داخلی است كه به دلیل صدای بلند ایجاد
می شود. آسیب به آنها سبب كم شنوایی و بروز وزوز می شود. افزایش سن نیز
عامل دیگری برای آسیب به این اعصاب و ایجاد وزوز است . عوامل دیگری كه باعث
وزوز گوش می شوند ، عبارتند از: تجمع جرم در كانال گوش كه سبب وزوز موقت
می شود و سخت شدن استخوانچه های گوش میانی ( بیماری استواسكلروزیس).
آیا ممكن است وزوز گوش پیشرفت كند و منجر به ناشنوایی شود؟
دربرخی
موارد ممكن است وزوز گوش شدیدتر شود. اما معمولاً شدت آن بدون تغییر باقی
می ماند. از جمله عواملی كه سبب بدتر شدن وزوز می شوند استعمال دخانیات،
مصرف الكل و قرارگیری در معرض اصوات بلند است. بنابراین در صورتی كه محل
كار شما پرسروصداست ( فرودگاه، كارخانجات، كارگاه ها و…)از پلاك های
محافظ گوش استفاده كنید؛ اما به هر حال وزوز گوش مگر در موارد بسیار شدید
با شنوایی تداخلی ایجاد نمی كند.
آیا كودكان نیز دچار وزوز می شوند؟
همان
طور كه بزرگسالان دچار وزوز گوش می شوند این حالت می تواند به دلیل ضربه
صوتی، ضربه به سر، تاثیر داروها، واكنشهای ویروسی یا آلرژیك. اختلالات
سیستم ایمنی،عفونت مزمن گوش،كم شنوایی و ضربه مغزی در كودكان نیز ایجاد
شود. معمولاً كودكان تا سن مدرسه( 5 تا 6 سالگی) از بیان این حالت
ناتوانند؛ اما مواردی نظیر مشكلات رفتاری همراه با كاهش توجه و تمركز،
افسردگی، بی خوابی و اختلال مزمن گوش( مانند عفونت های طولانی مدت) می
توانند نشانه ای از وجود وزوز باشند.
در صورت بروز وزوز گوش باید چه كاری انجام داد؟
در
اولین مرحله با پزشك خود مشورت كنید. پزشك، فشار خون، وجود عفونت، رژیم
غذایی، حساسیت ها و وضعیت عمومی سلامت شما را بررسی كرده و در صورت لزوم
برای بررسی های تكمیلی سیستم شنوایی شما را به متخصص گوش و حلق و بینی و یا
كارشناس شنوایی سنجی ارجاع می دهد. در صورتی كه از داروی خاصی استفاده می
كنید. درباره آن با پزشك مشورت كنید.
درباره درمان وزوز گوش باید گفت كه
اولاً وزوز گوش یك علامت است و باید علت اصلی را برطرف كرد: اما در مواردی
كه علتی برای آن یافت نشود و یا به صورت مزمن دربیاید، راههایی برای درمان
آن وجود دارد . راههای درمان برای افراد متفاوت است. اما تجربه ثابت كرده
استفاده از چندین روش با هم مفیدتر از استفاده از یك روش به تنهایی است.
برخی ازاین روشها از این قرارند:
1- استفاده ازسمعك: اغلب افرادی كه
از وزوز رنج می برند دچار كم شنوایی نیز هستند. استفاده از سمعك سبب بلندتر
شدن اصوات و راحت شنیده شدن آنها می شود. اگر فرد گفتگوی مردم یا موسیقی
دلخواهش را به راحتی بشنود، كمتر به وزوز توجه می كند.
2- استفاده از
وسیله تولید كننده صوت رقابتی ( ماسكر): معمولاً وزوز در محیط ساكت، آزار
دهنده تر است. ماسكرها، ابزارهای الكترونیكی هستند كه روی گوش قرار گرفته و
شبیه سمعك هستند . این وسایل اصوات دائم با شدت كم و باند فركانسی وسیع
تولید می كنند كه سبب كاهش توجه فرد به صدای وزوز می شود. بیشتر مردم در
صورت استفاده از ماسكر راحت تر به خواب می روند. گوش كردن به رادیو با صدای
كم نیز به فرد كمك می كند كه وزوز را فراموش كرده و راحت تر به خواب رود.
برخی از افراد كه از ماسكر استفاده می كنند، می گویند وزوز حتی چندین ساعت
پس از استفاده از ماسكر نیز شدت كمی دارد.
3- دارو درمانی: برخی از داروها سبب بهبود نسبی وزوز می شوند، اماعوارض جانبی آن را نیز نباید فراموش كرد.
4-
بازدرمانی: بازدرمانی استفاده توام از ماسكر( محو كننده) و مشاوره است .
در این روش بیماران از یك وسیله داخل گوشی تولید كننده صوت استفاده می
كنند. این وسیله به مدت 1 تا 2 سال هر روز 8 ساعت مورد استفاده قرار می
گیرد. سپس فرد یاد می گیرد كه چطور از فكر كردن به وزوز دوری كند ، اگر چه
این روش طولانی مدت است، اما اغلب مفید واقع می شود.
5- تمركز و آرامش: آرامش سبب كنترل عضلات و عروق شده و شدت وزوز را در بیشتر افراد كاهش می دهد.
كسانی كه دچار وزوز گوش هستند چه نكاتی را باید رعایت كنند؟
1- اجتناب از قرارگرفتن در معرض اصوات بلند.
2- بررسی فشار خون و كنترل آن در صورت وجود مشكل.
3- كاهش مصرف نمك، مصرف زیاد نمك به جریان خون آسیب می رساند.
4- پرهیز از مصرف بیش از حد چای، قهوه و استعمال دخانیات.
5- ورزش روزانه برای بهتر شدن جریان خون.
6- استراحت كافی و جلوگیری از خستگی.
سعی
كنید به صدای وزوز بی توجه باشید ، فكر كردن به مسائلی كه مورد علاقه
شماست در این امر به شما كمك خواهد كرد. گوش كردن به موسیقی دلخواه خود
عاملی برای كاهش توجه به این صدای آزار دهنده است. همچنین موسیقی می تواند
صدای وزوز را بپوشاند. در هر حال توجه به وزوز و نگرانی درباره آن تنها
شرایط را بدتر می كند.
