۲۲ رفتار طلائی با كودكان
برخی از رفتارهایی که والدین باید در مورد فرزندان خود به آنها توجه ویژه‌ای داشته باشند:
۱) به کودک خود برچسب نزنند.
۲) او را با کودکان دیگر مقایسه نکنند.
۳) بیش از حد توان او از او انتظار نداشته باشند.
۴) طبیعت کودک خود را (درون‌گرا و برون‌گرا) ، نفی نکنند.
۵) از حمایت بیش ازحد کودک خود بپرهیزند.
۶) به جای او تصمیم نگیرند و به جای او مشکلاتش را حل نکنند.
۷) از احساس دل‌سوزی، ترحم و مداخله‌ی حمایت‌گرانه پرهیز کنند.
۸) از محکوم کردن او در نزد دیگران به ویژه همسالان اجتناب کنند.
۹) همه‌ی خواسته‌ها و توقعات فرزند خود را برآورده نکنند.
۱۰) تا حد امکان او را تنبیه بدنی نکنند.
۱۱) از کلمات توهین‌آمیز و سبک پرهیز کنند.
۱۲) حس انتقام و کینه‌توزی را به او القا نکنند.
۱۳) قوانین و مقررات مدرسه را در نزد کودک به تمسخر نگیرند.
۱۴) مشکلات عاطفی کودک را در نزد او بیان نکنند.
۱۵) از پاداش‌هایی که جنبه‌ی رشوه و باج‌خواهی دارد، پرهیز کنند.
۱۶) از آموزش‌های زودرس و یا دیررس، به ویژه در مسائل جنسی، به کودکان پرهیز کنند.
۱۷) از سرکوب نیازهای کودکان خودداری کنند.
۱۸) با همه‌ی فرزندان خود با روش یکسان برخورد نکنند و انتظار یکسان نیز نداشته باشند.
۱۹) در برابر کودک از نزاع و درگیری بین خود و همسرشان خودداری کنند.
۲۰) از یاری کردن دائمی کودک در انجام تکالیف درسی او خودداری کنند.
۲۱) از جهت دادن و برجسته کردن استعدادهای خاص او زودتر از موعد خودداری کنند.
۲۲) سوالات و کنجکاوی‌های مربوط به مسائل جنسی او را سرکوب نکنند.
اگر فرزندتان را در خانه تنها می‌گذارید…
آموزش نکات ایمنی به بچه‌هایی که در خانه تنهایی می‌مانند ضروری است
فیلم «تنها در خانه» را حتما به یاد دارید بچه بازیگوش و شیرینی که پدر و
مادرش به اشتباه او را در خانه جا می‌گذارند و به سفر می‌روند و او هم
درگیر ماجراهای عجیب و غریبی می‌شود؛ با دزدهایی که می‌خواهند وارد خانه
بشوند، در می‌افتد و با شیطنت خود شهری را به هم می‌ریزد و دست آخر، هوش و
خلاقیت کودکانه‌اش به دادش می‌رسد و پیروز میدان می‌شود. اما همیشه هم
این‌طور نیست که ماجرا ختم به خیر شود. پس اگر شما هم از آن گروه والدینی
هستید که عادت دارید بچه را توی خانه تنها بگذارید یا گاهی وقت‌ها به ناچار
این کار را انجام می‌دهید، حواس‌تان باشد که همه چیز را در نظر بگیرید تا
پشیمانی به بار نیاید.
«دختر هشت ساله من هر روز سه، چهار ساعت در خانه تنها می‌ماند. چاره‌ای
ندارم، من شاغلم و ساعت شش به خانه می‌رسم اما مدرسه دخترم ساعت دو تعطیل
می‌شود. از اول تابستان هم اسمش را در چند کلاس تابستانی نوشته‌ام اما
بالاخره باز هم چند ساعتی تنها می‌ماند. البته بچه آرام و عاقلی است اما
گاهی وقت‌ها مشکلاتی پیش می‌آید. برای مثال، همین دو روز پیش من در راه
بودم که زنگ زد و با گریه گفت: «مامان، سوسک آمده توی اتاقم رفته زیر میز،
دارم از ترس می‌میرم!» جای اسپری حشره‌کش را به او گفتم و زود خودم را
رساندم خانه.» مریم صابری، مادر جوانی است که مانند خیلی از مادرهای شاغل
مجبور است به طور مرتب بچه‌اش را تنها بگذارد. بعضی‌ها که امکانش را دارند،
بچه را به یکی از اقوام نزدیک مانند مادربزرگ یا پدربزرگ می‌سپارند و بعضی
هم بچه را به مهد کودک می‌برند. این راه‌حل‌ها البته بیشتر برای سنین زیر
هفت سال عملی است. اما بچه‌های بزرگ‌تر، بیشتر مورد اعتماد والدین قرار
می‌گیرند و در نتیجه بیشتر تنها می‌مانند.
● چه سنی برای تنها گذاشتن بچه‌ها در خانه مناسب‌تر است؟
دکتر فریبا عربگل، روان‌پزشک کودک و نوجوان درباره اینکه چه سنی برای تنها
گذاشتن بچه‌ها در خانه مناسب‌تر است می‌گوید:«آمادگی کودک برای تنها ماندن
چندان وابسته به سن نیست. برای مثال، بعضی بچه‌ها به خصوص آنها که از
تنهایی و تاریکی و موجودات خیالی و چیزهای دیگر هراس دارند، شاید به سختی
آمادگی تنها ماندن در خانه را پیدا کنند. بعضی از بچه‌ها هم کمی زمان لازم
دارند تا به تنها ماندن در خانه عادت کنند.» توصیه دکتر عربگل این است که
«برای این بچه‌ها زمان تنهایی باید در ابتدا کوتاه‌تر باشد و سپس به تدریج
می‌توانید این زمان را افزایش دهید.»
● بچه‌های قابل اعتماد
اما گروه دیگری از بچه‌ها هستند که به راحتی می‌توانند در خانه تنها بمانند
و شما می‌توانید با خیال راحت به آنها اعتماد کنید. اگر کودک شما خصوصیات
زیر را داشته باشد، جزو والدین خوش اقبالی هستید که می‌توانید مطمئن باشید
فرزندتان برای چند ساعت تنها ماندن در خانه، از پس خودش بر می‌آید: اعتماد
به نفس دارد و ترسو نیست. به راحتی درباره احساسات و افکارش با شما صحبت
می‌کند. مسوولیت‌پذیر است و وقتی اشتباه می‌کند، آن را می‌پذیرد؛ حتی اگر
مورد سرزنش و بازخواست قرار بگیرد. با هم‌سن و سال‌هایش رابطه دوستانه و
سالمی دارد. مهارت‌های زندگی را در حد سن و سالش خوب یاد گرفته و برای
انجام کارها داوطلب می‌شود.
● چند پرسش ضروری
پیش از تنها گذاشتن بچه در خانه، باید این سوال‌ها را از خودتان بپرسید:
آیا او تا به حال تنهایی را هرچند به مدت کوتاه تجربه کرده است؟ آیا پس از
مدرسه مستقیم به خانه می‌آید؟ آیا توانایی بازکردن و بستن قفل‌ها را دارد؟
آیا از پس کارهای ساده‌ای مانند جواب دادن به تلفن برمی‌آید؟ آیا می‌تواند
هنگام پیش آمدن یک حادثه غیرمنتظره واکنش مناسبی نشان دهد؟ آیا می‌داند کی و
چه‌طور از بیرون خانه کمک بگیرد؟ برای شروع بهتر است با خود کودک صحبت
کنید و احساس او را درباره تنها ماندن در خانه بپرسید تا بفهمید بچه از این
موضوع نگران است یا می‌تواند با تنهایی راحت کنار بیاید. به گفته دکتر
عربگل، این نکته بسیار مهمی است که بچه هنگام تنهایی احساس اضطراب نکند و
حالت هیجانی نداشته باشد. بهترین حالت آن است که بچه در تنهایی کاملا
خونسرد وعادی رفتار کند.
● مهارت‌های آموختنی
در ضمن لازم است کودک مهارت‌های خاصی را بداند. دکتر عربگل درباره
مهارت‌هایی که لازم است بچه‌ها پیش از تنها ماندن در خانه بلد باشند،
می‌گوید: «برای مثال، باید بتواند در مواقع لزوم شماره پلیس یا اورژانس را
بگیرد و اطلاعات مناسب بدهد. آدرس و شماره تلفن خانه و محل کار والدین خود
را بلد باشد. اگر زمان تنها ماندن طولانی باشد بتواند از یخچال مواد خوراکی
بردارد و یک غذای مختصر آماده کند، اگر کسی زنگ خانه را بزند، بداند
چه‌طور رفتار کند و درباره باز کردن در به روی افراد محتاط باشد و به طور
کلی، موارد مشکوک و خطرناک را بشناسد.»
● نکات ایمنی
علاوه بر این، آموزش بعضی نکات ایمنی هم به بچه‌ها ضروری است. برای مثال،
در قالب یک بازی سرگرم کننده محل چراغ قوه را برای استفاده موقع قطعی برق
به کودک نشان بدهید. محل جعبه کمک‌های اولیه و طرز استفاده از آن را به او
یاد بدهید. به او بگویید که شیر گاز را چه‌طور باز و بسته کند و کاربرد
صحیح وسایل برقی را به او آموزش بدهید. اگر بیشتر از یک بچه را در خانه
تنها می‌گذارید، مراقب باشید به وسایل خطرناک دست نزنند. می‌توانید برای
اطمینان بیشتر، کلید خانه را به خویشاوند یا همسایه قابل اعتمادی بسپارید
تا در صورت لزوم به بچه‌ها سربزند.
