خواص مهم تری گلیسرید در چیست ؟
خواص مهم تری گلیسرید در چیست ؟,تری گلیسرید
نوعی چربی خون است. زمان خوردن غذا ، بدن شما میزان کالری اضافی را، به
تری گلیسرید تبدیل می کند. تری گلیسرید در سلولهای چربی شما ذخیره می شوند.
برای انرژی میان وعده ای، هورمون ها تری گلیسرید آزاد می کنند. اگر
بیشتر از میزان کالری که می سوزانید، غذا بخورید حتما تری گلیسرید تان بالا
است .
تری گلیسرید ترازوی خوبی برای سنجش میزان سلامتی قلب است . در مقاله زیر
می توانید درباره اهمیت تری گلیسرید بخوانید و راهکارهای مبارزه با تری
گلیسرید بالا را بیاموزید .
اگر به طور مرتب فشار خون خود را چک کرده و کلسترول خونتان را آزمایش می
کنید، بدانید که باید تری گلیسرید خود را نیز مرتباً زیر نظر بگیرید.
تری گلیسرید ( نوعی چربی خون ) بالا، خطر بیماریهای قلبی و عروقی را
بالا می برد . تغییر شیوه زندگی و تغذیه مناسب در پایین آمدن آن به شما کمک
می کند.
چه میزان تری گلیسرید نرمال محسوب می شود؟
با یک آزمایش خون ساده می توانید میزان تری گلیسرید خود را اندازه بگیرید:
تری گلیسیرید نرمال : کمتر از ١٥٠ میلی گرم در دسی لیتر و یا کمتر از ١.٧ میل مول در لیتر
تری گلیسیرید در مرز رو به بالا : ١٥٠ تا ١٩٩ میلی گرم در دسی لیتر و یا ١.٨ تا ٢٠٢ میلی مول در لیتر
تری گلیسیرید بالا : ٢٠٠ تا ٤٩٩ میلی گرم در دسی لیتر و یا ٢.٣ تا ٥.٦ میلی مول در لیتر
تری گلیسیرید خیلی بالا : ٥٠٠ میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر و یا ٥.٧ میلی مول در لیتر یا بالاتر
انجمن قلب آمریکا اعلام کرده است که تری گلیسرید ١٠٠ میلی گرم در دسی
لیتر یا کمتر بسیار خوب است. این میزان تری گلیسرید سلامت قلب شما را بهبود
می بخشد. البته این انجمن مصرف دارو برای رساندن میزان تری گلیسرید، به
این اندازه را توصیه نمی کند.
به جای دارو، تغییر شیوه زندگی، نوع تغذیه، کاهش وزن و تحرک جسمانی را
پیشنهاد می دهند. زیرا معمولا تری گلیسرید با رژیم غذایی به خوبی پایین می
آید .
پزشک شما معمولا تری گلیسرید را در بخشی از آزمایش کلسترول چک می کند. (
که به آن پانل چربی هم گفته می شود ) که برای این آزمایش باید حداقل ١٢
ساعت غذا نخورده باشید و اصطلاحاً ناشتا باشید .
تفاوت بین تری گلیسرید و کلسترول چیست ؟
این
دو، دو نوع چربی متفاوت در خون هستند. تری گلیسرید ها، کالری استفاده نشده
را برای بازگرداندن انرژی به شما ذخیره می کنند و کلسترول، برای ساختن
سلولها و هورمونهای خاص ، در بدن فعالیت می کنند.
این دو چربی در خون حل نمیشوند و به کمک پروتئین ها در کل بدن شناور هستند و منتقل می شوند .
میزان اهمیت تری گلیسرید
هنوز میزان تاثیر تری
گلیسیرید بالا در ضخیم شدن دیواره عروق قلبی که باعث بالا رفتن خطر سکته
مغزی و قلبی و بیماریهای قلبی و عروقی می شود مشخص نیست .
تری گلیسیرید بالا معمولا در اضافه وزنهای زیاد و شرایط متابولیسمی خاص
بروز می کند و در این وضعیت خطر حمله مغزی و قلبی، به طور کلی بالا است.
مجموعه ای از شرایط خاص، شامل چربی دور شکم، فشار خون بالا، تری گلیسرید
بالا، قند خون بالا و میزان نامناسب کلسترول، سندروم متابولیسمی را ایجاد
می کند.
بعضی اوقات تری گلیسرید بالا نشانه ای از دیابت نوع دوم، میزان پایین
یکی از هورمون های تیروئید، بیماریهای کبدی و یا کلیوی و یا بیماریهای خاص و
نادر ژنتیکی است، که در آن بدن شما نمی تواند چربی را به انرژی تبدیل کند.
حتی تری گلیسرید بالا می تواند ناشی از مصرف داروهایی مانند بلوک کننده
های بتا ، قرص های ضد بارداری، داروهای ادرارآور، استروئیدها و یا داروهای
ضد سرطان سینه باشد.
بهترین روش ها برای پایین آوردن تری گلیسیرید
کاهش وزن .
اگر اضافه وزن دارید ، کم کردن ٢/٥ تا ٥ کیلوگرم می تواند به پایین آمدن
تری گلیسرید کمک کند . بر روی انرژی بیشتر و سلامتی پس از کاهش وزن خود
تمرکز کنید .
کالری کمتری مصرف کنید. به یاد داشته باشید که کالری
اضافه به تری گلیسیرد تبدیل می شود و به عنوان چربی ذخیره می شود. کالری
کمتر یعنی تری گلیسرید پایین تر .
شکر و غذاهای فرآوری شده نخورید. کربوهیدراتهای ساده مانند شکر و غذاهایی که با آرد سفید درست می شوند، تری گلیسرید را بالا می برند .
کلسترول را در رژیم خود محدود کنید. بیش از ٣٠٠ میلی
گرم کلسترول در روز مصرف نکنید، اگر بیماری قلبی دارید، کمتر از ٢٠٠ میلی
گرم مصرف کنید. از منابع کلسترول مانند گوشتهای با چربی اشباع شده ، زرده
تخم مرغ و تمام محصولات لبنی دوری کنید.
چربیهای سالمتر را انتخاب کنید. از روغنهای گیاهی غیر
اشباع مانند روغن زیتون، بادام زمینی و کانولا استفاده کنید. به جای گوشت
قرمز از ماهی سرشار از امگا ٣ و ماهی های مثل سلمون و ماکارل استفاده کنید .
چربیهای ترانس را از زندگی خود حذف کنید . چربیهای
ترانس در غذاهای سرخ کردنی و برخی محصولات کارخانه ای مانند شیرینیهای
آماده، کراکرها و کیک ها یافت می شود . به علامت ،” بدون چربی ترانس “بر
روی بسته بندی مواد غذایی اعتماد نکنید.
در آمریکا مواد غذایی با ٠/٥ گرم چربی ترانس به عنوان غذای بدون ترانس
محسوب شده و برچسب بدون ترانس می گیرد که مصرف زیاد آن در طولانی مدت مضر
است. مواد تشکیل دهنده مواد غذایی را حتما ً مطالعه کنید . اگر حاوی روغن
هیدروژنه باشد،آن غذا صد درصد چربی ترانس دارد.
نوشیدن الکل را محدود کنید. الکل حاوی قند و کالری
بسیار بالایی است که باعث بالا رفتن تری گلیسرید می شود. حتی میزان کمی
الکل هم می تواند تری گلیسرید را بالا ببرد.
به طور مرتب ورزش کنید. حداقل روزی ٣٠ دقیقه فعالیت
جسمانی داشته باشید. ورزش منظم کلسترول خوب را بالا نگاه می دارد و کلسترول
بد را پایین می آورد. پیاده روی ، شنا و یا ورزش های گروهی بسیار مفید
است.
اگر ٣٠ دقیقه زمان ندارید، ده دقیقه از پله بالا و پایین بروید، هنگام تماشای تلویزیون حرکت شنا و دراز و نشست انجام دهید .
اگر تری گلیسرید بالا دارید مراقب دیابت و فشار خون بالا نیز باشید.
آیا برای تری گلیسرید بالا باید دارو مصرف کرد؟
اگر
تغییر در شیوه زندگی، نتواند تری گلیسیرد تان را پایین بیاورد، پزشک معالج
شما ممکن است دارو برایتان تجویز کند. معمولاً تمرکز درمان ، بر پایین
آوردن کلسترول بد خون است .
داروها به شرح زیر هستند :
نیاسین :
نیاسین یا اسید نیکوتینک کلسترول بد را کاهش می دهد، پزشک ممکن است یک
مکمل هم همراه نیاسین بدهد، نیاسپان. این دارو را حتما با مجوز پزشک تهیه
کنید،زیرا تداخل آن با سایر داروها و مصرف بیش از حد آن عوارض جانبی
خطرناکی دارد.
فیبریتس : داروهایی مانند فنوفیبریت، جمفیبروزیل نیز در کاهش تری گلیسرید تاثیر زیادی دارند.
استاتین ها : اگر کلسترول خوب شما پایین و کلسترول بد خونتان بالا باشد، پزشک شما ممکن است،
ترکیبی از دارهای استاتین و نیاسن و یا فیبریتسها را تجویز کند، به دلیل
عوارض جانبی استاتینها، قبل از مصرف این دارو، اگر از سرگیجه، اسهال،
یبوست و گرفتگی عضلانی رنج می برید، حتماً با دکتر خود، در میان بگذارید.
مکمل های امگا ٣ : اسیدهای چرب امگا ٣ می توانند در
پایین آوردن تری گلیسرید، موثر باشند. شما می توانید آنها را از داروخانه و
یا با تجویز پزشک تهیه کنید .
اگر خودتان دارو را تهیه می کنید و داروی کاهش دهنده تری گلیسرید دیگری
مانند استاتینها مصرف می کنید، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید. مصرف
امگا ٣ می تواند سایر داروها را تحت تاثیر قرار دهد.
اگر به تجویز پزشک دارو مصرف می کنید، حتماً طبق دستور این کار را انجام
دهید، اما تغییر شیوه زندگی و تاثیر آن بر سلامتی خود را، فراموش نکنید.
کلسترول بالا بدتر است یا تری گلیسرید بالا؟
همه ما به وجود چربی در خون و بدنمان احتیاج داریم چون خیلی از هورمون
های بدن از چربی ساخته می شوند، بنابراین حتما باید طی روز مقداری چربی
مصرف کنیم. مسئله مهم در اینجا، بیماری افزایش چربی خون یا هیپرلیپیدمی است
که از سال ها قبل به عنوان یکی از عوامل موثر در تنگی عروق مغز و اندام ها
شناخته شده است. چند عامل باعث تنگی عروق می شوند؛ از جمله سیگار، استرس،
فشارخون بالا، چربی خون بالا، دیابت، کمبود فعالیت فیزیکی و برخی دیگر از
عواملی که اخیرا مطرح شده اند مثل «پروتئین سی واکنشی» (CRP)، همان
پروتئینی که میزان آن هنگام التهاب بدن در خون بالا می رود. لیپوپروتئین A
نیز پروتئین دیگری است که در بررسی های اپیدمیولوژیک برای بروز بیماری تصلب
شرائین اندازه گیری می شود. یکی از مهم ترین عوامل تنگی عروقی مغز و اندام
ها، چربی خون است که سن و سال نمی شناسد؛ زمانی که در جنگ ویتنام، جوانان
۲۰ ساله آمریکایی را کالبدشکافی می کردند، مشاهده شد در عروق کرونر قلب
آنها رسوب چربی وجود دارد، بنابراین چربی ها از سنین پایین و بعد از بلوغ
به تدریج در دیواره عروق شروع به ته نشین شدن و رسوب می کنند و باعث ایجاد
پلاک هایی به نام آتروما یا آترواسکلروزیس (تصلب شرائین) می شوند.
تری گلیسرید چیست؟
چربی
های خون را می توان به ۲ نوع «تری گلیسرید» و «کلسترول» تقسیم بندی کرد.
تری گلیسرید همان چربی ذخیره بدن است. این چربی علاوه براینکه از طریق غذا
جذب می شود به وسیله کبد نیز تولید می شود و به صورت ترکیب های چربی
پروتئین با دانسیته خیلی پایین در خون وجود دارد. بالارفتن تری گلیسرید چند
خطر عمده ایجاد می کند؛ از جمله اینکه می تواند در مجاری لوزالمعده رسوب
کند و باعث ایجاد پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده شود و خطر ابتلا به دیابت
را تا حد زیادی بالا می برد. همچنین از آن به عنوان دومین عامل انسداد عروق
بعد از کلسترول نام برده می شود.
کلسترول بدتر است یا تری گلیسرید؟
کلسترول
در مقایسه با تری گلیسرید خطر بیشتری برای قلب، مغز و عروق دارد. با این
حال کلسترول عامل ساخته شدن هورمون های جنسی و بسیاری از هورمون های دیگر
است بنابراین نمی توان گفت که به خودی خود مضر است بلکه بالارفتن بیش از حد
آن می تواند خطرناک باشد. کلسترول وقتی که بر دیواره عروق می نشیند، به
صورت LDL یا لیپوپروتئین با دانسیته پایین خود را نشان می دهد؛ یعنی همان
چربی بد که باعث تشدید انسداد عروق می شود. ترکیب دیگری از کلسترول نیز
وجود دارد که با نام HDL یا لیپوپروتئین با دانسیته بالا یا همان چربی خوب
شناخته می شود. این چربی از عروق محافظت می کند و باعث پاکسازی دیواره آنها
می شود، بنابراین کلسترول یک جا نقش بد و جای دیگر نقش خوب را بازی می
کند.
علامت افزایش چربی خون چیست؟
چربی
خون درصورتی که خیلی بالا نباشد، علائم خاصی ندارد، اما اگر خیلی بالا
برود و مدت طولانی بالا بماند، به تدریج باعث سرگیجه می شود. همچنین ممکن
است باعث ایجاد علائم شبیه به نوروپاتی، گزگز و مورمور شدن دست و پا شود.
در ادامه نیز عوارض آن ظاهر می شود؛ مثلا اگر باعث انسداد عروق قلب شود،
علائم نارسایی قلبی ایجاد می کند که در این حالت فرد هنگام راه رفتن و
فعالیت دچار تنگی نفس یا درد سینه می شود. همچنین می تواند باعث علائمی از
نارسایی عروق مغزی و اختلال در اندام ها شود. در بعضی از انواع بیماری های
چربی خون به خصوص نوع ارثی آن، بعضی علائم پوستی مانند رسوب چربی روی پلک
ها (گزانتلاسما) یا در ناحیه آرنج و زانو و دیگر بثورات جلدی نیز دیده می
شود. بعضی از انواع بیماری های چربی نیز ممکن است باعث تورم تاندون آشیل در
پشت مچ پا شوند.
حتی برخی از لاغرها هم چربی خونشان بالاست
اگرچه
افزایش تری گلیسرید خون در افراد چاق و کم تحرک بیشتر دیده می شود اما
لاغرها هم ممکن است به این بیماری دچار شوند. از طرفی کم کردن وزن دلیل
قطعی بر از بین رفتن بیماری چربی خون نمی شود. علاوه براین، در بعضی
خانواده ها به علت اختلال های ژنتیکی، میزان چربی بد یا LDL بالاست؛ یعنی
بدون اینکه فرد اضافه وزن یا رژیم نامناسبی داشته باشد و پرخوری کند، به
صورت ارثی از سنین پایین و حتی ۲۰ سالگی چربی بد خونش بالا می رود. در حال
حاضر این اختلال آمار بالایی در جهان دارد، بنابراین کشورهای پیشرفته دنیا
مثل آمریکا و اروپا این چربی ها را از سنین ۲۰ سالگی هر ۵ سال یک بار غربال
می کنند. امیدوارم روزی برسد که این غربالگری ها در کشور ما نیز از سنین
پایین انجام شود تا بتوانیم افراد در معرض خطر را پیدا کنیم.
اندازه چربی خون باید چقدر باشد؟
در
گذشته، میزان کلسترول برای تعریف آن مهم تلقی می شد اما بعدها مشخص شد که
میزان مجاز آن در سنین مختلف متفاوت است. مثلا کلسترول ۲۲۰ در یک پسر ۲۲
ساله ورزشکار هیچ خطری ندارد اما در خانمی که بای پس قلبی انجام داده،
کلسترول ۱۸۰ هم بالا محسوب می شود. گروهی از متخصصان هر سال در دنیا مجمعی
تشکیل می دهند و میزان مجاز این چربی ها را تعیین می کنند. ایران نیز بر
این مبنا عمل می کند. امروزه در درمان چربی خون توجه عمده روی چربی بد
است. طبق دستورالعمل های این مجمع، میزان LDL یا چربی بد باید در همه افراد
زیر ۱۶۰ باشد. در کسانی که حداقل ۲ عامل خطر دارند نیز باید زیر ۱۳۰ باشد.
در بیماران قلبی، افراد دیابتی و کسانی که عروقشان درگیر است و حادثه مغزی
برایشان اتفاق افتاده نیز باید زیر ۱۰۰ باشد. فردی که بیماری قلبی مثل
تنگی عروق دارد هم باید LDL زیر ۷۰ داشته باشد. میزان چربی خوب نیز باید
بالای ۴۰ و تری گلیسرید کمتر از ۱۵۰ باشد.
کدام بیماران به درمان نیاز ندارند؟
درمان
بعضی از انواع بیماری های چربی خون به دارو نیاز ندارد و فقط با رژیم
غذایی و فعالیت فیزیکی مثل پیاده روی قابل درمان هستند. مثلا فرد جوانی که
تری گلیسرید ۲۲۰ دارد و عارضه قلبی ندارد، می تواند با ورزش و رژیم، چربی
خونش را پایین بیاورد، اما همین مقدار تری گلیسرید در یک فرد مسن با درگیری
عروق قلبی حتما به دارو درمانی نیاز دارد. درواقع دارو مانند شمشیر دو لبه
است و خیلی نباید به آن وابسته باشیم. فقط زمانی باید دارو بخوریم که پزشک
آن را تجویز کرده باشد. یادتان باشد که قدرت رژیم غذایی در کاهش کلسترول
کمتر است، بنابراین در این مورد نیز نباید نقش دارو را دست کم گرفت.
گیاهان جایگزین دارو نمی شوند
بعضی
ها سوال می کنند که آیا مصرف موادغذایی خاص مثل ماست و زردچوبه می تواند
در درمان این بیماری تاثیرگذار باشد؟ در پاسخ باید گفت اگر ماست پرچرب
باشد، عارضه اش از فواید زردچوبه روی چربی خون بیشتر خواهد بود. فرض کنید
کلسترول خون شما ۳۰۰ باشد و روزی یک کاسه ماست و زردچوبه مصرف کنید. به این
ترتیب نه تنها به کاهش چربی خون کمکی نکرده اید بلکه شاید باعث افزایش آن
هم بشوید. داروهای گیاهی، ادویه هایی مثل زردچوبه و سبزی های مثل شنبلیله
و… در کاهش چربی خون بی تاثیر نیستند اما نمی توانند جای دارو را بگیرند و
بیماری را کامل درمان کنند. حجامت نیز به کم کردن غلظت خون کمک می کند اما
تاثیری بر چربی های خون ندارد.
چه کسانی باید دارو بخورند؟
افرادی
که چربی خون ارثی دارند، باید مادام العمر دارو بخورند. البته این طور
نیست که همیشه از یک نوع دارو استفاده کنند بلکه هر ۳ تا ۶ ماه باید آزمایش
خون دهند تا در صورت لزوم پزشک به تدریج داروهای مصرفی شان را کم کند و به
حداقل دوز برساند. لازم به ذکر است که این افراد حتی اگر غذا نخورند و
دائم ورزش کنند باز هم کلسترول خونشان بالا می رود چراکه نقص آنزیمی
دارند. اگر خانواده این بیماران را بررسی کنیم، احتمالا به افرادی برمی
خوریم که در سنین پایین دچار سکته قلبی و حوادث عروق مغزی شده اند. پس این
افراد باید مرتب تحت نظر باشند.
درمان از رژیم غذایی شروع می شود
قدم
اول در درمان چربی خون بالا، تغییر رژیم غذایی است یعنی اگر فرد فقط دارو
بخورد و به رژیم غذایی اهمیت ندهد، نخواهد توانست از بروز عوارض بیماری
کاملا جلوگیری کند. برنامه غذایی مناسب می تواند تری گلیسرید خون را تا ۴۰
درصد و کلسترول بد را ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش دهد. طبق این برنامه، باید درصد
مصرف چربی های اشباع شده را کم و تا جایی که امکان دارد از چربی های
غیراشباع برای سرخ کردن، پخت و پز و… استفاده کرد. به توصیه متخصصان
تغذیه، روغن های مایع گیاهی از جمله روغن هسته انگور، روغن زیتون و…
بهترین انتخاب هستند. در هنگام استفاده باید به نکته های بهداشتی مصرف آنها
توجه داشت. علاوه براین، باید مصرف کربوهیدرات و نشاسته را هم کاهش دهید،
حتی اگر دیابت نداشته باشید. درواقع، نشاسته می تواند در کبد به چربی تبدیل
شود و تری گلیسرید خون را بالا ببرد. توصیه می شود از ماهی تازه استفاده
کنید و مصرف گوشت قرمز را کاهش دهید. درواقع بیشتر باید به سمت رژیم غذایی
مدیترانه ای برویم یعنی مصرف سبزی ها و روغن زیتون را افزایش دهیم و از
گوشت سفید استفاده کنیم.
داروهای ضدچربی خون
طبق
توصیه انجمن های پزشکی دنیا و ایران، زمانی که بیمار با چربی خون بالا به
پزشک مراجعه می کند، در قدم اول باید از لحاظ کلسترول و چربی بد تحت درمان
قرار گیرد. مگر اینکه کلسترول طبیعی داشته باشد و فقط تری گلیسرید خونش
بالا باشد. در حال حاضر داروهای بسیار زیادی برای کاهش چربی خون وجود دارد؛
از جمله استاتین ها مثل لوواستاتین، سیمواستاتین، آتورواستاتین،
رزوواستاتین، پراواستاتین و… این داروها به خصوص آتورواستاتین نه تنها
کلسترول خون را پایین می آورند، بلکه از پرتاب آمبولی های چربی از دیواره
های عروق نیز جلوگیری می کنند. به همین دلیل است که بعد از قرار دادن استنت
یا فنر در رگ قلب برای بیمار استاتین تجویز می شود. استاتین ها در دوز های
مختلف ۱۰ تا ۸۰ میلی گرم موجود هستند و فقط متخصص قلب یا غدد یا داخلی می
توانند تعیین کنند که چه دوزی از این دارو برای شما مناسب است.
اما
از عوارض داروهای چربی خون می توان به تاثیراتشان بر عضلات و کبد اشاره
کرد. در صورتی که فرد با مصرف این داروها دچار دردهای عضلانی در ران یا
بازو شود، می تواند با مصرف داروهای ضدالتهاب یا مسکن یا حتی ورزش های
مناسب آنها را کاهش دهد، اما اگر درد خیلی شدید باشد و فرد واقعا عاجز شده
باشد، می توان با کاهش دوز دارو در ابتدا و تغییر نوع دارو در مرحله بعد،
درد او را کاهش داد. اگر هم بیمار به هیچ وجه نتواند استاتین مصرف کند، می
تواند از دیگر خانواده های دارویی ازجمله مشتقات فیبریک اسید مثل جم
فیبروزیل، فنوفیبرات و… استفاده کند. عارضه دیگر داروهای چربی خون به
خصوص استاتین ها، بالارفتن آنزیم های کبدی است. خوشبختانه عوارض کبدی شدید
در این داروها خیلی نادر است، بنابراین اگر حین مصرف استاتین ها، آنزیم های
کبدی تان از جملهSGOT و SGPT کمی بالا رفت، اصلا نگران نشوید و دارو را
قطع نکنید.
خانواده بعدی داروها، ترکیب های
ویتامینه مثل امگا ۳ هستند. امگا ۳ تری گلیسرید خون را کاهش می دهد و
میزان HDL یا چربی خوب را بالا می برد. انسولین هم که در درمان دیابت به
کار می رود، می تواند تری گلیسرید خون را پایین بیاورد.
