درس پژوهی را از کجا و چگونه آغاز کنیم
چگونه بايد آغاز كنيم؟
براي اعضاي گروه مفيد است كه در جلسه‌اي توجيهي درباره “درس‌پژوهي“،
يا در مطالعه‌اي در اين باره شركت (مشاركت) كنند. در حال حاضر، برنامه‌هاي
ويديويي متعددي براي ارائه در اين جلسات تهيه شده است. گروهي كه مايل است
در يك دوره درس‌پژوهي كار كند بايد برنامه‌اي را براي ديدارهاي خود براي
مدت چهار تا شش هفته تنظيم كند و تاريخي را براي تدريس درس در نظر بگيرد.
چه نوع پشتيباني و حمايت‌هايي لازم است؟
مسلماً گروه نيازمند راهنمايي فردي آگاه (باتجربه) و مطلع در “درس‌پژوهي”
است. همچنين، از آنجا كه گروه با سؤال‌هايي درباره محتوا درگير است، به
همكاري يك متخصص محتوا به عنوان ناظر نيازمند است. بسيار مهم است كه
سازماندهي طوري انجام شود كه همه اعضاي گروه به هنگام تدريس درس،
مشاهده‌گر، تدريس باشند. براي ارائه گزارش‌ها نيز، مكاني بايد در نظر گرفته
شود
مراحل درس پژوهی عبارتند از :
-
تبیین مساله و انتخاب موضوع
- دانش آموزان در درک کدام مباحث و دروس مشکل دارند ؟
- یافتن روشی برای انتقال یک مفهوم جدید در کلاس درس
- یک سوال جزیی ( بهبود فهم دانش آموزان از چگونگی جمع کردن کسرهایی با مخرج های نامساوی )
الزامات تبیین مساله
o طرح مبانی نظری موضوع
- o بهره گیری از یافته های پژوهشی
- o توجه به ویژگی ها و شرایط خاص مساله
-
2- : برنامه ریزی درس پژوهی
- اهداف
- o ضرورت و اهمیت پرداختن به موضوع (از طریق درس پژوهی)
- o کاربردهای عملی و نظری
- o تهیه و تدوین الگوی طرح درس (مبتنی بر روشهای فعال تدریس)
- o تعیین اعضای گروه (5نفر)وظایف و مسئولیت ها و نقش هریک
- o امکانات مورد نیاز برای مجری درس ،زمان انجام ،فیلمبردار،تعیین دبیر تیم و…
- o تهیه طرح درس توسط گروه
-
: 3 – آموزش درس( بر اساس برنامه و طرح درس تنظیم شده انجام گردد)
- o تعیین تاریخ تدریس ، نشستن معلمان هنگام تدریس در عقب کلاس
- o انجام فیلمبرداری توسط یک نفر
- o یک نفر تدریس معلم را بر اساس طرح درس تعیین شده نظارت می کند.
- o یک نفر واکنش ها ، عملکرد دانش آموزان را زیر نظر دارد و ضمن تهیه گزارش میزان علاقه و فعالیت های آنان را زیر نظر دارد.
- 4 :ارزشیابی تدریس و بازتاب تاثیر آن در برنامه ریزی مجدد درس
- o اظهار نظر معلم مجری طرح درس در مورد تدریس خود ،بیان نظر خود درباره ی چگونگی اجرای درس و مسائل عمده آن
- o بعد معلمان عضو گروه با دیدی انتقادی درباره ی قسمت هایی از درس که از نظر آنان مشکل داشته حرف می زنند.
- o تمرکز بر درس است نه معلمی که آنرا آموزش داده
- o درس محصول گروه است و همه اعضا در مورد نتیجه برنامه خود احساس مسئولیت می کنند و در واقع از خود انتقاد می کنند.
- o دبیر تیم تمام نقطه نظرات را یادداشت می کند.
-
:5- تجدید نظر در تدریس
- o معلمان گروه درس پژوهی با توجه به مشاهدات و بازخوردها در درس تجدیدنظر می کنند(مواد آموزشی ، فعالیت ها، سوال ها و . .
- o یک سوال اساسی چگونه می توان برنامه را بهتر اجرا کرد ؟
- o با توجه به مشاهدات و یادداشت های معلمان ، واکنش های دانش آموزان و نظرات معلم مجری ،در طرح درس تجدید نظر می شود.
- o ممکن
است ( روش تدریس ،فعالیت ها ، سوال ها، مسائل مطرح شده ، مواد و
رسانه انتخاب شده یا همه اجزای درس ) تغییر کند تا در دور بعد تدریس
نتایج بهتری عاید شود.
-
: 6- آموزش درس تجدید نظر شده
- o درس تجدید نظر شده یک بار دیگر با رفع نواقص و بر اساس اصلاحات انجام شده تدریس می گردد .
- oتدریس نهایی
این تدریس ممکن است توسط همان معلم و در همان کلاس یا توسط یکی دیگر از اعضای گروه و در همان کلاس یا در مکانی دیگر تدریس شود.
- o در این مرحله اعضای شورای معلمان در تدریس حضور دارند .(ممکن است تعداد معلمان و اعضای گروه بیشتر از دانش آموزان باشد.(
- 7- :ارزشیابی و باز اندیشی
- o سوال این مرحله از درس پژوهی که در جلسه مطرح می شود . چه چیزی از درس پژوهی و اجرای آن آموخته شد ؟
- o یادگیری
و فهم دانش آموزان و مساله ای که به خاطر آن پژوهش انجام شد در این
مرحله بررسی می شود و تیم از خود می پرسند تا چه اندازه خوب عمل
کردیم. بطور کلی میزان تحقق اهداف بیان می شود . - o در
این مرحله ممکن است از افرادی مانند معلمان مجرب ، مولفان کتب درسی ،
اساتید دانشگاه ، انجمن های علمی مرتبط با موضوع درس پژوهی دعوت به
عمل آید. همه اعضای شورای معلمان به همراه یک فرد متخصص خارج از مدرسه
تدریس را نقد و بررسی و تغییراتی پیشنهاد می کنند.
8-سهیم شدن در نتایج و دستاوردها
- o نوشتن
گزارش پایانی (تشریح فرایند درس پژوهی و یافته ها همراه با مستندات ،
گزارش ها ، فیلم ها ، عکس ها ، صورت جلسات ، نقطه نظرات معلمان و
دانش آموزان و اولیا) - o بازدیدهای افراد متخصص و مسئولین .
- o بازدیدهای معلمان از مدارس یکدیگر .
- o تبادل تجربیات .
بخشنامه های مرتبط با اقدام پژوهی
اداره آموزش و پرورش ناحيه قم/ منطقه
موضوع : فراخوان برنامه چهار دهم معلم پژوهنده
سلام عليكم
با احترام ، پيرو بخشنامه 650/34575/2500 مورخ
13/9/89 در خصوص شيوه نامه معلم پژوهنده، به پيوست فراخوان برنامه چهار
دهم ارسال مي شود.مقتضي است دستور فرماييد جهت اطلاع رساني به کليه همکاران
آموزشي ،پرورشي و اداري اقدامات لازم به عمل آيد
ضمنا در خصوص برنامه چهار دهم اقدام پژوهي موارد ذيل مورد توجه قرار گيرد :
1- در مدارس مديران گرانقدر و رابطين محترم
پژوهشي ،کميته اقدام پژوهي تشکيل داده و در خصوص اقدام پژوهي همکاران
نظارت داشته باشند .
2- همکاراني که تمايل شرکت در برنامه چهاردهم
اقدام پژوهي را دارند بايستي تا 28 بهمن ماه سال جاري با مراجعه به
مدير يا رابط پژوهشي مدرسه ثبت نام نمايند .
3- مديران محترم اسامي ثبت نام کنندگان را با توجه به فرم پيوست تا 10 اسفند ماه به کميته پژوهشي اداره مربوطه ارسال نمايند .
4- کار کنان ادارات ضروري است جهت ثبت نام به کميته پژوهشي اداره مربوط مراجعه نمايند .
5- به مديران محترم و رابطين پژوهشي پيشنهادمي
شود زمينه اي فراهم نمايند تا همکاراني که در حال اقدام پژوهي هستند گزارش
روند کار خود را در جلسه شوراي معلمان ارائه نمايند و معلمان پژوهنده اين
گزارش را به عنوان مستند کاردرآموزشگاه نگهداري نمايند.
6- مديران محترم و رابطين پژوهشي بهتر است در
روند اقدام پژوهي همکاران قرار گيرند و بطور مستمر کار آنها را ارزيابي
نمايند . معلمان پژوهنده اين ارزيابي ها را بعنوان مستند نظارت بر اقدام
پژوهي نزد خود نگه دارند .
7- همکاراني که در خصوص اقدام پژوهي نياز به
آموزش تکميلي و يا اطلاعات بيشتر دارند براي ثبت نام به مرکز تحقيقات
فرهنگيان مراجعه نمايند .
8- در حال حاضر روز هاي سه شنبه مشاور پژوهشي از ساعت 4تا 6 بعد از ظهردر مرکز تحقيقات فعاليت دارد .
9- به همکاران اقدام پژوه پيشنهاد مي شود جهت
تکميل پيشينه پژوهشي مربوط به عنوان پژوهشي خود و مطالعه اقدام پژوهي سال
هاي گذشته به مرکز تحقيقات فرهنگيان مراجعه نمايند .
10- اطلاعات تکميلي در خصوص اقدام پژوهي در سايت اداره کل و وبلاگ مرکز تحقيقات ارائه مي شود .
– لازم به ياد آوري است که در برنامه سيزدهم از همه
شرکت کنندگان که اقدام پژوهي ارائه نمودند، به نحوشايسته تقديربه عمل
خواهد آمد .
